දැන් ආර්ථික තත්වය ගැන අදහස මොකක්ද?
මහ බැංකුවේ සතිපතා එන වාර්තාවේ තියෙනවා, ශ්‍රී ලංකාවට මේ මාස 12 දී ඇමෙරිකන් ඩොලර් බිලියන 6ක විතර ණය ගෙවන්න තියෙනවා කියලා. අපට හරියටම කියලා නැතත් අපි දන්න විදියට පුද්ගලික අංශයේත් ණය පියවන්න තියෙනවා. අපි කලින් කීව වාර්තාවේ ඒ පෞද්ගලික අංශය ගැන නැහැ. ඒ ගැන අපි දන්නේ ආරංචි මාර්ගවලින්. ඒත් ඒ ණය ගෙවන්න ඕනෑ ඩොලර්වලින්. ඒ අනුව ණය ගෙවීම සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ ඩොලර් තියෙන්න ඕනෑ. ශ්‍රී ලංකාව ගෙවිය යුතු ණය අතරේ තියෙනවා ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර හා ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කර
ඒ කියන්නේ දැන් තියෙන ණයවලට අමතරවද?
නැහැ. ආණ්ඩුව දැන් අලුත් දෙයක් කරමින් ඉන්නවා. විදේශිකයන් ශ්‍රී ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර මිලදී අරන් ඉන්නවා. ඒවා විදේශිකයන්ට ගෙවන්න ඕනෑ. ඊට අමතරව වෙනම ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කරත් තියෙනවා. එස්එල්ඩීබී කියලා ඒවා හඳුන්වනවා. මේවා අරගෙන තියෙන්නේ ලංකාවේ අය. ඒත්, ඒවා අරගෙන තියෙන්නේ ඩොලර්වලින්. ඒ අයටත් ගෙවන්න ඕනෑ. ඒවායින් සීයට අනූවකට වඩා අරගෙන තියෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ බැංකු. අපි හිතමු ලංකා බැංකුව කියලා. ලංකා බැංකුවට ඩොලර් තියෙනවානේ. ඒවා පාවිච්චි කරලා තමයි ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කර අරගෙන තියෙන්නේ. මම දැන් කීව ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර සහ ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කර කියන දෙක විතරක් සැලකුවොත් මේ මාස 12ට තවත් බිලියන තුනහමාරක් විතර ගෙවන්න තියෙනවා. මේ කීවේ බැඳුම්කර විතරයි. ඒවා ගෙවන්න ඕනෑ ඩොලර්වලින්.
ඒ හැරුණාම ගෙවන්න තියෙන්නේ මොනවාද?
ඒවාට අමතරව ණය වාරික තියෙනවා. චීනයෙන් ගත්ත ඒවා. ආසියානු සංවර්ධන බැංකුවෙන් ගත්ත ඒවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ගත්ත ඒවා. මේ වගේ නොයෙකුත් තැන්වලින් ගත් ණය ගෙවන්න තියෙනවා. ඒ ඔක්කොම එකතු වුණාම තමයි බිලියන හයක ණය එකතුව හැදෙන්නේ. මම කලින් කීවා වගේ ඒ ආණ්ඩුවෙන් ගෙවිය යුතු ණය. ඊට අමතරව පෞද්ගලික අංශයේ ණය ගෙවන්නත් ඩොලර් ඕනෑ.
ලංකාව අලුත් දෙයක් කරමින් ඉන්නවා කීවේ..
ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර මිල හොඳටම බැස්සානේ. එතකොට ලංකාවේ සල්ලි තියෙන කට්ටිය, ලංකාවේ බැංකු ජාත්‍යන්තර ද්විතීයික වෙළඳපළෙන් ඒවා ගත්තා. ඔන්න දැන් ඒ ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර අතරින් යම් ප්‍රමාණයක හිමිකරුවන් ශ්‍රී ලාංකිකයන් බවට පත් වුණා. ඔන්න ජුලි මාසයේ ගෙවන්න තියෙනවා ඩොලර් මිලියන දාහක්. ඒකෙන් මිලියන තුන්සීයක් විතර අරන් තියෙන්නේ ලංකාවේ අය. ඉහළ ජාලයේ ආයෝජකයන්. අලුතින්ම කියන එක තමයි ලංකාවට ඒගොල්ලන් ගැන බලාගන්න පුළුවන් කියලා. එයාලට රුපියල්වලින් ගෙවන්න පුළුවන්ලු. ඊළඟට කියනවා අපට මාස 12 දී ඩොලර්වලින් ගෙවන්න තියෙන ප්‍රමාණය ඩොලර් 3100ක් විතරලු.
