‘අම්මෝ, මම නම් වැක්සීන් එක ගහගන්නේ නෑ.’ යැයි කීවේ අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශයේ ඉහළ රැකියාවක යෙදෙන නිලධාරියෙකි. ලියුම්කරු සාමීචියක යෙදෙන අතරතුර ඒ නිලධාරියා එන්නත ගැන එවැනි කතාවක් කීය. ‘ගිය සතියේත් යුරෝපෙ විසි ගාණක් මැරිලා.’ ඔහු එන්නත විශ්වාස නොකිරීමට හේතු විමසද්දී කීවේ එලෙසය.
එයින් පසු එන්නත ගැන විශ්වාසදැයි එදිනෙදා හමුවෙන පුද්ගලයන් කිහිපදෙනෙකුගෙන්ම ලියුම්කරු විමසීය. ඒ අය තමන්ගේ නම සඳහන් කරමින්, ඒ අදහස් පුවත්පතක පළ කරනවාට අකමැතිය. එහෙත්, අධ්‍යාපන තත්වය මෙන්ම සමාජ තත්වය අතින් ඉහළ මට්ටමක පසු වෙන සැලකිය යුතු පිරිසක් එන්නත ගැන සැක තබා ගෙන සිටින බව නිරීක්ෂණය වීම පුදුමයට කරුණක් විය. බස් රථවල, දුම්රියේදී, කඩපළේදී එවැනි අදහස් තවත් අයට අසන්න ලැබී ඇතිවාට සැක නැත. වට්ස්ඇප්, ෆේස්බුක් පෝස්ට්, යූටියුබ් වීඩියෝ සහ කමෙන්ට් ආදියෙන් එවැනි ප්‍රවෘත්ති හුවමාරු වූ අවස්ථාත් ඇත.
මේ සටහනේ අරමුණ එන්නත ගැන සමාජයේ ඇති වැරදි මත මොනවාද? ඒවා නිවැරදි කළ හැක්කේ කෙසේද? යන කරුණට යොමු කරන්නේ අඩු අවධානයකි. අපේ වැඩි අවධානය ශ්‍රී ලංකාවේ එන්නත ගැන වැරදි මත පැතිරීමට පසුබිම් වූ කරුණු මොනවාද යන්න සොයා බැලීමය.
මහා පරිමාණයෙන් නැහැ
එන්නත ගැන කතා කිරීමේදී ඉතා සතුටට කාරණයක් වන්නේ ලංකාවේ සංවිධානාත්මකව එන්නත් විරෝධී මතවාද ව්‍යාප්ත නොවීමයි. ඇමෙරිකාවේ නම් එන්නත් විරෝධීන් ‘ඇන්ටි වැක්සිනර්ස්’ යන තේමාව යටතේ සංවිධානය වී සිටී. ඔවුන් සංවිධානාත්මකව සහ විධිමත්ව එන්නත් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලෙස අදහස් සමාජගත කරමින් සිටී. එන්නත භයානක බවට පදනමක් නොමැති අදහස් පතුරමින් සිටී.
ඇතැම් විට ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍ය පවා එවැනි අදහස්වලට උඩ ගෙඩි දී තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස මෑතකදී ඇමෙරිකාවේ ෆොක්ස් නිව්ස් ප්‍රවෘත්ති සේවයේ, ටකර් කාල්සන් නම් ප්‍රකට වැඩසටහන් ඉදිරිපත් කරන්නා ‘කොවිඩ්-19 එන්නතේ අරමුණ කුමක්ද? එහි ඇත්තම ප්‍රතිඵලයක් තිබේද?’ ආදි වශයෙන් ප්‍රශ්න කිරීමක යෙදුණි.
