කොවිඩ්-19 එන්නත් මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනය අරඹා මාස හයකට ආසන්නය. තවමත් එන්නත් පිළිබඳ වැරදි මත හුවමාරු වෙයි. එහෙත් බිලියනයකට වැඩි ප්රමාණයක් එන්නත් ලබා දී හමාරය. එන්නත්වල ගුණාත්මකභාවය පැහැදිලි අවබෝධයක් දැන් ලැබිය හැක.
‘මේ වන විට ඉතා ශීඝ්රයෙන් ලොව පුරා පැතිර යන මාරාන්තික කොරෝනා වසංගතය මර්දනය කිරීමට එන්නත් ඇතුළු සියලු ප්රතිකර්ම අසමත්ව තිබීම නිසා ඒ සඳහා වසර දෙදහස් පන්සියයක අතීතයක් පවතින අප රටට ආවේණික ප්රතිකර්ම භාවිත කිරීමේ හැකියාව දැන්වත් සොයා බැලිය යුතු බව මහජන යුතුකම් කේන්ද්රයේ කැඳවුම්කරු වසන්ත අල්විස් මහතා විසින් අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ඇතුළු කොරෝනා මර්දන කාර්ය සාධක බලකායෙන් ලිඛිත ඉල්ලීමක් කර ඇත.’
මේ 2021 මැයි 04 දිවයින පුවත්පතේ පළ වූ පුවතකින් කොටසකි. දිවයිනට අමතරව එන්නතේ අකාර්යක්ෂමතාව හැඟවෙන පුවත් ලංකා සී නිව්ස් වැනි වෙබ් අඩවිවල පළ වී තිබේ. එන්නත හැර වෙනත් ප්රතිකාර වර්ග සහ ඖෂධ වර්ග ගැන පුවත් එවැනි වෙබ් අඩවිවල පළ විය.
ලෝකයම එන්නත්වල ප්රතිඵල අත්දකින පසුබිමක, එන්නත ගැන වැරදි තොරතුරු හුවමාරු නොකිරීම මාධ්යවල වගකීමකි.
අද රටේ කොවිඩ්-19 පිළිබඳ සාකච්ඡාවල කේන්ද්රය වී ඇත්තේ කොවිඩ්-19 තත්වය වැඩි වීමට නොදී පාලනය කර ගැනීමය. එහෙත් කතාවේ කේන්ද්රය විය යුතුව තිබුණේ එන්නත ලබාදීමය. අප සිහි එළවාගෙන නැවත කල්පනා කළ යුත්තේ, මේ වසංගතයට එන්නතක් තිබියදී එය ලාංකිකයන්ට ලබා දීම ප්රමාද වීම ගැනය. එන්නත් ධනවාදය සහ එන්නත ලෝක බලවතුන් ලබා ගන්නවායැයි මැසිවිලි නැඟීමෙන් වැඩක් නැත. පිනට එන්නත් ලැබෙන තුරු බලා සිටීමත්, චීන එන්නතට අනුමැතිය ලැබෙන තුරු බලා සිටීමත් හැර අපේ රටේ නායකයන් එන්නත ගැන කළේ මොනවාදැයි විමසිය යුතුය.
2021 අවුරුද්ද අවසන් වන විටත් රටේ ජනගහනයෙන් සීයට 60කට පමණ එන්නත් දීමට සැලසුම් කර ඇති බව සෞඛ්ය ඇමතිනී පවිත්රා වන්නිආරච්චි කියා තිබුණි. එය ප්රමාණවත් නොවේ.
