■ අරුණ ජයවර්ධන
සමීර කළුපහන, බේරුවල ප්රදේශය වාසභූමිය කරගෙන සිටින ප්රකට දෘශ්ය කලා ශිල්පියෙක්. සාම්ප්රදායික ශාස්ත්රාලයීය අධ්යාපනය නොලැබුවා වුණත්, දෘශ්ය කලා පිළිබඳ විභවි ඇකඩමියේදී ආචාර්ය චන්ද්රගුප්ත තේනුවර යටතේ ඔහු කාලයක් අධ්යයනයෙහි යෙදුණා. සමීරගේ විශේෂත්වය වන්නේ, දෘශ්ය කලාවන් ගැන මුළු ජීවිතයෙන්ම කැපවී සිටීමත්, අනවරත අභ්යාසයේ යෙදීමත්. ආලේඛ්ය, මිනිස් රූපය, භූමි දර්ශන, නිශ්චල ද්රව්ය මෙන්ම පන්සල් බිතු සිතුවම් හරහා මූර්ති නිර්මාණ දක්වා ඔහුගේ අධ්යයනයන් හා වැඩ පරාසය දිව යනවා. මීට වසර කිහිපයකට පෙර ඔහු ‘නග්න’ නමින් දෘශ්ය කලා ප්රදර්ශනයක්ද පැවැත්වූවා.
මිනිස් සිරුර වනාහි, අදටත් දෘශ්ය කලා ශිල්පීන්ට නිමා නොවන වැඩබිමක්. චිත්ර කලා ඉතිහාසයෙහි ආරම්භයේ සිටම ශිල්පීන්ට අනුප්රාණය සැපයුවත්, තවමත් මානව රූපය ඇඳ අවසන් කරන්නට චිත්ර ශිල්පීන්ට හැකියාව ලැබී නැහැ. බොහෝ අංකුර මෙන්ම ප්රවීණ චිත්ර ශිල්පීන්ද කැමැත්තක් දක්වන අනුභූතියක් වුණත්, සාතිශය බහුතරයක් ශිල්පීන්ට මානව රූපය හරිහැටි ඇඳගන්නට බැහැ. එය ඒ තරම්ම සංකීර්ණයි. ඒ තරම්ම විවිධයි. වෙහෙසකරයි. ගැඹුරුයි. ඒ තරම්ම රසවත්. නිශ්චල ද්රව්ය ඇඳීමත්, චිත්ර කලා ඉතිහාසයේ මුල සිට අද දක්වාම එන රසකාමී අභ්යාසයක් මෙන්ම ප්රකාශන විධියක්. එය වුවත් මානව රූපය ඇඳීම තරම්ම සංකීර්ණයැයි කිවහොත් වරදක් නැහැ.
මානව සිරුරක සමස්තයේ සිට කෙස්ගසක හෝ නිය පොත්තක ඒකත්වය දක්වාම විඳිය හැක්කේ විශේෂ ප්රාගුණ්යයක් ඇති චිත්ර ශිල්පියකුට පමණයි. එවැනි ශිල්පියකුට, තමා ඉදිරියේ තිබෙන ආදර්ශයක් (මොඩ්ල්) පිටතින් බලනවා වෙනුවට, සම් මස් නහර ඇටමිදුලු දක්වා කිඳා බැසිය යුතු නිරීක්ෂණ පරාසයක්. එවැනි එළැඹුමක් සහිත විට, මිනිස් සිරුරක්, සිත්තරාගේ මනසෙහි මැටි පිඬක් බවට පත්වෙනවා.