අපේ රටේ යහපත් තත්වයක් වන්නේ මාධ්‍ය ආයතන සහ ප්‍රකට දේශපාලනඥයන් එන්නත ගැන මිථ්‍යා මත ප්‍රචාරය කිරීමට හිතාමතා දායක නොවීමය. ප්‍රධාන ධාරාවේ සියල්ලන්ම පාහේ එන්නතේ කාර්යක්ෂමතාව ගැන වැරදි මත පැතිරීමට කටයුතු නොකර සිටී. ඒ අනුව වැරදි මත පැතිරෙන්නේ සමාජ මාධ්‍යවලින් සහ කටකතාවලින් පමණි. ඒ එන්නත් විරෝධීන් සංවිධානාත්මක සහ විශාල වශයෙන් පැතිර ගිය පිරිසක් නොවීමත් යහපත් තත්වයකි. අසංවිධානාත්මක, ප්‍රධාන ධාරාවේ මාධ්‍යවල සහයෝගයක් නොමැති, විසිර ගිය සුළුතරයක් දිය යටින් ගින්දර ගෙන යන පරිද්දෙන් එන්නත් විරෝධී අදහස් හුවමාරු කර ගන්නා බවත් පෙනේ.
එන්නත් ලබා දීමේ ක්‍රියාවලිය සාර්ථක වීමට නම් රටේ හැම තරාතිරමකම පාහේ පුද්ගලයන් එන්නත ලබා ගැනීමට ස්වෙච්ඡාවෙන් යොමු විය යුතුය. යම් පිරිසක් හෝ එන්නත ප්‍රතික්ෂේප කළහොත් ක්‍රියාවලිය අසාර්ථක විය හැක.
අකමැති අය
බීබීසී සිංහල සේවය සමාජයේ මත විමසුමකින් පසු 2021 පෙබරවාරි 25 වැනිදා පළ කළ ලිපියකද සඳහන් වී තිබුණේ වඳවීම වැනි විවිධාකාර වැරදි අදහස් මත අපේ රටේ තරුණ තරුණියන් කොටසක් එන්නත ලබා ගැනීමට අකැමැත්තක් දක්වන බවය.
එම ලිපියේ සඳහන් පරිදි එන්නත ලබා ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ හේතුව කීපදෙනෙකුගෙන් විමසූ විට ඔවුන් පවසා තිබුණේ තමන්ට කෙටි පණිවිඩ, ඊ මේල් සහ කට කතා ඔස්සේ දැනගැනීමට ලැබුණු කරුණු මත එම තීරණවලට එළැඹුණු බවය.
‘මම වැක්සීන් එක ගන්නේ නැහැ කියලා තීරණය කළා. මේකේ සයිඩ් ඉෆෙක්ට්ස් සෑහෙන තියෙනවා කියලා මට දැනගන්න ලැබුණා. විශේෂයෙන්ම වඳභාවය ඇති වෙනවා වගේ දේවල්. මම වැඩ කරන්නේ සෞඛ්‍ය අංශයේ. ළඟදී විවාහ වෙන්න ඉන්න නිසා මට ඇත්තටම බය හිතුණා,’ කොළඹ රජයේ රෝහලක රැකියාවේ නිරත 24 හැවිදිරි කාන්තාවක පවසා තිබුණි. ඇය සිය නම හෙළි නොකරන ලෙස ඉල්ලා සිටි බව ලිපියේ සඳහන්ය. එය ලියුම්කරුගේ අත්දැකීමටත් සමානය.
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ හා අණුක වෛද්‍ය විද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රධානී මහාචාර්ය නීලිකා මලවිගේ බීබීසී සිංහල සේවය වෙත එන්නත පිළිබඳ පැතිරෙන මිථ්‍යා මත ගැන පැහැදිලි කර තිබුණි.
‘කෝවිඩ්-19 එන්නත් හා සම්බන්ධ මිථ්‍යාවන් බොහෝමයක් සමාජ මාධ්‍ය ජාල ඔස්සේ ව්‍යාප්ත වී ඇති බව පෙනෙනවා.