එන්නත ප්රතිඵලදායක වී ‘හර්ඩ් ඉමියුනිටි’ තත්වයට ළඟා වන්නට නම් ජනගහනයෙන් සීයට 70ක් සඳහා එන්නත ලබා දිය යුතුය. එන්නත ලබා දිය හැක්කේ වැඩිහිටියන්ටය. එසේ නොවීමෙන් එන්නත ලබා නොගත් පිරිස් අතර වෛරසය පැතිරිය හැක. එමෙන්ම යම් පිරිසක් අතර වෛරසය දීර්ඝ කාලයක් පැතිරෙද්දී එන්නතේ විවිධාකාර විකෘති වීම් සහ ප්රභේද ඇති වෙයි. වෛරසය පරිණාමනය වෙයි. ඒ අනුව එන්නත නොලැබුණු අයගේ සිරුරුවල පරිණාමනය වූ වෛරසය, එන්නත ලබාගත් අයටත් නැවත පැතිරීමේ අවදානමක් ඇත. ඒ නිසා එන්නත් ප්රමාද කිරීම යනු කොවිඩ්-19 විකෘති ප්රභේද වගා කිරීමකි.
විද්යාඥයන් ඉතා වෙහෙස වී තැනූ මේ එන්නත ප්රයෝජනවත් වෙන්නට නම් වෛරසයේ ප්රභේද හැදෙන්නට කාලය ලබා නොදී, හැකි වේගයෙන් එන්නත ලබා දී ‘හර්ඩ් ඉමියුනිටි’ තත්වයට ළඟා විය යුතුය. නැත්නම් සියල්ල වතුරේය.
මේ වන විට ඇමෙරිකාවේ ලබා දී ඇති එන්නත් සංඛ්යාව මිලියන 247කි. එන්නත සම්පූර්ණයෙන්ම ලබාගත් පිරිස ජනගහනයේ ප්රතිශතයෙන් සීයට 32ක ප්රමාණයකි. දැන් ඇමෙරිකාවේ ප්රශ්නය වී ඇත්තේ එන්නත් ලබා ගන්නට අවශ්ය ප්රමාණයට පුරවැසියන් ඉදිරිපත් නොවීමය. ශ්රී ලංකාව වැනි කුඩා රටවල් ගණනාවක් රටේ ජනගහනයෙන් අඩකට ආසන්න පිරිසකට එන්නතේ පළමු කොටස හෝ දී හමාරය. සීෂෙල්ස් සීයට 70 සීමාව පසු කර ඇත. ඊශ්රායලය ජනගහනයෙන් සීයට 56කට එන්නතේ කොටස් දෙකම දී ඇත.
එසේ තිබියදී ශ්රී ලංකාවේ ලබා දී ඇත්තේ එන්නත් මිලියනයක් පමණය. එන්නත සම්පූර්ණයෙන් ලබා ඇත්තේ රටේ ජනගහනයෙන් සීයට 0.6ක් පමණය. ඒ අනුව ශ්රී ලංකාව ඉතා මන්දගාමී බවත්, එන්නත ලබා දීම සඳහා මීට වඩා විධිමත් සහ වේගවත් සැලසුමක් තිබිය යුතු බවත් අමුතුවෙන් කිව යුතු නොවේ.
ඒ අතර එන්නත පිළිබඳ වැරදි තොරතුරු ගණනාවක් තවමත් වට්ස්ඇප්, ෆේස්බුක්, යූටියුබ් කමෙන්ට් ආදි
මාධ්යවලින් හුවමාරු වෙමින් පවතී. ඇතැම් ඒවා පැරණි තොරතුරුය. එමෙන්ම ලෙහෙසියෙන් බිඳ දැමිය හැකි ඒවාය.
මයික්රොචිප්
තවම හුවමාරු වෙන එවැනි වැරදි තොරතුරක් වන්නේ බිල් ගේට්ස් එන්නත් ඇතුළට ‘මයික්රොචිපයක්’ දැමූ බවය. මේ බොරුවට පදනම් වී තිබුණේ මීට පෙර බිල් ගේට්ස් පදනම පර්යේෂණ මට්ටමේ පැවති සංකල්පයක් විස්තර කිරීමය. සංකල්පය වුණේ එන්නත්වලට (කොවිඩ් එන්නත්වලට පමණක් නොවේ.) ශරීරයට හානිකර නොවන තීන්ත වර්ගයක් ඇතුළු කොට, එන්නත ලබා ගත් උදවිය හඳුනාගැනීමට ක්රමවේදයක් සැකසීමය. ඒ අනුව යම් රටක සිට සරණාගතයන් ලෙස පැමිණෙන අය, වෛද්ය වාර්තා නොමැති අය හා කුඩා කාලයේ ලබා ගත් එන්නත් වර්ග නොදන්නා අය රුධිර පරීක්ෂාවක් කිරීමෙන් පසු එන්නත ලබා ගෙන තිබේදැයි හඳුනා ගැනීමට ලෙහෙසි වේ.
