- බුර්කාව තහනම් කරන ලෙස ඉල්ලන බොහෝ දෙනා එසේ කරන්නේ බහුතර ආධිපත්‍යවාදී හේතු මත මිස ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ අවංක ඕනෑකමකින් නොවන බව ලියුම්කරුගේ මතයයි. යමක් ප්‍රතිඵලදායක නොවේය යන හඬ යටපත් කිරීමට ‘ජාතික ආරක්ෂාව’ හොඳ සමාවට හේතුවකි.
■ ජනාධිපති නීතිඥ ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්න
බුර්කාව තහනම් කිරීමේ යෝජනාව හේතුවෙන් ආගම ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය මෙන්ම එය සීමා කිරීමට රාජ්‍යයට ඇති අයිතියද පිළිබඳ කතිකාවක් පැන නැග ඇත. බුර්කාව ගැන මෙම ලිපියේ ඇති සඳහන් නිකාබයටත් අදාළය. මගේ පරම්පරාවේ අය ජීවිතයේ පළමු භාගයේ බුර්කාවක් අඳින මුස්ලිම් කාන්තාවක දැක්කේ ඉතා කලාතුරකිනි. හිස වටා ලිහිල්වට එතුණු ‘මොට්ටක්කිලිය’ සුලබ දසුනක් වූ අතර ඒ පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නොවීය. පසු කලෙක බුර්කාව ජනප්‍රිය වීමට හේතු වශයෙන් කාන්තාවන් මැද පෙරදිග යෑම, ඉස්ලාමික ලෝකයේ ඇතිවූ රැඩිකල්කරණය මෙන්ම මුස්ලිම්-විරෝධී මනෝභාවය වැඩිවීමද දක්වා ඇත.
බුර්කාවට පක්ෂව සහ විපක්ෂව
මා බුර්කාවට අකමැති වන්නේ එයින් ස්ත්‍රීන්ගේ මානව ගෞරවය නැති වන නිසාය. එහෙත් බුර්කාව ඇඳීමට මෙන්ම එය ඇඳීම බල කිරීමට විරුද්ධ වීමේ අයිතියද මම පිළිගනිමි. බොහෝ මුස්ලිම් මිතුරන් කියන්නේ ඉස්ලාම් ආගමට අනුව අවශ්‍ය වන්නේ පිරිමින් සහ ගැහැනුන් නිහතමානී ඇඳුම් ඇඳීම පමණක් වුවත් ලබ්ධිකයන් වඩා වැඩියෙන් ආගමික විය යුතු යයි ඉස්ලාම් ආගමික ව්‍යාපාර කළ බලපැම් නිසා ඇඳුම්වල මෙන්ම ආගම ප්‍රකාශ කිරීමේ අනිකුත් අංගවලද පරිවර්තනයන් ඇතිවූ බවය.
මුස්ලිම් කාන්තා ක්‍රියාකාරීන් කියා සිටින්නේ පාස්කු ඉරිදා ප්‍රහාරවලට පසු බුර්කාව තහනම් කිරීමෙන් කාන්තාවන්ගේ එහා මෙහා යෑමේ නිදහස වඩාත් සීමා වූ බවය. එහෙත් බොහෝ කාන්තා ක්‍රියාකාරීන් බුර්කාව ඇඳීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ අයිතියට එතරම් සහායක් නොදෙති. එයට ව්‍යතිරේකයක් වන නීතිඥවරියක පවසා සිටියේ බුර්කාව ඇඳීම ආගමික අවශ්‍යතාවක් හෝ ආගමිකත්වයේ පරීක්ෂණයක් නොවන බවය. එහෙත් බුර්කා තහනමට නොගෑවී, තහනම අවශ්‍ය බව කියන වර්ගවාදී සහ ජාතිකවාදී න්‍යාය පත්‍රය අභියෝගයට ලක් කළ යුතු බව ඇය කියා සිටී.
බුර්කාව ඇඳීමට ඇති අයිතිය වෙනුවන් පෙනී සිටින මුස්ලිම් කාන්තාවෝ එය කෙනෙකුගේ කැමැත්ත බව කියති. සමහරු කියන්නේ එය ලිංගික හිරිහැරවලට එරෙහි හොඳ ආරක්ෂක පියවරක්ද බවය. එහෙත් ඔවුන් අතුරෙන් බොහෝ දෙනා බුර්කාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමට තම සොහොයුරියන්ට ඇති අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී නොසිටිති. බුර්කාවට සහාය දෙන මුස්ලිම් පිරිමින් ආගම හේතුවක් කර ගනිති.