සමහරු මිථ්‍යාවන් පතුරවන්නේ එන්නත් පිළිබඳ අවබෝධයක් නැති නිසායි. නමුත් සමහරු මිථ්‍යා මත පතුරන්නේ එන්නත ගැන අනවශ්‍ය බියක් ඇති කරවීමට හෝ එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන් කඩාකප්පල් කිරීමේ චේතනාවෙන්. මම හිතන්නේ සමහර පුද්ගලයින් මේ වගේ මිථ්‍යා මත පතුරන්නේ එයින් එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහනට සිදුවන හානිය ගැන සිතා බලලා නෙමෙයි.
කෝවිඩ්-19 එන්නතේ නිෂ්පාදනය වාර්තාගත වේගයකින් සිදු වුණා. මෙය සිදු කරන්න පුළුවන් වුණේ විද්‍යාඥයන්, තීරණ ගැනීමේ ආයතන, රජයන්, අරමුදල් සම්පාදකයින් සහ එන්නත නිෂ්පාදකයන්ගේ කැපවීමේ එකතුවකින්.
කෝවිඩ්-19 නිසා ඇති වූ විනාශය නිසා ලෝකයේ පළමු වතාවට සෑම දෙනාම එක් හේතුවක් සඳහා වැඩ කිරීමට එකට එකතු වුණා.’
වෙනත් ඖෂධ
එන්නත ගැන වැරදි මත පැතිරවීම සිදු නොකළත්, එන්නත හැරුණාම වෙනත් ඖෂධ තිබෙන බවට සමාජයේ මතයක් පැතිරවීමෙන් මිථ්‍යා අදහස්වලට තටු දෙන්නට අපේ රටේ මාධ්‍ය ආයතන මෙන්ම රජයේ වගකිවයුත්තෝද කටයුතු කළෝය.
‘එන්නත නෙවෙයි, කොරෝනා නැති කරන්න අපේ රටෙ හදපු බෙහෙත් තියෙන්නේ. ඒවායේ ඔය සයිඩ් ඉෆෙක්ට් එහෙමත් නැහැනේ. ඒවා බෙදුවා නම් හරිනේ. අපේ රටේ සල්ලි පිටරට යන්නෙත් නෑ. කාටවත් බාල්දු වෙන්න ඕනෑත් නෑ.’ යැයි කීවේ අප සමඟ අදහස් දැක් වූ ගුරුවරියකි. මේ අදහස නම් සමාජ මාධ්‍යවලත් දක්නට ලැබුණු එකකි.
‘ඕවා මුකුත් නැතුව පස්පංගුව, කොත්තමල්ලි, වෙනිවැල් ගැට වගේ දේවල් බීලා මෙහෙ කට්ටිය මෙච්චර කල් සනීප වුණේ යස අගේට.’ ‘අද දෙරණ’ යූටියුබ් වීඩියෝවකට කවිඳු යන නමින් යුතුව කමෙන්ටුවක් එක් කළ අයෙකු එසේ සඳහන් කර තිබුණි. ‘එන්නත බිස්නස් එකක්, එන්නත මාෆියාවක්, කොමිස් ගහන්න කරන වැඩ, අපේ සිංහල බෙහෙත් තියෙනවා.’ ආදි අදහස් බොහොමයක් එවැනි වීඩියෝවල කමෙන්ට් වශයෙන් තිබුණි.
‘ආණ්ඩුව ධම්මික බණ්ඩාර වෛද්‍යතුමාගේ ඖෂධ වට්ටෝරුව හොරකම් කරලා! එතුමාට බොරු සහතිකයක් දීලා! හොර පාරෙන් ඖෂධය බටහිරට විකුණාගෙන කන්නයි හදන්නේ-’ මහේෂ් යන නමෙන් යූටියුබ් වීඩියෝවල අදහස් පළ කරන්නෙකු එසේ කියා තිබුණේ සිරස ‘පැතිකඩ’ වැඩසටහනකටය.
