මාර්ග සහ ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම් ආදියෙහි උප කොන්ත්රාත්තු ලබාගත් ඇතැම් ප්රාදේශීය ව්යාපාරිකයන් පවා දැන් උත්සාහ කරන්නේ වන ඉඩමක බඩඉරිඟු වැවීමේ කොන්ත්රාත්තුවක් ගන්නටය. මහා පරිමාණයෙන් වැවීම ආණ්ඩුවේ ප්රතිපත්තියක් වී තිබේ.
ඇවන්ගාඩ් සමාගමට වගා කිරීම සඳහා අක්කර 40,000ක් ඉඩම් ලබා දීමට සූදානම්ය. ඇවන්ගාඩ් සමාගමට මෙවැනි කටයුත්තකට සුදුසුකම් ලැබුණේ කෙලෙසද යන්න අමුතුවෙන් විමසිය යුතු පැනයක් නොවේ. ඒ සුදුසුකම අප සැම දන්නෙමු. පසුගිය කාලයේ කොවිඩ්-19 රෝගීන් නිරෝධායනයට යොමු කිරීමේ සිට බොහෝ දේවල් ඇවන්ගාඩ් සමාගමේ යහපත වෙනුවෙන් ක්රියාත්මක වූ රජයේ ප්රතිපත්ති වේ.
2020 දී ගත් අමාත්ය මණ්ඩල තීන්දුවක් අනුව ‘මත්ද්රව්ය උවදුරින් ජනතාව මුදවා ගැනීම සඳහා එයට ඇබ්බැහි වූ සහ සිර ගත වී ඇති සිරකරුවන් කෘෂිකර්මය සඳහා යොමු කර පුනරුත්ථාපනය කිරීම’ සඳහා රජය ව්යාපෘතියක් අරඹා ඇත. ඒ වෙනුවෙන්ද රජය සතු ඉඩම් හෙළිපෙහෙළි කර වගා කිරීමට තීන්දු කර ඇත.
කෘෂිකර්ම අමාත්යාංශයේ හිටපු ලේකම් මේජර් ජෙනරාල් සුමේධ පෙරේරා ඔක්තෝබර් 16 වැනිදා ඇවන්ගාඩ් සමාගමට නිකුත් කරන ලද ලිපියක් අනුව අක්කර 40,000ක් වගා කිරීමට ඇවන්ගාඩ් සමාගමට ලබා දීමට තීන්දු කර ඇත. එම ලිපියේ සඳහන් අන්දමට වගා කිරීම සඳහා දැනටමත් ඇවන් ඇග්රො නමින් සමාගමක්ද ස්ථාපිත කර ඇත.
පසුගිය සතියේ ඉඩම් හා කෘෂිකර්ම ප්රතිසංස්කරණ ව්යාපාරයේ සජීව චාමිකර අප සමඟ කීවේ වත්මන් ආණ්ඩුවේ අනුමැතිය යටතේ මහා පරිමාණ ව්යාපෘති ලෙස හෙළි කරන බවට, තම සංවිධානය හඳුනාගෙන ඇති වනාන්තර ඉඩම් ප්රමාණය අක්කර ලක්ෂ දෙකක් ඉක්මවන බවය. මේ බොහෝ ව්යාපෘති දැවැන්ත වගා කිරීමේ ව්යාපෘතිය. උදාහරණයක් ලෙස ඇවන්ගාඩ් සමාගමට අක්කර 40,000ක බඩඉරිඟු වගා කරන්නට දෙන්නේ විදෙස් රටවලින් බඩඉරිඟු ආනයනය අවම කිරීමේ වුවමනාවත් ඇතිවය. ආණ්ඩුවේ සැලසුම සමස්තයක් ලෙස අක්කර 80,000ක පමණ බඩඉරිඟු සමාගම් ලවා වගා කරවීමය. ඒ වෙනුවෙන් ඉඩම් අවැසි වෙයි. ඇතැම් ඉඩම් වනාන්තර ලෙස පැවති ඉඩම්ය. තවත් ඒවා වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ පාලනය වූ රක්ෂිත වේ. තවත් ඒවා වනාන්තර වැවී ඇති නමුත්, මහවැලිය හෝ වෙනත් අමාත්යාංශයකට අයත් වූ ඉඩම්ය.
