පාසල්වල පළමු ශ්‍රේණියට ළමුන් ඇතුළත් කිරීමට අදාල මූලික අයිතිවාසිකම් වාද කරුණු පිළිබඳ මා ලියූ ලිපිය ඒ ගැන සංවාදයකට තුඩු දී තිබුණි. අදාළ චක්‍රලේඛය අභියෝගයට ලක් කරන්නේ නම් නොමිලේ පෙනී සිටීමට එවැනි නඩුකරවල පෙනී සිටින ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිඥයෙක් කැමැත්ත පළ කළේය. එවැනි තවත් අය සිටිනවා නිසැකය.
විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශය සඳහා ඉල්ලුම්පත් විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම පසුගිය සති අන්තයේ කැඳවා තිබුණි. ඊට අදාළ නිර්ණායක කොමිසම නිකුත් කර ඇති අත්පොතේ දක්වා ඇත. විශ්වවිද්‍යාලවලට ඇතුළත් කිරීම් පිළිබඳව ද සෑම වසරකම මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු ගණනාවක් පැවරේ. ඉසෙඩ් අගය ක්‍රමය, වෙනස් විෂය නිර්දේශ යටතේ පෙනී සිටි සිසුන් එකට ගණනය කිරීම, ක්‍රමවේදය නිසි ලෙස නොයෙදවීම වැනි කාරණා ඒවාට හේතු වේ.
මගේ මේ ලිපිය දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය ගැනයි.
1970ට පෙර විශ්වවිද්‍යාලවලට සියලු ඇතුළත්කිරීම් කරන ලද්දේ කුසලතා අනුව පමණි. රටේ ජන ප්‍රතිශතයට වඩා වැඩි දෙමළ සිසුන් සංඛ්‍යාවක් විද්‍යා ධාරාවලින් ඇතුළත්වීම හේතුකොට ගෙන ඇතුළත්කිරීම් ප්‍රතිපත්තිය වෙනස් කළ යුතු යයි සමහරු උද්ඝෝෂණ කළහ. එයට වැඩිදුර නොබලා කරන ලද ප්‍රතිචාරය වූයේ භාෂාව පදනම් කරගත් ප්‍රමිතිකරණයයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් වූයේ, උදාහරණයක් වශයෙන්, 1971දී වෛද්‍ය පීඨවලට ඇතුළත් වීමට සිංහල මාධ්‍ය සිසුන්ට ලකුණු 229ක් අවශ්‍ය වන විට දෙමළ මාධ්‍ය සිසුන්ට ලකුණු 250ක් අවශ්‍ය වීමයි. සිංහල තරුණයන් අතර විරැකියාව 1971 නැගිටීමට එක හේතුවක් වූ සේම, ප්‍රමිතිකරණය දෙමළ තරුණයන් රැඩිකල්කරණයට බලපෑ සාධකයක් විය.
1974 දී ප්‍රමිතිකරණය වෙනුවට දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය හඳුන්වාදෙන ලදි. 1980 දී විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම ක්‍රියාත්මක කළ ක්‍රමය අනුව විශ්වවිද්‍යාලවලට ඇතුළත් කිරීමේදී ඇතුළත්වීමේ අවස්ථාවලින් 30%ක් මුළු දිවයිනම පදනම් කරගත් කුසලතාව මත පුරවන ලදි. එවකට තිබූ දිස්ත්‍රික්ක 24ට 55%ක් වෙන් කරන ලද අතර, රටේ මුළු ජනගහනයට සාපේක්ෂව ඒ ඒ දිස්ත්‍රික්කයේ ජනගහන අනුපාත අනුව එම 55% දිස්ත්‍රික්ක අතර බෙදා වෙන් කෙරිණ. ඉතිරි 5% අධ්‍යාපනික වශයෙන් අවාසිදායක ලෙස හඳුනාගත් දිස්ත්‍රික්ක 13කට වෙන් කරන ලද අතර ඒවා අතර ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා ඒවායේ ජනගහනය අනුව බෙදා වෙන් කරන ලදි.
පසු කලෙක කලා විෂය ධාරාව සඳහා ඇතුළත්කිරීම්වලට කුසලතාව පමණක් අදාළ කෙරිණ. අනිකුත් සියලු ධාරාවන් සඳහා කුසලතාව පදනම් කරගත් ඇතුළත්කිරීම් 40% දක්වා ඉහළ නංවන ලද අතර අවාසිදායක දිස්ත්‍රික්කවලට වෙන්කරන ලද අවස්ථා 5%කට අඩු කරන ලදි. දැන් දිස්ත්‍රික්ක 25ක් ඇති අතර ඉන් 16ක් අවාසිදායක ඒවා ලෙස සැලකේ. ඒවා මෙසේය: නුවරඑළිය, හම්බන්තොට, යාපනය, කිලිනොච්චි, මන්නාරම, මුලතිව්, වවුනියාව, ත්‍රිකුණාමලය, මඩකලපුව, අම්පාර, පුත්තලම, අනුරාධපුර, පොලොන්නරුව, බදුල්ල, මොනරාගල සහ රත්නපුර. යාපනය ඇතුළත් කරන ලද්දේ යුද්ධයෙන් විනාශවූ විටය.