ලංකාව වැනි සදාචාරය ධාතු කරඬුවක් කරගත් සමාජයක, ඒ සදාචාර සීමා ඉක්මවමින් මිනිස් සිරුර නිරීක්ෂණය කිරීමත් පහසු දෙයක් නෙවෙයි. අපට පුරුදුව ඇත්තේ, සම්මුඛ වන අනෙක් මිනිසා හෝ ගැහැනියගේ මුහුණ හා දෙඇස් දෙස පමණක් බලමින් කතාකිරීමයි. ඉන් පහළට සිරුර දිගේ දිවයන ඇස් ‘වනචර, වල් හෝ කාමුක’ ඇස් හැටියට මුද්රා වැදීමේ ඉරණම ලබනවා. එවැනි සදාචාර බලකොටුවක මිනිස් සිරුර අභ්යාස කිරීමේ වෑයම ගැනයි මේ.
සමීර නිශ්චල ද්රව්ය, ආලේඛ්ය මෙන්ම භූමි දර්ශන කියන ආකාර තුනේ දකින සමානතා මොනවාද?
චිත්ර ශිල්පියෙක් විදියට ඇස් දෙකෙන් දකින දේ ප්රකාශ කරන්නයි මම උත්සාහ ගන්නේ. නිශ්චල ද්රව්ය (ස්ටිල් ලයිෆ්) ඇන්ද ආටිස්ට්ලා ගොඩාක් ඉන්නවා. ඒ අයගේ මුළු ජීවිතේම ස්ටිල් ලයිෆ්. ඒ වාගේම සමහරු ෆිගරට්වි ආටිස්ට්ස්ලා. තවත් සමහරු භූමි දර්ශනමයි ඇන්දේ. මම මේ තුනම අභ්යාස කරනවා. ඒ අතරෙනුත් මිනිස් රූපය සමග වැඩ කරන්න තමයි මම වැඩියෙන් ආසා. බොහොම ටික දෙනායි ෆිගරටිව් ආට්ස් කරන්නේ. ඇනටොමි (මිනිස් සිරුරක කායිකත්වය) එක හරියට කළොත් තමයි නිවැරදිම දේ අඳින්න පුළුවන් වෙන්නේ. ඒක හරියට නොකළොත් වැඩේ එපාවෙනවා.
මිනිස් සිරුර ඔබව ඇඳීම සඳහා පොළඹවන්නේ කොහොමද?
මිනිස් සිරුර ගැන මුලින්ම ඇතිවෙන්නේ ආසාවක් නේ. ඊළඟට ඒ ශරීරය කොහොමද අඳින්නේ කියලා හිතනවා. ඇන්ද තරමට තමයි සිරුර ඇතුළේ තිබෙන දේ පෙනෙන්නේ. පුළුවන් තරම් අඳින්නම ඕනෑ. කොච්චර පොත පත කියෙව්වත් දේශනවලට කොච්චර සහභාගි වුණත්, දාර්ශනිකව කොච්චර ඒ ගැන කතාකළත් ඒ සියල්ලටම වඩා ප්රායෝගිකව ඒ විෂය හැදෑරීමෙන් එන දේ ගැඹුරුයි.
ඉස්සර සිරුරේ මාංශ පේශි, මතුපිට ස්වභාවය, පෘෂ්ඨයේ තියෙන ලක්ෂණ කියන සියලු දේවල් මම මුල සිට අග දක්වාම ඇන්දා. එය ඇඳීම සඳහා සමහර විට දවස් ගානක කාලයක් ගත්තා. ආදර්ශයක් (මොඩ්ල් එකක්) අඳිනකොට, ඒ කාලය ඇතුළත ඔවුන් සමග විවිධ දේවල් කතාකරන්න අපට සිද්ද වෙනවා. ඔවුන්ගේ අදහස්, කල්පනා, විඳීම් එක්ක අපේ අදහසුත් කලවම් වුණාම, ඔවුන්ගේ සිරුරේ උඩින් පෙනෙන පෘෂ්ඨීය මතුපිට ලක්ෂණ වගේම ඔවුන්ගේ ඇතුළතින් නැගෙන දුකක් දොම්නසක් පවා අපිට පෙනෙන්න ගන්නවා. එවැනි සාකච්ඡාවක් තුළින් චිත්ර ශිල්පියාට අඳින්නට යමක් ගොඩනැගෙනවා.