මෑත කාලයේ වගා කිරීම් වෙනුවෙන් ඉඩම් ලබා දීමේ සිදුවීම් ගණනාවක් තිබේ. මෙවැනි වගාවලට ඉඩම් ලබා දීමේ වරදක් නැතැයි කෙනෙකුට තර්ක කළ හැක. අප මේ සටහනේදී මෙම ව්යාපෘතිවල යහපත් හෝ අයහපත්කම ගැන කතා නොකරන්නෙමු. හැඟීම්බර පරිසර කතා මෙහි නොලියන්නෙමු. මේ ගැන එකිනෙකට වෙනස් මතවාද ඇත. ඒ වෙනුවට මෙවැනි ප්රවණතාවක් තිබෙන බව තහවුරු කිරීමට පමණක් උත්සාහ කරන්නෙමු. මේ ප්රවණතාවයේ යහපත් හා අයහපත් පැති ඉදිරියේදී සාකච්ඡා කළ හැක.
ආණ්ඩුව ප්රතිපත්තියක් වශයෙන්ම පාරිසරික සම්පත් උපරිම පාවිච්චියට ගැනීමට පටන්ගෙන ඇත. ආණ්ඩුවට දැන් මහා පරිමාණ ඉදිකිරීම් ව්යාපෘති ආදිය කළ නොහැක. ඒ නිසා ආණ්ඩුවට හිතවත් මහා පරිමාණ ව්යාපාරිකයන් මෙන්ම ප්රාදේශීය මට්ටමේ පවා මෙවැනි වගා කටයුතු ආදී ව්යාපෘතිවලට යොමු වීමේ ප්රවණතාවක් ඇත. මහා මාර්ග ඉදිකිරීමක උප කොන්ත්රාත්තුවක් ගැනීම වෙනුවට බඩඉරිඟු හෝ වෙනත් බෝගයක් වගා කිරීම වෙනුවෙන් ආණ්ඩුවේ කොන්ත්රාත්තුවක් ගැනීමට ඇතැම් ප්රාදේශීය බලවතුන් දැන් උනන්දුවක් දක්වයි.
කැබිනට් මණ්ඩල සාමාජිකයන් මෙන්ම, ආණ්ඩුවේ සාකච්ඡාවලට සහභාගී වූ ඉහළ නිලධාරීන්ගෙන්ද ඇසෙන්නේ මෙවැනි ඉඩම්වල මහා පරිමාණ වගා කටයුතු ආදිය සිදු කිරීම කෙරෙහි ආණ්ඩුව විශාල අවධානයක් යොමු කර තිබෙන බවය.
නීතිය
ඒ ප්රතිපත්තියේ හොඳ නරක කෙසේ වෙතත් පහත දැක්වෙන නීතිමය පසුබිම අප සඳහන් කරන බොහෝ හෙළි පෙහෙළි කිරීම්වලදී උල්ලංඝනය කර ඇති බව කිව හැක.
සංශෝධිත 1980 අංක 47 දරන ජාතික පාරිසරික පනතේ 23බ වගන්තියට අනුව ප්රකාශිත 1993 ජුනි 24 දින අංක 772/22 දරන ගැසට් නිවේදනයට අනුව හෙක්ටයාර එකකට වැඩි වනාන්තර ප්රදේශයක් එළි කර වනාන්තර නොවන භාවිතාවක් සඳහා යොදා ගැනීමේ ව්යාපෘති ක්රියාත්මක කිරීමට පෙර පරිසර බලපෑම් ඇගයීම් ක්රියාවලියට අනුව අනුමැතිය ලබා ගත යුතු ය.
