■ මහාචාර්ය උදය ප්‍රියන්ත ඈපා
සත්ත්වවිද්‍යා සහ පාරිසරික කළමනාකරණ අධ්‍යයන අංශය
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය
එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නැව මුහුදුබත් වී ගිනි ගනිමින් මහා පරිසර හානියක් කිරීමට පටන් ගත් දින සිටම මෙරට ධීවර ප්‍රජාව, පරිසර හිතකාමීන් ඇතුළු විවිධ පිරිස් ඉල්ලා සිටි ප්‍රධානම කාරණා දෙක නම් නැවේ ප්‍රවාහනය කරමින් තිබු රසායන ද්‍රව්‍යත්, මේ වනවිට නැවෙන් ජලයට එක්වී ඇති රසායන ද්‍රව්‍ය මගින් සාගර ජලයට සිදු වී ඇති බලපෑමත් හෙළිදරව් කරන ලෙසය. එසේ ඉල්ලීම සාධාරණ වන්නේ සාගර ජීවින්ට අමතරව වෙරළේ ඇවිදින කුඩා දරුවාගේ සිට මහල්ලාටද, ධීවරයාගේ සිට මත්ස්‍ය පාරිභෝගිකයාටද මෙකරුණු ඍජුව බලපාන බැවිනි.
නමුත් මෙතෙක් මෙම අනතුරට මුහුණදුන් නැවේ තිබු බවට අනාවරණය කර ඇත්තේ ප්ලාස්ටික් නර්ඩ්ල්ස් හා නයිටි්‍රක් අම්ලය, කෝස්ටික් සෝඩා, සෝඩියම් මෙතොක්සයිඩ්, වයිනයිල් ඇසිටේට් හා මෙතොනොල් වැනි රසායනික ද්‍රව්‍ය කිහිපයක් පමණි. මීට අමතරව ටොන් 300කට අධික ද්‍රව ඉන්ධන සහ වායු ඉන්ධන මෙහි ප්‍රවාහනය කරමින් තිබී ඇත.
නැවෙහි අඩංගුව තිබූ රූපලාවන්‍ය කටයුතු සඳහා ගනු ලබන අමුද්‍රව්‍ය තුළ ඉතාම ඉහල අගයකින් ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් තන්තු තිබිය හැකිය. බීබීසී ඇතුළු විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තාකර ඇති ආකාරයට නැවෙහි බැර ලෝහයක් වන ඇලුමිනියම් විශාල ප්‍රමාණයක් තිබී ඇත. පවතින ආරංචි අනුව නැවෙහි තිබූ රසායන ද්‍රව්‍ය සංඛ්‍යාව 45කට අධිකය. දැනට හෙළිකර තිබෙනවාට වඩා හෙළිනොකර තිබෙන රසායන ද්‍රව්‍ය මොනවාද? මේ සම්බන්ධව කිසිවක් නිශ්චිතව නොපවසන්නේ හිතාමතාම බලධාරීන් නැවේ අඩංගු රසායන ද්‍රව්‍ය හෙළි නොකර සිටීමට තීරණය කර ඇති නිසාද? දැනට හෙළිකර ඇති ප්ලාස්ටික් නර්ඩ්ල්ස් සහ රසායන ද්‍රව්‍ය සාගරයට එක්වීම පවා බරපතළ ලෙසට ස්වභාවික පරිසර පද්ධතියටත්, එහි වෙසෙන ජීවීන්ටත් බලපායි.
තත්වය මෙසේ තිබියදී මිගමු කලපුවේ ධීවර කර්මාන්තය කිරීමට ජුනි මස 13 දින සිට අවසර ලබා දීම පුදුමයට කාරණයකි. ධීවරයාගේ රැකියාව සුරක්ෂිත කිරීමත්, රටට අවශ්‍ය මත්ස්‍ය සම්පත සැපයීමට කටයුතු කිරීමත් අගය කළ යුතුය. නමුත් බරපතළම කාරණය වන්නේ මීගමුව කලපුව තුළ මසුන් ඇල්ලීමටත්, එම මසුන් පරිභෝජනය කිරීමටත් අවසර ලබාදුන්නේ කවර පදනමකින්ද යන්නයි. මීගමු කලපුවේ සිට ගිනිගත් නැවට ඇත්තේ කිමී 18-20 පමණ දුරකි. එබැවින් නැවේ සිදුවන සියලුම රසායන ද්‍රව්‍ය සහ ඉන්ධන කාන්දුවීම් මීගමුව කලපුවට බලපායි. කලපුව දවසට දෙවරක් වඩදියට හා බාදියට හසු වෙයි. මෙම ස්වාභාවික ක්‍රියාවලිය නිසා දවසට දෙවරක් කලපුව තුළට මුහුදු ජලය විශාල ප්‍රමාණයක් ගලාගෙන එයි. එපමණක් නොව මුහුදු රළේ බලපෑම නිසාද කලපු දිය සාගර ජලය සමග මිශ්‍ර වෙයි. එබැවින් එක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නැවෙන් යම් රසායන ද්‍රව්‍යයක් මුදා හැරුණේ නම් එය කලපු දියට මුසුවී හමාරය. සාගරය තුල දූෂක පහසුවෙන් මිශ්‍රවී විසිරී යන අතර කලපුව තුළ ඒවා වඩ වඩාත් එක්රැස් වෙයි. එබැවින් නැවෙන් සිදුවන පරිසර හානිය කලපුවට වැඩි වශයෙන් බලපෑමට හැකියාවක් ඇත.
