අප සාකච්ඡා කළ යුතු දෙයක් නම්, ‘නිදහස’, ‘අයිතිවාසිකම්’, ‘සමානත්වය’ යන මේවා පිළිබඳව එකිනෙකට පටහැණි දාර්ශනික සහ දේශපාලන සම්ප්‍රදායන් දෙකක් වන සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය අතර සහයෝගයක් ගොඩනැගිය හැකිද? එසේ නම් කෙසේද? යන කරුණයි.
- පැරණි සෝවියට් ආකාරයේ සමාජවාදී මාදිලියට, ධනවාදයට විකල්පයක් ලෙස යළි මතුවීමට ඓතිහාසික හෝ දේශපාලන-බුද්ධිමය අවකාශයක් දැනට නැත.
‘නව ලිබරල්වාදයට එරෙහි වීම’ යන තේමාව යටතේ පසුගිය සතියේ අප කළ සාකච්ඡාවෙන් මතුවන ප්‍රශ්න අතරින් එකක් වන්නේ, ‘නව ලිබරල්වාදයට විකල්පයක් වීමට සමාජවාදයට හැකිද?’ යන්නයි. මෙලෙස ප්‍රශ්නය සූත්‍රගත කරන විට, එම ප්‍රශ්නයේ එකිනෙකට තරමක් වෙනස් ප්‍රශ්න දෙකක් ගැබ් වී තිබෙන බව අපට පෙනිය යුතුය. එම ප්‍රශ්න දෙක පහත සඳහන් පරිදි වේ.
1. සමාජවාදය විකල්පයක් විය හැකිදැයි අප කල්පනා කළ යුත්තේ නව-ලිබරල් ධනවාදයට විකල්පයක් ලෙසද?
2. සමාජවාදය විකල්පයක් විය හැකිදැයි අප කල්පනා කළ යුත්තේ නව-ලිබරල්වාදයට ඇති මතවාදී විකල්පයක් ලෙසද?
වෙනම පොතක් ලිවීමට තරම් පුළුල් විෂය පථයක් සහිත මෙම ප්‍රශ්න දෙක ගැන, පුවත්පතේ පිටු භාගයක ලිපියකින් ඉතා කෙටියෙන් කථා කිරීම මේ ලිපියෙන් උත්සාහ ගැනෙන දුෂ්කර අරමුණයි.
සමාජවාදය නව-ලිබරල් ධනවාදයට විකල්පයක්ද?
මෙහිදී මතුවන්නේ නව ලිබරල් පරිවර්තනය විසින් නියෝජනය කෙරෙන ලෝක ධනවාදයේ වර්තමාන අවධිය අවසන් කර, සම්පූර්ණයෙන්ම අලුත් සමාජවාදී ආර්ථික සමාජ ක්‍රමයක් නිර්මාණය කළ හැකිද? යන්නයි. ආර්ථික හා සමාජ ක්‍රමයක් ලෙස ‘සමාජවාදය’ 1980 ගණන්වලින් පසුව ඇතිවී තිබෙන ඓතිහාසික තත්වය තුළ මෙම ප්‍රශ්නය වනාහි ප්‍රායෝගික තලයට වඩා න්‍යායික තලයේ පමණක් මතුවන ප්‍රශ්නයකි. සමාජවාදය 19වැනි සියවසේ යුරෝපයේ මතුවූයේ කාර්මික ධනවාදයට විකල්පයක් වශයෙන් සමාජවාදී ආර්ථික සහ සමාජ ක්‍රමයක් යෝජනා කරමිනි. සමාජවාදය යුරෝපයෙන් පිටත යටත්විජිත සහ ඊට සමාන සමාජවලට පැතිරුණේද යටත්විජිතවාදයෙන්, වැඩවසම්වාදයෙන් සහ ධනවාදයෙන්ද පීඩනයට පත්වූ සමාජ පන්තිවල සමාජ-ආර්ථික විමුක්තියේ දැක්මක් ලෙසය. විසිවැනි සියවසේ තුන්වැනි කාර්තුව තෙක් ලෝකය පුරා සමාජවාදයට තිබි ආකර්ෂණය මූලික වශයෙන්ම එය පොරොන්දු වූ එම ආර්ථික-සමාජ විකල්පය පදනම් කොටගත් එකක් විය. එහෙත් 1980 ගණනවලින් පසු එම ආකර්ෂණය බිඳ වැටිණ. එය සිදුවූයේ ලෝක ධනවාදය නව-ලිබරල්වාදී අදියරට සම්ප්‍රාප්ත වන්නට පෙරදීය. සමාජවාදය ඓතිහාසික වශයෙන් මතුවූයේත්, ව්‍යාප්ත වූයේත් ධනවාදයත්, එය හා සම්බන්ධ සියලු ආකාර සුරාකෑම් සහ පීඩනයන්ට එරෙහි වූ පරිපූර්ණ විකල්පයක් ලෙස පෙනී සිටිමිනි.