එහෙත් එය සංකල්පයක් පමණි. ක්රියාත්මක කිරීමට හැකියාවක් ලැබී නැත. ඒ සංකල්පය පිළිබඳ සටහන් සන්දර්භයෙන් උපුටාගෙන, බිල් ගේට්ස් මයික්රොචිපයක් ඇතුළු කරන කතාවකට මාරු වී ඇත. ගමරාල කපුටන් හත් දෙනෙකු වමනය කළා වාගේය. තර්කානුකූලව කල්පනා කළත් මයික්රොසොෆ්ට් සමාගමේ හිමිකරුවාට ලෝක ප්රජාවගේ ඔත්තු බලන්නට ඕනෑ නම් එන්නතක් ඕනෑ නැත. අපේ දූරකථන, පරිගණක ආදි උපකරණවලින් ඔත්තු බැලීමේ හැකියාව හොඳින්ම ඇත. අපේ පෞද්ගලිකත්වයට හානි කරන්නේ ඒ උපකරණ මගින්ය.
පර්යේෂණ මට්ටමේද?
තවත් සැකයක් වන්නේ එන්නත මෙතරම් වේගයෙන් හදා අවසන් කළේ ඇයිද යන සැකයය. ඒ අනුව හදිසියේ සමාජයට නිකුත් කළ, පර්යේෂණ අවසන් නැති එන්නත් සඳහා පර්යේෂණ මීයන් ලෙස ජනතාව පාවිච්චි කෙරෙනවාද යන සැකය යම් අයට පවතී.
ඒ සැකයට සාධාරණ පදනමක් තිබෙන බවත් සැබෑවකි. වෛරසය ගැන යම් හෝ සැකයක් තබා ගන්නේ තර්ක බුද්ධියෙන් අඩු අය පමණක් නොවේ. තමාගේම ආරක්ෂාව ගැන විමසිලිමත් වෙමින්, නිවැරදි තීන්දුව ගැනීමට උත්සාහ කරන විචාරශීලී පුද්ගලයන් පවා සැකයක් ඇති කර ගත හැක.
කොවිඩ්-19 වෛරසය ගැන එන්නතක් වාර්තාගත කෙටි කාලසීමාවක් තුළ සමාජගත කිරීමට හැකි වුණේ හේතු කිහිපයක් නිසාය. එකක් වන්නේ අනෙකුත් කොරෝනා වෛරස් ගැන පර්යේෂණ වසර ගණනක් තිස්සේ කර තිබීමය. ඒ නිසා කොවිඩ්-19 ආ විගස පර්යේෂණ ඇරඹීමට හැකි විය.
දෙවැනි හේතුව වුණේ සාමාන්ය ක්රමවේද යටතේ එන්නතක් හඳුන්වාදීමේදී ඇතැම් ආයතනවල සිදු වන ප්රමාදයන්, එක් අදියරකින් අනෙක් අදියරට ගමන් කිරීමට ගත වෙන කාලය ඉතා අඩු කිරීමය. ගත වූ කාලය අඩු වුණා නොව, ඒ සඳහා ගත වෙන කාල රාමුව සංකෝචනය කිරීම සිදු වී තිබුණි.