ආගමික ඇඳුම්, අප ව්‍යවස්ථාවෙන් සහතික කර ඇති ආගම ප්‍රකාශ කිරීමට ඇති අයිතියේ අංගයකි. එහෙත් එය නිරපේක්ෂ අයිතියක් නොවන අතර, ජාතික ආරක්ෂාව, රටේ යථා පැවැත්ම, මහජන සෞඛ්‍යය, සදාචාරය, අන්‍යයන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආදිය සපුරාලීම සඳහා සීමා කළ හැකිය. එහෙත් එම සීමා සාධාරණ සහ සමානුපාතික විය යුතුය.
‘නීතිය හා සාමය’ උදෙසා බුර්කා තහනමක් අවශ්‍ය බව සමහරු කියන අතර එසේ කළ යුත්තේ ‘ජාතික ආරක්ෂාව’ සඳහා බව තවත් අය කියති. යථා පැවැත්ම හෙවත් මහජන සාමය පැවැත්ම (චමඉකසජ දරාැර) යනු බරපතළ ස්වභාවයක් වැළැක්වීම වන අතර නීතිය හා සාමය පැවැත්ම යනු සාපේක්ෂව ඊට වඩා අඩු මට්ටමේ තත්වයක් වැළැක්වීමයි. රාම් මනෝහර ලෝහියා එදිරිව බිහාර් නඩුවේදී හිදයතුල්ලා විනිසුරුතුමා කේන්ද්‍රීය කව තුනක උදාහරණයක් ගනිමින්, ලොකුම කවයෙන් නීතිය හා සාමයත්, මැද කවයෙන් මහජන සාමයත්, කුඩාම කවයෙන් ජාතික ආරක්ෂාවත් පෙන්නුම් කරන බව කීවේය. අප ව්‍යවස්ථාව අනුව අයිතීන් සීමා කළ හැක්කේ ඇතුළතම කව දෙක තුළ පමණි.
ප්‍රංශයේ බුර්කා තහනම
සම්පූර්ණයෙන් මුහුණ වැසීම තහනම් කිරීම අභියෝගයට ලක් කළ 2014 වසරේ යුරෝපීය මානව හිමිකම් අධිකරණයේ එස්.ඒ.එස්. එදිරිව ප්‍රංශය නම් නඩුවේ ඉල්ලු‍ම්කාරිය ආරක්ෂක පරීක්ෂාවකදී නිකාබය එසේම තබා ගැනීමේ අයිතිය ඉල්ලා නොසිටි අතර අවශ්‍ය හඳුනාගැනීමේ පරීක්ෂාවලදී මුහුණ නිරාවරණය කිරීමට එකඟ වූවාය.
ප්‍රංශ ආණ්ඩුව කියා සිටියේ මහජන ආරක්ෂාව මෙන්ම විචෘත සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජයක අවම වටිනාකම් සහතික කිරීම මගින් අනිකුත් අයගේ අයිතීන් සහ නිදහස ආරක්ෂා කිරීම තහනමේ අරමුණු බවය. තවද, පුද්ගලයන් අතර අන්තර් ක්‍රියාවලදී මුහුණ වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු කරන අතර මුහුණ වසා සිටීමෙන් සමාජ සබඳතා කඩා වැටීමත්, ‘එකට ජීවත්වීමේ’ මූලධර්මය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමත් සිදුවේ. තහනමෙන් ස්ත්‍රී-පුරුෂ සමානත්වය තහවුරු වන අතර සම්පූර්ණයෙන් මුහුණ වැසීම මානව ගෞරවය පිටු දැකීමකි.
තහනමට නීත්‍යනුකූල අරමුණු දෙකක්, එනම් මහජන ආරක්ෂාව සහ අන් අයගේ අයිතීන් සහ නිදහස ආරක්ෂා කිරීමට, පමණක් අදාළ බව මානව හිමිකම් අධිකරණය හඳුනා ගත්තේය.
මහජන ආරක්ෂාව පිළිබඳව අධිකරණය කියා සිටියේ ආරක්ෂක පරීක්ෂාවකදී ආගමික ඇඳුමක් ඉවත් කිරීමට ඇති අවශ්‍යතාවෙන් සහ හඳුනාගැනීමේ ඡායාරූප සඳහා හිස් වැසුමක් නොමැතිව පෙනී සිටීමේ අවශ්‍යතාවෙන් ආගම ප්‍රකාශ කිරීමේ අයිතිය උල්ලංඝනය නොවන බවය. එහෙත්, ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවලදී බුර්කාව ඇඳීම සම්පූර්ණයෙන් තහනම් කිරීම සමානුපාතික වන්නේ මහජන ආරක්ෂාවට පොදු තර්ජනයක් ඇති විටක පමණි.