ධනවාදයේ වර්තමාන නව-ලිබරල්වාදී අවධියේදී මනුෂ්‍ය වර්ගයා මුහුණ දෙන එක් ප්‍රධාන පෙළේ ගැටලුවක් වන්නේ, ධනවාදයට විකල්පයක් ලෙස ඉදිරියට පැමිණීමේ දේශපාලන ශක්‍යතාව පැරණි ආකාරයේ සමාජවාදී විකල්පයට තව දුරටත් නොමැති වීම සහ ඒ අතරම ධනවාදයට වඩා හොඳ විකල්පයක් පෙනෙන්නට නොමැති වීමයි. වර්තමානයේ නව-ලිබරල්වාදයේ ශක්තිය සහතික වීමට එක් හේතුවක් වන්නේද මෙම කාරණයයි. පැරණි සෝවියට් ආකාරයේ සමාජවාදී මාදිලියට, ධනවාදයට විකල්පයක් ලෙස යළි මතුවීමට ඓතිහාසික හෝ දේශපාලන-බුද්ධිමය අවකාශයක් දැනට නැත. මේ අතර, ආර්ථික වශයෙන් ඉතා ශක්තිමත් වී ඇති චීනය ඉදිරිපත් කරන්නේ, නව-ලිබරල් අවධියේ ධනවාදයට සමාජවාදී විකල්පයක් නොව, පශ්චාත්-සමාජවාදී විකල්ප මාදිලියකි. ලෝකයේ පළමුවැනි සමාජවාදී රාජ්‍යය වූ සෝවියට් රුසියාවේ සමාජවාදය බිඳවැටීමෙන් පසුව බිහිවූයේ පශ්චාත්-ලිබරල් ධනවාදී මාදිලියකි. සමාජවාදී ආර්ථික මාදිලිය යන්තම් හෝ ඉතිරි වී තිබෙන්නේ කියුබාවේය. එහෙත් එය, ලෝක සමාජවාදී පුනර්ජීවනයකට අනුප්‍රාණය ලබාදීමට ශක්තිය ඇති සමාජවාදී මාදිලියක් නොවේ. ඇමෙරිකානු අධිරාජ්‍යවාදයේ නිරන්තර පීඩනය ඉදිරියේ කියුබාවට පවතින්නට හැකිවී තිබෙන්නේ, ප්‍රාථමික-සමාජවාදී ආර්ථික-සමාජ ක්‍රමයක් ලෙසය.
මේ අතර, නව-ලිබරල්වාදය පිළිබඳ විවේචනය, ධනවාදය පිළිබඳ විවේචනයක් බවටද පත්කරමින්, සමාජවාදී විකල්පයක් ගැන සිතන්නට නම් ‘සමාජවාදය’ යන්නද අලුතෙන් පරිකල්පනය කළ යුතු වේ. ඒ සඳහා කළ යුතු පළමුවැනි කාර්යය වන්නේ විසිවැනි සියවසේ තිබුණ රාජ්‍ය-කේන්ද්‍රීය සමාජවාදී මාදිලිය පිළිබඳව පරිපූර්ණ විවේචනයක් ගොඩනැගීමයි. මෙයද අලුතෙන් පටන් ගත යුතු කාර්යයකි. ලෝක සමාජවාදී ව්‍යාපාරය තුළ එම රාජ්‍ය-සමාජවාදී මාදිලිය පිළිබඳ විවේචනයක් ගොඩනැගුණේ ට්‍රොට්ස්කිවාදී ව්‍යාපාරය තුළ පමණි. එහෙත් ලියොන් ට්‍රොට්ස්කිගේ මරණයෙන් පසුව, එම විචාරය න්‍යායික වශයෙන් ඉහළ තලයකට ගෙනයාමට ට්‍රොට්ස්කිවාදී ව්‍යාපාරයට නොහැකි විය. සිදුවූයේ ට්‍රොට්ස්කිගේ න්‍යායික සූත්‍රගත කිරීම්, වාදපිටියේ සටන් පාඨ බවට ලඝු කරනු ලැබීමයි. විසිවැනි සියවසේ මාක්ස්වාදී හා සමාජවාදී චින්තනයේ ඇති බරපතළම අඩුපාඩුවක් නම් රාජ්‍ය-සමාජවාදී මාදිලිය පිළිබඳව ගැමුරු විවේචනයක් ගොඩනැගීමට නොහැකි වීමයි. එම හිදැස පිළිබඳ පසුබිම තුළ මතුවූයේ ඇමෙරිකානු ප්‍රචාරකවාදී ලිබරල් විවේචනයයි. එය ඇමෙරිකාව හා සෝවියට් සංගමය අතර ඇතිවූ නිරවි යුද්ධයේ මතවාදී ප්‍රකාශනයක්ද විය.
