කොළඹ වරාය නගරයට ආර්ථික කොමිෂන් සභාවක් ඇති කිරීම සඳහා ආණ්ඩුව පනත් කෙටුම්පතක් ඉදිරිපත් කර ඇති අතර එහි ඇත්තේ මොනවාද? මේ ඒ ගැන විමසුමකි.
- ව්‍යාපාරික කටයුතුවල නිරතවන සමාගම්ද අක්වෙරළ සමාගම් ලෙස සමාගම් රෙජිස්ටාර් වරයා ලියාපදිංචි කළ යුතු යැයි සඳහන් කර ඇත. එම සමාගම් දේශිය ආදායම් පනතේ විධිවිධාන අනුව විදේශ සමාගමක් ලෙස සලකන බව වැඩිදුරටත් සඳහන්ය. මේ වූ කලී රටේ බැංකු නීතියටත්, සමාගම් නීතියටත් යටත් නැති ව්‍යාපාරයන්ය.
- කොළඹ වරාය නගරය ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත යනු වත්මන් ආණ්ඩුවේ ඡන්දදායක ප්‍රජාව බලාපොරොත්තු වන එක රටක එක නීතියක් වෙනුවට ආයෝජකයින් යැයි කියන තවමත් අප නොදන්නා පිරිසකට පහසුකම් ලබාදීම වෙනුවෙන් සකස් කර ඇති එක රටක නීති දෙකක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.
නිදහස් කිරීම් හෝ දිරිගැන්වීම් ප්‍රදානය කළ හැකි පනත්
■ 2017 අංක 24 දරන දේශීය ආදායම් පනත
■ 2002 අංක 14 දරන එකතු කළ අගය මත බදු පනත
■ 2002 අංක 11 දරන මුදල් පනත
■ 2005 අංක 5 දරන මුදල් පනත
■ 1989 අංක 13 දරන සුරාබදු(විශේෂ විධිවිධාන) පනත
■ (235 වන අධිකාරය වූ) රේගු ආඥා පනත
■ 2011 අංක 18 දරන වරාය හා ගුවන් තොටුපල සංවර්ධන බදු පනත
■ 1979 අංක 40 දරන ශ්‍රී ලංකා අපනයන සංවර්ධන පනත
■ 1988 අංක 40 දරන ඔට්ටු ඇල්ලීම් සහ සූදු බදු පනත
■ 1971 අංක 45 දරන කම්කරුවන්ගේ රක්ෂාව අවසන් කිරීමේ (විශේෂ විධිවිධාන) පනත
■ (267 වන අධිකාරය වූ) විනෝද බදු පනත
■ 2017 අංක 12 දරන විදේශ විනිමය පනත
■ 2010 අංක 17 දරන කැසිනෝ ව්‍යාපාර(නියාමනය කිරීමේ) පනත
කොළඹ වරාය නගරයේ බල ප්‍රදේශය තුළ අදාළ නොවන පනත්
■ ජාතික රාජ්‍ය සභාවේ 1978 අංක 41 දරන නාගරික සංවර්ෂන අධිකාරිය පනත
■ (252 අධිකාරය වූ) මහනගර සභා ආඥාපනත
■ 2000 අංක 44 දරන ශ්‍රී ලංකා වාණිජ සමථ මධ්‍යස්ථාන පනත
■ (269 අධිකාරය වූ) නගර හා ග්‍රාම නිර්මාණ ආඥාපනත
■ 2008 අංක 14 දරන ක්‍රමෝපාය සංවර්ධන ව්‍යාපෘති පනත
■ 1987 අංක 3 දරන පොදු කොන්ත්‍රාත් ගිවිසුම් පනත
■ ජාතික රාජ්‍ය සභාවේ 1978 අංක 4 දරන ශ්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩල පනත
මහ කොළඹ ආර්ථික කොමිසම කියූ විට යම් මතකයක් සමහරුන්ට ඇත. 1977දී බලයට පත්වූ ජේආර් ජයවර්ධන ආණ්ඩුව එය ගෙන ආවේ කර්මාන්ත ඇතිකිරීම සඳහා විදේශ ආයෝජන රැගෙන ඒමටය. අද ආයෝජන ප්‍රවර්ධන කලාප බවට පත්වී ඇත්තේ ඒ යටතේ ආරම්භ කරන ලද ඒවාය. වත්මන් ගෝඨාභය ආණ්ඩුවද ආර්ථික කොමිසමක් හඳුන්වා දී ඇත. එහි නම කොළඹ වරාය නගරය ආර්ථික කොමිෂන් සභාවය. රජයේ ගැසට් පත්‍රයේ අතිරේකයක් වශයෙන් මාර්තු 24 දින ඊට අදාළ පනත් කෙටුම්පත ප්‍රකාශයට පත්කර තිබේ.