දහස් ගණනක් සහ ඇතැම්විට ලක්ෂ ගණන් නරඹන වීඩියෝවල කමෙන්ට් වශයෙන් තිබෙන අදහස්ද විශාල පිරිසක් කියවති.
විවිධාකාර බෙහෙත් වර්ග ගැන මිථ්‍යා මත සමාජගත කිරීමට මාධ්‍ය ආයත විශාල කාර්යභාරයක් කළේය. තමන්ගේ ඖෂධය ‘සීයට සීයක්’ සාර්ථක යැයි පර්යේෂණවලින් තහවුරු වූ බවත්, එක් වතාවක් පානය කළොත් ජීවිතයේ කිසිදා කොවිඩ්-19 වැළඳෙන්නේ නැති බවත් කියද්දී, එයට ප්‍රචාරය දුන්නේය. කිසිදු පදනමක් නැති ඖෂධ වර්ග නිෂ්පාදනය කළ පුද්ගලයන් පාර්ලිමේන්තුවට ගෙන්වා ඒ ඖෂධ පානය කිරීම, සෞඛ්‍ය ඇමතිනිය ඒ ඖෂධ පානය කිරීම මගින් මිථ්‍යා අදහස්වලට ඉඩ සැලසීය. ඉතින්, ඒ මිථ්‍යා මත විශ්වාස කරමින් එන්නත ඕනෑ නැති බව කල්පනා කරන පුරවැසියන් සිටීම පිළිබඳ වගකීම ඔවුන්ටය.
පෙබරවාරි 15 වැනිදා කොළොන්නාවේ මහජන හමුවකදී අදහස් දක්වමින් අතුරලියේ රතන හිමි මෙසේ කියා තිබුණි. ‘අපි කහයි, තුනපහයි කාලා ටිකක් දුරට ගැලවිලා ඉන්නවා. කොරෝනා හැදුණ සීයකගෙන් විතර අහලා තියෙනවා. හැමෝම කිව්වේ අමාරු වුණේ නෑ කියලා. මම නම් කොරෝනාවලට බය නැහැ. මම වැක්සීන් එක ගහන්නේ නෑ. දැන් කොරෝනාවලට ගැහුවාම ඊළඟට එන එකටත් ගන්න එපැයි. ඒ නිසා මම නම් ගහන්නේ නෑ. මූණ වහගෙන, රජය කියන නීති පිළිපදිනවා. පරෙස්සමෙන් ඉන්නවා. ඉඟුරු, කොත්තමල්ලි ගන්නවා. ආයුර්වේද බෙහෙත් බොනවා. මේ වැක්සීන් එක කියන එකත් ජාවාරමක්. කරන්න දෙයක් නෑ අපට ඒකට අහු වෙන්න වෙලා තියෙනවා. අපේ රට නිදහස් කර ගැනීම සඳහා අපට අවශ්‍ය චීස්, කිරිපිටි හැම දෙයක්ම ලංකාවේ නිෂ්පාදනය කරමු.’ (මෙසේ කී රතන හිමියෝ පසුව එන්නත ලබාගත්හ.)
‘වැක්සීන් එක තවමත් අත්හදා බලමින් තිබෙනවා. ඒක එක එක රටවල් තම තමන්ගේ වත්කම් අනුව දැන් ඉඳන්ම මිලියන ගණන්ම ඕඩර් කරලා ඇති. අපටත් ඕනෑ වුණ දවසට අපි ඕඩර් කරනවා. මම හිතන්නේ නෑ දැනට වැක්සීන් එක අපට වුවමනායි කියලා. ඒක ඇමෙරිකාවට වුවමනායි. වැක්සීන් එක වෙනුවට පාවිච්චි කළ හැකි දේවල් තියෙනවා. අපි ඒවා පාවිච්චි කරනවා. වැක්සීන් එක වුවමනායි කියලා වෛද්‍යවරුන් දැක්කොත් ඒ ගෙන්වීමටත් අපට මුදල් තියෙනවා.’ පාර්ලිමේන්තුවේදී 2020 නොවැම්බර් 20 වැනිදා වාසුදේව නානායක්කාර අමාත්‍යවරයා එසේ කියා තිබුණි.
