කතුවැකි ලිව්වාටත්
සීඅයිඩීයෙන් ප්‍රශ්න කරන රටක්

ලංකාදීප, දිවයින සහ දි අයිලන්ඩ් පුවත්පත්වල මාධ්‍යවේදීන්ට හා කතුවරුන්ට අපරාධ පරීක්‍ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ප්‍රකාශ වාර්තාකරගන්නට යැයි කර ඇති කැඳවීමක් නිසා මේ සතියේ මහත් ආන්දෝලනයක් ඇතිවිය. අගමැතිවරයා, ජනමාධ්‍ය ඇමතිවරයා, නීතිය හා සාමය භාර ඇමතිවරයා, විපක්‍ෂ නායකවරයා මෙන්ම මාධ්‍ය සංවිධානද ඒ සම්බන්ධයෙන් මේ වන විට විරෝධය පා තිබේ.

ඊට හේතුවී තිබුණේ පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියේ අධ්‍යක්‍ෂ ජෙනරාල් තුෂාන් ගුණවර්ධණ කළ ප්‍රකාශයකි. ඔහු ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිවරයා විසින්, ජනාධිපතිවරයාගේ ‘වියතුන්’ රාජ්‍ය ආයතනවලට පත්කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය යටතේ පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියට පත්කළ වියතෙකි. ජනාධිපතිවරයා ධුරයට පත්වීමෙන් පසු, රාජ්‍ය ආයතනවලට ප්‍රධානීන් ලෙස පත්වීමට කැමති අයගෙන් ඉල්ලුම්පත්‍ර කැඳවා තිබුණු අවස්ථාවේදී තමා ඊට ඉල්ලුම් කළ බවත්, ඒ අනුව මේ තනතුර සඳහා තමා තෝරාගත් බවත් ඔහු මාධ්‍ය සාකච්ඡාවලදී කියා තිබේ.

එහෙත්, පසුගිය කාලයේ ඔහු පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අදිකාරිය ගැන දැක්වූ අදහස් ඉතාමත් ආන්දොලනාත්මක විය.

එක් අවස්ථාවකදී ඔහු පෙන්වා දුන්නේ, රජයට අයත් ලිට්‍රෝ ගෑස් සමාගම සහ ලාෆ්ස් ගෑස් සමාගම, තමන්ගේ ගෑස් සිලින්ඩරවල ප්‍රමිතිය අඩුකර ඇති බවයි. දැවිමේ බලය ප්‍රොපේන්වලට වඩා බියුටේන්වල වැඩි බවත්, ලිට්‍රෝ සමාගම ලිඛිතව සිය අධිකාරියට දැනුම් දී ඇති පරිදි ගෑස් සිලින්ඩරයක සියයට 80ක් බියුටේන්ද සියයට 20ක් ප්‍රොපේන්ද තිබෙන බවත් ඔහු කියයි. එහෙත්, ජාත්‍යන්තරව පිළිගත් රසායනාගාරයකදී අධිකාරිය කළ පරීක්‍ෂණයකින් ගෑස් සිලින්ඩරයක ඇත්තේ බියුටේන් හා ප්‍රොපේන් සියයට 50 බැගින් බව තහවුරු වුණු බවද ඔහු කිවේය. ඒ වගේම කිලෝග්‍රෑම් 12.5ක ගෑස් සිලින්ඩරය වෙනුවට ලීටර් 18ක සිලින්ඩරය හඳුන්වා දීමෙදී බියුටේන් හා ප්‍රොපේන් සියයට 50 බැගින් එහි අඩංගු බව ඔවුන් ලිඛිිතව පිළිගෙන ඇතැයිද ඔහු කීවේය.

