■ අරුණ ජයවර්ධන
මානව හිමිකම් සම්බන්ධයෙන් යහපාලන රජය යටතේ ශ්‍රී ලංකාව ලබාගත් සීමිත ප්‍රගතිය පවා නව රජය යටතේ වේගයෙන් ආපස්සට හැරවෙමින් පවතින බවත්, සිවිල් සමාජයට හා ස්වාධීන මාධ්‍යයන්ට ක්‍රියාත්මක වීමට තිබෙන ඉඩ වේගයෙන් වර්තමාන රජය යටතේ සංකෝචනය වෙමින් පවතින බවත්, සමස්තයක් ලෙස ලංකාවේ මානව හිමිකම් තත්වය බරපතළ ලෙස අවගමනය වෙමින් පවතින බවත් යුරෝපා සංගමය කියයි.
මේ බව සඳහන් වන්නේ, ශ්‍රී ලංකාවේ ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය තාවකාලිකව අත්හිටුවීමට යෝජනා කරමින් ජුනි 9 වැනිදා යුරෝපා පාර්ලිමේන්තුවේදී සම්මත වූ යෝජනාවෙහිය.
යුරෝපා සංගමයේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදක ආයතනය වන යුරෝපා පාර්ලිමේන්තුවේදී සම්මත වූ මේ යෝජනාවට පක්‍ෂව සාමාජිකයෝ 628ක් ඡන්දය දුන්හ. විරුද්ධව ඡන්දය දුන්නේ 15කි. 40ක් ඡන්දය දීමෙන් වැළකී සිටියෝය.
යහපාලන රජය යටතේ 2017 මැයි 19 වැනිදා ශ්‍රී ලංකාව ජීඑස්පී ප්ලස් බදු සහනය නැවතත් ලබාගත්තේ, (ඊට පෙර මහින්ද රාජපක්‍ෂ ආණ්ඩුව සමයේදී අඛණ්ඩව පිරිහෙමින් පැවති මානව හිමිකම් තත්වය නිසා ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය ලංකාවට අහිමි කෙරිණි.) 1979 ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත ඉවත් කර ඒ වෙනුවට ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් ප්‍රමිතියෙන් යුක්ත නව ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනතක් සම්මත කරගන්නා බවටත්, මානව හිමිකම් සම්මුතීන්, කම්කරු, ළමා හා කාන්තා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සම්මුතීන් ඇතුළු ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් 27ක් ඵලදායක ලෙස ක්‍රියාත්මක කරන බවටත් වූ පොරොන්දු මත බවද, යුරෝපා පාර්ලිමේන්තු යෝජනාවෙහි සඳහන් වෙයි.
2009 යුද ගැටුම් නිමවී අවුරුදු 12ක් ගත වන විටත්, වගවීම හා සංහිඳියාව සඳහා දේශීය වශයෙන් පියවර ගෙන ප්‍රතිඵල පෙන්වීමට ලංකාවේ රජය නැවත නැවතත් අසමත් වී ඇති බවද, ඒ නිසා අපරාධවලට දඬුවම් නොලැබ සිටීම හා වින්දිතයන් රටේ ආයතන කෙරෙහි දක්වන විශ්වාසය කඩවීම බලවත් වී ඇති බවද යෝජනාවෙන් කියැවෙයි.
යෝජනාවෙන් අවධාරණය කර ඇති තවත් කාරණයක් වන්නේ, ශ්‍රී ලංකා රජයේ සිවිල් ආයතන හා පරිපාලන කටයුතු මිලිටරීකරණයයි. ‘ආණ්ඩුවේ ආයතන හා පරිපාලන ක්‍රියාදාමය මිලිටරීකරණය වේගවත් කර ඇති බවට පැහැදිලි ලකුණු තිබේ. 2020 සිට අඩුගණනේ සේවයේ සිටින හෝ සිටි හමුදා හෝ බුද්ධි අංශයේ නිලධාරීන් 28 දෙනකුවත් රජයේ වැදගත් පරිපාලන තනතුරුවලට පත්කර ඇත. ඔවුන් අතරෙන් අඩු ගණනේ ජ්‍යෙෂ්ඨ හමුදා නිලධාරීහු දෙදෙනෙක් යුදගැටුමේ අවසාන කාල පරිච්ඡේදයේදී යුද අපරාධ හා මනුෂ්‍යත්වයට එරෙහි අපරාධ සම්බන්ධයෙන් එක්සත් ජාතීන්ගේ වාර්තාවලට අනුව චෝදනා ලබා ඇති අයයි.’ යනුවෙන් වාර්තාවේ දැක්වෙයි.