මේ වනවිට කලපුවේ ජලයේ ගුණාත්මකභාවය පරීක්ෂා කර ඇත්ද? එසේනම් එම දත්ත කවරේද? කලපුව තුළ ධීවර කර්මාන්තය සිදු කිරීමට මෙතරම් ඉක්මනින් තීරණය කළේ කවර නිර්ණායක යටතේද? මීගමු කලපුවේ සහ අවට සාගරයේ පවතින ජලයේ ගුණාත්මකභාවය මනින්නේ නම් ඒ සඳහා ගතවන්නේ දවසකටත් අඩු කාලයකි. ජලයේ ආම්ලිකතාව, ලවණතාව, ඔක්සිජන් සාන්ද්‍රණය ආදිය ඒ මොහොතේම මැනිය හැකිය. ජලයේ ගුණාත්මකභාවය මැනීමට නාරා ආයතනයට මෙන්ම සියලුම විශ්වවිද්‍යාලවලටද පහසුකම් ඇත. පුදුමය නම් ජලයට සිදු වූ බලපෑම ගැන කිසිවෙක් කිසිවක් මෙතෙක් හෙළිනොකිරීමය. මෙවන් පහසුවෙන් පරික්ෂා කළ හැකි කටයුත්තක ප්‍රතිපඵල රටට හෙළිනොකිරීම හරහා මෙම නැව සම්බන්ධ සමස්ත ක්‍රියාවලිය පිළිබඳවම ජනතාව තුළ අවිශ්වාසයක් ගොඩ නැගීම වැළැක්විය නොහැක.
අනෙක් කාරණය නම් මියගිය මසුන්ගේ, කැස්බෑවන්ගේ හා ඩොල්ෆින් මසුන්ගේ මරණයන්ටද නිවැරදි හේතුවක් සැපයීමට තවමත් අපොහොසත් වීමයි. මෙම පරීක්ෂණ කටයුතු සඳහා සති ගණන් මාස ගණන් ගතවන්නේ නැත. පරීක්ෂණ හිතා මතාම පරක්කුකරන්නේ ජනතාවගෙන් සැඟවීමටද යන්න ගැටලුවකි.
නැවෙන් සිදු වූ පරිසර දූෂණය පිළිබඳව කිසිදු නිවැරදි තොරතුරක් නොමැතිව මීගමු කලපුවේ ධීවර කර්මාන්තය ආරම්භ කිරීමට අවසරදීම සැබවින්ම ගැටලු සහගතය. බැර ලෝහ, ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් පමණක් නොව ඉන්ධනවල තිබිය හැකි නැප්තලීන්, බෙන්සීන්, ටෝලුයින් වැනි හයිඩ්රෝකාබන බරපතළ සෞඛ්‍ය ගැටලු ඇති කිරීමට මුල් විය හැකිය. සමහර විෂ රසායන ආහාර දාමයේ එක් රැස්වී අනෙකුත් ජිවින්ට මෙන්ම මිනිසාටද දිගු බලපෑම් ඇති කරන අතර එම සෞඛ්‍යයට සිදුවන බලපෑම් හඳුනා ගන්නාවිට වසර ගණනාවක් ගතවී තිබිය හැකිය. එබැවින් විශ්වාස සහගත අයුරින් විද්‍යාත්මක පරීක්ෂණ පවත්වා එම දත්ත විශ්ලේෂණයෙන් පසු ධීවර කටයුතු සඳහා අවසර ලබාදිය යුතුව ඇත. ජනතාව තුළ මෙම ප්‍රදේශයෙන් අල්ලා ගනු ලබන මසුන් අනුභවය සදහා විශ්වාසයක් ගොඩනැගීමට කලපුවෙහි සැබෑ තත්වය රටට හෙළි කළ යුතුය. ගන්නා තීරණ පාරදෘශ්‍ය විය යුතුය. උතුරු මැද පළාතේ පවතින නොවිසඳුණ ආකාරයේ සෞඛ්‍ය ගැටලුවක් බස්නාහිර පළාතේද ඇතිකර නොගැන්මට සියලු දෙනා වග බලාගත යුතුය.■