ලීටර් 18 ගෑස් සිලින්ඩරය ලිට්‍රෝ ගෑස් සමාගම විසින් වෙළඳපොළට හඳුන්වා දෙනු ලැබීමේදී පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියත් සමග දීර්ඝ ආරාවුලක පැටළුණි. ගෑස් සිලින්ඩරයක මිල ඉහළ දමන ලෙස රජයෙන් ඉල්ලා සිටි නමුත් අවසර නොලැබුණ විට ලිට්‍රෝ සමාගම මේ ලිටර් 18 සිලින්ඩරය වෙළඳපොළට නිකුත් කළේය. ඒ සම්බන්ධයෙන් නැගුණ විරෝධතා නිසා ලීටර් 18 සිලින්ඩරය වෙළඳපොළට නිකුත් කරීම නවත්වන්නටද රජය වරෙක නියෝග කළේය. කෙසේ නමුත් තුෂාන් ගුණවර්ධන මහතා කිව්වේ, ගෑස් සිලින්ඩරවල ප්‍රමිතිය මැනීමට නිසි යාන්ත්‍රණයක් පාරිභෝගික කටයුතු අධිකාරියට නොමැති බවයි.

ආසන්නතම අර්බුදයට තුඩුදුන්නේ, සතොසට අයත් සුදුලූණු තොගයක් පෞද්ගලික වෙළෙන්දකුට විකිණීම සම්බන්ධයෙන් ගුණවර්ධන මහතා කළ ප්‍රකාශයයි. ඔහු කිව්වේ සතොසට අයත් සුදුලූණු තොගයක් අඩු මිලට පෞද්ගලික වෙළෙන්දකුට විකුණා ඇති බවත්, ඔහු සතොසේ සැපයුම්කරුවකු වන නිසා, පසුව ඒ සුදුලූණු තොගයම වැඩි මිලට සතොසෙන් මිලදී ගන්නා බවත්ය.

මේ ගැන පාරිභෝගික අධිකාරිය කළ පැමිණිල්ලක් මත සතොසේ නිලධාරියකු මේ වන විට අත්අඩංගුවට ගෙන අපරාධ විමර්ශනයක්ද පැවැත්වෙයි.

තුෂාන් ගුණවර්ධන මහතා හෙළිකරන තොරතුරු ඇත්ත නම්, මේ සිදුවන්නේ රාජ්‍ය ආයතනවලින්ම මහජන මුදල් ගසා කෑමක් පමණක් නොව පාරිභෝගිකයන් ගොනාටද ඇන්දවීමකි. වගකිව යුතු රජයක් කළ යුත්තේ වහාම ඒ පිළිබඳ විමර්ශන පවත්වා මේ මහජන මුදල් වංචාකාරයන් නීතිය ඉදිරියට ගෙන ඒමය.

ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා පොරොන්දු වුණේ වියතුන් යොදා කරන රාජ්‍ය පාලනයකින් නීතිය සැමට එක ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීමට හා වංචාවෙන් හා දූෂණයෙන් තොර රටක් තැනීමටය. එහෙත්, ඔහුගේම වැඩපිළිවෙළක් යටතේ පත්කළ වියතකු වන තුෂාන් ගුණවර්ධන මහතා පෙන්වා දෙන්නේ ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාගේ අරමුණට මුළුමින්නම පරස්පර දෙයක් රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණය තුළ සිදුවන බවයි.

මාධ්‍ය සාකච්ඡාවකදී ඔහු තවදුරටත් පෙන්වා දුන්නේ ගැසට් නිවේදන මගින් අත්‍යවශ්‍ය ද්‍රව්‍යවල මිල පාලනය අසාර්ථක දෙයක් බවයි. එවැනි දේ මගින් කළ හැකි පාලනයක් ලංකාවේ ආර්ථිකය තුළ නැතැයි ඔහු කියයි. එය පසුගිය කාලයේ ආණ්ඩුව වී, හාල් සහ සීනි මිල පාලනයට නිකුත්කළ ගැසට් නිවේදන ගැන කළ දැඩි විවේචනයකි.

කොහොම වුණත්, ගුණවර්ධන මහතාගේ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවලදී ඔහු බන්දුල ගුණවර්ධන හා ලසන්ත අලගියවන්න ඇමතිවරුන් දෙදෙනාට පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියේ කටයුතුවලට මැදිහත් වීම ගැන චෝදනා එල්ල කෙළේය.

