මේ පාසල්වලට ඉල්ලුම්කරන කාලයයි. රජයේ පාසල්වල පළමු ශ්‍රේණියට ළමුන් ඇතුල් කිරීම සඳහා ඉල්ලුම්පත් කැඳවා ඇත.
රජයේ පාසල්වලට, විශේෂයෙන් පළමු වසරට, ළමුන් ඇතුළත් කිරීම පිළිබඳව සැම වසරකම මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් රාශියක් ගොනු කෙරේ. ළමුන් ඇතුළත් කිරීමේ පටිපාටිය තරමක් සංකීර්ණය. විවිධ ගණ යටතේ ළමයි ඇතුළත් කෙරෙති. “පාසලට ආසන්න පදිංචිකරුවන්ගේ දරුවන්” නම් ගණය යටතේ ඇතුළත් කරන සංඛ්‍යාව 50%කි. ලකුණු දීමේ ක්‍රමවේදයද සංකීර්ණය. විවිධ ගණ වර්ගීකරණය හෝ ලකුණු දීමේ ක්‍රමවේදය අභියෝගයට ලක්වී නැත. සියලු පෙත්සම්වල පාහේ අභියෝගයට ලක්වන්නේ අදාළ චක්‍රලේඛය ක්‍රියාත්මක කරන ආකාරයයි.
“පාසලට ආසන්න පදිංචිකරුවන්ගේ දරුවන්” නම් ගණයේ ඉල්ලුම්කරුවන්ගේ පදිංචිය අනුව උපරිම වශයෙන් ලකුණු පනහක් විස්තරාත්මක ලකුණු දීමේ ක්‍රමයක් අනුව ප්‍රදානය කෙරේ. ඉල්ලුම්කරුගේ පදිංචිය තහවුරු කර ඇත්නම්, පදිංචි ස්ථානය කේන්ද්‍රය කර ගත් සහ අදාළ පාසල පරිධියේ පිහිටා ඇති කවයක් තුළ ප්‍රාථමික කොටස් ඇති, එසේම ළමයා ඇතුළත් කළ හැකි රජයේ පාසලක් නොමැති නම් උපරිම ලකුණු පනහ හිමිවේ. එහෙත් එවැනි පාසල් ඇත්නම් එක් පාසලක් සඳහා ලකුණු පහ බැගින් අඩුකෙරේ. “ළමයා ඇතුළත් කළ හැකි රජයේ පාසලක්” යනු ළමයාගේ ඉගෙනුම් මාධ්‍යය සහිත, තමාට අදාළ පිරිමි සහ ගැහැනු පාසලක්ද, මිශ්‍ර පාසලක්ද, ළමයාගේ ආගම වෙනුවෙන් 10%ක් හෝ ඊට වැඩි සංඛ්‍යාවක් ළමුන් ඇතුළත් කර ගන්නා රජයේ පාසලක්ද වේ.
ලේඛකයාගේ මතය අනුව ලකුණු අඩුකිරීම සඳහා ඉල්ලුම් කරන පාසල අයිති ශ්‍රේණිය නොසලකා සියලු ශ්‍රේණිවල පාසල් එක ලෙස සලකා ලකුණු අඩුකිරීම අත්තනෝමතික වන අතර, අප ව්‍යවස්ථාවේ 12(1) වගන්තියෙන් සහතික කර ඇති නීතියේ සර්ව සාධාරණත්වයට පටහැනිය. ලබා දෙන අධ්‍යාපන මට්ටම අනුව රජයේ පාසල් ශ්‍රේණිගත කර ඇත. 1ඒබී පාසල් යනු කලා, විද්‍යා සහ වාණිජ ධාරාවල උසස් පෙළ පන්ති ඇති පාසල්ය. කලා සහ වාණිජ ධාරා පන්ති පමණක් උසස් පෙළ දක්වා ඇති පාසල් 1සී ශ්‍රේණියට අයත්ය. සාමාන්‍ය පෙළ දක්වා පමණක් පන්ති ඇති පාසල් දෙවන ශ්‍රේණියට අයත් වන අතර 3 වන ශ්‍රේණියට අයත් වන්නේ 5 හෝ 8 වසර දක්වා පමණක් පන්ති ඇති පාසල්ය.
මේ අනුව, සියලු රජයේ පාසල් 1 වන ශ්‍රේණියට ළමුන් ඇතුළත් කරගන්නා අතර, සමහර පාසල්වල උසස් පෙළ දක්වාද, සමහර පාසල්වල සාමාන්‍ය පෙළ දක්වා පමණක් ද පන්ති පැවැත්වේ. විද්‍යා ධාරාව උසස් පෙළ දක්වා ඇත්තේ 1ඒබී ශ්‍රේණියේ පාසල්වල පමණි. ඒ අනුව 1ඒබී පාසලකට ඉල්ලුම් කරන විට ලකුණු අඩු කළ යුත්තේ පෙර කී කවය තුළ පිහිටි 1ඒබී පාසල් සඳහා පමණි. අඩු පහසුකම් ඇති පාසල් සඳහාද ලකුණු අඩු කිරීම අත්තනෝමතික වන අතර සමානාත්මතාව පිළිබඳ මූලික අයිතිවාසිකම උල්ලංඝනය කරයි.
