■ අනුරංග ජයසිංහ
කොළඹ වරාය නගර කොමිෂන් සභා පනත මගින් අක්වෙරළ හෙවත් ඕෆ්ෂෝ බැංකු සහ සමාගම් ස්ථාපනය කිරීමෙන් මුදල් විශුද්ධිකරණයට සහ නීති විරෝධී මුල්ය ප්රවාහයන්ට පසුබිම සැකසෙන බව සඳහන් කරමින් ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂල් ශ්රී ලංකා ආයතනය නිවේදනයක් නිකුත් කර තිබේ.
කළු සල්ලි සුදු කිරීම යනුවෙන් එදිනෙදා හඳුන්වන මුදල් විශුද්ධිකරණය සහ නීති විරෝධී මූල්ය ප්රවාහයන් නැවැත්වීමට ලෝකයේ අනෙක් රටවල් වෑයමෙන් කටයුතු කරන කාලසීමාවක ශ්රී ලංකාව අනෙක් පසට අඩියක් තබා ඇති බව එම නිවේදනයේ සඳහන් වේ.
එම නිවේදනයේ වැඩිදුරටත් මෙසේ සඳහන්ය.
‘වරාය නගරය හේතුවෙන් ශ්රී ලංකාව, මුල්ය ක්රියාකාරකම් පිළිබඳ කාර්ය සාධක බලකාය විසින් අවතක්සේරුවට ලක් කිරීමේ අවදානමට මුහුණ දේ.
2021 මැයි මස 20 වන දින ශ්රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුව විසින් කොළඹ වරාය නගර ආර්ථික පනත් කෙටුම්පත නීතියක් ලෙස සම්මත කරන ලදි. පනත් කෙටුම්පතට චන්දය ප්රකාශ කිරීමට දින දෙකකට පෙර පාර්ලිමේන්තු කථානායකවරයා විසින් පනත් කෙටුම්පතේ ව්යවස්ථානුකූලභාවය පිළිබඳ ශ්රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව පාර්ලිමේන්තු නියෝජිතයින්ට සහ මහජනතාව වෙත දැනුම් දෙනු ලැබීය. ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ශ්රී ලංකා ආයතනය ද වරාය නගර පනත් කෙටුම්පත අභියෝගයට ලක් කළ එක් පෙත්සම්කාර පාර්ශ්වයකි. TISL ආයතනය ශ්රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව පිළිගන්නා නමුත් මෙම නීතියේ නොවිසඳුණු ගැටලු පිළිබඳව දැඩි අවධානයෙන් පසුවේ.
නීති සම්පාදනය ආරම්භයේදීම එහි ඉක්මන්කාරී බව පිළිබඳව සැලකිල්ලට ලක්විය යුතු අතර එය ශ්රී ලාංකීය පුරවැසියාගේ තොරතුරු දැනගැනීමේ අයිතිය උදුරාගැනීමකි. මෙම යෝජිත කෙටුම්පත මුලදීම ගැසට් පත්රයට ඇතුළත් නොකළ අතර ශ්රේෂ්ඨාධිකරණයේ තීන්දුව ප්රකාශයට පත් කිරීමෙන් අනතුරුව පවා මහජන අදහස් ලබාගැනීමට හෝ මහජන සමාලෝචනයකට අවස්ථාවක් ද නොතිබුණේ, රටේ තුන්වන කොවිඩ් රැල්ල උච්චතම ලෙස පවතින අතරතුරදී පනත් කෙටුම්පත විවාදයට ලක් කර ඒ වහාම එය සම්මත කර ගත් බැවිනි. මෙම තීරණාත්මක පනත් කෙටුම්පත සම්මත කරගැනීමට ලබා ගත් කෙටි කාල පරාසය තුළින් ඉස්මතු කරන්නේ, රටට දීර්ඝකාලීනව බලපෑම් ඇති කළ හැකි නීතියක් පැනවීමේ මෙම වෑයමේදී, ව්යවස්ථානුකූලව සහතික කර තිබෙන ශ්රී ලාංකීය පුරවැසියාගේ තොරතුරු දැනගැනීමේ මූලික අයිතියට ගරු කිරීමක් සිදු නොවූ බවයි. ශ්රී ලංකා පාර්ලිමේන්තු නියෝජිතයන්ට පවා මෙම කෙටුම්පතට ඇතුළත් කරන ලද සංශෝධන පිළිබඳව පූර්ණ සමාලෝචනයක් කර දැනුවත් වූ තීරණයක් ගැනීමට ප්රමාණවත් කාලයක් මෙම ක්රියාවලිය හරහා ලබා නොදුන් බව TISL ආයතනය දැඩි සැලකිල්ලකින් යුතුව අවධාරණය කර සිටී.