එම ගැසට් නිවේදනයේ ම දැක්වෙන ලෙස ජාතික උරුම වන භූමියක් ලෙස ප්රකාශිත ප්රදේශයක මායිමේ සිට මීටර 100 ක් ඇතුළත සහ වන රක්ෂිතයක් ලෙස ප්රකාශිත භූමියක මායිමේ සිට මීටර 100 ක් ඇතුළත සංවර්ධන ව්යාපෘතියක් ක්රියාත්මක කිරීමට පෙර ද පරිසර බලපෑම් ඇගයීම් ක්රියාවලියට අනුව අනුමැතිය ලබා ගත යුතු ය.
අනුමැතියකින් තොරව නීති විරෝධීව සිදු කරන ක්රියා වලට එරෙහි ව නීතිමය ක්රියාමාර්ග ගැනීමේ බලය මධ්යම පරිසර අධිකාරියට ඇත. ජාතික පාරිසරික පනතේ 23අඅ උප වගන්තියට අනුව නිවැරදි පරිසර බලපෑම් තක්සේරු ක්රියාවලියට යටත් ව අනුමැතිය ලබා ගැනීමකින් තොර ව නීති විරෝධීව ව්යාපෘතියක් ක්රියාත්මක කරන අවස්ථාවක දී පනතේ 31 වගන්තියට අනුව මහේස්ත්රාත් අධිකරණයක් ඉදිරියේ වරදකරුවෙකු කළ හැක. එවිට රුපියල් 15,000 ක් නොඉක්මවන දඩයකට හෝ වසර 2 ක් දක්වා බන්ධනාගාරගත කිරීමකට හෝ දඬුවම් දෙකටම යටත් කළ හැකි ය.
දෙල්ගොඩ
සිංහරාජ පද්ධතියට අයත් දෙල්ගොඩ රක්ෂිතයේ හෙළිපෙහෙළි කරන්නේ අක්කර 143 ක ප්රදේශයකි. දැනටමත් අක්කර 10ක් පමණ හෙළි කර ඇත. එය අයත් වන්නේ කලවාන ප්රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයේ, වැවගම ග්රාම නිලධාරී කොට්ඨාශයේ, සුදුවැලිපතන ගමටය.
මේ හෙලිපෙහෙලි කළ කොටස කුකුළේගඟ හා සම්බන්ධ කුඩව ගගේ ප්රධාන අතු ගංගා වල ජලපෝෂක වනාන්තර පද්ධතිය වේ. සිංහරාජයට අදාල වනාන්තර පද්ධතියම රැකෙන්නේ එකම නීතියකින් නොවේ.
1988 අංක 3 දරණ ජාතික උරුම වන භූමි පනතේ 2 වන වගන්තියට අනුව 1988 ඔක්තෝම්බර් 21 වන දින අංක 528/14 දරණ ගැසට් නිවේදනය මඟින් හෙක්ටයාර 11,187 ක වනාන්තර ප්රදේශයක් සිංහරාජ ජාතික උරුම වන භූමිය ලෙස ප්රකාශයට පත් කර තිබේ. ලෝක උරුමයක් යැයි කියන්නේ එම ජාතික උරුම වන භූමියය.
2009 අංක 65 දරණ පනතින් අවසන් වරට සංශෝධිත වන සංරක්ෂණ ආඥා පනතේ 3 වන වගන්තියට අනුව ප්රකාශිත 2019 නොවැම්බර් 20 දින අංක 2150/31 දරණ ගැසට් නිවේදනය මඟින් සිංහරාජ ජාතික උරුම වන භූමිය හා ඒ වටා පිහිටි වනාන්තර හෙක්ටයාර 36,475 ක් සිංහරාජ වන රක්ෂිතය ලෙස ප්රකාශයට පත් කර ඇත.
