■ පවිත්‍රා රූපසිංහ
ලංකාවේ කොවිඩ් 19 ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත් ලබා දීමේ වැඩසටහන ආරම්භ කළේ 2021 ජනවාරි 29 වන දිනයේය. ඒ අනුව මාර්තු 16 වන විට රටේ ජනගහනයෙන් 773,011 ක් දෙනා සඳහා කොවිඩ් මර්දන ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නතේ පළමු මාත්‍රාව ලබා දී අවසන් කර ඇති බව සෞඛ්‍ය අංශ වාර්තා කර තිබේ. එන්නතේ එක් මාත්‍රාවක් ලබාගත් පමණින් කොවිඩ් එන්නතින් ලැබෙන සම්පූර්ණ ඵලදායීතාව ලැබෙන බවක් නොකියැවෙයි. සම්පූර්ණ ඵලදායීතාව ලබා ගැනීම සඳහා එන්නතේ මාත්‍රා දෙකම නිසි කලට ලබා ගත යුතුය. ලංකාවේ පළමු මාත්‍රාව ලබාගත් පිරිසට දෙවන මාත්‍රාව ලබාගැනීමට නිසි කාලය එළැඹෙමින් තිබෙන අතර එය මැයි මාසයේ මුල් භාගයේදී ආරම්භ කළ යුතුය.
ඒ සම්බන්ධයෙන් ගෝලීය තත්ත්වය පිළිබඳ සලකා බැලීමේදී, ලෝක ජනගහනය අනුව ගත් කල 381,341,856 ක් පුද්ගලයන් මේ වන විට කොවිඩ් ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත ලබා ගෙන තිබේ. ඒ අතරින් ලෝකයේ 85,589,474 ක් දෙනා එන්නතේ මාත්‍රාවන් දෙකම ලබා ඇති බව ගෝලීය එන්නත්කරණ නිල දත්ත වාර්තා පෙන්වා දී තිබේ.
ලංකාවේ එන්නත ලබාදීමේ වැඩපිළිවෙළ සම්බන්ධයෙන් විවිධ චෝදනා එල්ල වන අතර, ලෝකයේ වෙනත් රටවල එන්නත් කරන වැඩසටහනට වඩා එය ගැටලු සහගතය. එක්සත් රාජධානියේ එන්නත්කරණ වැඩසටහන ආරම්භ වන්නේ, කලින් සැකසූ ප්‍රමුඛතා ලයිස්තුවක් පදනම් කරගෙන බව වාර්තා වෙයි. එහිදී පුද්ගලයන්ගේ වයස් කාණ්ඩ අනුව පිළිවෙළ සකසා ඇති අතර, පළමු ප්‍රමුඛතාව ලැබුවේ වයස අවුරුදු 60 ට වැඩි පුද්ගලයන්ය. පසුව වයස් කාණ්ඩ අනුව ක්‍රමයෙන් වයස අවුරුදු 30 දක්වා අවරෝහණ ආකාරයට ගමන් කරයි. එරට එන්නත සහ ප්‍රතිශක්තිකරණය පිළිබඳ ඒකාබද්ධ කමිටුව නිල වශයෙන් ප්‍රකාශයක් නිකුත් කරමින් කියා ඇත්තේ, එළැඹෙන අප්‍රේල් මාසයේ සිට එන්නත ලැබූවන්ට දෙවන මාත්‍රාව ලබාදීම හා පහළ වයස් කාණ්ඩවලට එන්නත්කරණය ඇරඹීම සිදුවන බවය. එක්සත් රාජධානියේ විශේෂිත රැකියාවල නිරතව සිටින පුද්ගලයන්ට එනම් ගුරුවරුන් වැනි වෘත්තිකයන්ට එන්නත ලබාදීමේ ප්‍රමුඛතාව අවශ්‍ය බවට ඉල්ලීම් තිබුණි. කොවිඩ් ප්‍රතිශක්තිකරණය පිළිබඳ ඒකාබද්ධ කමිටුව ඊට එරෙහි වෙමින් පවසා ඇත්තේ, වයස් කාණ්ඩය සුදුසුම නිර්ණායකය වන බවත්, වෙනත් කණ්ඩායම්වලට එන්නත ලබාදීමට කටයුතු කිරීමෙන් රටේ එන්නත්කරණ වැඩසටහන මන්දගාමී විය හැකි බවත්ය.