පනතේ කාර්යය
මෙම කෙටුම්පතේ අරමුණ වන්නේ විශේෂ ආර්ථික කලාපයක් පිහිටුවීම, එම කලාපය තුළ හා එහි සිට ව්‍යාපාර හා වෙනත් ක්‍රියාකාරකම් කරගෙන යෑම සඳහා ලියාපදිංචි කිරීම, බලපත්‍ර දීම, බලය ලබාදීම සහ වෙනත් අනුමතයන් ලබාදීම සඳහා කොමිෂන් සභාවක් පිහිටුවීම, එම කලාපය තුළ ව්‍යාපාර කටයුතු කිරීමේ පහසුව ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ආයෝජන පහසුකම් සලසන්නකු හඳුනා ගැනීම, එම කලාපය තුළ ක්‍රමෝපායික වැදගත්කමක් ඇති ව්‍යාපාර ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා දිරිගැන්වීම් සහ වෙනත් නිදහස් කිරීම් නිශ්චය කොට ප්‍රදානය කිරීම, එහි ඇති රජයේ හා ව්‍යාපෘති සමාගමේ අලෙවි කළ හැකි ඉඩම් සහ පරිශ්‍රයන් සහ සහාධිපත්‍ය කොටස් සම්බන්ධයෙන් ගනුදෙනුවලට එළඹීම, ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම, නාවික ප්‍රවර්ධන මෙහෙයුම්, අක්වෙරළ බැංකු කටයුතු සහ මූල්‍ය සේවාවන්, තොරතුරු තාක්ෂණය සහ ව්‍යාපාර ක්‍රියාවලි බාහිර ප්‍රභවයන්ට දීම, සංස්ථාපිත මූලස්ථානයේ මෙහෙයුම්, කලාපීය බෙදාහැරීමේ මෙහෙයුම්, සංචාරක කටයුතු සහ ඒ හා සම්බන්ධ වෙනත් සේවාවන් ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ ඒ සඳහා පහසුකම් සැලසීම, ජාත්‍යන්තර ආරවුල් නිරාකරණය කිරීමේ මධ්‍යස්ථානයක් පිහිටුවීම, නාගරික පහසුකම් පිළිබඳ මෙහෙයුම් ප්‍රවර්ධනය කිරීම, නේවාසික ප්‍රජාවන් පදිංචි කිරීමය.
අප පෝට් සිටි යනුවෙන් හඳුන්වන කොළඹ වරාය නගරයේ කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියාත්මක වීමට මෙම ආර්ථික කොමිසම පිහිටුවන අතර ඊට අයත් කාර්යය වන්නේ එම නගරය තුළ සහ එහි සිට සිදුකරන ව්‍යාපාර හා වෙනත් මෙහෙයුම් හා සම්බන්ධ සියලු කාරණා පනතේ දක්වා ඇති ආකාරයට පරිපාලනය කිරීම, නියාමනය කිරීම හා පාලනය කිරීමය. එම කොමිෂන් සභාව ජනාධිපතිවරයා විසින් පත්කරනු ලබන පස් දෙනෙකුට නොඅඩු හා හත් දෙනෙකුට නොවැඩි සාමාජිකයන්ගෙන් සමන්විතය. කොමිෂන් සභාව සතුව අරමුදලක් තිබිය යුතු අතර මූලික වියදම වශයෙන් ව්‍යාපෘති සමාගම රුපියල් මිලියන 400ක් ලබාදිය යුතුය. ඉඩම් බදුදීමෙන් ලැබෙන මුදලින් 1%ක්, සේවාවන් සහ පහසුකම් සඳහා ලැබෙන ගාස්තු හා අයකිරීම් අනෙකුත් ආයෝජන ප්‍රභවයන් වේ.