මීට අමතර ව මෙම රක්ෂිත ප්රදේශ ආවරණය වන භූමි ප්රදේශ හා ඒ වටා කලාපය 1951 අංක 25 දරන පස සංරක්ෂණ පනතේ 3 වන වගන්තියට අනුව 2008 මැයි 22 වන දින අංක 1550/9 දරන ගැසට් නිවේදනය මඟින් පස සංරක්ෂණ කලාපයක් ලෙස ප්රකාශයට පත් කර තිබේ. ඊට හේතු ව මේ කලාපය කඳුවැටි සහිත නායයාමේ අවධානමක් පවතින කලාපයක් වීමය.
මේ කලාපයේ ඕනෑම සංවර්ධන ක්රියාවලියක් ජාතික පාරිසරික පනතට අනුව පාලනය කර ඇත. මේ සියල්ල උල්ලංඝනය කරමින් ව්යාපාරිකයන් පිරිසක් දෙල්ගොඩ තේ වවමින් සිටී.
හම්බන්තොට
මහවැලි, කෘෂිකර්ම, වාරිමාර්ග හා මහවැලි සංවර්ධන හිටපු අමාත්ය චමල් රාජපක්ෂ මහවැලි අධිකාරියේ නිලධාරීන්ට දී තිබුණු උපදෙස් අනුව හම්බන්තොට අලි කළමනාකරණ රක්ෂිතයට අයත් ඉඩම් විවිධ සංවර්ධන ව්යාපෘති හා මහ පරිමාණ ඒක භෝග වාණිජ්ය වගාවන් සඳහා ලබා දීමට කටයුතු කිරීමට තීන්දු කර තිබුණි. ගල්වැව, වැලිවැව, කුරුදාන, කැටැන්වැව, ගලහිටිය වැවට ඉහලින් පිහිටි අන්දර වැව දක්වා ප්රදේශය ගොන්නෝරුව හා බුරුතන්කන්ද අතර ප්රදේශ වල අක්කර 2000 කට වැඩි ප්රදේශයක් ඩෝසර් යන්ත්ර භාවිතා කරමින් හෙළිපෙහෙළි කරමින් සිටියේ, පෙර කී රජයේ ප්රතිපත්තියේ දිගුවක් ලෙසය.
හම්බන්තොට ගොවීන් නොනවතින සටනකට එක්ව සිටින්නේ එයට එරෙහිවය. මාරාන්තික උපවාසයක් සහ අඛණ්ඩ සත්යග්රහයකින් ගොවීන් ඉල්ලුවේ හම්බන්තොට අලි කළමණාකරණ රක්ෂිතයේ සීමා ගැසට් කර, එහි කිසිදු හෙළි කිරීමක් නොකරන ලෙසය. මහජන සටන් නොනවතින තැන, රක්ෂිතය ගැසට් කිරීමට කැබිනට් තීන්දුවක් පවා ගෙන තිබුණි. එහෙත් තවමත් එම තීන්දුව ක්රියාත්මක වී නැත.
යෝජිත අලි කළමනාකරණ රක්ෂිතයේ සිට මදුනාගල අභය භූමිය දක්වා අලි ගමන් කිරීම සිදු වන බුරුතන්කන්ද අලිමංකඬේ ඉඩම් සියල්ලම මහවැලි අධිකාරිය මඟින් ජනතාවට බෙදා දීමේ ප්රතිඵලයක් ලෙස මදුනාගල අභය භූමිය තුළ අලි – ඇතුන් 18 ත් 20 ත් අතර ප්රමාණයක් කොටු වී සිටී. මේ සතුන් ඒ අවට ගම්මාන වලට පිවිසීම හා වගා බිම්වලට පැමිණ වගා හානි කිරීම නිරන්තරයෙන් සිදු වේ. ජනතාව නැගී සිටියේ ඒ ඍජු බලපෑම නිසාය.