පනත් කෙටුම්පතට එරෙහිව ටීඅයිඑස්එල් ආයතනය ඉස්මතු කරන ලද එක් මූලිකම කරුණක් වුයේ, අක්වෙරළ බැංකු සහ සමාගම් ස්ථාපනය කිරීම තුළින් මුදල් විශුද්ධිකරණයට සහ නීති විරෝධී මුල්ය ප්රවාහයන්ට පසුබිම සැකසීමයි. 2005 අංක 25 දරණ ත්රස්ත මූල්ය මර්දන සම්මුතිය පිළිබද පනත, 2006 අංක 5 දරණ මුදල් විශුද්ධිකරණය වැළැක්වීමේ පනත, 2006 අංක 6 දරණ මූල්ය ගනුදෙනු වාර්තාකරණය පිළිබඳ පනත, කොළඹ වරාය නගරයේ පරිපාලන ප්රදේශයට අදාළ වන බව පැහැදිලි ලෙස ප්රකාශ කරමින්, මෙම කාරණය ශ්රේෂ්ඨාධිකරණය යම් පමණින් නිරවුල් කරන ලදි. කෙසේ වුවද, අක්වෙරළ සමාගම් කෙරෙහි සමාගම් රෙජිස්ට්රාර් වෙත ඇත්තේ ඉතා සීමිත බලතල ප්රමාණයක් වන අතර, මෙම අක්වෙරළ මූල්ය ආයතන (බැංකු) සඳහා බැංකු පනත අදාළ වන්නේදැයි ශ්රේෂ්ඨාධිකරණය පැහැදිලිව ප්රකාශ කර නැත.
මෑතකදී බලාත්මක කරන ලද වරාය නගර කෙටුම්පත මඟින් වරාය නගරයේ ක්රියාත්මක වන සමාගම්වලට, එම සමාගම්වල සැබෑ හිමිකරුවන් පිළිබඳ තොරතුරු හෙළිදරව් කිරීම අනිවාර්ය කර නැත. සමාගම්වල හිමිකාරීත්වය අවසාන වශයෙන් සතු වන පුද්ගලයන් කවුරුන්ද යන තොරතුරු හෙළිදරව් කිරීම ත්රස්ත මූල්යකරණය සහ මුදල් විශුද්ධිකරණයට නිත්යානුකූල ප්රභවයන් භාවිත කිරීම වැළැක්වීමේ මූලිකම ක්රමවේදයයි. නීති බලාත්මක කරන ආයතනවලට එවැනි තොරතුරුවලට ප්රවේශවීමේ හැකියාව තිබුණද, මහජන ප්රවේශය සීමිත වීම තුළින් එම ආයතන පිළිබඳ මහජන අධීක්ෂණය අවම මට්ටමක පැවතීම නිසා නීති විරෝධී ගනුදෙනු කිරීමට අවශ්ය පසුබිම සැකසෙනු ඇත. සමාගම්වල සැබෑ හිමිකාරීත්වය පිළිබඳ තොරතුරුවලට මහජනතාවට ප්රවේශ විය හැකි වීම හොඳ භාවිතයක් පමණක් නොව, නීති විරෝධී ගනුදෙනුවල ප්රවණතාවන් නිරීක්ෂණය කිරීමටත් ඒවා පිළිබඳ අනතුරු හැඟවීමටත් එය ඉඩකඩ සලසයි.