මෙම කොමිසමේ පාලනයට අයත් කොළඹ පෝට් සිටි එසේ මෙසේ එකක් නම් නොවේ. එය කොළඹ නගර සීමාවේ කොළම වරායට යාබදව පිහිටියද කොළඹ නගරයට අයත් වන්නේ නැත. එසේම රටට හෙවත් ශ්‍රී ලංකාවට අයත් වන්නේ නැති බවද පෙනී යයි. එයට හේතුව මෙම පෝට් සිටියේ කටයුතුවලට රටේ නීති හෙවත් පනත් 7ක් අදාළ නොවීමය. (එම පනත් වෙනම දක්වා ඇත) එමෙන්ම එම කලාපයේ කටයුතුවලින් බදු සම්බන්ධ රටේ නීති 13ක්ද නිදහස් කළ හැකි බවද දක්වා තිබේ. (ඒවාද වෙනම දක්වා තිබේ) එහි තේරුම වන්නේ පෝට් සිටියේ කටයුතු සම්බන්ධයෙන් එම බදු අයකිරීම් සිදු නොකරන බවයි. ඒ අනුව කොළඹ පෝට් සිටිය යනු ශ්‍රී ලංකාව තුළ පිහිටි වෙනම රටක් වශයෙන් හැඳින්වීමේ වරදක් නැත.
බදු සහන
එම බදු නිදහස් කිරීම් අවුරුදු 40ක් දක්වා කාලයක් බලපැවැත්වෙන අතර එහි සිට ක්‍රියාත්මක වන යම් ව්‍යාපාරයක් ක්‍රමෝපාය වැදගත්කමක් ඇති ව්‍යාපාරයක් ලෙස ප්‍රකාශයට හඳුනා ගැනීම ඒ සඳහා සුදුසුකම් ලැබීමට ප්‍රමාණවත්ය. එසේම මෙසේ බදු සහන ලබා ගැනීම සඳහා පෝට් සිටියට ආයෝජන රැගෙන එන අලුත් ව්‍යාපාරයක් වීමටද අවශ්‍ය නැත. දැනට ක්‍රමෝපාය සංවර්ධන ව්‍යාපෘති පනත යටතේ නම්කර ඇති ව්‍යාපාරවලටද එම බදු සහනයන් ලබාගත හැකිය. ඊටත් අමතරව දැනට ආයෝජන මණ්ඩල ව්‍යාපෘති ලෙස ලියාපදිංචි වී ඇති ව්‍යාපාරවලටද මෙම බදු සහනයන් ලබා ගැනීමේ හැකියාව ඇත. ඒ අනුව පනත් කෙටුම්පත තුළ ‘ආයෝජන’ නැමැති ආකර්ෂණීය වචනයෙන් කුමක් සඳහන් කළත් පෝට් සිටිය තුළ අලුත් ආයෝජන කෙසේ වෙතත් දැනට රට තුළ සිටින ආයෝජකයන් යැයි කියා ගන්නා පිරිසට තවදුරටත් සහන ලබාගත හැකි බව පැහැදිලිය.
මෙම බදු සහන ලබාදීම් සහ රටේ නීති නොසලකා හැරීම් පෝට් සිටිය තුළ සිදුකරන කටයුතුවලට පමණක් සීමා කර නැති අතර යම් බලයලත් තැනැත්තකුට ඉන් පිටතද සිය ව්‍යාපාරික කටයුතු සිදුකළ හැකි අතර ඒ සඳහා අන්තර්කාලීන විධිවිධානයක් ලෙස පනත ආරම්භයේ සිට අවුරුදු පහක කාලයක් ලබා දේ. ඔවුන්ට පෝට් සිටියේ සිට ක්‍රියාත්මක වන පරිදි සියලු වරප්‍රසාද හිමිවේ. ඒවා හැඳින්වෙන්නේ පෝට් සිටියේ සිට සිදුකරන කටයුතු ලෙසය.
බැංකු සහ මූල්‍ය කටයුතු
පෝට් සිටිය තුළ සිදුකරන බැංකු කටයුතු අක්වෙරළ බැංකු කටයුතු වශයෙන් හඳුන්වා ඇති අතර පනත තුළ එය නිර්වචනය කර ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකා රුපියල්වලින් නොවන නම් කරන ලද විදේශ ව්‍යවහාර මුදලකින් ගනුදෙනු කළ හැකි බලයලත් තැනැත්තන් වශයෙනි. එම බැංකුවලට යම් බලයලත් තැනැත්තෙකුගෙන් හෝ නිර්වාසික තැනැත්තෙකුගෙන් යම් නම් කරන ලද විදේශ ව්‍යවහාර මුදලකින් ඉතිරි කිරීමේ තැන්පතු, කාලීන තැන්පතු සහ ඉල්ලුම් තැන්පතු භාර ගැනීම සිදුකළ හැකිය.