ඊළඟට ඒ සඳහා යොදාගන්නා වර්ණ වැදගත් වෙනවා. මම පාවිච්චි කරන වර්ණවලට සමහරු කියනවා නිවිච්ච වර්ණ කියලා. සමහරු කියනවා ඩල් කලර්ස් කියලා. කොහොම වුණත් ඒ වර්ණ හරහා එළියට එන්නේ මිනිස් සිරුර මා විඳින ආකාරයයි.
කාන්තා පිරිමි බාල මහලු ඕනෑම කෙනකුගේ මිනිස් සිරුරු නිරීක්ෂණය කරනවා නම්, ඒ වගේම රස විඳිනවා නම්, ඔබේ නිරීක්ෂණයට සාමාන්යයෙන් අහුවෙන්නේ මොනවාද? රස විඳින්නේ කොහොමද?
ශාස්ත්රාලයීය අධ්යාපනය තුළින් ඇනටොමි ස්ටඩි කරමින් ෆිගර් එකක් අඳිද්දී අපිට කියන්නේ, වශී වෙන්න එපා කිසිම තැනකට කියලා. යම්කිසි හැඩයකට වශී වුණොත්, අපි එතැන නවතිනවා. මොඩ්ල් එක ගැන තියෙන ආසාව මුලින්ම ඔළුවෙන් අතහැර ගන්න වුවමනා බවටත්, ‘මේකයි ඇනටොමි එක, මේක ගඳ ගහන සිරුර, මේක දිරලා යන සිරුර, ඇයි මට මේක අඳින්න බැරි? කියන අදහස ගොඩනගා ගත යුතු බවටත්’ තමයි අපිට අවවාද කරලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, මොඩ්ල් එක කෙරෙහි ඇතිවන ආසාව අඳින්න ගියාම නැති වෙනවා. ඊට පස්සේ මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ මේක අඳින්න කොච්චර අමාරුද කියන කාරණාවටයි. ෆිගර් එක අඳින්න පටන් ගත්ත කට්ටිය සියයට අනූනවයක්ම බැරිය කියලා අතරමග දාලා යනවා. එනිසා මේක මහන්සි වෙලා අඳිනවාමයි කියන අදහසක ඉන්න ඕනෑ. ඒ කාල පරාසය අල්ලලා හිටින එක්කෙනා තමයි ජයග්රහණය කරන්නේ. බාගෙට ඇඳලා ඇබ්ස්ට්රැක්ට් කරන්න බැහැනේ. ඇබ්ස්ට්රැක්ට් කරන්න ඉස්සෙල්ලා තියෙන දේ හරියට අඳින්න එපැයි.
මිනිස් සිරුරක ඇනටොමි එක ඔබ තේරුම් ගන්නේ කොහොමද?
ගැහැනුද පිරිමිද කියලා නැහැ ඇනටොමි එක සමානයි. මස් ටිකයි ඇට ටිකයි සුද්ද කරලා එක තැනක දැම්මොත් ගැහැනියක්ද පිරිමියෙක්ද කියලා ඇඳින ගන්න අමාරු වෙයි. අධිකරණ වෛද්ය විද්යාවේදී නම් ඇට කොටස්වලින් මිනිහෙක්ද ගැහැනියක්ද කියලා හඳුනාගන්න පුළුවන් වෙයි. නමුත් අපිට බැහැ.