මෙම අඩුව පිළිගෙන විසිවැනි සියවසේ සමාජවාදී මාදිලිය පිළිබඳ ගැඹුරු විවේචනයකට මුල පුරා තිබෙන්නේ පශ්චාත්-මාක්ස්වාදීන් ලෙස හැඳින්වෙන න්‍යායික ධාරාවයි. ‘රැඩිකල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳව ඔවුන් ඉදිරිපත් කර ඇති සාකච්ඡාව තුළ ගොඩ නගා ඇති ව්‍යුහය, නව-ලිබරල්වාදයට සමාජවාදී විවේචනයක් ගොඩනැගීමට කැමති ප්‍රගතිශීලී බුද්ධිමතුන්ට සහ දේශපාලන කේඩරයන්ට ඉතා ප්‍රයෝජනවත් න්‍යායික මග පෙන්වීමක් සිදුකරයි. නව ලිබරල්වාදය විසින් නව මාධ්‍ය සහ භාවිත තුළින් උග්‍ර කරනු ලැබ ඇති කම්කරු පන්තියේ ශ්‍රම සූරාකෑම, ගොවි ජනතාව හා මධ්‍යම පන්ති ස්තර නව ආකාරයක දරිද්‍රකරණයට පාත්‍ර කිරීම, අසමාන කලාපීය සංවර්ධනය තියුණු කිරීම, ආර්ථික සහ සමාජ අසමානතා තියුණු වීම, පරිසර සහ ස්වාභාවික සම්පත් විනාශය, දේශීය-විදේශීය ප්‍රතිවිරෝධතා තුළින් රාජ්‍ය අතර ගැටුම් සහ ආතතිය උත්සන්න වීම, වර්ගවාදය යන මේවා නව-ලිබරල් ධනවාදය තුළ උත්සන්න වී ඇති සමාජ ප්‍රශ්නයි. මේවාට විසඳුම් ඉල්ලා සිටින්නේ කම්කරු පන්තිය පමණක් නොවේ. ඒවාට විසඳුම් යෝජනා කරන සමාජ ආර්ථික ක්‍රමයක්, ‘කම්කරු පන්ති ආඥාදායකත්වය’ යන සෝවියට් මාදිලියේ, නැතහොත් චීන මාදිලියේ, දේශපාලන ව්‍යුහයක් සමග පරිකල්පනය කළ නොහැකිය. සූරාකෑම අවසන් කිරීම, සමාජ අසමානතා අහෝසි කිරීම, සමාජ සමානත්වය ස්ථාපිත කිරීම යන සමාජවාදී අපේක්‍ෂා සංයෝග කරන රැඩිකල් ලෙස අලුත් සමාජවාදී සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අනාගතයක් පිළිඳව දැක්මක් ගොඩනැගිය හැකි විවේචනයක් ධනවාදය සහ එහි නව-ලිබරල්වාදය පිළිබඳව සිතන්නට දැන් පුළුවන. අපට සිතන්නට වඩාත් සුදුසු වන්නේ එවැනි ආකාරයේ එක් සමාජවාදී විකල්පයක් ගැන නොව, නව අකාරයේ රැඩිකල් සමාජවාදී-රැඩිකල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප ගැනය.
විකල්පයක් විය යුත්තේ කුමටද?