ක්‍රියාවලියේ අකාර්යක්ෂමතාව
ලෝකයේ මුල්ම එන්නත්වලට අනුමැතිය ලැබුණේ 2020 දෙසැම්බර් මාසයේය. ඒ මාසයේ සිටම ලෝකයේ විවිධ රටවලින් එන්නත් සඳහා ඇණවුම් ලබා දෙන්නට පටන් ගෙන තිබුණි. මාර්තු මාසය වෙද්දී බොහෝ රටවල් මිලියන ගණනකට එන්නත් ලබා දී තිබුණි. එහෙත් අපේ රටේ එන්නත් සඳහා ඇණවුම් ලබා දීම ප්‍රමාද විය. තවමත් ලබා දී ඇත්තේ එන්නත් මිලියනයක් පමණය. ඒ ප්‍රමාදය එන්නත පිළිබඳ විශ්වාසය අඩු කිරීමට හේතු විය හැක. ‘එන්නත ඔය තරම් වැදගත් නම්, ඉක්මනට දීලා ඉවර නොකරන්නේ ඇයි?’ අප සමග කතාබහ කළෙ අයෙකු එසේ විමසීය.
ඖෂධ අධිකාරිය
කොවිඩ්-19 එන්නත් පමණක් නොව, ලංකාවේ වෙනත් රෝගයකට වුව සුදුසු එන්නත් අනුමත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳ අවිශ්වාසය ඇති කරන ප්‍රධාන සිදු වීමක් වුණේ චීනයේ සිනොෆාම් එන්නතට ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරියේ අනුමැතිය බලහත්කාරයෙන් ලබා ගැනීම සඳහා ආණ්ඩුව ගත් බාල උත්සාහයයි.
චීන එන්නතට අනුමැතිය ලබා දිය හැකිද යන්න පිළිබඳ වෛද්‍ය ලක්කුමාර් ප්‍රනාන්දු සෞඛ්‍ය අමාත්‍යවරිය වෙත යවා තිබුණු ලියුමක සඳහන් වී තිබුණේ මෙලෙසය.
‘..අනුමත කිරීමේදී වැදගත් වෙන කාරණා කිහිපයක් තිබෙනවා. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය අනුමත කරලා තිබෙනවා නම් හෝ ලෝකයේ තිබෙන වඩාත්ම සුපරීක්ෂාකාරී ඖෂධ නියාමන අධිකාරි 11න් එකක් හෝ අනුමත කර තිබෙනවා නම් එම අනුමැතිය ඉතා පහසුයි. එසේ නොමැති විට එම එන්නත් පිළිබඳව කරන ලද තුන්වැනි අදියරේ පරීක්ෂණවල සියලුම දත්ත අපේ ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය සඳහා ලබාදිය යුතු වෙනවා. මෙම තුන්වැනි අදියර පරීක්ෂණ ලෝකයේ පිළිගත් වෛද්‍ය සඟරාවක පළ කර තිබේ නම් එයත් මේ සඳහා උපකාරයක් වෙනවා.
සිනොෆාම් එන්නතේ මේ සඳහා ලංකාවේ නියෝජිතයන් එම එන්නත ද ලංකාවෙ ජනතාවට ලබාදීම සඳහා අයදුම් කර දැනට මාස දෙකකට අධිකයි. ඒත් ඔවුන්ගේ අයදුම්පත සමඟ අවශ්‍ය කරන දත්ත විශාල ප්‍රමාණයක් ලැබිලා තිබුණේ නෑ. ඖෂධ නියාමන අධිකාරියේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය මේ සඳහා එන්නත් පිළිබඳ පත්කර තිබූ විද්වත් මණ්ඩලය මෙම දත්ත කොතෙකුත් ඉල්ලුවත් ඒවාවල වැදගත් කොටස් කීපයක්ම මේ වෙනකොටත් ලැබුණේ නැහැ. එසේ දත්ත නොමැතිව එන්නතක් අනුමත කළහොත් එයින් ඇතිවන පූර්වාදර්ශය විශාල ප්‍රශ්න ඇති කරන්නක් බවට පත්වෙනවා..’