බඩඉරිඟු වගාව
බඩඉරිඟු වගාව වෙනුවෙන් වනාන්තර ඉඩම් පරිහරණය කිරීම ගැන අපි මුලින් කීවෙමු. කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ කෘෂිකර්ම අධ්යක්ෂ ජෙනරාල්වරයා වෙත ‘බඩඉරිඟු හා අනෙකුත් අතිරේක ආහාර බෝග වගාව 2020/21 මහ අමතර ඉඩම් හඳුනා ගැනීම’ යනුවෙන් ලිපියක් යොමු කර තිබේ. ඒ වන සංරක්ෂක දෙපාර්තමේන්තුවය.
එම ලිපියෙහි තිබෙන්නේ ‘ආර්ථික පුනර්ජීව හා දිළිඳුකම පිටුදැකීම සඳහා වන ජනාධිපති කාර්ය සාධක බලකායේ හා ජනාධිපති ලේකම් විසින් ලබා දුන් උපදෙස් අනුව බඩ ඉරිඟු වගාව සඳශා අවිධිමත් ලෙස යොාදා ගෙන ඇති වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව කළමණාකරීත්වයේ පවතින ඉඩම් ක්ෂේත්රයේ පරීක්ෂා කර මාස් කන්නය සඳහා යොදා ගැනීමට ගොවීන්ට ප්රවිශ්ඨ වීමේ අවසරය ලබා දීම’ පිළිබඳය.
එම ලිපියේ වැඩිදුරටත් සඳහන් වන්නේ අදාල ඉඩම් වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවේ ක්ෂේත්ර නිලධාරීන් වෙත පෙන්වන ලෙසය.
අම්පාර, හම්බන්තොට, අනුරාධපුර හා මොණරාගල දිස්ත්රික්වල ඉඩම් බඩ ඉරිඟු වගාවට යොදා ගැනීමට අවසර දීම ගැන එහි සඳහන්ය.
ඊට පසු කෘෂිකර්ම අධ්යක්ෂ ජෙනරාල් ඩබ්ලිව්.එම්.ඩබ්ලිව්. වීරකෝන් මහවැලි, වාර්මාර්ග සහ ග්රාමීය සංවර්ධන අමාත්යාංශයට යොමු කරන ලද ලිපියක මෙම ඉඩම් වගා කිරීම පිළිබඳ සඳහන් කර තිබේ. එම ඉඩම්වල වගා කිරීමට වගා සහතික පත්ර නිකුත් කිරීමට යෝජනා කර ඇත. එහි සඳහන් වන ආකාරයට මෙම ඉඩම්වල ප්රමාණය හෙක්ටෙයාර් 32,000ක් පමණය.
පොල්ලබැද්ද-රඹකැන්ඔය
ගම්වාසීන්ගේ මෙන්ම ආදිවාසීන්ගේද නැගී සිටීම නිසා කතාබහට ලක් වූ තවත් සිදුවීමක් වන්නේ පොල්ලබැද්ද-රඹකැන්ඔය හෙළිපෙහෙලි කිරීමය.
2020 ඔක්තෝබර් 15 දිනැති ලිපිය ශ්රී ලංකා මහවැලි අධිකාරියේ අධ්යක්ෂ ජෙනරාල් වෙත මධ්යම පරිසර අධිකාරියෙන් ලියූවකි. එහි සඳහන් කරුණු අනුව මෙහි සඳහන් ඉඩම්වල මීට පෙර ද වගා කර ඇත. හෙළිපෙහෙළි කිරීම් කර ඇත. එම ප්රදේශවල වගා කටයුතු කිරීම සඳහා අවසර ඉල්ලා ඇත.
මේ ඉඩම් අයත් වන්නේ ශ්රී ලංකා මහවැලි අධිකාරියටය. එහෙත්, සාමාන්යයෙන් මහවැලි අධිකාරියට අයත් ඉඩම්වල වනාන්තර තිබේ නම්, ඒවායේ වගා කිරීමට මධ්යම පරිසර අධිකාරියේ අනුමැතිය අවශ්ය නොවේ. එහෙත්, හෙළි පෙහෙලි නොකරන ලද වනාන්තර හෙළි කිරීමට නම් මධ්යම පරිසර අධිකාරියේ නිර්දේශ අවශ්ය වන බව අප මේ සටහනේ මුලින්ම පෙන්වා දුන්නෙමු.