කොවිඩ් මර්දන එන්නතේ මාත්‍රා දෙකම ලබා ගැනීමෙන් පසුව පමණක් වෛරසයෙන් උපරිම ආරක්ෂාව ලබා ගත හැකි බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ මතයයි. එක්සත් රාජධානියේ නිල වාර්තාවන් මුලින් පෙන්වා දෙන්නේ පළමු මාත්‍රාව ලබා ගෙන ඉන් සති තුනක් හෝ හතරකට පසුව දෙවන මාත්‍රාව ලබාගත යුතු බවය. පසුව එන්නත්කරණය වේගවත් කිරීමේ අටියෙන් දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගැනීමේ කාලය සති 12 ක් දක්වා දීර්ඝ කර තිබේ. මේ අතර ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ලබාදීම සම්බන්ධයෙන් පවසන්නේ, පළමු මාත්‍රාව ලබාගෙන සති 8 ත් 12 ත් අතර දෙවන මාත්‍රාව ලබාගැනීමට කටයුතු කිරීමෙන් එන්නතේ ඵලදායීතාව සුරක්ෂිත වන බවයි. ඒ අනුව මාත්‍රා දෙකම ලබාගැනීමෙන් අනතුරුව පුද්ගලයෙකුට කොවිඩ් 19 වෛරසයෙන් 76% ක් දක්වා සුරක්ෂිත බව තහවුරු කරගත හැකිය. එමෙන්ම ඒ හරහා වෛරසයේ පැතිරීමේ ශීඝ්‍රතාව අවම වන බවට ද සාක්ෂි තහවුරු වී ඇති බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය කියයි.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිල මඟ පෙන්වීම අනුව පුද්ගලයෙකු කොවිඩ් ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත ලබාගැනීමේදී අවස්ථා දෙකේදීම ලබා ගත යුත්තේ එකම වර්ගයේ එන්නතය. පළමු මාත්‍රාව සඳහා ලබා ගත්තේ කුමන වර්ගයක එන්නතදැයි නොදන්නේ නම් පමණක් වෙනස් එන්නතක් හෝ ලබාදිය යුතු බව කියන එම සංවිධානය තවදුරටත් කියන්නේ, එවැනි තත්ත්වයක් උදාවීම ඉතාමත් දුර්ලභ විය හැකි බවය.
ලංකාවේ මේ වන විට පළමු මාත්‍රාව වශයෙන් ලබා දී ඇත්තේ ඉන්දියාවේ නිෂ්පාදිත ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතය. බලපත්‍ර ඇතිව ඉන්දියාවේ සීරම් සමාගම නිපදවූ එහි නම කොවිශීල්ඩ්ය. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන පරිදි ඔවුනට ලබා දිය යුතු දෙවන මාත්‍රාව ද ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා නිෂ්පාදනය විය යුතුය. ඉන්දියාවේ සීරම් ආයතනය නිෂ්පාදනය කරන ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා කොවිශීල්ඩ් එන්නත ලංකාවට ගෙන්වා ගැනීම සඳහා රජය පසුගිය මාසයේදී සීරම් ආයතනය සමග ගිවිසුමකට අත්සන් තබා තිබේ. ඒ එන්නත් මාත්‍රා මිලියන 10ක් මිලට ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ගිවිසුමකි.
මුල් මාත්‍රාව ලබා දුන් පිරිසට දෙවැනි මාත්‍රාව ලබා දෙන්නට නම්, පෙර කී මිලියන 10ක එන්නත් ප්‍රමාණය ලංකාවට ලැබිය යුතුය.
දැන් වන විට එම ආයතනයෙන් ලිඛිතව ලැබී ඇතැයි කියන සාක්ෂි අනුව, මාර්තු අවසාන වන විට ඉන්දියාවේ සීරම් ආයතනයෙන් ලැබීමට නියමිත අපේක්ෂිත එන්නත් මාත්‍රා ප්‍රමාණය ශ්‍රී ලංකාවට ගිවිසුම්ගත කාල සටහනට අනුව නොලැබෙන බවට සාකච්ඡාවක් ඇති වී තිබේ. වරක් සම කැබිනට් ප්‍රකාශක රොමේෂ් පතිරණ ද මාධ්‍ය අමතා පැවසූවේ ඉන්දියාවෙන් අපේක්ෂිත කොවිඩ් මර්දන එන්නත් මෙරටට ලැබීමේ සුළු ප්‍රමාදයක් සිදු විය හැකි බව නිෂ්පාදන සමාගම දන්වා එවා ඇති බවකි. ලංකාවට ලැබෙන්නට නියමිත මාත්‍රා මිලියනයක් මේ ආකාරයෙන් ප්‍රමාද වේ නම් එය විශාල අභියෝගයක් වනු ඇත.