ඒ අනුව ඒ එන්නතට අනුමැතියක් ලබා දීමට හැකියාවක් තිබුණේ නැත. මුලින්ම ආණ්ඩුව තමන්ට හිතවත් මාධ්‍ය ආයතන පාවිච්චි කරමින් එම එන්නතට අනුමැතිය ලබා නොදී සිටීමට හිටපු සෞඛ්‍ය ඇමති රාජිත සේනාරත්නගේ මැදිහත්වීමෙන් දේශපාලන සැලසුමක් ඇතැයි ප්‍රචාරය කරන ලදි. ඊට පසු ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරියේ සභාපති අසිත ද සිල්වා, වෛද්‍ය පාලිත අබේකෝන්, වෛද්‍ය ලක්කුමාර් ප්‍රනාන්දු ඇතුළු නිලධාරීන් ඉවත් කිරීමට බලපෑම් කළේය.
ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතා තීරණාත්මක ආයතනයකි. අධිකරණ සේවා කොමිසම, පොලිස් කොමිසම, මානව හිමිකම් කොමිසම මෙන්ම ඖෂධ නියාමන අධිකාරියත් ඉතා ස්වාධීනව පැවතිය යුතු ආයතනයකි. දේශපාලන බලපෑම් එල්ල නොවිය යුතු ආයතනයකි. ඒ එම ආයතනය ලංකාවේ රෝගීන්ට ලබා දීමට සුදුසු ඖෂධ තීන්දු කොට අනුමැතිය ලබා දීමේ වගකීම හිමි ආයතනය නිසාය.
චීන එන්නතට විධිමත් පරිදි අනුමැතිය ලබා නොදී, ශ්‍රී ලාංකිකයන්ට එන්නත ලබා දුන්නොත් කොවිඩ්-19 මර්දනයට පමණක් නොව, අනාගතයේදී රජයෙන් ලබාදෙන ඕනෑම එන්නතක් පිළිබඳ සාමාන්‍ය ජනතාවගේ විශ්වාසය නැති විය හැකි, දීර්ඝකාලීනව නරක ප්‍රතිඵල ඇති වන භයානක තීන්දුවක් බව අප කළ විමසීමකදී විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන්ගේ සංගමයේ සභාපති වෛද්‍ය එල්.ඒ. රණසිංහ පැවසුවේ ඒ නිසාය.
ඔහු වැඩිදුරටත් කීවේ වසර ගණනාවක් තිස්සේ ශ්‍රී ලංකාවේ සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශයෙන් විවිධාකාර එන්නත් වර්ග ලබාදීමේදී සාමාන්‍ය ජනතාව විශ්වාසයෙන් ඒ සඳහා සහභාගී වූ බවය. රජයෙන් ලබා දෙන එන්නත් පිළිබඳ සැකයක් ඇති වුවහොත්, එය දුරු කිරීම අසීරු බව ඔහු වැඩිදුරටත් කීවේය.