එමෙන්ම එහි ව්‍යාපාරික කටයුතුවල නිරතවන සමාගම්ද අක්වෙරළ සමාගම් ලෙස සමාගම් රෙජිස්ට්‍රාර්වරයා ලියාපදිංචි කළ යුතු යැයි සඳහන් කර ඇත. එම සමාගම් දේශීය ආදායම් පනතේ විධිවිධාන අනුව විදේශ සමාගමක් ලෙස සලකන බව වැඩිදුරටත් සඳහන්ය. මේ වූ කලි රටේ බැංකු නීතියටත්, සමාගම් නීතියටත් යටත් නැති ව්‍යාපාර ය.
කොටස් වෙළඳපොළක්
පෝට් සිටියේ ව්‍යාපාර වස්තු හුවමාරුවක් හෝ වෙළඳපොළක් ඇති කළ හැකි අතර එයට සුරැකුම්පත් ලැයිස්තු ගත කිරීම හා නිකුත් කිරීම කළ හැකිය. එයට සුරැකුම්පත් සහ විනිමය කොමිෂන් සභා පනතේ නියෝගවල විධිවිධාන අදාළ නොවේ.
විනිමය බිල්පත් හෝ පොරොන්දු නෝට්ටු හෝ බැංකුවක් විසින් නිකුත් කරන ලද තැන්පතු සහතික ඊට ඇතුළත් නොවන අතර යම් ආණ්ඩුවක් විසින් හෝ සංස්ථාගත කළ හෝ නොකළ යම් මණ්ඩලයක් විසින් නිකුත් කරන ලද හෝ නිකුත් කිරීමට නියමිත අයිතිවාසිකමක්, වරණයක්, ණයකර, ව්‍යාපාර වස්තු, කොටස්, අරමුදල්, බැඳුම්කර ආදිය සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කිරීමේ බලය එවැනි වෙළඳපොළකට ලැබේ.
සේවයේ යොදවා ගැනීම් හා රුපියල්
ශ්‍රී ලාංකිකයන් මෙන්ම විදේශිකයන්වද පෝට් සිටියේ සේවයේ යොදවා ගත හැකි අතර නම් කරන විදේශ මුදල් ඒකකයක් මගින් ගෙවීම් කළ යුතුය. මෙම ඉපැයීම් ආදායම් බද්දෙන් නිදහස්ය. එමෙන්ම එම මුදල් විදේශ මුදල් වශයෙන් ගිණුම්ගත කිරීමටද හැකිය. විදේශ මුදල්වලින් ගෙවීම් සිදුකළත් පෝට් සිටිය තුළ කම්කරුවන්ගේ රක්ෂාව අවසන් කිරීමේ විශේෂ විධිවිධාන පනත ක්‍රියාත්මක නොවන බවද, එහි තේරුම ඒ තුළ සේවක අයිතිවාසිකම් නොමැතිය යන්න බවද තේරුම් ගත යුතුය. වතු කම්කරුවන්ට රුපියල් 1000ක දෛනික වැටුපක් හාම්පුතුනගේ එකඟතාවෙන් තොරව බලහත්කාරයෙන් ලබාදුන් ආණ්ඩුවකට ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව මේ ආකාරයෙන්ද කටයුතු කළ හැකි බව මේ මගින් පෙන්නුම් කර තිබේ.
එමෙන්ම වරාය නගරයේ ව්‍යාපාරයකින් භාණ්ඩ හා සේවා ලබා ගැනීම ශ්‍රී ලාංකිකයන්ටද විවෘත අතර එම ගෙවීම් රුපියල්වලින් සිදුකළ හැකිය. එසේ ලබාගන්නා රුපියල් විදේශ මුදල්වලට එම ව්‍යාපාරවලට මාරුකර ගත හැකිවීම විශේෂත්වයකි.