අඳුරයි ආලෝකයයි අතරේ තමයි අපිට රූපයක් හැදෙන්නේ. ඒ දෙක අතරේ ආටිස්ට්ට කැමති ස්ථානයක් තියෙන්න පුළුවන්. ඒත් ඒක කියන්න පුළුවන් දෙයක් නෙවෙයි, අඳින්න පුළුවන් දෙයක් මිසක. සමහරු කැමතියි මහත කට්ටිය අඳින්න. ලූෂන් ෆ්රොයිඩ් මුළු ෆිගර් එකම අඳිනවා. සමහරු උඩුකය විතරක් අඳිනවා. සමහරු පිටුපස අඳිනවා. සමහරු පැත්තෙන් අඳිනවා. සාමාන්යයෙන් ඕනෑම ආටිස්ට් කෙනෙක් ෆිගරටිව් ආට් කරලා තියෙනවා. නියුඩ් ෆිගර් එකක් ඕනෑ කෙනෙක් ඇඳලා තියෙනවා. ස්ටිල් ලයිෆ් ඕනෑ කෙනෙක් ඇඳලා තියෙනවා. එකම ටෙක්නික් එකම තමයි දෙකේම තියෙන්නේ. එකම පින්සල් පහරවල්. නමුත් මම හිතන විදියට එහි රිද්මය තමන්ට ආවේණිකයි. ඒක ගොඩනැගෙන්නේ අධ්යයනය තුළින්මයි. බෞද්ධ විහාරෙක චිත්ර අඳින්න ගියා වුණත් අර ආවේණිකබව කැපිලා පෙනෙනවා.
නිශ්චල ද්රව්ය ඇඳීමේ අත්දැකීම කොහොමද?
ටෙක්ස්චර් එකයි ටෙක්නික් එකයි ඒ දෙකේම සමානයි. නිශ්චල ද්රව්ය මම සලකන්නේ මිනිසුන්ගේ අවතාර හැටියටයි. මනුස්සයෙක් අහක දාපුවා, ගෙවෙනකම් පාවිච්චි කරපුවා මම කැමති දේවල්. මේවා අතහැර දමලා තිබුණා වුණත් ඒවාට කෘතගුණ සැලකීමක් වෙන ගතියක් පෙනෙනවා. ඒ නිසායි මම ඒවාට මිනිස් අවතාර කිව්වේ. පාවිච්චි කරන ලද වළං පිඟන් වෙන්න පුළුවන්, පුටුවක් වෙන්න පුළුවන්, ඒවායේ තියෙන ගෙවිච්ච ගතිය, ටෙක්ස්චර් එක, අබලන් වෙච්ච වර්ණ මට හොඳ අමුද්රව්ය. මලකඩ කාපු දුඹුරු පාටෙ තියෙන රසයයි, පොලිෂ් නිකල් කළ එකක තියෙන රසයයි වෙනස්. දෙවැන්න දිලිසෙන භාණ්ඩයක් පමණක් වුණත්, මුලින් කී එක තුළ කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සිදුවෙච්ච වෙනස්කම් ආවේගවලට මුහුණ දීලා, දේශගුණ වෙනස්කම්වලට මුහුණ දීලා, කිසියම් චරිතයක් ගොඩනැගිලා තියෙන්න පුළුවන්. ඒකට යම්කිසි කතාවක් තියෙන්න පුළුවන්. මිනිස් ආදර්ශයක වුණත් ඒ වාගේ කම්කටොලු දුක්ඛ දෝමනස්සයන් එකතුවුණාම තමයි රසයක් තියෙන්නේ. නමුත් එය හුදු රසයක් නොවී අර්ථවත් දාර්ශනික දෙයක් බවට පසුව පත්වෙනවා. ඇන්දාට පස්සේ විචාරකයා රසිකයා ඒ ආර්ට් එක ගැන කියවන්න ගන්නවා.
බිඳිච්ච වළං කෑල්ලක් හරි, මලකඩ කෑ පිහියක් හරි නිශ්චලව සිටියත් කිසියම් ප්රකාශනයක යෙදෙනවා කියන එකද ඔබ කියන්නේ?