මේ සියල්ල සලකද්දී අපේ රටේ සාමාන්‍ය ජනතාව අතර එන්නත පිළිබඳ මිත්‍යා අදහස් ප්‍රචාරය කිරීමට මාධ්‍ය සහ වගකිවයුතු දේශපාලනඥයන් කටයුතු නොකළ බව සැබෑය. ඒ නිසා සෑහෙන දුරට සාමාන්‍ය ජනතාව අතර එන්නත ගැන විශ්වාසයක් තිබෙන බවත් සැබෑවකි. එහෙත් එන්නත පිළිබඳ වැරදි අදහස් සමාජයේ යම් දුරකට පැතිරෙන බවත්, කොවිඩ්-19 ගැන අවිද්‍යාත්මක මත පැතිරවීමෙන් සහ නිසි පරිදි තමන්ගේ වගකීම් ඉටු නොකිරීම නිසා මාධ්‍යවලට ඒ ගැන වගකීමක් ඇති බවත් අමතක නොකළ යුතුය.■
එන්නත ලබා ගන්න හොඳ උනන්දුවක් තිබුණා
ශ්‍රී ලංකා මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරුන්ගේ සංගමයේ ලේකම් මහේන්ද්‍ර බාලසූරිය
මුල් දවස්වල එන්නත් ගැන වැරදි මත ගොඩක් තිබුණා. සාමාන්‍ය ජනතාවගේ විතරක් නෙවෙයි, සෞඛ්‍ය සේවකයන්ගේ පවා තිබුණා. මේක ලෝකයට ආගන්තුක වෛරසයක්. එච්චර කාලයක් ගිහිල්ලා නෑ. විශාල ප්‍රමාණයක් මිය ගියා. ඒ නිසා මේ සම්බන්ධයෙන් තවමත් පර්යේෂණ තියෙන්නේ. ඒ නිසා සමහර අලුත් තොරතුරු, අලුත් තත්වයන් පිළිබඳ වාර්තා වරින් වර එළියට එනවා. සාමාන්‍ය තත්වයක් යටතේ එන්නතක් අවුරුද්දක් ඇතුළත හදන්න බැහැ. ඒත්, හදිසි අවශ්‍යතා මත වේගයෙන් පර්යේෂන කරලා අනුමැතිය දුන්නා. ඒ නිසා සමහර තොරතුරු එන්නේ පස්සේ. සමහර රටවල ලේ කැටි ගැසීමේ සිදුවීම්, සමහර එන්නත් වර්ග භාවිතය නැවැත්වීම් වගේ සිදුවීම් තිබුණා. ඒවා වැරදියට තේරුම් ගැනීමේ අවදානමක් තිබුණා.
කොහොම වුණත්, සමස්තයක් විදියට එන්නතට ලංකාවේ අය හුරු වුණා. සෞඛ්‍ය අංශයේ පහළ සේවයේ වෘත්තිකයන් පවා තමන්ගේ හිතවතුන්ට එන්නත් ලබා ගන්න උත්සාහ කිරීමේ සිදුවීම් තිබුණා. දැන් කොවිෂීල්ඩ් එන්නත ලක්ෂ දහයකට විතර ලබා දුන්නා. උනන්දුවක් සහ තරගයක් එන්නත ලබා ගැනීම සඳහා තිබුණා.
රෝගී බවට පත් වුණොත් සමාජයෙන් කොන් වෙනවා කියන හැඟීම, පූර්ණ ආරක්ෂාව පිළිබඳ හැඟීම නිසා එන්නතට වැඩි ඉල්ලුමක් තිබුණා. සියලු දේ පසෙක ලා එන්නත ලබා ගැනීමට උත්සාහ කළ අය හිටියා. පොරකෑමක් පවා තිබුණා. තමන්ට නොදෙන බව විවේචන පවා කරමින් කට්ටිය එකතු වුණා.
ඒක තමයි අපේ පොදු නිරීක්ෂණය. කොහොම වුණත් ඕනෑ දෙයක් සීයට සීයක් සතුටුදායක නෑ. ඔය අතරේ සමහර අය සැක කරනවා. මේ රෝගය හැදිලා ටික දවසකින් සනීප වෙන බව හැඟීම නිසා සමහරුන් උනන්දු වුණේ නෑ. ඒවා යම් යම් පුද්ගලයන්ගේ න්‍යායපත්‍ර.■
