- ලෝකයේ මෙතෙක් බිහිවී ඇති සහ තවමත් පවතින දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද අතරින්, මනුෂ්‍යයන්ගේ සමාජ-දේශපාලන විමුක්තිය සිය ඉලක්කය කරගත්, දෘෂ්ටිවාද තිබෙන්නේ තුනකි.
සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය අතර ‘නිදහස’ සහ ‘අයිතිවාසිකම්’ යන තේමා ආශ්‍රය කරගෙන ‘සංවාදයක’ යෝග්‍යතාව ගැන පසුගිය ලිපිවලින් යෝජනා කිරීමේදී ‘සංවාදය’ යන වචනය මා භාවිත කෙළේ සංකේතාර්ථයකිනි. ‘සංවාදය’ යනු පාර්ශ්ව දෙකක් එකිනෙකා සතුරන් ලෙස සලකමින් සිදුවන සහ ප්‍රතිවිරෝධතා ජනනය කරන ‘විවාද’ නොවේ. සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය, 1840 ගණන්වල සිට එවැනි විවාද විශාල ලෙස සිදුකර ඇත. දැනුදු සිදුවේ. මා යෝජනා කරන්නේ, ලිබරල්වාදය සහ සමාජවාදය අතර එකිනෙකින් ඉගෙනගත හැකි සාකච්ඡාවක් ඇති කිරීම, වර්තමාන ලෝකයේ දේශපාලන තත්වය මුහුණ පා සිටින අවිනිශ්චිත ඉරණමකට මුහුණ දීම අරමුණු කරගත් උත්සාහයක් විය යුතු බවයි. එම අනතුර නම් දක්‍ෂිණාංශික සහ අධිකාරවාදී ජනතාවාදය විසින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගිලගනු ලැබීමයි.
දක්‍ෂිණාංශික ජනතාවාදය, සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය (නව ලිබරල්වාදය නොවේ) යන දෙකම සලකන්නේ, ඉතිහාසයේ වේදිකාවෙන් ඉවත් කළයුතු බලවේග දෙකක් ලෙසය. හේතුව, දක්‍ෂිණාංශික ජනතාවාදයේ දේශපාලනය පශ්චාත්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වන ගමන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නිෂේධනයද වීමයි. ඒ අතර දක්‍ෂිණාංශික ජනතාවාදයට නව ලිබරල්වාදය සමග සන්ධානයකට එළඹීම අපහසු නොවේ. ලංකාවේත් ඉන්දියාවේත් එය සිදුවෙමින් පවතී. දේශපාලන වශයෙන් අධිකාරවාදී නව-ලිබරල්වාදී මාදිලියක්ද දැනට ලෝකයේ ගොඩනැගී තිබෙන බව පෙනේ. ඇමෙරිකාවේ එම ක්‍රියාවලිය ආරම්භ වී, දැන් අතරමග නැවතී තිබේ. කොරෝනා අර්බුදයෙන් පසුව, ආර්ථික වශයෙන් වේගයෙන් ගොඩඒම, ජනාධිපති ජෝ බයිඩන් යටතේ ඇමෙරිකාවට නොහැකි වන්නේ නම්, ට්‍රම්ප්ගේ දක්‍ෂිණාංශික ජනතාවාදය මහජන කැමැත්තද සහිතව නැවත වරක් ඉදිරියට ඒමට හොඳටම ඉඩ තිබේ. පශ්චාත් කොරෝනා ආර්ථික හා සමාජ අර්බුද තුළ ලෝකයේ බොහෝ රටවලද දක්‍ෂිණාංශික ජනතාවාදයේ වේගවත් නැගීමක් සිදුවුවහොත් අප පුදුම විය යුතු නැත.