ආටිස්ට්ට දැනෙන්නේ ඒක තමයි. හැබැයි ඔහු හිතන පතන විදිය අනුව. මේ ළඟදී මට පරණ පැට්රොමැක්ස් එකක් හමුවුණා. මම ඒක පැත්තකට කරලා තිබ්බා. සමහර විට මාස හය හතක් ඒක ස්ටුඩියෝවෙ මුල්ලක තියෙනවා, මගේ බැල්මට හසුවෙවී. එක මොහොතක ඒක කැන්වස් එකට එනවා.
පහුගිය කාලේ ලන්ඩන් වෙන්දේසියකදී මගේ එක චිත්රයක් විශාල මුදලකට අලෙවි වුණා. ඒකෙ තියෙන්නේ පොල් බෑයක් සහ ඒක බිඳින්න ගත්ත පිහියයි, කෙහෙල් කොළයි, පොල් ගාන්න ගත්ත පරණ වෙච්ච ඇලුමිනියම් භාජනෙයි. අපේ අම්මා ඔය ටික පැත්තක තියාගෙන හිටියා. ඒක දැක්ක ගමන් මට අඳින්න අවශ්ය පෙළඹවීම ආවා. මම අම්මාට කිව්වා. ඔය ටික තියලා පොඩ්ඩකට අයින්වෙන්න මම අඳිනකං කියලා.
මොඩ්ල් එකක් එක්ක වැඩ කරන ගොඩක් ශිල්පීන් උත්සාහ ගන්නේ රූපය මතුපිට, එහි බර, ගැඹුර යනාදිය අඩුවැඩි වශයෙන් පෙන්වමින් කිසියම් ශෘංගාර රසයක් රසිකයාට අත්පත් කර දෙමින් පින්තාරු කරන්න..
මට මතකයි එක ආටිස්ට් කෙනකුට ආලේඛ්ය චිත්රයක් අඳින්න කිව්වොත් අවුරුද්දක් විතර ගතවෙනවා. එයාට අවශ්යයි මොඩ්ල් එකත් එක්ක කාලයක් කතාබහ කරන්න. ඒ කියන්නේ උඩින් පෙනෙන එක්කෙනා නෙවෙයි, ඇතුළෙ ඉන්න මනුස්සයා එක්කයි එයා ගනුදෙනු කරන්නේ. ඒක වෙන්න නම්, අපේ ශාස්ත්රීය අධ්යාපනයත් පදනම් කරගෙන මොඩ්ල් එකේ මතුපිට පෙනෙන දේට වඩා දෙයක් උකහාගන්න ඕනෑ.
මොඩ්ල් එක්ක අඳිනවා වගේම රස විඳීම කරද්දීත් අපට පෙනෙනවා විශාල බලපෑමක් කරනවා, සමාජයෙන් එන සදාචාරාත්මක මිනුම් දඬු විසින්. මේ මිනුම් දඬු නොසලකා හැරිය යුතුද? හැකිද?
නිරුවත වෙළඳ තරගය මත පෝනෝග්රාප් එකක් බවට පත්වෙනවා. එතැන ලිංගිකත්වය විකුණාගෙන කෑමක් වෙනවා. නමුත් සීගිරියෙ වගේ නිර්මාණයක්, ඒ තත්වයෙන් මිදිලා, මිනිසුන්ට රසවිඳින තත්වයක් තිබෙනවා. ඒක පෝනොග්රෆිවල තියෙන තත්වයට වඩා වෙනස්. පෝනොග්රෆිවල පිරිමි සහ ගැහැනු ශරීර දෙකම එපා වෙන තත්ත්වයකට ගෙනැවිල්ලා තියෙනවා. අනවශ්ය ලෙස නිරාවරණය කරනවා. එවැනි තත්වයක් යටතේ, ඒක කලාත්මකව යොදාගන්න පුළුවන් චිත්ර ශිල්පීන් බොහොම අඩුයි. ඒවා රසවිඳින සමාජයත් ඉතා සුළුතරයක්.■