‘එකට ජීවත්වීම’ට අවශ්‍ය කොන්දේසි සහතික කිරීමට පමණක් තහනම සාධාරණය කළ හැකි බව අධිකරණය කියා සිටියේය. එම අරමුණට තහනම සමානුපාතික ද යන්න ඊළඟ ප්‍රශ්නය විය. මතුවී ඇති කාරණය අදාළ සමාජයේ තේරීමක් බවත් එක්තරා ප්‍රමාණයකට සෑම රටකටම ඇත්තේයයි යුරෝපීය නීති විද්‍යාව පිළිගන්නා ආන්තිකය තුළට තහනම වැටෙන බවත් කියමින් එයට ඉඩ දෙන ලදි.
වෙනස් මතයක් දැරූ විනිසුරන් දෙදෙනෙකු කියා සිටියේ ‘එකට ජීවත්වීම’ නම් සංකල්පය සාක්ෂාත් කිරීමට තහනම සමානුපාතික නොවන බවත් එකී සංකල්පය මානව හිමිකම් සීමා කළ හැකි කාරණා සමග නොගැළපෙන බවත්, තවද එය යුරෝපීය මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තියෙන් සහතික කර ඇති අයිතීන් සහ නිදහස යටතට නොගැනෙන බවත්ය.
ප්‍රංශයේ බුර්කා තහනම, 2018 තීරණය වූ යකර් එදිරිව ප්‍රංශය නම් කාරණයේදී සිවිල් හා දේශපාලන අයිතීන් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ප්‍රඥප්තිය යටතේ වන මානව හිමිකම් කමිටුව ඉදිරියේ නැවත මතුවිය. සම්පූර්ණයෙන්ම තහනම් කිරීමට තරම්, මුළු මුහුණ වැසෙන වේල් පළඳනාවක් මහජන ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් වන්නේ කෙසේදැයි පෙන්වීමට ප්‍රංශය අසමත් වී ඇති බව කමිටුව තීරණය කළේය.
‘එකට ජීවත්වීම’ නම් සංකල්පය අපැහැදිලි සහ වියුක්ත එකක් බව කමිටුවේ මතය විය. සමහරුන් මුහුණ වසා සිටීමෙන් අනෙක් අයගේ කුමන අයිතීන් සහ නිදහස උල්ලංඝනය වන්නේ දැයි පෙන්වා දීමට ප්‍රංශය අසමත් විය. වෙනත් ඕනෑම අයෙකු සමග ප්‍රසිද්ධියේ අන්තර් ක්‍රියා කිරීමට සහ මුහුණ වසා සිටින වෙනත් අය නිසා බාධා නොවී සිටීමට ප්‍රඥප්තියෙන් අයිතියක් නොලැබෙන බවත් එම නිසා එය බුර්කාවට සීමා දැමීමට හේතුවක් විය නොහැකි බවත් කමිටුව තීරණය කළේය.
කෝවිඩ්-19 වසංගතය හේතුවෙන් ලොව පුරා ගන්නා ක්‍රියා මාර්ග අතරට ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවල මුහුණු ආවරණ පැළඳීම ඇතුළත්ය. ‘එකට ජීවත්වීම’ නම් සංකල්පය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට සැවොම මුහුණ වසා නොසිටිය යුතුද යන්න නැවත සලකා බැලීමට ඉදිරියේදී අධිකරණවලට මෙම අත්දැකීම හේතු වනු නිසැකය. මහජන ප්‍රවාහන සේවාවල, වැඩ පොළවල්වල සහ සමහර ප්‍රසිද්ධ ස්ථානවල මුහුණු ආවරණ පැළඳීම ප්‍රංශය අනිවාර්ය කර ඇත. මේ අනුව ප්‍රංශය කොවිඩ්-19ට මුහුණ දීමට මුහුණු ආවරණ අනිවාර්ය කරන අතර මුහුණ වැසෙන වේල් පළඳන ස්ත්‍රීන්ට දඩ ගසයි!
