- මෙම ගසාකෑම පිළිබඳ මුලින්ම පාරිභෝගික අධිකාරිය කීවේ එම ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් ගෑස් සිලින්ඩර වෙළඳපොළෙන් ඉවත්කර ගන්නට ලිට්රෝ සමාගමට උපදෙස් ලබාදී ඇති බවයි. එහෙත් ලිට්රෝ සමාගම එම සිලින්ඩර්වෙ ළඳපොළෙන් ඉවත් කර ගැනීමක් සිදුකළේ නැත.
හොර පාරෙන් ගෑස් මිල වැඩිකිරීමේ ලිට්රෝ සමාගමේ කූට වෙළඳ උපක්රමය තවදුරටත් විමසා බැලීමකි.
ගෘහස්ථව පරිභෝජනය කරන ගෑස් සඳහා පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියේ මිල පාලනයක් පවතී. ඒ අනුව එම අධිකාරියේ අවසරයකින් තොරව ගෑස් මිල වැඩිකිරීමේ හැකියාවක් කිසිදු සමාගමකට නැත. එහෙත් රජයේ ගෑස් සමාගම වන ලිට්රෝ ගෑස් ලංකා සමාගම එය මඟහැර වැඩි මිලට ගෑස් විකිණීම සඳහා කරනු ලැබූ කූට වෙළඳ උපක්රමය ගැන මේ වනවිට නොදන්නා අයකු නැති තරම්ය.
ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් නැමැති වෙළඳපොළට අලුතින් හඳුන්වා දී ඇති එම ගෑස් සිලින්ඩරයේ ඇති ගෑස් ප්රමාණය වශයෙන් සඳහන් වන්නේ ලීිටර 18කි. මිල රුපියල් 1395කි. මෙතෙක් පාරිභෝගිකයා හුරුපුරුදුව හා දැනුවත්ව සිටි සිලින්ඩරයේ ඇති ගෑස් කිලෝ ගණන එහි නැත. පාරිභෝගිකයන් මෙන්ම අලෙවි නියෝජිතයන්ද මෙතෙක් සිලින්ඩරයේ ගෑස් ප්රමාණය නිවැරදිව තිබේදැයි සැකහැර දැන ගත්තේ සිලින්ඩරයේ බර ගෑස් බර සමඟ ගෙන කිරා ගැනීමෙන් පසුය. අලුත් ගෑස් සිලින්ඩරයේ ඇත්තේ ලීටර්වලින් නිසා එම සරල පරීක්ෂාවද දැන් පාරිභෝගිකයන්ට අහිමි කර ඇත.
එහෙත් ලීටර්වලින් රජයේ ගෑස් සමාගම තමන් ගසා කා ඇති බව දැන් පාරිභෝගිකයෝ දනිති. අප පසුගිය සතියේ අනාවරණය කළ පරිදි ලිට්රෝ සමාගමේ ගෑස් පිරවීමේ කෙරවලපිටිය පර්යන්තයේ තොරතුරු අනුව මෙම ලීටර් 18 යනුවෙන් සඳහන් සිලින්ඩරයක් සඳහා ගෑස් පුරවන්නේ කිලෝ 9.7ක ප්රමාණයකි. ලීටර්වලට පරිවර්තනය කළ විට එය ලීටර් 19ක් වේ. සිලින්ඩරයේ සඳහන් කර ඇති ලීටර් 18ට ගණනය කළ විට එය කිලෝ 9.18ක ප්රමාණයකි.
