■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
ලංකාවේ අගනුවර පිහිටා ඇති ප්‍රධානතම අභය භූමි දෙකෙන් එකක් වන ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ අභය භූමිය තුළ ඉදි කිරීමක් නිසා ඇති වී තිබෙන පරිසර හානිය පිළිබඳව පසුගිය සතියේ පළ වූ යුධ ‘හමුදාපතිවරයාගෙන් අභයභූමියේ ඉදි කිරීමක්’ යන ලිපියෙන් අපි කරුණු අනාවරණය කළෙමු. මේ ඒ පිළිබඳ වැඩිදුර විමසා බැලීමකි.
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ අභය භූමිය ප්‍රකාශයට පත් කළේ 1985 ජනවාරි 9 වන දාය. ඒ වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත යටතේය. 331/8 ගැසට් නිවේදනය මගින් අක්කර 1110 ක (හෙක්ටයාර 449 ක) භූමි ප්‍රදේශයක් මෙසේ අභය භූමිය ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කර තිබේ. ජාත්‍යන්තර රැම්සා තෙත් බිම් සම්මුතියට අනුව කොළඹ නගරය තෙත් බිම් නගරයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කොට තිබේ. ඒ නිසාත් ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ අභය භූමියට හිමි වන්නේ විශේෂ ස්ථානයකි.
ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ අභය භූමියෙන් සක්‍රමණික ජලජ පක්ෂීන් හා නේවාසික ජලජ පක්ෂීන්, ලංකාවට ආවේණික ක්ෂීරපායීන්, ලංකාවට ආවේණික ක්ෂීරපායීන් හා උරගයින් මේ අභය භූමියෙන් වාර්තා වේ.
“ඇත්තටම දැන් හමුදාපතිවරයාගේ නිවස මාර්ගය පැත්තට හොඳින් නිරාවරණය වෙලා තියෙන්නේ. මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියත් මේකට නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්න අවශ්‍යයි. කොහොම වුණත් මෙහෙම තැනක් එළි කරලා සුද්ධ කරන්න බෑ. මම මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ සභාපතිවරයාටත් කතා කළා. නීතිය රකින්න ඉන්න අය නීති කඩන එක පිළිගන්න පුළුවන් තත්වයක් නෙමේ.” ඒසේ කීවේ පරිසරවේදී නයනක රන්වැල්ලය.
“නාගරික වන ජීවීන් කියන්නේ වර්තමාන ලෝකයේ වඩාත් අවධානයට ලක් වූ විෂයක්. නාගරික වන ජීවීන්ට වාසය කරන්න ඉතිරි වෙලා තියන සීමිත පරිසර පද්ධති තමයි මේ විනාශ වෙමින් යන්නේ. ඔය අභය භූමියේ දිය බල්ලා, මුගටියා, අඳුන් දිවියා හා සර්ප විශේෂ කිහිපයක් වාර්තා වෙනවා. හාල් දණ්ඩා, මේ වන විට ඇහැටුල්ලා වගේ සර්පයෝ කොළඹ ප්‍රදේශයෙන් වඳ වෙලා තිබුණත්, මේ අභය භූමියේ ඔවුන් හමු වෙනවා.”
එම විශේෂ වාර්තා වන්නේ එම ප්‍රදේශයේ තෙත් බිම් ස්වාභාවය හා වගුරු ස්වභාවය පවතින නිසාය. මෙවැනි තෙත් බිම්වල ඉදි කිරීම් හා ගොඩ කිරීම් කළ විට මෙම සත්තව විශේෂ ක්‍රමයෙන් අතුරුදන් වීම සිදු වේ. විශේෂයෙන් දිය බල්ලා වැනි සත්ව විශේෂ ජීවත් වෙන්නේ ජලාශවල ඉවුරු ආශ්‍රිතවය. මෙවැනි තැන්වල කළු ගල් හෝ කොන්ක්‍රීට් බැමි ඉදි කිරීමෙන් ඔවුන්ගේ වාසස්ථානවලට හානි සිදු වේ. වාසස්ථාන විකෘති වේ.
අභය භූමිය තුළ හමුදාපතිවරයාගේ වාසස්ථානයේ ඉදිකිරීම් හා ගොඩ කිරීම් සිදු කර තිබීම මෙම අභය භූමියේ ජීවත්වන අනෙක් ඉඩම් හිමියන් ද මෙවැනි ඉදි කිරීම් සිදු කිරීමට පෙළඹවීමකි. දේශපාලන බලය හා හමුදා බලය සහිත ඉඩම් හිමියෙක් මෙවැනි හානියක් සිදු කිරීම අනුමත කළ නොහැකිය.
“පෟද්ගලික ඉඩමක වුණත් රජයේ ඉඩමක වුණත් දොළ රක්ෂිතයක් තියනවා. ඉඩම් ආඥා පනතට අනුව දොළ රක්ෂිතයට හානි කරන්න බෑ. එහි ශාක වර්ධනයට ඉඩ හරින්න ඕනෑ. මෙතන දොළ රක්ෂිතයටත් හානි කරලා තියනවා. ඉඩම් ආඥා පනතට අනුව දොළ පාරේ පළල මීටර් 25 ට වඩා අඩු නම්, ඉවුරේ සිට මීටර් 30 ක්, දොළ පාරේ පළල මීටර් 25 ට වඩා වැඩි නම් ඉවුරේ සිට මීටර් 60 ක් දොළ රක්ෂිතයක් ඉතිරි කරන්න ඕනෑ.” යැයි පරිසරවේදී සජීව චාමිකර පවසයි.
“ආදර්ශමත් ලෙස හැසිරිය යුතු රටේ ඉහළ රාජ්‍ය නිළධාරීන් මේ ආකාරයෙන් නීතිය නොසලකා කටයුතු කිරීම අපට අනුමත කරන්න බෑ. ඉතාම වැරදි පූර්වාදර්ශයක්. අභය භූමියේ අනෙක් වැසියන්ටත් සමාජයටත් වැරදි පූර්වාදර්ශයක් සපයලා තියනවා.
ජාතික පාරිසරික පනත, වන සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආරක්ෂක ආඥා පනත විතරක් නෙමේ මෙතන රජයේ ඉඩම් ආඥා පනතත් උල්ලංගනය කරලා තියනවා. මොකද රජයේ ඉඩම් ආඥා පනතින් තමයි දොළ රක්ෂිතය අර්ථ නිරූපණය කරලා තියෙන්නේ.”■