උදාහරණයක් ලෙස එන්නතේ පළමු අදියරේ පර්යේෂණ ප්රතිඵල ලැබී, එයින් ආරක්ෂිත බව තහවුරු වුණාට පසු, දෙවැනි අදියරේ පර්යේෂණ කළ යුතුය. ඒ අනුව පළවැනි අදියරේ පර්යේෂණ අවසන් වන තුරු දෙවැනි අදියර සඳහා නිදර්ශක ලෙස පුද්ගලයන් තෝරා ගනු ලබන්නේත් නැත. එහෙත් කොවිඩ්-19 එන්නත් හඳුන්වාදෙන විට පළවැනි අදියරේ පර්යේෂණ සිදු කරන අතරේම තුන්වැනි අදියරේ පර්යේෂණ සඳහාත් ස්වෙච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වෙන අය තෝරාගැනීම, විවිධාකාර ලියකියවිලි සකස් කිරීම ආදි මූලික කටයුතු අරඹා තිබුණි. ඒ අනුව පෙර අදියරවලින් එන්නත ආරක්ෂිත සහ කාර්යක්ෂම බව තහවුරු වූ විගස ඊළඟ අදියර සඳහා එන්නත ලබා දීම සිදු විය. එමෙන්ම එන්නතේ තුන්වැනි අදියරේ ප්රතිඵල ලැබෙන තුරු මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදන ආරම්භ කිරීමටත් ප්රමාදයක් සිදු වුණේ නැත. එන්නත්වල තුන්වැනි අදියරේ පර්යේෂණ ප්රතිඵල ලැබෙන මොහොත වන විට මහා පරිමාණයෙන් නිෂ්පාදනයට අවශ්ය කර්මාන්තශාලා, බෙදා හැරීමට වාහන ආදි අනෙකුත් පහසුකම් සියල්ල සූදානම් කර තිබුණි. ඒ අනුව එන්නත සුදුසු බව සියලු පර්යේෂණවලින් තහවුරු වූ විගස බෙදා හැරීමට කටයුතු කළේය.
ඒ අනුව ආරක්ෂාව, කාර්යක්ෂමතාව හඳුනාගැනීම සඳහා අවශ්ය කිසිම පියවරක් කඩිමුඩියේ ගත්තේ නැත. එක් ප්රධාන උදාහරණයක් වන්නේ ඔක්ස්ෆර්ඩ්-ඇස්ට්රාසෙනෙකා එන්නතේ තුන්වැනි අදියරේ පර්යේෂණවලදී යම් අසාත්මිකතා වාර්තා වීමය. එයින් පසු එම එන්නතේ පර්යේෂණ නතර කරනු ලැබීය. සියල්ලට කලින් සාර්ථක ප්රතිඵල පෙන්වුවත් නිසි පරිදි පර්යේෂණ අවසන් කිරීම වෙනුවෙන් සිදු වූ එම ප්රමාදය නිසා ඒ එන්නත එළියට ආවේත් මොඩේනා සහ ෆයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත්වලින් පසුය. පර්යේෂණවලදී විද්යාත්මක කටයුතු සියල්ල සාමාන්ය වේගයෙන් ගනු ලැබීය. වේගයෙන් කරනු ලැබුවේ ලියකියවිලි සකස් කිරීම්, පහසුකම් සැලසීම් ආදි අනෙක් කටයුතුය. ඒ අනුව එන්නත් නිෂ්පාදනය කොට බෙදාහැරීමේ පළවැනි අදියරත්, හත්වැනි අදියරත් එකම මොහොතේ ආරම්භ කර තිබුණි. ඒ වෙනුවෙන් මහා පරිමාණයෙන් මානව සම්පත්, මුදල් ආදිය යෙදවීය. මේ එන්නත හදිසියේ හඳුන්වාදුන් එකක් බව කීම වැරදි කතාවකි.