ඒක හරිද?
මෙහෙමයි, ඒගොල්ලන්ට ගිය පාර ශ්‍රී ලංකාවේ සංවර්ධන බැඳුම්කර ඩොලර් මිලියන 200ක් විතර ගෙවන්න තිබුණා. මම කලින් කීවා වගේ ඒවා ලංකාවේ අය ගත්ත ඒවා. ඒත්, ඩොලර්වලින් තමයි ගත්තේ. මේවා කල් පිරෙනකොට රෝල් ඕවර් කරන්න උත්සාහ කළා. ඒත්, එහෙම කරන්න හම්බ වුණේ ඩොලර් මිලියන 40කට විතරයි. සෑහෙන ප්‍රමාණයක් රෝල් ඕවර් කරන්න බැරි වුණා. ඒ අනුව ගෙවන්න තියෙන ණය වැඩියි.
දැන් ප්‍රශ්නය තමයි ඩොලර් නැති වීම..
ඊයේ අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් ට්විටර් එකෙන් කියා තියෙනවා, ඇමෙරිකන් ඩොලර් බිලියන 1.5ක වටිනාකමකින් යුක්ත ස්වාප් එකක් හම්බවෙනවා කියලා. (මූල්‍ය හුවමාරු ගිවිසුමක්.) එතකොට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය වෙළඳපළේ ඉන්න අය කල්පනා කරනවා ඩොලර් බිලියන 1.5ක් හම්බවෙලා තියෙන නිසා ගැටලුවක් නැතිව ජූලි මාසයේ ණය ගෙවන්න පුළුවන් වේවි කියලා. ඒත්, ඔය පිළිබඳ හොයා බලන්න වෙනවා.
ඒ මොකද?
අපට ඩොලර්වලින් ණය ගෙවන්න පුළුවන් වෙන්නේ ඔය හුවමාරු ගිවිසුම ඩොලර්වලින් ලැබුණොත්. අපි බලන්න ඕනෑ ඕක ලැබෙන්නේ ඩොලර්වලින්ද, යුවාන්වලින්ද කියලා.
ඩොලර්වලින් වටිනාකම කීවාට, ඩොලර්වලින් නොලැබෙන්නත් පුළුවන්ද?
ඔව්. දැන් කියා තියෙන්නේ ලැබෙන ස්වාප් එකේ වටිනාකම ඩොලර් 1.5ක් කියලයි. ඇමෙරිකානු ඩොලර් බිලියන 1.5ක් ලැබුණොත් ඔය ණය ගෙවන්නට පාවිච්චි කරන්න පුළුවන්. ණය ලැබිලා තියෙන්නේ යුවාන්වලින් නම් වැඩක් නෑ. අපට යුවාන්වලින් ණය ගෙවන්න බෑ. ණය ගෙවන්න ඕනෑ ඩොලර්වලින් තමයි. ඕනෑ නම් යුවාන්වලින් ලැබෙන මුදල් ආනයනයේදී පාවිච්චි කරන්න පුළුවන් යම් දුරකට.
චීනයෙන් එන ආනයන විතරයි..
ඒකත් විශ්වාස නෑ. චීනයෙන් භාණ්ඩ අපනයනය කරන අයත් ජාත්‍යන්තර මට්ටමේදී ගනුදෙනු කරන්න පුරුදුවෙලා ඉන්නේ ඩොලර්වලින්. ණය ගෙවන්න අතේ තියෙන සල්ලි එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. මොකද සංචිත මාසෙන් මාසේ සීඝ්‍රව අඩු වෙනවා. අවසාන වශයෙන් අපට තියෙන දත්ත අනුව සංචිත ඩොලර් බිලියන 4.5යි. ඒත් රත්තරන් අරවා මේවා අයින් කළාම හරියටම ඩොලර් බිලියන 4යි. මේ පාර ණය ගෙවන එක තමයි මේ වෙලාවේ අපට තියෙන අභියෝගය. එන අවුරුද්දේ මීටත් වඩා ණය ගෙවන්න තියෙනවා. දැන් චීනෙන් හැමදාම ස්වාප් ඉල්ලන්න බෑනේ. දැන් කාරණා දෙකක් තියෙනවා.