තිබූ කිලෝ 12.5 සිලින්ඩරයේ මිලට වඩා රුපියල් 100ක් අඩුකර ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් නම් ගෑස් සිලින්ඩරය පාරිභෝගිකයන්ට ලබාදීම තුළ පැහැදිලිවම රජයේ ලිට්රෝ ගෑස් සමාගම පාරිභෝගිකයන් ගසා කා ඇත. ඒ සඳහා වෙනත් තර්ක නැත. දැනට පාරිභෝගික අධිකාරිය මිල නියම කර ඇති කිලෝ 12.5 සිලින්ඩරයේ මිල අනුව ගෑස් කිලෝවක මිල රුපියල් 119.60කි. ඒ අනුව අපගේ තොරතුරු සනාථ කරන කෙරවලපිටිය පර්යන්තයේ සැබෑ ලෙසම පුරවන කිලෝ 9.7ක ගෑස් ප්රමාණයේ මිල විය යුත්තේ ආසන්න වශයෙන් රුපියල් 1160කි. ඒ සඳහා ලිට්රෝ ගෑස් සමාගම අයකරන මිල සමඟ ගත්කල රුපියල් 235ක ගසා කෑමකි. සිලින්ඩරයේ සඳහන් ලීටර් 18 සමඟ සැසැඳූ කල එම සිලින්ඩරයේ මිල විය යුත්තේ ආසන්න වශයෙන් රුපියල් 1098කි. ඒ අනුව පාරිභෝගිකයන්ගෙන් රුපියල් 297ක් ගසා කන බව කිව හැකිය.
දැන් ප්රශ්නය ඇත්තේ මෙම ගසාකෑම ගැන මේ වනවිට පාරිභෝගික කටයුතු පිළිබඳ අධිකාරියට පැමිණිලි කර ඇතත් පාරිභෝගිකයා ගසාකෑම වැළැක්වීම සඳහා සතියක කාලයක් තිස්සේ කිසිවක් සිදුනොවීමය.
මෙම ගසාකෑම පිළිබඳ මුලින්ම පාරිභෝගික අධිකාරිය කීවේ එම ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් ගෑස් සිලින්ඩර වෙළඳපොළෙන් ඉවත්කර ගන්නට ලිට්රෝ සමාගමට උපදෙස් ලබාදී ඇති බවයි. එහෙත් ලිට්රෝ සමාගම එම සිලින්ඩර් වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කර ගැනීමක් සිදුකළේ නැත. ඒ වෙනුවට කළේ කිලෝ 12.5 සිලින්ඩර ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් යනුවෙන් අලුතින් ආලේප කර වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමේ කටයුතු දිගින් දිගටම කරගෙන යෑමය. අප පසුගිය සතියේ අනාවරණය කළ පරිදිම මෙම ප්රිමියම් හයිබි්රඩ් සඳහා අලුත් සිලින්ඩරයක් ලිට්රෝ ගෑස් සමාගම ලබා නොගත් අතර එම නම සඳහා භාවිත කරන ලද්දේද පවතින කිලෝ 12.5 ගෑස් සිලින්ඩරමය.
යම් භාණ්ඩයකට මිල නියම කරන්නේ කූට ලෙස එය මඟහැර මිල වැඩි කිරීමට සමාගම්වලට ඉඩදීම සඳහා නොවන අතර ඒ ඒ සමාගම් විවිධ ප්රමාණවලින් එකම භාණ්ඩය නිකුත් කිරීමේදී පවා පාරිභෝගික අධිකාරිය ඒ එක් එක් ප්රමාණය සඳහා වෙන වෙනම මිල සඳහන් කර ඇත්තේ ඒ නිසාය. ලිට්රෝ ගෑස් සම්බන්ධයෙන්ද ගත් කල පාරිභෝගික අධිකාරිය මිල ගණන් තුනක් සඳහන් කර ඇත්තේ ඒ නිසාය. කිලෝ 12.5 රුපියල් 1493ක් වෙද්දී කිලෝ 5 රුපියල් 598කි. කිලෝ 2.5 රුපියල් 289කි. ඒ අනුව තිබෙන සිලින්ඩරයක මිල වැඩිකිරීමේදී පමණක් නොව අලුත් සිලින්ඩරයක් වෙළඳපොළට නිකුත් කිරීමේදී පාරිභෝගික අධිකාරියෙන් අවසර ගතයුතු බවට තර්කයක් නැත.
