වත්මන් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ අසාර්ථකභාවය නිසා අතිබහුතර සිංහල ජාතිකයන් පමණක් නැවත ජනාධිපතිවරණයක් දිනන්නට අවශ්‍ය තරම් බහුතර ඡන්දයක් ඔහුට දෙන්නේ නැත. එවැනි පසුබිමක ඔහුගේ අනාගත බල අවශ්‍යතාවලට ගැළපෙන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලියක් පිවිතුරු හෙළ උරුමය ඉදිරිපත් කර ඇත.
පසුගිය සතියේ අමාත්‍ය උදය ගම්මන්පිළ නායකත්වය දරන පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ ව්‍යවස්ථා යෝජනා ප්‍රසිද්ධ කර තිබුණි. බොහෝ අය එයින් උපුටාගෙන තිබුණේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී ජනරජය යන නම වෙනස් කිරීමට ඔහු කර තිබුණු යෝජනාව ගැනය. අනෙක් කතාව වුණේ මෙය ‘ජනාධිපතිගේ බලතල සීමා කරන’ යෝජනාවලියක් බවය.
පවතින පළාත් සභා ක්‍රමය අහෝසි කර, ප්‍රාදේශීය සභාවලින් නියෝජිතයන් පත් කරන ක්‍රමයක් ඇති කිරීම, පළාත් සභාවලින් පොලිස් බලතල හා ඉඩම් බලතල ඉවත් කිරීම ආදි යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇත. ඊට අමතරව ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ සමඟ සන්ධානගත වී සිටින බොහෝ පක්ෂවල සාමාජිකයන් බොහෝ උනන්දුවෙන් ඉදිරිපත් කරන යෝජනාව වන ද්විත්ව පුරවැසියන්ට රජයේ ඉහළ තනතුරු දැරීමට ඉඩ නොදීමේ යෝජනාවද එහි ඇත.
මේවා පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ යෝජනාවලින් බලාපොරොත්තු විය හැකි තත්වයන්ය. එහෙත් උනන්දුව අවුස්සන කාරණය වුණේ, ඔහු ඉදිරිපත් කළ යෝජනාවලියේ ජනාධිපති ක්‍රමය පිළිබඳ ඉදිරිපත් කර තිබුණු යෝජනාය. ඒ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය ශක්තිමත්ව පවත්වාගෙන යෑමට යෝජනා කරන උදය ගම්මන්පිළ වැනි නායකයෙකුගෙන් ආ ඇතැම් යෝජනා නිසාය.
එහෙත්, ඔහුගේ යෝජනාවල ආණ්ඩුවට අනාගතයේත් බලය රඳවාගැනීමට උදව් වන අපූරු යෝජනාවලියක් බව විමසිල්ලෙන් බලන විට පෙනේ. විශේෂයෙන්ම එම යෝජනාවලියෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතාට නැවත ජනාධිපති වීමට ඉඩකඩ විවර වේ.
අවශ්‍ය පදමට ජනතාව සතුටු කරන්නටත්, තමන්ගේ බල අවශ්‍යතා සපුරාගන්නටත් එම යෝජනාවලිය හොඳන් ගැළපේ. ඒ නිසා ඔහු ඉදිරිපත් කළ තීරණාත්මක යෝජනා වත්මන් ආණ්ඩුවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පතකට ඇතුළත් වුණොත් පුදුම නොවිය යුතුය.
ජනපතිට සීමා
අප පෙර කී පරිදි මෙම යෝජනාවලිය විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය පිළිබඳ දැනට ඇති රටේ ප්‍රකට අදහස්වලට පිළිතුරු සපයමින් ආරම්භ කර ඇත. බැලූ බැල්මට විධායක ජනාධිපතිගේ බලය සීමා කරන බව පෙන්වන යෝජනා ඇත්තේ ඒ නිසාය. එහි මෙසේ සඳහන්ය.
‘ශ්‍රී ලංකාව වැනි..’ ‘..රටකට වඩාත් ගැළපෙන්නේ දේශපාලන ස්ථාවරත්වය ගෙන එන විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයයි. එසේ වුවද ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුතු අතර ජනාධිතිවරයාගේ තීරණ අධිකරණය ඉදිරියේ අභියෝගයට ලක් කිරීමට හැකි විය යුතුය.’