ඉන්දියාවෙන් ලැබෙන්න තිබුණ ස්වාප් ගිවිසුමත් නෑ. ඒක රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සම්බන්ධතාවල ප්‍රශ්නයක් විය හැකිද?
වෙන්න පුළුවන්. ඉන්දියාවෙන් රුපියල් බිලියනයක ස්වාප් එකක් ඉල්ලලා තිබුණා. ඒත්, ඒක තවමත් ලැබිලා නෑ. ඉන්දියාවෙන් ණය වාරික කල් දමන්න ඉල්ලලා තිබුණා. ඒකටත් තවම නිසි ප්‍රතිචාරයක් නෑ.
ඔබ කලින් කිව්වා කාරණා දෙකක් තියෙනවා කියලා..
එකක් තමයි ණය මුදල හදිස්සියට ගෙවාගන්න කවුරුහරි ඉදිරිපත් වෙන එක. ඒ මුදල ප්‍රමාණවත් නැත්නම් අපට සංචිත පාවිච්චි කරන්න වෙනවා. සංචිත පාවිච්චි කළොත් අමතක කරන්න බෑ, අපට තියෙන අන්තිම සංචිත ටික මේ. සාමාන්‍යයෙන් සංචිත මනින්නේ මාසෙකට ගේන්න තියෙන ආනයන වියදමට සාපේක්ෂව, මාස කීයක් සංචිත පාවිච්චි කරන්න පුලුවන්ද කියලා.
ඒ කියන්නේ මාසෙකට ආනයනවලට ඩොලර් කීයක් වැය වෙනවාද, ඒ වගේ මාස කීයකට සංචිත තියෙනවාද කියලා..
ඔව්. අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියන එකහමාරකවත් ආනයන බිලක් ශ්‍රී ලංකාවට තියෙනවා. ඒ අනුව අපට මාස තුනකටවත් සංචිත නෑ. මේ තරම් අඩු ප්‍රමාණයක් කියන්නේ හරි අවදානම් සහගත තැනක්. ඒ අනුව මේ තියෙන ඩොලර් ටික බේරාගන්න ආණ්ඩුවට වැඩිපුර ආනයන සම්බාධක දාන්න වෙනවා. ආනයන මිල වැඩි වෙනකොට වෙළඳපළේ සමස්ත මිල ඉහළ යනවා. ඒක ගැන අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නෑනේ. බඩු මිල වැඩි වෙනවා. ජීවන වියදම ඉහළ යනවා.
තවත් පැත්තක් තියෙනවා. ලංකාව සමඟ ගනුදෙනු කරන, ආයෝජනය කරන විදේශීය ආයෝජකයන් තමන්ට ඩොලර් ගෙනියන්න බැරි වේවි කියලා හිතුවොත් රුපියලේ අගය පිළිබඳ අභියෝගයක් එනවා. දැනට කියන්නේ රුපියල් 195 තමයි ඩොලර් එක තියාගන්නේ කියලා. ඒත්, එයාලා කොච්චර කටෙන් බතල හිටෙව්වත් ලංකා බැංකුවේ ඩොලර් එක රුපියල් දෙසීයයි. කාටවත් මහ බැංකුවට ගිහින් ඩොලර් මාරු කරගන්න බෑනේ. ලංකාවේ බැංකුවල ඩොලර් මිල වැඩි වුණොත් ප්‍රශ්නයක්. ඉතින්, ආයෝජකයන් හිතුවොත් රුපියල වැටෙනවා කියලා මුදල් අයින් කරගන්නවා. එතකොට ඩොලර් එක තවත් ශක්තිමත් වෙමින් රුපියල දුර්වල වෙනවා. ඒක ආයෙත් වතාවක් ජීවන වියදමට බලපානවා. තව වැඩිපුර කතා නොවෙන දෙයකුත් කියන්න ඕනෑ.
ආර්ථික විශේෂඥයන් වන ඩබ්ලිව්.ඒ. විජේවර්ධන වැනි අයි පත්තරවලට ලියලා ප්‍රාග්ධන වෙළඳපළ විවෘත කරලා තියෙනකොට එක් පැත්තකින් පොලී අනුපාතයයි, අනෙක් පැත්තෙන් විනිමය අනුපාතයයි දෙක වෙන වෙනම පාලනය කරන්න කාටවත් බෑ කියලා. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් ඒකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් මෑතකදී කිව්වා එයා ඉස්සර එහෙම කරලාත් තිබුණාලු. එයාට එහෙම කරන්න පුළුවන්ලු.