පොලිස් අත්අඩංගුවේ සිටියදී මෙන්ම බන්ධනාගාරගතව සිටියදීද රැඳවුවන් මරාදමා ඇති බවද, 2021 මැයි මාසයේ පොලිස් අත්අඩංගුවේ සිටියදී මියයාම්, 2020 නොවැම්බර් මාසයේදී කොවිඩ් 19 තත්වයන් යටතේ වුවද, මහර බන්ධනාගාරයේ රැඳවුවන් 11 ඝාතනය කරමින් හා 117 දෙනකුට තුවාල සිදුකරමින් ආරක්‍ෂක නියාමකයන් විවෘතව වෙඩි තැබීම් ආදිය සිදුවූ බවද යෝජනාවෙහි සඳහන් වෙයි.
ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත අඛණ්ඩව යොදාගැනීමට බරපතළ ලෙස විරුද්ධ වන බව නැවතත් යෝජනාවෙන් අවධාරණය කැරෙන අතර, එම පනත නැවත විචාරය කිරීම හා ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම මෙන්ම, වහාම එම මර්දනකාරී පනත අවලංගු කිරීමට අදාළ පොරොන්දු ඉටුකරන ලෙසද ඉල්ලා සිටියි. ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත යටතේ නිසි කාර්ය පටිපාටිය අනුගමනයෙන් තොරව අත්තනෝමතිකව අත්අඩංගුවට ගෙන හා රඳවා තබාගෙන සිටින නීතිඥ හිජාස් හිස්බුල්ලා, කවිකාර අනාෆ් ජසීම් මෙන්ම සීඅයිඩීයේ හිටපු අධ්‍යක්‍ෂ ශානි අබේසේකර ඇතුළු නීතිඥයන්ට, සිවිල් සමාජ ක්‍රියාධරයන්ට, ලේඛකයන්ට, කවියන්ට වලංගු චෝදනා යටතේ සාධාරණ නඩු විභාගයක් ලබාදෙන ලෙසද, චෝදනා කිසිවක් නැතිනම් කොන්දේසි විරහිතව ඔවුන් මුදාහරින ලෙසද යෝජනාවෙන් අවධාරණය කැරෙයි.
2020 ඔක්තෝබර් 20 වැනිදා සම්මත කරගත් 20වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ගැන සඳහන් කරමින් යෝජනාව කියන්නේ, එමගින් අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය පිරිහීම, පාර්ලිමේන්තුවේ පාලන බලතල අඩුකිරීම සහ ජනාධිපතිට ප්‍රමාණය ඉක්මවා ගිය බලයක් ඒකරාශි කරදීම ගැන බැරෑරුම් ලෙස අවධානය යොමු කරන බවයි.
යෝජනාවට අනුව, ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය ලංකාවේ ආර්ථිකයට ඉතාම වැදගත් දායකත්වයක් කර තිබේ. එනිසා ලංකාවෙන් යුරෝපා සංගමය වෙත යුරෝ බිලියන 2.3ක අපනයන වර්ධනයක් සිදුවී ඇති බවද, යුරෝපා සංගමය ලංකාවේ දෙවැනි විශාලතම අපනයන වෙළෙඳපොළ බවට පත්වී ඇති බවද කියැවෙයි.
එහෙත්, ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය ලංකාවට තවදුරටත් ලැබීම ස්වයංක්‍රියව සිදුවන්නක් නොවන බව කියන යෝජනාව, යුරෝපා කොමිසමෙන් හා එහි ‘යුරෝපා බාහිර ක්‍රියාකාරි සේවාවෙන්’ ඉල්ලා සිටින්නේ, ලංකාවේ වර්තමාන තත්වය ගැන තක්සේරුවක් කරන ලෙසත්, ලංකාවේ මානව හිමිකම් බැඳීම් වර්ධනය කිරීමට ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය ලීවරයක් ලෙස යොදාගන්නා ලෙසත්ය.
ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත අහෝසි කිරීම හෝ ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම තවදුරටත් ලංකාවට අවධාරණය කරවන ලෙසත්, අවසාන විසඳුමක් ලෙස ලංකාවේ ජීඑස්පී ප්ලස් සහනය හා ප්‍රතිලාභ තාවකාලිකව අත්හිටුවීමට සාධාරණ හේතු තිබෙනවාදැයි තක්සේරු කරන ලෙසත්, හැකි ඉක්මනින් ඒ ගැන ගන්නා පියවර යුරෝපා පාර්ලිමේන්තුවට වාර්තා කරන ලෙසත් යෝජනාවෙන් අවධාරණය කර ඇත.
මීට සතියකට පෙර, අමෙරිකාවේ කොන්ග්‍රස් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයට ද ලංකාවේ මානව හිමිකම් කඩවීම් සම්බන්ධයෙන් වන යෝජනාවක් ඉදිරිපත් විය.■