පෙනෙන විදියට බන්දුල ගුණවර්ධන මහතා මේ ගැන පොලිසියට පැමිණිල්ලක් කර තිබේ. මේ දිනවල තමන්ගේ රාජකාරිය පිළිබඳ එල්ලවන චෝදනාවලට පැහැදිලිව පිළිතුරු දීමට නොහැකි වීමෙන් බලවත් අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයා කරන්නේ, තමන් ගැන කරන හැම විවේචනයක්ම අසත්‍ය තොරතුරු හා අපහාස යැයි කියමින් පොලිසියට පැමිණිලි කිරීමයි. මීට පෙර ආපනශාලා හිමියන්ගේ සංගමයේ සභාපති අසේල සම්පත්ටද පොලිසි ගානේ රස්තියාදු වන්නට සිදුවුණේ බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයාගේ පැමිණිලි නිසාය.

පසුතියදා සිදුවුණේ, බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයාගේ පැමිණිල්ලක් සම්බන්ධයෙන් ප්‍රකාශ සටහන් කරගැනීමට යැයි කියමින් සීඅයිඩීය විසින් පුවත්පත් කතුවරුන් හා මාධ්‍යවේදීන් කැඳවනු ලැබීමය.

වැදගත්ම කාරණය නම් සීඅයිඩීය මේ කරන්නේ තමන්ට නීතියෙන් අයිතියක් නැති වැඩක් බවයි. මේ සමග දැක්වෙන විජය පුවත්පත් සමාගමේ විධායක අධ්‍යක්‍ෂවරයාට ලියා ඇති සීඅයිඩීයේ පොලිස් අධිකාරිවරයාගේ ලිපියේ කියා ඇත්තේ, ‘ද්වේෂ සහගත ලෙස අසත්‍ය කරුණු ඇතුළත් ප්‍රකාශ නිකුත් කර අපකීර්තියට පත්කිරීම හා අපහාස කිරීම සම්බන්ධයෙන් සීඅයිඩීයේ විශේෂ විමර්ශන අංශ දෙක මගින් විමර්ශනයක් පවත්වාගෙන යනු ලබන බවයි.

ලංකාවේ පවතින නීතිය අනුව විශේෂ විමර්ශන අංශ 2ට මෙවැනි විමර්ශනයක් පවත්වාගෙන යා නොහැකිය. මන්ද යත්, ලිපියේ සඳහන් කාරණාවලින් අපරාධ වරදක් එළිදරව් නොවන නිසාය. අසත්‍ය හෝ සත්‍ය කරුණු මගින් අපහාස කිරීම හෝ අපකීර්තියට පත්කිරීම ලංකාවේ අපරාධ වරදක් නොවේ. 2002 ජුනි 18 වැනිදා එවකට පැවැති අගමැති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ආණ්ඩුව, ප්‍රකාශන අයිතිය පිළිබඳ ඓතිහාසික පියවරක් තබමින්, දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයෙන් සාපරාධී අපහාසය ලෙස හැඳින්වෙන අපරාධය සහ ඊට අදාළ දඬුවම් ඉවත් කළේය. එසේ ඉවත්කිරීම, දිර්ඝව කතාකළ යුතු කාරණා බොහොමයක් නිසා අත්‍යවශ්‍යව තිබුණු දෙයක් වන අතර, ඊට දෙස් විදෙස් ජනමාධ්‍ය හා මානව හිමිකම් සංවිධානවලින් නොමඳ පැසසුම්ද ලැබිණි.

දැන් නීති පොතේ ඉතිරිව ඇත්තේ අපහාස කිරීම පිළිබඳ සිවිල් වරදක් පමණකි. එනම් අපහාසයක් සිදුවුණා යැයි කියන තැනැත්තා ඊට ප්‍රතිකර්ම පතා දිසා අධිකරණයක තමන්ගේ පෞද්ගලික වියදමෙන් නඩු පැවරීම පමණි.

බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයා රටේ මේ නීතිමය තත්වය නොදැන සිටින්නේ නම් ඔහු රටේ ප්‍රධාන ඇමතිකමක් දරන්නට කිසිසේත් සුදුස්සෙක් නොවේ. තමාට කිසියම් අපහාසයක් සිදුවී ඇත්නම් මහත්මයකු ලෙස ඔහු කළ යුතුව තිබුණේ එය ප්‍රකාශ කළ අයට විරුද්ධව අපහාස නඩුවක් දිසා අධිකරණයේ පැවරීමය. ඊට අමතරව එම ප්‍රකාශය පළකළ පුවත්පත්වල කර්තෘවරුන්, මාධ්‍යවේදීන්, පුවත්පත්වල ප්‍රකාශකයන්, මුද්‍රණකරුවන් හා අයිතිකරුවන් කියන හැම දෙනාටම විරුද්ධව චෝදනා ඉදිරිපත් කර අපහාසයක් සිදුවී නම් ඊට ගැළපෙන වන්දියක් ඔවුන්ගෙන්ද ලබාගැනීමට ඔහුට හැකියාව තිබේ.

ගුණවර්ධන ඇමතිවරයා මේ මාර්ගය වෙනුවට තෝරාගත්තේ පොලිසියයි. පොලිසියට මේ ගැන කළ හැකි දෙයක් නැති බව දැන දැනත් ඔහු ඊට පැමිණිලි කිරීමේ බලාපොරොත්තු වුණු දේ පැහැදිලිය. එනම්, තුෂාන් ගුණවර්ධන මහතා පමණක් නොව, ඔහුගේ අදහස් පළකළ පුවත්පත්ද ඒවායේ කතුවරුන්ද සීඅයිඩීයට ගෙන්වා රස්තියාදු කර, මෙවැනි දේවල් ඉදිරියට කිරීම අධෛර්යමත් කිරීමය. එය ජනමාධ්‍යවලට කළ පැහැදිලි තර්ජනයකි. තමන්ගේ ඇමති බලතල නිසා, ලංකාවේ ලජ්ජාවක් නැති පොලිසිය ඕනෑම කුණු ගොඩක් කරගහන බව ආණ්ඩුවේ දේශපාලකයෝ හොඳින්ම දනිති. එමගින් ජනමාධ්‍යවේදින් පෙළා ඔවුන් අධෛර්යමත් කළවිට, තමන් විවේචනය කෙරෙන, විහිළුවට ලක්කෙරෙන පුවත් සහ ලිපි, කතුවැකි, කාටුන් නිතර නිතර පළවීමෙන් ගැලවී සිටින්නට පුළුවන් යැයි දුප්පත් කල්පනාවක් ඇමතිවරයාට ඇතිවී තිබෙන්නට ඇත.

ප්‍රකාශ ලබාදෙන්නැයි සීඅයිඩීයෙන් කැඳවීම ලැබුණු විට අපේ ජනමාධ්‍යද කළේ, ජනමාධ්‍ය ඇමතිවරයාට හා ආණ්ඩුවේ ලොකු ලොක්කන්ට ඒ ගැන දන්වා සිටීමය. වැඩේ ගොඩින් බේරාගැනීමට උත්සාහ කිරීමය. ඒ අනුව අගමැතිවරයා මේ ගැන දැනගෙන ජනමාධ්‍යවේදින්ගෙන් ප්‍රකාශ ලබාගැනීම නතර කළයුතු යැයිද එය කිසිසේත් සිදු නොවිය යුතු දෙයක් යැයිද ප්‍රකාශ කළේ යැයි ආණ්ඩුව ප්‍රසිද්ධ කෙළේය. ජනමාධ්‍ය ඇමතිවරයා ඒ ගැන ප්‍රසිද්ධියේ සමාව අයැද සිටියේය. මේ වන විට පැය විසිහතරේම පත්තුවෙන ගිනිගෙඩිවලින් හෙම්බත්වී සිටින ආණ්ඩුව, තවත් දෙකොන විලක්කුවක් පත්තුකර ගන්නේ මොනවාටදැයි සිතා වැඩේ ගොඩින් බේරාගන්නට කල්පනා කරන්නට ඇත. ඒ අනුව ආණ්ඩුව මාධ්‍ය නිදහස වෙනුවෙන් කැපවී සිටින්නේ යැයි පෙන්වා ජනමාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ප්‍රශ්න නොකළ යුතු යැයි අණ දුන්නේය. එහෙත් අගමැතිවරයා කළ නියමයද නොතකා සීඅයිඩීය ප්‍රකාශ සටහන් කර ගැනීමට ලංකාදීප කාර්යාලයට ගිය අතර, දිවයින සහ දි අයිලන්ඩ් පුවත්පත්වල කතුවරුන්ට හා මාධ්‍යවේදීන් සීඅයිඩීයට කැඳවා තිබුණි.