එවැනි නව ආකාරයේ රැඩිකල් සමාජවාදය සහ රැඩිකල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය විකල්පයක් විය යුත්තේ නව-ලිබරල් යුගයේ ධනවාදයට මෙන්ම විසිවැනි සියවසේ රාජ්‍ය-සමාජවාදයට යන දේශපාලන මාදිලි දෙකටමය යන්න, ඉහත සාකච්ඡාවෙන් යෝජනා වන ප්‍රධාන ප්‍රවාදයයි. මෙය සමාජවාදී සහ ප්‍රගතිශීලී කේඩර අතර කුතුහලය දනවන අදහසක් නිසා, එය පැහැදිලි කළ යුතුව තිබේ.
රාජ්‍ය-කේන්ද්‍රීය සමාජවාදය
සෝවියට් දේශය නායකත්වය දෙමින් ගොඩනැගුණු විසිවැනි සියවසේ අධිපති සමාජවාදී මාදිලියේ ප්‍රධාන ලක්‍ෂණය මෙන්ම එහි සියලු දුර්වලතාවල මූලාශ්‍රයද වූයේ එය රාජ්‍ය -කේන්ද්‍රීය සහ රාජ්‍ය-අධිපති සමාජවාදයක් වීමයි. පළමුව ලෙනින් විසින් ගොඩනගන ලද රාජ්‍ය-කේන්ද්‍රීය සමාජවාදය පිළිබඳ න්‍යායේ මූලයන් මාක්ස්ගේ සහ එංගල්ස්ගේ අදහස් දක්වා දිවෙයි. මාක්ස්වාදී න්‍යායේ නිර්මාතෘවරුන් අනාගත සමාජවාදී සමාජයක් ගැන පැහැදිලි සැලැස්මක් ඉදිරිපත් කෙළේ නැත. එහෙත් ඔවුන්ගේ සමාජවාදය පිළිබඳ අනාගත දැක්මේ නිර්ධන පන්ති රාජ්‍යයක කේන්ද්‍රීය කාර්යභාරය ගැන මෙන්ම ජනතාවගේ ස්වයං-පාලන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් ගැන යෝජනාද තිබේ. ලෙනින් ‘සෝවියට් සභා’ පිළිබඳ සංකල්පය ගොඩනැගුවේ මාක්ස් සහ එංගල්ස්ගේ ලේඛනවල තිබුණ, අනාගත සමාජවාදී දේශපාලන ක්‍රමය පිළිබඳ මෙම ඉඟිකිරීම් දෙකම සම්බන්ධ කරගනිමිනි. එහෙත් රුසියානු විප්ලවයෙන් පසුව, විශේෂයෙන් සිවිල් යුද්ධය සහ නව ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති (1919-1924 කාලයේ) මතු වූ නව දේශපාලන තත්වයන් යටතේ, සෝවියට් සමාජවාදී පරිවර්තනය තුළ සම්පූර්ණයෙන්ම නිෂේධනය වූයේ ‘කම්කරු පන්ති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ පිළිබඳව එතෙක් කල් සමාජවාදීන් වෙත තිබුණ දේශපාලන දැක්මයි. විසිවැනි සියවසේ රාජ්‍ය- සමාජවාදී මාදිලිය තුළ ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය’ හාස්‍යයට ලක්වීම ආරම්භ වීමේ පසුබිම එයයි.