අතුරු ආබාධ
එන්නත නිසා ස්නායු ආබාධ ඇති වෙන බව, රුධිරයේ ආබාධ ඇති වෙන බව, ඇල්සයිමර් ඇති වෙන බව, වඳභාවය ඇති වෙන බව ව්යාජ අදහස්ය. ඒ කිසිවක් තහවුරු කිරීමට ප්රමාණවත් කරුණු නැත. උදාහරණයක් ලෙස විද්යාත්මක යැයි හැඟෙන බ්ලොග් ලිපියකින් ෆයිසර් බයෝඑන්ටෙක් එන්නත ලබා ගන්නා කාන්තාවන් වඳ භාවයට පත් වෙන බවට ව්යාජ ප්රකාශයක් කර තිබුණි. එම ලිපිය බැලූ බැල්මට විද්යාත්මක යැයි හැඟෙන නිසා විශාල අවධානයක් ලැබී තිබුණි. එහෙත් එය වැරදි කරුණක් බව විද්යාත්මකව තහවුරු කරනු ලැබීය. ෆයිසර් බයෝඑන්ටෙක් එන්නතේ පර්යේෂණවලට මුහුණදුන් කාන්තාවන් ගණනකට දරුවන් ලැබීමත් සිදු විය.
ජාන විකෘති වෙනවාද?
එම්ආර්එන්ඒ නම් එන්නත් තාක්ෂණයෙන් අපගේ ඩීඑන්ඒ විකෘති කරවන බව තවත් ව්යාජ මතයකි. එම්ආර්එන්ඒ තාක්ෂණයෙන් යුත් එන්නත් අපගේ ඩීඑන්ඒවලට ඇතුළු වෙන්නේ නැත. අපගේ සෛලවල මධ්යයෙන් බොහෝ ඈත සිට එම්ආර්එන්ඒ එන්නත් ක්රියා කරයි. ඩීඑන්ඒ තිබෙන්නේ සෛල මධ්යයේය. ඒ නිසා එම්ආර්එන්ඒ සහ ඩීඑන්ඒ ගැටෙන්නේ නැත.
මිය ගියාද?
තවත් ප්රධාන පුවතක් වුණේ නොර්වේහි එන්නත ලබා ගත් 23 දෙනෙකු මිය ගිය බවය. එන්නත ලබා ගෙන මිය ගිය පුද්ගලයන් ගැන හැඟීමක් හොල්මන් කරන්නේ ඒ හැඟීම ඇසුරෙනි. කෙසේ වෙතත් නෝර්වේ තමන්ගේ එන්නත් මුලින්ම ලබා දුන්නේ රටේ වැඩිහිටි නිවාසවල හා සාත්තු නිවාසවල සිටින වියපත්, රෝගී සහ දුර්වල පුද්ගලයන්ටය. එනම් මරණයට ආසන්න, අවදානම් සහිත උදවියටය. ප්රතිශතයක් ලෙස එරට වැඩිහිටි නිවාසවලදී සහ සාත්තු මධ්යස්ථානවලදී 400ක පමණ පිරිසක් සතියකදී මරණයට පත් වෙයි. ඒ අතරට එන්නත් ලබා ගත් 23 දෙනෙකු අයත් වී තිබුණා පමණි. එහෙත්, ඒ මරණ සිදු වූ විගස කරුණු තහවුරු කර ගැනීම වෙනුවෙන් එන්නත ලබා දීම නවතා වැඩිදුර පර්යේෂණ පවා කර තිබුණි. එයින් අනතුරක් නැති බව තහවුරු විය.
ඒ හැරුණාම ලොව පුරා බිලියන 1.4 ඉක්මවමින් දැනටමත් එන්නත ලබා දී තිබේ. කිසිම රටක විශේෂඥයන් අස්වාභාවික ලෙස මරණ සංඛ්යාව වැඩි වීමක් වාර්තා කර නැත. එවැන්නක් කාටත් හොරෙන් සිදු වීමේ ඉඩක්ද නැත. එන්නත ආරක්ෂාව සපයන්නේ කොවිඩ්-19 වෛරසයටය. මරණය යන සංකල්පයට නොවේ. ඕනෑ කෙනෙකු යම් රෝගයකින් යම් දිනෙක මිය යන බව අමුතුවෙන් සටහන් කරන්නට ඕනෑ නැත. එය වැළකීමේ මායා බලයක් එන්නතට නැත.