සීඅයිඩීයේ මේ වෑයම, ප්‍රකාශන නිදහස සහ මාධ්‍ය නිදහස අගයන කාගෙත් දැඩි විරෝධයට ලක්විය යුතුය. ඒ, ජනමාධ්‍යවේදින් නීතියට යටත් නැති නිසා නොවේ. බන්දුල ගුණවර්ධන ඇමතිවරයා සහ සීඅයිඩීය රටේ පවතින නීතිය අප්‍රසන්න ලෙස අවභාවිත කර ඇති නිසාය.

විහිළුව නම්, තුෂාන් ගුණවර්ධන මහතා හෙළිදරව් කළ කරුණු ආශ්‍රයෙන් කතුවැකි ලියූ ලංකාදීප කර්තෘ සිරි රණසිංහ, දිවයින කර්තෘ අනුර සොලමන්ස් හා දි අයිලන්ඩ් කර්තෘ ප්‍රභාත් සහබන්දුද සිඅයිඩීයට කැඳවා තිබීමය. එයින් පෙනෙන්නේ කතුවැකියක් කියන්නේ මොකක්ද කියාවත්, මේ සීඅයිඩී නිලධාරීන්ට අවබෝධයක් නැති බව නොවේ. පුවත්පත් කතුවරුන්ගේ සිටම හැමෝම බිය ගැන්වීමේ වෑයමක සීඅයිඩීය යෙදී ඇති බවය.
ඊළඟට සිදුවිය හැක්කේ, මෙය ආණ්ඩුව නොදැන සීිඅයිඩීය කළ මෝඩ වැඩක් බවත්, එය ආණ්ඩුවේ මාධ්‍ය නිදහස පිළිබඳ ප්‍රතිපත්තියට පටහැණි දෙයක් බවත්, එවැන්නක් සිදුවන බව අසා තමන් මහත් කම්පනයට පත්වූ බවත්, මාධ්‍ය නිදහසට හැමදා ගරුකරන පරණ මාධ්‍යවේදියකුද වන මාධ්‍යඇමතිවරයකුද සිටින ආණ්ඩුව, සීඅයිඩීය කළ ඒ මෝඩ වැඩේ ආපස්සට හරවා, මාධ්‍ය නිදහස තහවුරු කිරීමට පියවර ගත් බවත් ප්‍රකාශ වී සියල්ලන් සතුටින් නික්ම යාමය. මේ වන විටත් ආණ්ඩුවේ එක රාජ්‍ය ඇමතිවරයකු, ‘සීඅයිඩීය තමන්ගෙන් ප්‍රශ්න නොකළ බව සිතා ඉදිරියට වැඩ කටයුතු කරගෙන යන හැටියට’ පුවත්පත් කතුවරුන්ගෙන් ඉල්ලා තිබේ.

සීඅයිඩීයේ පීඩනයට ලක්වී ඇත්තේ රටේ ප්‍රධාන පුවත්පත් ආයතන දෙකක ජ්‍යෙෂ්ඨ කර්තෘවරුන් සහ මාධ්‍යවේදීන් නිසාත්, මාධ්‍ය සමග මේ මොහොතේ තවත් ආරාවුලක් හදාගැනීම ආණ්ඩුවේ මිනීපෙට්ටියට තවත් ඇණයත් ගැසීමක් විය හැකි නිසාත්, සතුටු සාමීචියෙන් තත්වය සමනය වනු ඇත.

එහෙත්, මේ සිදුවීම අරබයා ඇතිවන මූලධාර්මික ප්‍රශ්න කිහිපයක් සඳහා ජනමාධ්‍ය සමාජය පිළිතුරු සොයාගත යුතුය.