කෝවිඩ් වසංගතය
මේ අතර, අධිකාරිවාදී පාලන තන්ත්‍රයන් සඳහා නව අවකාශයක්, කෝවිඩ් වසංගත කාලය තුළ බොහෝ රටවල වර්ධනය වූ බවද අප අමතක නොකළ යුතුය. එය නම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටපත් කරමින්, අලුත් ආකාරයේ හදිසි තත්වයන්ද නිර්මාණය කෙරෙමින්, පුරවැසියන්ගේ සාමාන්‍ය සිවිල් අයිතිවාසිකම් අත්හිටුවූ ‘පොලිස් රාජ්‍ය’ මාදිලියේ පශ්චාත්- ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්පයක් ආයතනගත වීමයි. මෙයට ද ලංකාව නිදසුනකි. මෙම ක්‍රියාවලිය කිසිදු බාධාවකින් තොරව ලංකාවේ දැනට සිදුවෙමින් තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අත්හිටුවීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඉතිරි වී තිබෙන බොහෝ රටවල පසුගිය වසරේ සිදුවූවකි. එම රටවලට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නැවත ගෙන ඒම, ඒවායේ දැනට සිටින පාලකයන් විසින් ස්වේච්ඡාවෙන් සිදුකරනු ලබන්නක් නම් නොවේ. ඒ සඳහා එක්කෝ ආණ්ඩු වෙනස්වීම් තිබිය යුතුය. අලුතෙන් පත්වන ආණ්ඩුවලට පශ්චාත්-කෝවිඩ් තත්වයන් තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමේ ශක්තිමත් වැඩපිළිවෙළක් තිබිය යුතුය. නැත්නම් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි ගොඩ නැගීමට අරගල කරන නව දේශපාලන ව්‍යාපාර ගොඩනැගිය යුතුය. ඒවා පැරණි ආකාරයේ නොව අලුත් ආකාරවල ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි පිහිටුවීමේ පුළුල් දේශපාලන ව්‍යාපාර විය යුතුව තිබේ.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යාපාර අලුතින් ගොඩනැගීමට නම් ඒවාට මග පෙන්වන දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද තිබිය යුතුය. අපේ සමාජ බොහොමයකම නැත්තේ, බහුජනතාවට ආකර්ෂණයක් ලබාදෙන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන විකල්පයි. නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ මර්දනකාරී දේශපාලන විකල්ප දැනටමත් මතුවී තිබේ. එහෙත් එවැනි විකල්පවල ඇති විශේෂත්වයක් නම්, ඒවාට පැහැදිලි සහ මනා ලෙස සකස් කරන ලද දේශපාලන දෘෂ්ටිවාදයක් තිබීම අවශ්‍ය නැතිවීමයි. අවශ්‍ය වන්නේ, මහජනතාවගේ භීතිය, අනාරක්‍ෂාව, සැකය වැනි නිෂේධනීය මනෝභාවයන්ට ආමන්ත්‍රණය කරමින්, ඔවුන්ගේ බුද්ධිය නොව හැඟීම් අවුස්සන සහ අබුද්ධික දේශපාලන තීරණවලට මෙහෙයවන, නායකත්වයක් තිබීමයි. එහෙත් සාධනීය සහ පරිවර්තනීය විකල්ප සම්බන්ධයෙන් එම පහසුව නැත. ඒවා ඉදිරියේ ඇති අභියෝගය වන්නේ දේශපාලන සහ දෘෂ්ටිමය වශයෙන් මනා ලෙස සංගත විකල්ප නිර්මාණය කිරීමයි.