මධ්යම පරිසර අධිකාරිය දැනුම් දී ඇත්තේ දැනටමත් හෙළිපෙහෙළි කර ඇති ප්රදේශවල වගා කිරීමට නම් මධ්යම පරිසර අධිකාරියේ අනුමැතියක් අවශ්ය නොවන බවය.
එහෙත්, අන්තිමේ මාධ්යවලින් සහ ප්රදේශවාසීන් හෙළිදරව් කළේ පොල්ලබැද්ද-රඹකැන්ඔය වනාන්තර ඉඩම් පවා හෙළිපෙහෙළි කර ඇති බවය.
කන්තලේ
2020 නොවැම්බර් 02 වැනිදා කේඑස්ටී එවර්ග්රීන් ප්ලාන්ටේෂන් ලිමිටඩ් ආයතනයේ හෙවත් කන්තලේ සීනි සමාගමේ කළමණාකාර අධ්යක්ෂ කේ.එස්.ටී. පෙරේරා ඉඩම් අමාත්ය එස්.එම්. චන්ද්රසේන වෙත ලිපියක් යොමු කර තිබුණි. ඒ කන්තලේ සීනි සමාගම මැන සංවර්ධනය කරන ලද ඉඩම් ප්රාදේශීය ලේකම්ගේ මැදිහත්වීමෙන් ගොවීන්ට ලබා දෙන බව කියමිනි.
එම ඉඩමේ සඳහන් වන්නේ වල් බිහි වූ ගොවි බිම් සංවර්ධනය කිරීම අරඹා, මේ වන විට අක්කර 2000ක පමණ ප්රමාණයක් සුද්ධ කර සිටින බවය. එම ඉඩම සංවර්ධනය කරන ලද්දේ ජනාධිපති විශේෂ කාර්ය බලකායේ සභාපති බැසිල් රාජපක්ෂ එම ඉඩම් ලබා දීමට එකඟ වීමෙන් පසුව බව ද ලිපියේ සඳහන්ය. බැසිල් රාජපක්ෂ එලෙස ඉඩම් ලබා දෙන්නට එකඟ වන්නේ කෙලෙසදැයි වෙනම විමසිය යුත්තකි. කෙසේ වෙතත්, කැබිනට් පත්රිකාවකින් ඉඩම ලබා දීම සඳහා බැසිල් රාජපක්ෂ දූරකථනයෙන් ඉඩම් අමාත්ය එස්.එම්. චන්ද්රසේන අමතා උපදෙස් ලබා දුන් බව එහි සඳහන්ය. ඉඩම් අමාත්යාංශ ලේකම් ඒ.කේ.ඒ. රණවකට දූරකථනයෙන් අමතා ඉඩම් පිළිබඳ කතා කළ බවත් සඳහන්ය.
කන්තලේ සීනි සමාගමට ප්රශ්නය වී ඇත්තේ එම ඉඩම් පිළිබඳ යොමු කරන ලද කැබිනට් පත්රිකාව අනුව, ඉඩම් ගොවීන්ට ලබා දීමට තීන්දු කිරීමය. එම සමාගම ලිපියෙන් ඉල්ලීම් කර ඇත්තේ ඉඩම් තම සමාගමට ලබා දෙන ලෙසය.
මේ සිදුවීම් පෙනෙන්නේ ආණ්ඩුව වනාන්තර ඉඩම් පාවිච්චි කරමින්, මහා පරිමාණ වගා කටයුතු කිරීම සඳහා පුළුල් සැලසුමක් ක්රියාත්මක කරමින් සිටින බවය. එහි පාරිසරික බලපෑම කුමක්ද, එයින් රටට යහපතක් හෝ අයහපතක් සිදු වේද යන්න පුළුල්ව සාකච්ඡා කළ යුත්තකි.■