එන්නත් නිෂ්පාදන සමාගමේ කිසියම් සැලසුම් බාධාවක් ඇති බවත්, නුදුරු අනාගතයේදී අපේක්ෂිත මාත්‍රාවන් ලංකාවට ලබා දෙන බවත් සීරම් ආයතනයේ සැලසුමයි. මෙම තත්ත්වය තුළ එන්නත ලබා ගැනීම සඳහා කලින් සදා නිම කළ කාලසටහනක් නොමැති වීම සහ පළමු මාත්‍රාව ලබා දුන් පුද්ගලයින්ට දෙවන මාත්‍රාව ලබාදීමේ හැකියාව තහවුරු කිරීමට සෞඛ්‍ය බලධාරීන්ට නොහැකි වීම ඇත්ත වශයෙන්ම ගැටලුකාරීය.
මේ දක්වා රටේ කොවිඩ් ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නතක් සඳදහා රාජ්‍ය අනුමැතිය ලැබී තිබුණේ ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නතටය. ඒ අතර පසුගිය මාසයේදී ජාතික ඖෂධ නියාමන අධිකාරියට උපදෙස් ලබාදෙන ස්වාධීන විශේෂඥ කමිටුව, රුසියාවේ ස්පුට්නික් වී එන්නත සඳහා ද ලිපි ලේඛන සහ දත්ත අධ්‍යයනය කිරීමෙන් අනතුරුව හදිසි භාවිතය සදහා අනුමැතිය ලබාදී තිබේ. රුසියාවේ ගමාලියා පර්යේෂණ ආයතනය හරහා නිෂ්පාදිත මෙම එන්නතට මේ වන තුරුත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනුමැතිය ලැබී නැත. නමුත් රාජ්‍ය අමාත්‍ය චන්න ජයසුමන මාධ්‍ය වෙත පවසා තිබුණේ, ස්පුට්නික් වී එන්නත ලංකාවට ගෙන්වා ගැනීම සදහා එම සමාගම සමග සාකච්ඡා ආරම්භ කර ඇති බවයි.
දැන් වන විට ෆයිසර්, මොඩර්නා සහ ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත තම සංවිධානය පිළිගෙන ඇති ප්‍රමුඛ පෙළේ එන්නත් බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිල පුවත් වාර්තා කර තිබේ. ෆයිසර් සහ මොඩර්නා යන එන්නත් දෙවර්ගයටම වෙනස්ව යමින් ඇස්ට්‍රාසෙනෙකා එන්නත ගබඩා කරන්නට අධික සීතල උෂ්ණත්වයක් අවශ්‍ය නොවේ. සාමාන්‍ය ශීතකරණයේ ගබඩා කළ හැකි හෙයින් එය භාවිත කිරීම පහසුය.
තවදුරටත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන්නේ කොවිඩ් මර්දන එක් එන්නතක් තවත් එන්නතක් සමඟ සංසන්දනය කිරීම අසීරු බවයි. ඒ එම සමාගම්වල අත්හදාබැලීම් එකිනෙකට වෙනස් නිසාත් සහ වසංගතයේ විවිධ අවස්ථාවන්වල එම අත්හදාබැලීම් සිදු කර ඇති නිසාත් බවයි. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනුමැතිය ලැබී නැති ස්පුට්නික් වී නම් එන්නත සදහා ලංකාවේ සෞඛ්‍ය බලධාරීන් හදිසියේ අනුමැතිය ලබා දීමත්, එම එන්නත මෙරටට ගෙන්වා ගැනීමට කටයුතු සම්පාදනය කරමින් සිටීමත් ගැටලු සහගතය. සීරම් ආයතනයෙන් අපේක්ෂිත එන්නත් මාත්‍රා ගණන ප්‍රමාද වන බව සැලවීමත්, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනුමැතිය නැති ස්පුට්නික් වී එන්නතට රටේ අවස්ථාව ලබාදීමත් එකිනෙකට පරස්පර නැත.
එන්නතේ මුල් මාත්‍රාව ලැබූවන්ට නිසි කලට දෙවැනි මාත්‍රාව ලැබේද යන්න පිළිබඳ මේ අනුව දැන් ඉතිරිව ඇත්තේ කුකුසක් පමණකි. ■