සෙනෙවිරත්න එදිරිව විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම නඩුවේදී 1980දී ඇතුල්වීමේ අවස්ථාවලින් 55%ක් දිස්ත්‍රික්ක 24 අතර බෙදාහැරීම අභියෝගයට ලක් විය. විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම එහිදී කියාසිටියේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ මූලධර්ම අනුව කටයුතු කිරීමට තමන් බැඳී සිටින බවය.
ව්‍යවස්ථාවේ 27(2) වගන්තියේ සඳහන් “ජාතියක් ජන ජීවිතයේ සියලු ආයතන විසින් සමාජ, ආර්ථික හා දේශපාලන සාධාරණත්වය ගුරුකොට ගන්නා සමාජ ක්‍රමයක් හැකිතාක් සාර්ථකව ඇති කර ආරක්ෂා කර දීමෙන් ජනතා සුභ සිද්ධිය වර්ධනය කිරීම” සහ “නූගත්කම සහමුලින්ම තුරන් කිරීම සහ සියලු තැනැත්තන්ට අධ්‍යාපනයේ සෑම අවස්ථාවකදීම සර්ව සාධාරණ සහ සමාන ඉඩප්‍රස්ථා ලබා ගැනීමේ අයිතිය සහතික කිරීම” එම මූලධර්මය ය.
ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දුව ප්‍රකාශ කළ වනසුන්දර විනිසුරුතුමා සඳහන් කළේ කුසලතා ප්‍රතිපත්තියෙන් බැහැර වීම අවාසනාවන්ත වුවත් එය නොවැළැක්විය හැකි බවය. විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම හැකි තරම් සාධාරණ ලෙස කටයුතු කරමින්, ප්‍රමාණවත් ගුරුවරුන්, විද්‍යාගාර සහ වෙනත් පහසුකම් නොමැති පාසල්වල තමන්ගේ නොවන වරදක් නිසා ඉගෙනගන්නා සිසුන් විශාල සංඛ්‍යාව අතර විශ්වවිද්‍යාලවලට ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා යථාර්ථවාදී ආකාරයකට බෙදා හැරීමට කටයුතු කර ඇති බව එතුමා තීරණය කළේය. රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ මූලධර්ම අනුව කටයුතු කිරීම වර්ගීකරණයට යථාර්ථමය පදනමක් ලෙස පිළිගන්න ලදි.
අධ්‍යාපනික වශයෙන් පසුගාමී පාසල්වලට යන සිසුන් අවාසිදායක තත්වයක සිටින බවට පෙත්සම්කරු කර තිබූ ප්‍රකාශය සැකයෙන් තොරව තහවුරු වී ඇති සඳහන් කළ වනසුන්දර විනිසුරුතුමා එම විෂමතාව අවාසිදායක දිස්ත්‍රික්කවලට පමණක් සීමා නොවන බව කියා සිටියේය. නාගරික සහ ග්‍රාමීය පාසල්වල ගුරුවරුන් සහ පහසුකම් අතර ඇති පරතරය ඇති විශාල බව අධිකරණය ඉදිරියේ ඇති සංඛ්‍යාවලින් තහවුරු වන අතර එය කනගාටුදායක බව සඳහන් කරන ලදි. අධිකරණයේ ඉහත නිගමන ඉතා වැදගත්ය.
දිස්ත්‍රික්කවල ජනගහන අනුපාතය අනුව ඇතුල්වීමේ අවස්ථාවලින් 55%ක් ද, අවාසිදායක දිස්ත්‍රික්කවලට 5%ක් ද වෙන් කරන වත්මන් ක්‍රමය වෙනුවට වඩා සාධාරණ ක්‍රමවේදයක් ඇති කළ යුතුයැයි මගේ මතයයි. සියලු අවස්ථා කුසලතා පදනම මත පිරවීම පරමාදර්ශී වන නමුදු අධ්‍යාපන අවස්ථාවල ඇති අසමානතාව සැලකිල්ලට ගත යුතුය. හැරල්ඩ් ලැස්කි “දේශපාලනයේ ව්‍යාකරණය” නම් සුප්‍රසිද්ධ ග්‍රන්ථයේ පෙන්වා දුන් පරිදි සමානත්වයේ මූලික අවශ්‍යතාවක් වන්නේ සැමට ප්‍රමාණවත් අවස්ථා සැපයීමය. සමාජයක අවසාන වශයෙන් වැදගත් වන්නේ දැනුම පාවිච්චි කිරීමට ඇති බලය බවත්, එහෙත් අධ්‍යාපනයේ අසමානතාවල ප්‍රතිඵලය වන්නේ එම බලය පාවිච්චි කිරීමේදී අසමානතා ඇතිවීම බවත් ලැස්කි අවධාරණය කළේය.