වරාය නගරය හරහා කළු සල්ලි ඇද ගැනීමේ සහ ඒවාට පහසුකම් සැපයීමේ අවදානම වර්ධනය වීම හේතුවෙන්, ශ්රී ලංකාව මුල්ය කාර්ය සාධක බලකායේ ශ්රේණිගතකිරීම්වලින් පහතට ඇදවැටීමේ අවදානම පවතින අතර ඒ හේතුවෙන් රටට විදේශ ආධාර, ණය සහ නීත්යනුකූල ආයෝජනයන් ලබා ගැනීම කෙරෙහි අහිතකර බලපෑම් එල්ල විය හැකිය.
ටැක්ස් ජස්ටිස් නෙට්වර්ක් සංවිධානයට අනුව ලෝකය පුරා ඇමෙරිකානු ඩොලර් ටි්රලියන 21 සිට 32 දක්වා තක්සේරුගත කරන ලද බදු නොගෙවන ලද මුල්යමය ධනයක් රහස්ය /අක්වෙරළ බල ප්රදේශ තුළ රඳවා ඇත. මෙම අක්වෙරළ බල ප්රදේශ, ආයතනික බදු අවභාවිතය, පෞද්ගලික හා ප්රාග්ධන බදු ගෙවීම පැහැරහැරිම සහ දේශ සීමාවන් හරහා සිදු කෙරෙන නීති විරෝධී මුල්ය ප්රවාහයන්ටද හේතු වේ. 2021 ජූනි මස 24 වන දින පැවැත්වීමට නියමිත දූෂණයට එරෙහි එක්සත් ජාතීන්ගේ මහා සභාවේ විශේෂ සැසිය අරමුණු කර ගනිමින් ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනය විසින්, දේශසීමා හරහා සිදුවන දූෂණයන්ට සහ අනෙකුත් අපරාධයන්ට පහසුකම් සලසන නිර්නාමික සමාගම් සහ අනෙකුත් නීතිමය වාහන භාවිතය නතර කරන මෙන් ඉල්ලා මහජන සුබසිද්ධිය උදෙසා පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කරනු ලැබීය. සමාගම්වල සැබෑ හිමිකරුවන් පිළිබඳ අන්තර්ජාලීය පොදු ලේඛනයක් සැකසීම සඳහා දැඩි ප්රතිපත්තියක් ඇති කර ගැනීමට එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් ඒ හරහා පොළඹවනු ලබයි. 2006 වර්ෂයේ සිට පැනමා ලේඛන සහ පැරඩයිස් ලේඛන හෙළිදරවු වීමෙන් පසුව, සමාගම්වල සැබෑ හිමිකරුවන් හඳුනාගැනීමෙන්, අපරාධයන්ගෙන් උපයා ගන්නා දේපළ සඟවා ගැනීමට, මහජන මුදල් සොරකම් කිරීමට සහ බදු පැහැර හැරීමට ලොව පුරා ඇති සමාගම්වලට හැකියාව සලසන අනාවරණය නොවූ සංවිධානාත්මක දූෂණයන් සහ නීතිමය ආයතනයන් තුරන් කර දැමීමට හැකි වනු ඇතැයි ට්රාන්ස්පේරන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනය අපේක්ෂා කරයි.
ට්රාන්ස්පේරෙන්සි ඉන්ටර්නැෂනල් ආයතනය කනගාටුවෙන් යුතුව ප්රකාශ කර සිටින්නේ, සමාගම්වල සැබෑ හිමිකරුවන්ගේ තොරතුරුවල විනිවිදභාවය ඇති කිරීම හරහා නීති විරෝධී මුල්ය ප්රවාහයන් මැඩපැවැත්වීමට ලෝකයේ රටවල් එකට එක් වී දැඩි වෑයමකින් කටයුතු කරන කාල සීමාවක, ශ්රී ලංකාව විරුද්ධ දිශාවට අඩියක් ගෙන ඇති බවයි. එනම්, වරාය නගර පනත හරහා නීති විරෝධී මුදල් ප්රවාහයන් සම්බන්ධ ගැටලු මැඩලීමට ප්රමාණවත් ක්රියාමාර්ගයන් නොගන්නා මූල්යමය කේන්ද්රස්ථානයක් නිර්මාණය කර ඇති බවයි.’■