අවශ්‍ය වන්නේ පලදායී පියවර මිස ‘හිටිවන’ ප්‍රතිචාර නොවේ
ජාතික ආරක්ෂාවේ නාමයෙන් ගත් බොහෝ පියවර පලදායී නොවන බව පෙනී ගොස් ඇත. රොඩ්රිගෝ එදිරිව උප-පොලිස් පරික්ෂිකා ඉමල්කා බෙදුම්වාදී යුද්ධය කාලය තුළ කොළඹ තිබූ මාර්ග බාධකවලට අදාළ නඩුවක් විය. පොලිස්පතිගේ චක්‍රලේඛයක පැහැදිලිවම දක්වා තිබුණේ රට පුරා ඇති මාර්ග බාධක අවම පලදායක වූ බවය. මාර්ග බාධකවලදී අත්අඩංගුවට ගෙන ඇත්තේ ඉතා ස්වල්ප දෙනෙකි. තහනම් භාණ්ඩ අතැතිව සිටි අය හමුවූයේද ස්වල්පයකි. පුපුරන ද්‍රව්‍ය පිරි බෝට්ටු දෙකක් ත්‍රස්තවාදීන් විසින් මීගමුව දක්වා මාර්ග බාධක දහයක් පසු කර රැගෙන ගිය බව වෙනත් ස්ථානයකදී අත්අඩංගුවට ගත් අයෙකු කළ පාපොච්චාරණයකින් එළිදරව්වූ බව පොලිස්පතිවරයා සැලකර සිටියේය. ත්‍රස්තවාදියෙකු තියා වරදක් කළ කිසිම අයෙකු මාර්ග බාධකයක් කරා වාහනයක් පදවා ගොස් තමන් අත්අඩංගුවට පත් වීමට ක්‍රියා නොකරනු ඇතැයි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ප්‍රකාශ කළේය. එම නිරීක්ෂණය බුර්කා තහනමටද එසේම අදාළ වනු ඇත.
2019 දී මෙන් ‘හිටිවන’ ප්‍රතිචාර ලෙස හෝ ‘ජාතික ආරක්ෂාව’ නාමයෙන් වෙනත් යටි අරමුණු ඇතිව කෙරෙන තහනම්වලින් සිදුවන්නේ අන්තවාදයට උඩ ගෙඩි දීමක් පමණි. අවශ්‍ය වන්නේ ඇත්තෙන්ම පලදායී පියවරයන්ය. මානව හිමිකම් කමිටුව මෙන්ම යුරෝපීය මානව හිමිකම් අධිකරණයද පිළිගෙන ඇති පරිදි, සමහර සන්දර්භයන් තුළ මහජන ආරක්ෂාවට හෝ යථා පැවැත්මට අනතුරක් ඇති විට හෝ හඳුනාගැනීමේ අවශ්‍යතා සඳහා තම මුහුණ නිරාවරණය කරන ලෙස කෙනෙකුට දන්වා සිටීමට රාජ්‍යයකට අයිතියක් ඇත. එවැනි පියවරයන් සාධාරණ අයුරෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීම ගැන විරෝධයක් තිබිය නොහැක. එහෙත් ගාලු මුවදොර පිටියට එන බුර්කා ඇඳි සෑම කාන්තාවකම තම මුහුණ නිරාවරණය කළ යුතු ලෙස එම පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීම පලදායී නොවේ.
බුර්කාව තහනම් කරන ලෙස ඉල්ලන බොහෝ දෙනා එසේ කරන්නේ බහුතර ආධිපත්‍යවාදී හේතු මත මිස ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ අවංක ඕනෑකමකින් නොවන බව ලියුම්කරුගේ මතයයි. යමක් ප්‍රතිඵලදායක නොවේය යන හඬ යටපත් කිරීමට ‘ජාතික ආරක්ෂාව’ හොඳ සමාවට හේතුවකි.
මෙම කාරණය පිළිබඳව මුස්ලිම් ප්‍රජාවට, විශේෂයෙන් එහි දේශපාලන සහ අනිකුත් නායකයන්ට සහ කාන්තා අයිතිවාසිකම් කණ්ඩායම්වලට ඇති යුතුකම වන්නේ බුර්කාව ඇඳීමට පමණක් නොව එය ඇඳීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමටද කාන්තාවන්ට ඇති අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමය. විශ්වවිද්‍යාලවල ශිෂ්‍යාවන්ට බුර්කා ඇඳීමට බල කරන ආගමික ‘පොලිස්කාරයින්’ පිළිබඳ සිත් සසළ කරවන පුවත් ඇත. එවැනි ආගමික ‘පොලිස්කාරයින්’ පිළිබඳ පුවත් බොහෝ කාලයක් නැගෙනහිර පළාතෙන් ඇසෙන්න ලැබුණි. මේවා ගැන මුස්ලිම් නායකයින්ගේ මුනිවත කනගාටුදායකය.■