යම් දිස්ත්‍රික්කයක් ඇතුළත වුවද පාසල් අතර ඇති අසමානතා නිසා එය තුළ ඇති සියලු පාසල්වලට එක හා සමාන ලෙස සැලකීම නීතියේ රැකවරණය සර්ව සාධාරණ විය යුතු බවට අප ව්‍යවස්ථාවේ 12 (1) වගන්තියෙන් සහතික කර ඇති මූලික අයිතිවාසිකමට පටහැනිය. යම් දිස්ත්‍රික්කයකට වෙන් කෙරෙන ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා බොහොමයක් හොඳම පාසල්වල සිසුන්ට හිමිවීම ස්වාභාවිකය. උදාහරණයක් වශයෙන් ගතහොත්, පුත්තලම දිස්ත්‍රික්කය තුළ ඇති පුත්තලමේ සහිරා විද්‍යාලය සහ ෆාතිමා මුස්ලිම් බාලිකා විද්‍යාලය, හලාවත ශාන්ත මරියා විද්‍යාලය සහ වෙන්නප්පුවේ ශුද්ධවූ පවුලේ බාලිකා විද්‍යාලය සහ ජෝසප් වාස් විද්‍යාලයේ පහසුකම් ආනමඩුව වැනි ප්‍රදේශවල පාසල්වල පහසුකම්වලට වඩා උසස් වීමේ හේතුවෙන් එම දිස්ත්‍රික්කයට වෙන් කෙරෙන ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා පෙර කී පාසල්වල සිසුන්ට ලැබෙනු ඇත. මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයට ලැබෙන අවස්ථා විද්‍යා විද්‍යාලය, ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලය සහ සංඝමිත්තා බාලිකා විද්‍යාලය වැනි පාසල්වලට යනු ඇත. එසේම කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය තුළ ඇති සමහර පාසල්වල ඇති පහසුකම් ආනමඩුවේ හෝ මුලතිවුහි ඇති දුෂ්කර පාසල්වල ඇති අඩු පහසුකම්වලට සමාන බව රහසක් නොවේ. වනසුන්දර විනිසුරුතුමා කී පරිදි එවැනි පාසල්වල සිසුන්ට එම අසාධාරණය වී ඇත්තේ ඔවුන්ගේ වරදින් නොවේ. එසේ නම් එම සිසුන්ට දිස්ත්‍රික්කයක් ඇතුළත පිහිටි වඩා හොඳ පහසුකම් ඇති පාසල්වල සිසුන් හා සමාන ලෙස සැලකීම නීතියේ රැකවරණය සර්ව සාධාරණ විය යුතු බව කියවෙන මූලික අයිතිවාසිකමට පටහැනි නොවේද?
සෙනෙවිරත්න එදිරිව විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම නඩුවේදී නාගරික සහ ග්‍රාමීය පාසල්වල ගුරුවරුන් සහ පහසුකම් අතර ඇති පරතරය ඇති විශාල බව අධිකරණය පිළිගත්තේය. ඒ අනුව කළ යුතුව තිබුණේ ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා දිස්ත්‍රික්ක අතර බෙදා වෙන් නොකර ඒ වෙනුවට පහසුකම් අනුව පාසල් වර්ගීකරණය කර විවිධ පාසල් ගණ අතර සාධාරණව බෙදෙන නව ක්‍රමවේදයක් ගෙන එන ලෙස විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසමට නියෝග කිරීමය.
ප්‍රමිතිකරණය වෙනුවට පාසල් වර්ගීකරණය කළ යුතු බව මහාචාර්ය ඔස්මන්ඩ් ජයරත්න 1970 ගණන්වල යෝජනා කළේය. එවකට දිස්ත්‍රික් කෝටා ක්‍රමය හඳුන්වා දී හෝ නොතිබුණි. විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශය සඳහා ගුරුවරුන්, පහසුකම් සහ වෙනත් අදාළ නිර්ණායක අනුව පාසල් වර්ගීකරණය කළ යුතු යයිද, ඇතුළත්වීමේ අවස්ථා විවිධ පාසල් ගණ අතර සාධාරණ ක්‍රමයකට බෙදිය යුතු යයිද ලියුම්කරු යෝජනා කරයි. එසේ කිරීමේදී අධ්‍යාපන සහ අනිකුත් විශේෂඥයන් සහ මහජනතාවගේ අදහස් විමසිය යුතුය. පාසල් වර්ගීකරණය වරින් වර නැවත සමාලෝචනය කළ යුතු අතර අවශ්‍ය නම් විවිධ ගණවලට කරන වෙන් කිරීම් වෙනස් කළ හැක. මෙම ක්‍රමය තාවකාලික විය යුතු අතර පාසල් අතර ඇති පහසුකම් පරතරය ඉක්මනින් හැකිතාක් අවම කොට කුසලතා මත පමණක් විශ්වවිද්‍යාල ප්‍රවේශය සිදු කිරීම දීර්ඝකාලීන නොවන ඉලක්කයක් විය යුතුය.■