එහෙත් නීතිමය තත්වය එසේ පැහැදිලිවම තියෙද්දී පාරිභෝගික අධිකාරිය මෙන්ම එම විෂය බාර රාජ්ය අමාත්ය ලසන්ත අලගියවන්න සිය මුල් ස්ථාවරයන්ගෙන් පසුබැස දැන් කියන්නේ මෙම නව ලිට්රෝ ගෑස් සිලින්ඩරයේ ප්රමිතිය සම්බන්ධයෙන් පරික්ෂා කිරීමට රජයේ ආයතන දෙකකට ලබාදී ඇති බවත් එම තීරණයෙන් පසු එය අලෙවියට අවසර දෙනවාද නැද්ද යන්න තීරණය කරන බවත්ය. මේ නම් හතර බීරී කතාවකි. කිසිවකු ගෑස් ප්රමිතිය පිළිබඳ ප්රශ්න කළේ නැත. ප්රශ්න කළේ ගෑස් මිල ගැනය. ඒ සඳහා අමුතු පරීක්ෂණයක් අවශ්ය නැත. සිලින්ඩරයේ ගෑස් ප්රමාණයත් ඒ සඳහා අයකර ඇති මිලත් ගණනය කිරීම ප්රමාණවත්ය.
අනෙක් කරුණ නව ගෑස් සිලින්ඩරය අලෙවියට අවසර දීම සම්බන්ධයෙන්ය. ඒ සඳහා අමුතුවෙන් අවසර දීමේ හෝ නොදීමේ ගැටලුවක් දැනට නැත. ලිට්රෝ සමාගම සතියකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ එම සිලින්ඩර වෙළඳපොළට නිකුත් කරයි. ඉදිරියේදී වෙළඳපොළේ ගෑස් හිඟයක් ඇති වන්නේ කිලෝ 12.5 සිලින්ඩර සම්බන්ධයෙන්ය. මන්ද මේ අලුත් ගෑස් සිලින්ඩරය යනු එම කිලෝ 12.5 සිලින්ඩර නව නමින් තීන්ත ආලේප කර අඩු ගෑස් ප්රමාණයක් පුරවා වෙළඳපොළට එවන එකක් නිසාය. නව සිලින්ඩරය සේම 12.5 සිලින්ඩරයද වෙළඳපොළට නිකුත් කරන බවත් 12.5 සිලින්ඩර නොමැති නම් සිය සමාගමට ඇමතුමක් දී ඒවා ලබා ගන්නා ලෙසත් ලිට්රෝ සමාගම නිවේදනය කරන්නේ මේ නිසාය.
ඇත්තෙන්ම ඉදිරියට විය හැක්කේ 12.5 සිලින්ඩර වෙළඳපොළේ නැති තත්වයක් නිර්මාණය වීමය. ඊට හේතුව පාරිභෝගිකයන් ගසාකෑමේ නව ගෑස් පිරවීම සඳහා 12.5 සිලින්ඩර භාවිත කිරීම නිසා කිලෝ 12.5 පිරවීම සඳහා සිලින්ඩර නොමැති වීමය. මන්ද වැඩිම අලෙවියක් ඇත්තේ මෙම 12.5 ගෑස් සිලින්ඩරයට නිසාය. එහි අලෙවියේ දෛනික සාමාන්යය 80,000කි. ඉතින් පාරිභෝගිකයන් ගසාකෑම සඳහා හොඳම වැඩිම අලෙවියක් ඇති සිලින්ඩරය ලිට්රෝ සමාගම තෝරාගෙන ඇත.
ඇත්තටම නොදන්නවා නම් මේ ඇත්ත තත්වය තේරුම් ගැනීම සඳහා පාරිභෝගික කටයුතු භාර රාජ්ය අමාත්ය ලසන්ත අලගියවන්න සිදුකළ යුත්තේ සුළු කටයුතු කිහිපයක් පමණය. ඒ ඉහත සඳහන් කළ සරල ගණනය කිරීමට අමතරව ලිට්රෝ සමාගමේ කෙරවලපිටිය පර්යන්තයට ගොස් සොයා බැලීමය. එහිදී ඔහුට මීට අමතරව මෙම හයිබි්රඩ් යැයි කියන නව ගෑස් සම්බන්ධයෙන් තවත් කාරණයක්ද දැන ගැනීමට හැකිවනු ඇත. ඒ එහි සියලුම ප්රමාණයේ සිලින්ඩරවලට පුරවන්නේ එකම ගෑස් වර්ගයක් බවත්, නව ගෑස් සිලින්ඩරයේ තියෙනවා යැයි කියන කාර්යක්ෂම හයිබි්රඩ් නම් දෙමුහුන් කරන ලද ගෑස් වර්ගයක් එහි නැති බවත්ය.■