පරිවර්තනීය විකල්ප
මෙම අභියෝගය ගැන සිතීමේදී ‘පරිවර්තනීය විකල්ප’ යන යෙදුම ගැන තරමක් දුරට මෙනෙහි කිරීම ප්‍රයෝජනවත්ය. අප රටේ සංයුක්ත තත්වය ගැන සිතා බලන්නේ නම්, දැඩි අධිකාරවාදී පාලන ක්‍රමයක් ඇතිවීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝය. කොරෝනා අර්බුදය, ආර්ථික අර්බුදය සහ ආණ්ඩුකරණයේ අර්බුදය යන ත්‍රිත්ව අර්බුදය විසින් ආණ්ඩුව තල්ලු කරනු ලැබීමට වඩාත්ම ඉඩ තිබෙන්නේ දැඩි අධිකාරවාදී විකල්පය කරා ඉක්මනින් යාමටය. එය බෙහෙවින් මර්දනකාරී එකක් වීමට ඉඩ තිබේ. එහෙත් එය මහජන සහයෝගයක් මත ගොඩනැගෙන එකක් නම් නොවේ. මහජන සහාය අහිමිවූ සහ එයින් හුදෙකලාවූ තුනී පාලක තීරුවක් විසින් ගොඩනගනු ලබන දැඩි අධිකාරවාදී පාලන තන්ත්‍රයක් දේශපාලන වශයෙන් ස්ථාවර එකක් නොවීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබේ. එවැනි පාලන තන්ත්‍රයක් ඇතිවීමට පෙර පටන්ම සිදුකළ යුතු වගකීමක් නම්, පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මහජන ව්‍යාපාරයක් සඳහා නව පදනමක් දැමීමයි. එය සමාජවාදීන්ටද, දේශපාලන ලිබරල්වාදීන්ටද එකට හමුවිය හැකි වේදිකාවක් වීම, එවැනි ව්‍යාපාරයක් ගොඩනැගීමේ එක් ප්‍රතිඵලයක් විය යුතුය.
‘දේශපාලන ලිබරල්වාදීන්’ යන පදය පැහැදිලි කර ගැනීම මෙතැනදී අත්‍යවශ්‍ය වේ. අප රටේ ප්‍රගතිශීලීන් විසින් පිළිගත යුතු වන, එහෙත් තවමත් පිළිගෙන නැති කරුණක් නම්, අප රටේ ජනතාවගෙන් විශාල පිරිසක්, සමහර අවස්ථාවල බහුතරය, දේශපාලන ලිබරල්වාදී විශ්වාස සහ කැපකිරීම් සහිත පිරිසක්ය යන්නයි. ඔවුන් පොතේගුරුවාදී ලිබරල්වාදීන් නොව, තමන් ජීවත් වන සමාජ සහ දේශපාලන ලෝකයේ අත්දැකීම් මත, දේශපාලන ලිබරල්වාදීන් වී ඇති අයයි. ඔවුනුත් පුද්ගල සමානත්වය, පුද්ගල නිදහස, සර්වජන ඡන්ද බලය, දේශපාලන සහභාගිත්වය, අදහස් පළ කිරීමේ හා සංවිධානය වීමේ නිදහස, රාජ්‍ය මර්දනයෙන් නිදහස්ව ජීවත්වීමේ නිදහස වැනි දේශපාලන අයිතීන් පිළිබඳ සවිඥානක පිරිසක් වෙති. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී උරුමය ගැන තියුණු අවබෝධයෙන් සිටිති. එහෙත්, මෙම පිරිසේ බහුතරය දැනට සිටින්නේ පොදු ජන පෙරමුණේ සහ සමගි ජන බලවේගයේ හිතවතුන්ද, ඡන්දදායකයන්ද ලෙසය. සමහර බොහෝ දෙනා දැනට පොදු ජන පෙරමුණ ගැන කළකිරී සිටිති. එම කළකිරීම දේශපාලන එකකි. වැදගත් කරුණ වන්නේ එයයි.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියෝ
රටේ පරිවර්තනයක් ගැන ඍජුවම කතාකරන සමාජවාදීන් මුහුණ දෙන අභියෝගය වන්නේ ඉහත කී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසියන් පරිවර්තනීය දේශපාලන න්‍යාය පත්‍රයක් සඳහා ආකර්ෂණය කරගැනීමයි. ඔවුන් ආකර්ෂණය වන්නේ සමාජවාදී වැඩපිළිවෙළක් සඳහාම නොවේ. නිදහස, අයිතිවාසිකම් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රජයන දේශපාලන පරිවර්තනයක් සඳහාය. අවිනිශ්චිත සමාජවාදී පරිවර්තනයක් සඳහා නොවේ. සමාජවාදය පොදු ජනතාවට ආකර්ෂණීය සහ පරිවර්තනීය විකල්පයක් බවට පත්කිරීම සමාජවාදීන්ගේ වගකීමයි. එය පැරැණි දෘෂ්ටිවාදී රාමුවේ සිට කළ නොහැකිය. ඒ සඳහා නව දෘෂ්ටිවාදී රාමුවක් අවශ්‍යය. දේශපාලන ලිබරල්වාදය සහ සමාජවාදය අතර අලුත් ආකාරයේ සාකච්ඡාවක් ඇතිකළ යුතුව තිබෙන්නේ එබැවිනි. එය ලංකාවේ ප්‍රායෝගික වශයෙන් මතුවන දේශපාලන අභියෝගයක්ද වෙයි. අප සමාජයේ පොදු ජන දේශපාලන විඥානයේත්, භාවිතයේත් ඇති ‘ප්‍රගතිශීලීත්වය’ නම් වූ පොදු ලක්‍ෂණය ද්‍රව්‍යමය බලවේගයක් බවට පරිවර්තනය කිරීමේ අභියෝගය බාර ගැනීමට සිදු වී තිබෙන්නේ අප රටේ සමාජවාදීන්ටය. පොදු ජනතාවගේ විඥානයේ සහ භාවිතයේ තිබෙන දේශපාලන ලිබරල්වාදයේ පරිකල්පනය, අපේක්‍ෂා, භාෂාව සහ ප්‍රතිමානීය අරමුණු සමග සංවාදයකට සහ සන්ධානයකට එළඹීමට සමාජවාදීන්ට සිදුවන්නේ ඒ නිසාය.
සමාජ විමුක්තියේ දෘෂ්ටිවාද
සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය අතර සාකච්ඡාවක හැකියාව හඳුනාගත හැකි තවත් ප්‍රවේශයක් යෝජනා කරන්නේ නම් මෙසේය. ලෝකයේ මෙතෙක් බිහිවී ඇති සහ තවමත් පවතින දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද අතරින්, මනුෂ්‍යයන්ගේ සමාජ-දේශපාලන විමුක්තිය සිය ඉලක්කය කරගත්, දෘෂ්ටිවාද තිබෙන්නේ තුනකි. ඒවා නම් ලිබරල්වාදය, සමාජවාදය සහ සමූහාණ්ඩුවාදයයි. ඒ අතරින් දීර්ඝතම ඉතිහාසය තිබෙන්නේ ග්‍රීක-රෝම යුගය දක්වා දිවෙන සමූහාණ්ඩුවාදයටයි. ලිබරල්වාදය 17වැනි සියවසේත්, සමාජවාදය 18වැනි සියවසේත් බිහිවූ දේශපාලන මතවාදයි. ජාතිකවාදය, ෆැසිස්ට්වාදය වැනි අනෙක් දේශපාලන මතවාද දෙක විසිවැනි සියවසේ ප්‍රබල ලෙස මතුවූ ඒවාය. ෆැසිස්ට්වාදය, අතිශයින්ම විනාශකාරී, රණවාදී සහ අන්ත ජාතිවාදී මතවාදයකි. ජාතිකවාදයට ජාතියේ දේශපාලන නිදහසෙන් ඈතට යන දේශපාලන ඉලක්කයක් නැත. එහිද ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී විභවතාව ගැන අත්දැකීම් බහුලය. ඇත්තටම, මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ ප්‍රගතිය සඳහා දායකත්වයක් කිරීමට ශක්තිය තිබෙන දේශපාලන ඉගැන්වීම් තිබෙන්නේ සමූහාණ්ඩුවාදයේ, ලිබරල්වාදයේ සහ සමාජවාදයේය.