උදාහරණයක් ලෙස, ආනන්ද, නාලන්ද හෝ රාජකීය විද්‍යාලයට ඇතුළත් වීමට අදහස් කරන, ගොතටුව නව නගරයේ පදිංචි සිසුවෙකු ගනිමු. පෙර කී කවය තුළ පිහිටි 1සී, 2 සහ 3 ශ්‍රේණිවල පාසල් පමණක් සඳහා ලකුණු අඩු කළද, ඔහුගේ උපරිම ලකුණු පනහ නැතිවනු ඇත. බොරැල්ල දෙසට, රාජගිරිය ප්‍රදේශයේ ඇති සිරිහද විද්‍යාලය, සෝභිත විද්‍යාලය, හේවාවිතාරණ මහා විද්‍යාලය සහ සිරි පැරකුම්බා විද්‍යාලයද, බොරැල්ලේ බණ්ඩාරනායක සහ සුසමයවර්ධන විද්‍යාලද සඳහා ලකුණු තිහක්ම අඩු වනු ඇත. කොලොන්නාව සහ මාලබේ පැත්තේ ඇති පාසල් ගත් කල උපරිම ලකුණු පනහම අවසන් වේ. ඒ අනුව එම සිසුවාට ජනප්‍රිය පාසලකට ඇතුළත් වීමට කිසිම අවස්ථාවක් නොමැත. ධනවත් නොවන පවුලක සිසුවෙකුට තම ප්‍රදේශයේ ඇති අඩු ශ්‍රේණියකට අයත් පාසලකට ඇතුළත් වනවා හැර වෙන විකල්පයක් නොමැත. ධනවත් දෙමව්පියන් නම් ජනප්‍රිය පාසල් අසල මහල් නිවාස කුලියට ගැනීම, දේශපාලන සම්බන්ධකම් පාවිච්චි කිරීම සහ තම මූල්‍ය සම්පත් පාවිච්චි කිරීම වැනි “වෙනත්” ක්‍රම යොදා ගනු ඇත.
පසු කලක දරුවා පාසල් මාරු කිරීම වැළැක්වීමට එක වරම තම දරුවා 1ඒබී පාසලක පළමු ශ්‍රේණියට ඇතුළත් කිරීමට දෙමව්පියන්ට ඇති කැමැත්ත ස්වාභාවිකය.
“පාසලට ආසන්න පදිංචිකරුවන්ගේ දරුවන්” ගණය යටතේ යම් ශ්‍රේණියක පාසලකට ඉල්ලුම් කරන විට උපරිම පනහෙන් අඩු කළ යුත්තේ කවය තුළ පිහිටි එම ශ්‍රේණියේ පාසල් සඳහා පමණක් බව ලියුම්කරුගේ අදහසයි. ළමුන් ඇතුළත් කිරීම පිළිබඳ වත්මන් ප්‍රතිපත්තියේ ව්‍යවස්ථානුකූලභාවය ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ මූලික අයිතිවාසිකම් අධිකරණ බලය යටතේ විමසුමට ලක් කිරීම කාලය උදාවී ඇත. තම දරුවන් කෙසේ හෝ ඇතුළත් කරගන්නා අදහසින් දෙමව්පියන් චක්‍රලේඛයේ ව්‍යවස්ථානුකූලභාවය ප්‍රශ්න කිරීමට මැලිවෙති. තම අභියාචනා අසාර්ථක වූ පසුවද දෙමව්පියන් බොහෝ දෙනෙක්ුකරන්නේ දේශපාලනඥයන් හෝ අධ්‍යාපන නිලධාරීන් පසුපස යෑමය. මූලික අයිතිවාසිකම් නඩුවක් දැමීමට ඇති මාසයක කාල සීමාව ගැන දන්නා පාසල් බලධාරීහු දෙමව්පියන්ට බලාපොරොත්තු දෙමින් මාසය ඉක්මවන තුරු කල් මරති. මේ තත්ත්වය යටතේ ගුරු සංගම් හෝ මේ පිළිබඳ උනන්දු වෙනත් අය මහජන සුභසිද්ධිය සඳහා මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පවරන්නේ නම් උචිතය.
දීර්ඝ කාලීන විසඳුම සියලු පාසල් එක මට්ටමකට ගෙන ඒම වන නමුත් එය කියන තරම් පහසු නොවන බව යථාර්ථයයි. සැම මැතිවරණ බල ප්‍රදේශයක හෝ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයකම අඩුම වශයෙන් එක 1ඒබී ශ්‍රේණියේ පාසලක් ඇති කිරීමේ සිට “ළඟම පාසල හොඳම පාසල” කිරීම දක්වා යෝජනා නොයෙකුත් ආණ්ඩුවලින් ගෙන ආ නමුත්, සැලකිය යුතු වෙනසක් වී නොමැත. දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් 6%ක් අධ්‍යාපනයට වියදම් කිරීම ජාත්‍යන්තරව පිළිගත් ඉල්ලක්කය වුවද, ශ්‍රී ලංකාව ඊට කිට්ටුවී හෝ නොමැත. 2017 වසරේ කියුබාව දළ දේශීය නිෂ්පාදනයෙන් 12.9% ක් අධ්‍යාපනයට වියදම් කළ අතර සෝමාලියාව පවා 9.6%ක් වියදම් කළේය. දකුණු ආසියාවේ ඉහලම තැන ගත්තේ 6.6% ක් වියදම් කළ භුතානයයි. 2.8%ක් පමණක් වියදම් කළ ශ්‍රී ලංකාව ඉදිරියෙන් සිටින්නේ බංගලාදේශයට වඩා පමණි.■