අද රටේ ප්‍රධාන පුවත්පත් හා ජනමාධ්‍යවේදීන්ට එරෙහිව මෙය සිදුවූ නිසා අගමැතිගේ සිට සියලු දෙනා එක්ව ඔවුන් වෙනුවෙන් පෙනීසිටියහ. එහෙත්, රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩු තිබුණු හැම කාලයේම ජනමාධ්‍ය නිදහසට මීට වඩා භයානක ප්‍රහාර එල්ලවී තිබේ. ඒ ප්‍රහාරවලට එරෙහිව අද වන තුරුත් ජනමාධ්‍ය සමාජයේ බහුතරයකගෙන් ප්‍රතිවිරෝධයක් පැන නැග තිබෙනවා පෙනෙන්නට නැත. මේ සිදුවීමේදීද ඇමතිවරයාත් සීඅයිඩීයත් නීතියෙන් බලයක් නැතිව වැඩ කර ඇති බව පැහැදිලිව පෙනීගියත්, අපේ අවධානය එල්ලවී ඇත්තේ ඒ ගැන නොවේ. ජනමාධ්‍යවේදීන්ගෙන් ප්‍රශ්න කරන්නට සීඅයිඩීයට හැකියාවක් නැත යන ප්‍රවාදය කෙරෙහිය. ජනමාධ්‍යවේදීන් යනු අමුතු කොට්ඨාසයක් නොවේ. තමන් ලියන කියන දෙය වෙනුවෙන් ඔවුන් වගකිව යුතුය. කිසිවකු වෙනත් මාධ්‍යයක ප්‍රකාශයක් කළ පමණින් එය උපුටා පළකිරීමෙන් තමන්ගේ වගකීම අවසන් වේයැයි රීතියක් කොහොවත් නැත. කවුරුන් කුමන ප්‍රසිද්ධ ස්ථානයක යමක් කීවත්, ජනමාධ්‍යයකින් එය වාර්තා කළ විට, ඒ හා බැඳුණු නීතිමය වගකීම් සියල්ලටම ජනමාධ්‍යවේදීහු යටත් වෙති. ඒ තොරතුරු අපරාධයක් සම්බන්ධයෙන් වන විට, අපරාධ විමර්ශනයකට සහාය වන්නැයි පොලිසිය ඉල්ලන විට ඊට අදාළව තමන් වෙත ඇති තොරතුරු ලබාදෙන්නටද ජනමාධ්‍යවේදීනට සිදුවේ. තමන් ඒ ගැන කළ හෙළිදරව්වේ සියලු විස්තර අඩංගු වන නිසා අලුතෙන් කිවයුතු දෙයක් නැතැයි කියන්නට ජනමාධ්‍යවේදීන්ට අයිතිය තිබේ. සාමාන්‍යයෙන් තමන්ගේ තොරතුරු මූලාශ්‍ර හෙළි නොකර සිටින්නටද ජනමාධ්‍යවේදීන්ට හැකියාව තිබේ. එහෙත් ඒ සමගම සිය පළකිරීමේ සම්පූර්ණ වගකීම තමා පිට පැවරෙයි.

ලංකාවේ ජනමාධ්‍යවලට, ආණ්ඩුවෙන්, බලය ඇත්තන්ගෙන් මෙන්ම මාධ්‍ය සමාජය ඇතුළතින්ම එල්ලවන බලවත් අභියෝග රැසක් හැමදාම පවතියි. අවාසනාවකට තම වෘත්තිය තුළවත් සිදුවන එවැනි දේ ගැන සාකච්ඡාවක් අපේ ජනමාධ්‍ය සමාජය තුළ නැත. ඒ නිද්‍රාශීලී සමාජය, මෙවැනි දෙයක් සිදුවන විටවත් නින්දෙන් ඇහැරී විරෝධය පළකිරීම සතුටට කරුණකි. එහෙත් ප්‍රශ්නය යට ගියායින් පසුව නැවතත් නින්දට වැටීමෙන් අපේ ප්‍රතිරෝධය නිවී යෑම කනගාටුදායකය. ■