වෙළඳපළ විවෘත කරලා තියෙනවා කියන්නේ ඩොලර් සහ රුපියල් මාරු කරමින් එහේට මෙහේට අරගෙන යන්න පුළුවන්නේ. ශ්‍රී ලංකාවේ පොලී අනුපාත සීයට 5ට අඩු කරලා තියෙනවා. විනිමය අනුපාතය දෙසීයට ගියා කියමු. මම කලින් කිව්වා වගේ ආයෝජකයන් කල්පනා කරනවා නම් ඩොලරය තවදුරටත් ශක්තිමත් වේවි කියලා, ඔවුන් ඩොලර් එළියට අරගෙන යනවා. ඒ ඩොලර් නැවත ගේන්නට නම් පොළී අනුපාතය ඉහළ දාන්න ඕනෑ. පොළී අනුපාතය පහළ තියාගෙන ඉන්නවානම් තවදුරටත් විවෘත කරලා තියෙන දොරටුවෙන් ලංකාවේ සල්ලි එළියට යනවා.
ඒ කියන්නේ පොළිය සහ විනිමය අනුපාතය දෙපැත්තට වැඩ කරන දොරක්..
අන්න ඒකයි. ඇමෙරිකාවේ ගෙවන්නේ සීයට එකක් නම්, ලංකාවේ ගෙවන්නේ සීයට 5 නම් මම ලංකාවට ගෙනැල්ලා ලංකාවේ මුදල් පරිවර්තනය කරලා සීයට පහක් අරගන්නවා. අනෙක් පැත්තට හරවාගෙන ඇමෙරිකාවට යනවා. ඒත් එහෙම කරන්නෙ රුපියල සීයට හතරකට වඩා අවප්‍රමාණය වෙන්නේ නෑ කියලා මම අනුමාන කරනවානම්. මොකද, සීයට හතරට වඩා අවප්‍රමාණය වුණොත් අර ආයෝජනයේ ලාභය ලැබෙන්නේ නෑ. මොකද ඇමෙරිකාවේ සීයට එකක් ලැබෙනවානේ. එහෙත් ඔහුට පොළිය ලෙස ඩොලර් එකක් ලැබෙන්න නියමිත බව හිතමු. ඒක අරගෙන ඇවිත්, අපි මෙහේ ආයෝජනය කළාට පස්සේ රුපියල සීයට හතරට වඩා අවප්‍රමාණය වුණොත්, මම ආයෙත් ඒ මුදල ඩොලර්වලට හරවද්දී ලැබෙන්නේ රුපියල් බිංදුවයි. ඒ නිසා ලංකාවේම ප්‍රාග්ධනය එහේට මෙහේට යන්න පුළුවන් නම් රටක පොළී අනුපාතයයි විදේශ විනිමය අනුපාතයයි අතර සම්බන්ධයක් තියෙනවා. එකක් ඉහළ යනකොට අනෙක පහළ යනවා. මේ දෙක වෙන වෙනම පාලනය කරන්න බෑ. ඔය බව දිගින් දිගටම ඩබ්ලිව්.ඒ. විජේවර්ධන වැනි මහ බැංකුවේ හිටපු ඉහළ නිලධාරීන් ලීවා. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් ඒක විවේචනය කරමිනුයි කියලා තිබුණේ එහෙම දෙයක් නැහැ කියලා.
විශේෂඥයන්ගේ මතය ඔවුන් ප්‍රතික්ෂේප කරනවා..
ඔවුන් අනුගමනය කරන්නේ චණ්ඩි මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක්. උද්දච්ඡ, බලහත්කාරී මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියක්. හැම දෙයක්ම තමන්ට ඕනෑ විදියට පාලනය කරන්න උත්සාහ කරනවා. ආර්ථික විද්‍යාවේ මූලධර්ම අනුව කරන්න බැරි දේවල් කරන්න පුළුවන් බව කියමින් කරන්න උත්සාහ කරනවා. විශේෂඥ අදහස් නොතකා හරිනවා. තියරිවලින් එහාට ගිහින් චණ්ඩිකම්වලින් මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය පාලනය කරන්න ගියාම සිද්ධ වෙන්නේ සියළු දෙනාගේම බඩට පහරක් වදින එක.■