ප්‍රතිපබදු දීම
වරාය නගරයේ රජයට අලෙවි කළ හැකි ඉඩම් බද්දට දීම, ව්‍යාපාරික සමාගමේ ඉඩම් හවුලේ බද්දට දීම ශ්‍රී ලංකා රුපියල්වලින්ද සිදුකළ හැකිය. රුපියල්වලින් කරන එවැනි ඉඩම් ගනුදෙනුවක් අවුරුදු 5ක් තුළ විදේශ මුදල් ගනුදෙනුවක් ලෙස තුන්වන පාර්ශ්වයකට නැවත බදු දිය හැකිය. එම මුදල් එම තැනැත්තාගේ හෝ සමාගමේ නමින් වරාය නගරයෙන් පිටත නේවාසික විදේශ මුදල් ගිණුමක තැන්පත් කළ හැකිය. ශ්‍රී ලංකා රුපියල්වලට එහි ඉඩම් ලබාගත හැකි නම් විදේශ ආයෝජන යන්න බොරුවක් බවට පත්වන බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැති අතර තෝරාගත් දේශීය පිරිසකට එහි ඉඩම් හිමිවීමද, තවත් දේශීය පිරිසකට ඉඩම් විකිණීමේ ව්‍යාපාරයක් කරගෙන යෑමටද අවස්ථාව හිමිවීම වැළැක්විය නොහැකිය.
නඩු ඉක්මන් කිරීම
‘නඩු නිමිත්ත කොළඹ වරාය නගරයේ බල ප්‍රදේශය තුළ උද්ගතවන හෝ කොළඹ වරාය නගරයේ බල ප්‍රදේශය තුළ හෝ එහි සිට කරගෙන යනු ලබන යම් ව්‍යාපාරයක් සම්බන්ධයෙන් උද්ගතවන අවස්ථාවක, යම් සිවිල් හා වාණිජ කාරණා සම්බන්ධයෙන් පවරන ලද යම් නඩු කටයුතු, වෙනත් කරුණු අතර, ඒ නඩු කටයුතු කඩිනමින් විසඳා අවසන් කිරීම සහතික කිරීම පිණිස, දෛනික පදනමින් වේගවත් විභාග කිරීම සඳහා අධිකරණය විසින් පූර්වතාවක් ලබාදිය යුතුය.’
‘ව්‍යාපාර කටයුතු පහසු කිරීමේදී හා ගිවිසුම් බලාත්මක කිරීමේදී, ජාත්‍යන්තර ආයෝජකයාගේ විශ්වාසය වර්ධනය කිරීම් පිණිස සහ ජාතික යහපත හා ජාතික ආර්ථිකය දියුණු කිරීමේ යහපත පිණිස යම් නිශ්චිත නීතිඥවරයකුට යම් නිශ්චිත දිනයකදී ඒ දිනයේදීම වෙනත් යම් අධිකරණයක හෝ විනිශ්චය සභාවක පෙනී සිටීමට ගිවිසගෙන තිබීම ඇතුළුව) පෞද්ගලික හේතු මත අධිකරණය ඉදිරියේ පෙනී සිටීමට නොහැකි වීම නඩු විභාගය ආරම්භ කිරීම හෝ පවත්වාගෙන යෑම කල් දැමීම සඳහා වන හේතුවක් නොවිය යුතුය. නැතහොත් එසේ කල් දැමීම සඳහා අවසර හිමිවන විශේෂිත හේතුවක් ලෙස සලකනු නොලැබිය යුතුය.’
සේවක අයිතිවාසිකම් නොදීමෙන් අවසන් නොවී අධිකරණයේ ස්වාධීනතාවට බලපෑම් කිරීමට මෙන්ම එහි කටයුතුවලට සහභාගි(වන නීතිඥ ප්‍රජාවගේ අයිතිවාසිකම්වලට බලපෑම් කිරීමටද ඉහත දක්වා ඇති සඳහන් කිරීම් මගින් එම පනත උත්සහ කර ඇති බව පැහැදිලිය. ඒ අනුව කොළඹ වරාය නගරය ආර්ථික කොමිෂන් සභා පනත යනු වත්මන් ආණ්ඩුවේ ඡන්දදායක ප්‍රජාව බලාපොරොත්තු වන එක රටක එක නීතියක් වෙනුවට ආයෝජකයන් යැයි කියන තවමත් අප නොදන්නා පිරිසකට පහසුකම් ලබාදීම වෙනුවෙන් සකස් කර ඇති එක රටක නීති දෙකක් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.■