ලේ කැටි ගැසීම
එන්නත ලබා දුන් පසුවත් ඒ ගැන විමර්ශන කරමින්, ඉතා පරීක්ෂාකාරීව පසු වීම එහි ආරක්ෂාව පිළිබඳ සහතිකයකි. මේ වෙද්දී බටහිර නිපදවූ හැම එන්නත් වර්ගයක්ම ලබා දීමේ ක්රියාවලිය විවෘතව නිරීක්ෂණයට ලක් කර ඇත. ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් සමාගමේ එන්නත ලබා ගත් අයට රුධිර කැටි ගැසීමේ ප්රවණතාවක් නිරීක්ෂණය වීමත්, ඒ සමග එන්නත ලබා දීම තාවකාලිකව නවත්වා පරීක්ෂණ පැවැත්වීමත් ආරක්ෂාව පිළිබඳ සහතිකයකි.
සමහරුන් ඒ රුධිර කැටි ගැසීමේ සිදුවීම එන්නත් අනාරක්ෂිත බව තර්ක කරන්නට යොදා ගනී. එහෙත්, සැබෑව එහි අනෙක් පැත්තය. ඒ සිදුවීමෙන් වැටහෙන්නේ එන්නතෙන් යම් හානියක් සිදු වෙනවාදැයි සැකයක් ඇති වුණොත් වහා ක්රියාත්මක වී, පර්යේෂණ කරන බවය. ඒවා විවෘතව සහ විනිවිදභාවයෙන් යුතුව කරන බවය. එසේ නැතිව ඒ තොරතුරු මහා පරිමාණ සමාගම් සංවිධානාත්මකව යට ගැසීමෙන් පසු අහුමුළුවල සිට ස්මාට්ෆෝන්වලින් බය පතුරන අයගේ අතට ඒ තොරතුරු පත් වන බව නොවේ.
එන්නතද? කොවිඩ්-19 වෛරසයද?
එන්නත් බිලියනයකට වඩා ලබා දෙන අතරේ එවැනි අසාත්මිකතා සිදුවීම් සුළු ප්රමාණයක් වාර්තා වී තිබෙන්නේ උපතින් අසාත්මිකතා තිබෙන ඇතැම් අයටය. එහෙත් අනෙක් පැත්තෙන් දැනට වාර්තා වී ඇති කිසිම අසාත්මිකතාවක් ලෝකයේ මිලියන ගණනක් ඝාතනය කළ කොවිඩ්-19 වෛරසයේ ප්රතිඵල තරම් භයානක නැත. අප එන්නත සංසන්දනය කළ යුත්තේ වෛරසය සමඟය.
ඵලදායීද?
අවසාන සැකය වන්නේ එන්නත ලබා ගත්තද කොවිඩ්-19 වැළඳුණු පුද්ගලයන් සිටින බවය. එන්නත ලබා ගැනීමෙන් පසු එන්නත ලබා ගත් උදවියට කොවිඩ් වැළඳීම අමුතු කරුණක් නොවේ. එන්නත්වල සාර්ථකත්වයට සීයට අනූව, හැත්තෑව ආදි ලෙස ප්රතිශතයක් ඇත. ප්රවෘත්ති බවට පත් වන්නේ එන්නත ලබාගෙන කොවිඩ්-19 වැළඳුණු කුඩා පිරිසගේ කතාය. එන්නත ලබා ගත් යම් කෙනෙකු, ආරක්ෂිතව නිවසට වී සිටීම මාධ්යවලට ප්රවෘත්තියක් බවට පත් වන්නේ නැත. එවැනි අය මිලියන සිය ගණනක් සිටිති. එන්නතේ ප්රතිඵල දැනටමත් ලැබෙමින් පවතී. මේ සියලු කාරණා මත අප යෝජනා කළ යුත්තේ හැකි තරම් කාර්යක්ෂම ලෙස එන්නත ලබා දෙන ලෙස ආණ්ඩුවට බල කර සිටීමය. එන්නත් ලබාදීමේ අකාර්යක්ෂමතාව ගැන ප්රශ්න කිරීමය.■