මෙම තත්වයට න්‍යායික සහ දාර්ශනික මුල්, ලිබරල්වාදය පිළිබඳව 1840 ගණන්වලදී මාක්ස් ගොඩනැගූ දාර්ශනික විවේචනය දක්වා දිවෙයි. මාක්ස් ලිබරල්වාදය ගැන විස්තීරණව සාකච්ඡා කර නැත. මාක්ස්ගේ එම කඩින් කඩ කර ඇති විවේචන සිදුවූයේ හේගල් පිළිබඳ විවේචනයේ අතුරු කොටසක් ලෙසය. මාක්ස්ගේ දැඩි විවේචනයට ලක්වූයේ සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදයේ නිදහස, සමානත්වය සහ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ප්‍රවේශයේ තිබුණ අත්‍යන්ත තනි පුද්ගලවාදයයි. සම්භාව්‍ය ලිබරල්වාදය, සමාජය දුටුවේ තනි පුද්ගලයන්ගෙන් සමන්විත සංසිද්ධියක් ලෙසය. එබැවින් නිදහස යනු පුද්ගලයන් තනි තනිව, හුදෙකලාව, භූක්ති විඳින නිදහසයි. සමානත්වය යනු එවැනි පුද්ගලයන් අතර ඇති සමානත්වයයි. අයිතිවාසිකම් යනු එලෙස තනි පුද්ගලයන් හුදෙකලාව භුක්ති විඳින අයිතිවාසිකම්ය. මාක්ස් මෙම ලිබරල් දාර්ශනික අදහසට තදින්ම පහර ගැසුවේය. මාක්ස් ලෝකය දුටුවේ තනි පුද්ගලයන්ගෙන් සමන්විත සමාජ ඒකකවල ඓක්‍යයක් ලෙස නොවේ. සෑම සමාජ ඒකකයක්ම සමන්විත වන්නේ සමාජ පන්තිවලිනි. පුද්ගලයාට පැවැත්මක් තිබෙන්නේ ඔහු/ඇය සමාජ පන්තියකටද අයත් වන නිසාය. මනුෂ්‍යයන් අතර ඇතිවන අසමානතා, හුදෙක් පුද්ගල මූල ඒවා නොව, සමාජ මූල ඒවාය. සමාජ ව්‍යුහයන් සමග සම්බන්ධ ඒවාය. ධනවාදය තුළ තිබෙනවා යැයි කියන පුද්ගල නිදහස, පුද්ගල ස්වායත්තතාව, අන්තර්-පුද්ගල සමානත්වය කම්කරුවන්ට සහ පීඩිත ජනයාට භුක්තිවිඳීමට නොලැබෙන දේපළ හිමි පන්තීන්ට හිමි වරප්‍රසාදයි. එහෙත් ඒවා සෑම කෙනකුට හිමිවන්නේ යැයි කීම ලිබරල්වාදයේ මිථ්‍යාවකි. සමාජ යථාර්ථය විකෘති කර පෙන්වීමකි. ලිබරල්වාදය යනු ‘මතවාදයක්’ යැයි මාක්ස් අවඥාවෙන් බැහැර කෙළේ එබැවිනි.
මාක්ස්ගේ මෙම විවේචනය මත පදනම්ව, පසු කාලයේ මාක්ස්වාදීන් අතර, විශේෂයෙන් ලෙනින්ගෙන් පසුව, ඇතිවූ පොදු අවබෝධයක් නම්, ලිබරල්වාදය ධනවාදයේ දෘෂ්ටිවාදය වන්නේය යන්නයි. රුසියානු සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීන් සමග කළ දේශපාලන වාදවලදී, ලෙනින් ලිබරල්වාදය සහ ධනේශ්වර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැන කථා කළ අය ඉතා දැඩි ලෙස හෙලා දැක්කේය. ඔවුන් ධනපති පන්තියේ ඒජන්තයන් සහ කම්කරු පන්තියේත්, සමාජවාදයේත් ද්‍රෝහීන් ලෙස හැඳින්වීය. පසු කාලයේ ට්‍රොට්ස්කි, ස්ටාලින් හ මාවෝ සේතුංද, ලංකාවේ සමාජවාදීන්ද ඉදිරියට ගෙනගියේ ලිබරල්වාදය පිළිබඳ මෙම ලෙනින්වාදී දේශපාලන විවේචනයයි. මාක්ස්ගේ දාර්ශනික විවේචනයයි. මගේ අදහස නම්, නව ලිබරල්වාදයේ සමාජවාදී විවේචකයන් වඩාත් අනුප්‍රාණය ලැබිය යුත්තේ ලිබරල්වාදය පිළිබඳව මාක්ස් ඉදිරිපත් කළ දාර්ශනික විවේචනයෙන්ය යන්නයි.
මුහුණු පොතේ පුද්ගලිකත්වය
ඒ සඳහා එක් නිදසුනක් පමණක් දක්වන්නට කැමැත්තෙමි. වර්තමාන ලෝකයේ බොහෝ දෙනා මුහුණු පොත, ට්විටර් ආදි නව සන්නිවේදන මාධ්‍ය ගැන වශීවී සිටිති. අදහස් හුවමාරුව සහ සන්නිවේදනය සඳහා ඔවුහු සමාජ මාධ්‍ය නිරන්තරව භාවිත කරති. ඔවුන් සමග කතා කරන විට ඔවුන්ගෙන් ප්‍රකාශයට පත්වන භාවයන්ගෙන් සංකේතවත් වන්නේ, මුහුණු පොත විසින් ඔවුන්ට නව ‘විමුක්තියක්’ නිදහසක් සහ සවිබල කිරීමක් ලබා දී ඇති බවයි. එහෙත් ගැඹුරට ඒ ගැන සිතන කෙනකුට පෙනෙනු ඇත්තේ මුහුණු පොත වනාහි නව ලිබරල්වාදය විසින් ප්‍රවර්ධනය කරනු ලැබ තිබෙන, අත්‍යන්ත තනි පුද්ගලවාදයේ එනම් අත්‍යන්ත පාරිභෝගික ධනවාදයේ, ගෝලීය ජයග්‍රහණයේ දෛනික සහ වශීකාරක සංකේතයක්ය යන්නයි.