සමූහාණ්ඩුවාදය, දේශපාලන ප්‍රජාවගේ දේශපාලන නිදහස, පුරවැසි නිදහස සහ පුරවැසියාගේ සක්‍රිය දේශපාලන ක්‍රියාකාරිත්වය අවධාරණය කරයි. ලිබරල්වාදය පුද්ගලික නිදහස, ආර්ථික හා දේශපාලන නිදහස, මර්දනකාරී නොවන ආණ්ඩුක්‍රමය, දේශපාලන තරගය සහ විවෘතභාවය අවධාරණය කරයි. සමාජවාදය සමාජ සමානත්වය, සමාජ සාධාරණය සහ ආදායම් හා දේපළ සමානව බෙදීයාම අවධාරණය කරයි. මෙම දෘෂ්ටිවාද තුන, විශේෂයෙන් ලිබරල්වාදය සහ සමාජවාදය ගැන ලෝකයේ අත්දැකීම් සහ විවේචනද තිබේ. ලිබරල්වාදය ගැන ලිබරල්වාදය ඇතුළතත්, සමාජවාදීන් විසිනුත්, සමාජවාදය පිළිබඳව සමාජවාදය ඇතුළතත්, ලිබරල්වාදීන් විසිනුත් සිදු කරන ලද විවේචනද තිබේ. අප මෙම දේශපාලන දෘෂ්ටිවාද අතර සාකච්ඡාවක් සිදුවිය යුතුයැයි කියන විට, ඒ විවේචන අමතක කළ යුතු නොවේ. කළ යුතු වන්නේ, එම විවේචනද සිත්හි තබාගෙන, ලිබරල්වාදී සහ සමාජවාදී පාලන තන්ත්‍රයන් තුළ බිහිවූ නිෂේධනීය වර්ධනයන් මග හැරීමට සමත්, නව දේශපාලන ගමන්මගවල් ගැන සිතන්නට පටන්ගැනීමයි.
දැනට ලංකාවේද සාකච්ඡා වන ‘වාම ජනතාවාදයක් පිළිබඳ විකල්ප සිතීම’ වැදගත් නව ආරම්භයකි. වර්තමානයේ කළ යුත්තේ එවැනි සාකච්ඡා ආරම්භ කර ඉදිරියට ගෙනයාමයි. එවැනි නව ප්‍රවේශ අතරද ‘සංවාද’ ඇතිවීමයි. ‘විවාද’ සංස්කෘතියෙන් එම සාකච්ඡා ආරක්‍ෂා කර ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. නව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප ගැන සිතන පුද්ගලයන්ද, කණ්ඩායම්ද බුද්ධිමය බහුත්වවාදය අගය කරන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය භාවිතයට නගන අය වීම මෙවැනි ව්‍යායාමවලට ඉදිරියට යාම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
මෙවැනි ප්‍රයත්නයකදී මුහුණ දෙන ප්‍රධාන ගැටලුවක් ගැනද කෙටියෙන් හෝ සඳහන් කළ යුතුව තිබේ. එනම් ප්‍රගතිශීලී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කණ්ඩායම්ද, පුද්ගලයන් අතර ඇති මතභේද, බුද්ධිමය බල තරග සහ ආත්මාර්ථය වැනි සාධක මත ඇතිවී තිබෙන බෙදීම්, සැකය සහ අවිශ්වාසයයි. ‘වෙනස්කම් තිබියදී වෙනස්කම් තිබෙන බව පිළිගනිමින් සංවාදයට එළඹීමේ’ ගුණාංගය ලිබරල් යහගුණයකි. සමාජවාදීන් අතර එම ගුණය අඩුවෙන් පැවතීම වාමාංශික දේශපාලන උරුමයේද කොටසක් වී ඇත. එහෙත් ඒ සියලු දෙනාටම සහභාගි විය හැකි අවබෝධයක් සඳහා ‘ප්‍රගතිශීලී’ යන පදය අලුතෙන් අත්පත් කරගත හැකි බව මෙතැනදී යෝජනා කළ හැකිය.■