1840 ගණන්වල ලිබරල්වාදය දාර්ශනික විවේචනයට ලක්කරමින් මාක්ස් පෙන්වා දුන් කරුණක් නම්, ලිබරල්වාදය කරන්නේ ධනවාදී ප්‍රාග්ධනය සිදුකරන, ධනවාදී සමාජයේ මනුෂ්‍යයන් හුදෙකලා තනි පුද්ගලයන් බවට පත්කරමින් සමාජය කුඩා පරමාණු බවට පත් කිරීමේ (Atomization) ක්‍රියාවලිය වසං කිරීම බවයි. කුඩා, හුදෙකලා පරමාණු බවට පත්කරනු ලැබූ, තනි පුද්ගලයන්ට සාමූහික විඥානයක්, සාමූහික හැඟීමක් ඇතිවන්නේ නැත. සාමූහික දේශපාලන සහ සමාජ ක්‍රියාකාරිත්වයට යොමුවන්නේ නැත. ඔවුන් ‘පුද්ගල විමුක්තිය’, තනිවම, අන්‍යයන්ගෙන් හුදෙකලාව භූක්ති විඳිති. මාක්ස් මෙය හැඳින්වූයේ ‘මසුරු තනිපුද්ගලවාදය’ (Possessive individualism) ලෙසය. නව ලිබරල්වාදය, එහි අත්‍යන්තවාදී සහ අත්‍යන්තයෙන්ම තනිපුද්ගලවාදී පාරිභෝජන චර්යාවන් ලෝකය පුරා ප්‍රචලිත කිරීම තුළින් කර ඇත්තේ, මාක්ස්ගේ ඉහත විවේචනයට නව අර්ථයක් සහ සන්දර්භයක් දීමයි. අප හැමදෙනාම සතුටින් භාවිත කරන ස්මාර්ට් ෆෝනය, මෙම නව ලිබරල්වාදයේ පාරිභෝගිකවාදයේ සමාජයක් පරමානුකරණ ක්‍රියාවලියකට ලක්කිරීමේ ජයග්‍රහණයේ මිල අඩු සංකේතයයි. මුහුණු පොත් සංස්කෘතිය පිළිබඳව මාක්ස්වාදී විවේචනයත්, නව-ලිබරල්වාදය පිළිබඳව කරන වාමාංශික, ප්‍රගතිශීලී විචාරයක් සඳහා හොඳ පටන්ගැන්මක් සපයන බව කිව හැක්කේද ඒ නිසාය. ‘මසුරු තනි පුද්ගලවාදයෙන්’ කැඩී වෙන්වීම, නව ලිබරල්වාදය පිළිබඳ එවැනි විවේචනයක් ගොඩනැගීමට කෙනකුගේ මනස සූදානම් කරන දේශපාලන භාවිතයක් යැයිද ඒ අනුව කිව හැකිය.
නිදහස, සමානත්වය, යුක්තිය, සාධාරණත්වය, අයිතිවාසිකම් යන ප්‍රතිමානීය නිෂ්ඨාවන් රැඩිකල් සමාජවාදී-රැඩිකල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විකල්ප සඳහා වන සිතීම් සමග සම්බන්ධ කර ගන්නේ කෙසේද? මෙම කරුණ ඉදිරි කාලයේදී සාකච්ඡා කරමු. ඒ සමගම අප සාකච්ඡා කළ යුතු දෙයක් නම්, ‘නිදහස’, ‘අයිතිවාසිකම්’, ‘සමානත්වය’ යන මේවා පිළිබඳව එකිනෙකට පටහැණි දාර්ශනික සහ දේශපාලන සම්ප්‍රදායන් දෙකක් වන සමාජවාදය සහ ලිබරල්වාදය අතර සහයෝගයක් ගොඩනැගිය හැකිද? එසේ නම් කෙසේද? යන කරුණයි. ■