‘ජනාධිපතිවරයාට නීතිය හමුවේ පූර්ණ මුක්තියක් හිමි නොවිය යුතු අතර පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරයාගේ තීරණ අභියෝගයට ලක් කළ හැකි ක්‍රමයක් ව්‍යවස්ථාවට අන්තර්ගත විය යුතුය. ’
ජනාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියා කලාපයන් අධිකරණයේදී අභියෝගයට ලක් කිරීමට හැකි වීම විධායක ජනාධිපතිගේ බලය සීමා කරන වැදගත් යෝජනාවකි.
එහෙත්, අධිකරණයේ පත්කිරීම් කරන්නේ ජනාධිපතිවරයාම නම්, ස්වාධීන කොමිෂන් සභා වැනි ක්‍රමවලින් එය සීමා වී නොමැති නම් අධිකරණයේදී ජනාධිපතිවරයාගේ ක්‍රියා අභියෝගයට ලක් කිරීමෙන් සැබෑ යහපතක් නැත. සියලු ප්‍රධාන තනතුරු පත් කිරීම සහ තීන්දු ගැනීම සඳහා දැනට තිබෙන අධික බලතල ජනාධිපතිවරයාට හිමි නම්, ප්‍රායෝගිකව ජනාධිපතිවරයා අභියෝගය ලක් කරන අවස්ථා සීමා විය හැක.
පාර්ලිමේන්තුවට වගකීම
ජනාධිපති ධුරය පාර්ලිමේන්තුවට වගකියන තනතුරක් කිරීම සඳහා 17 වන සංශෝධනයෙන් හා 19 වන සංශෝධනයෙන් හඳුන්වාදුන් යෝජනා අතරින් ප්‍රමුඛ වන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවය. පාර්ලිමේන්තුවේ සාමාජිකයන් නියෝජනය කරන එම ආයතනය ජනාධිපතිවරයාගේ පත් කිරීම් ආදිය නැවත පරීක්ෂා කර අනුමැතිය ලබාදෙයි. එවැනි ක්‍රම අහෝසි කිරීමට උදය ගම්මන්පිළ ඇමතිවරයාත් ක්‍රියාකාරීව සහයෝගය දුන්නේය. එහෙත් පිවිතුරු හෙළ උරුමයේ යෝජනාවලියේ පාර්ලිමේන්තුවට වගකියන ජනාධිපතිවරයෙක් යෝජනා කරයි.
‘ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තු කමිටු ඉදිරියට කැඳවා ඔහුගේ තීරණ සහ ක්‍රියාකලාපය පිළිබඳ ප්‍රශ්න කිරීමට හැකි විය යුතුය. එමෙන්ම මාස හයකට වරක් ජනාධිපතිවරයාගේ තීරණ සහ ක්‍රියා කලාපය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු විවාදයක් පැවැත්විය යුතු අතර එහි පිළිතුරු කතාව කරමින් ජනාධිපතිවරයාද එකී විවාදයට සහභාගි විය යුතුය. ජනාධිපති කටයුතු පිළිබඳ නියෝජ්‍ය අමාත්‍යවරයෙකු සිටිය යුතු අතර ඔහු ජනාධිපති සහ පාර්ලිමේන්තුව අතර සම්බන්ධය මෙන්ම ජනාධිපතිගේ කටයුතු පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තුවේදී මන්ත්‍රීවරුන් නගන ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සැපයීමද කළ යුතුය.’
මෙම යෝජනාවේත් වරදක් නැත. ජනාධිපති පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණීම, විවාදවලදී පිළිතුරු සැපයීම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක තිබිය යුතු යහපත් අංගයකි.
පෙර කී යෝජනා දෙකම නරක යෝජනා යැයි අපි නොකියමු. ව්‍යවස්ථාවක නොතිබිය යුතු යෝජනායැයි අපි නොකියමු. වඩාත් නිවැරදිව කීවොත් ඔය යෝජනා දෙකම ව්‍යවස්ථාවක තිබීම ඉතා යහපත්ය. එහෙත්, ඉහත යෝජනාවල ප්‍රායෝගිකව වැදගත්කමක් ඇත්තේ ඒ ව්‍යවස්ථාවේ අනෙකුත් දේවල් සමඟ එක් වූ විටය. ඔය වගන්තිවලින් පමණක් ජනාධිපති පාර්ලිමේන්තුවට සහ නීතියට වගකියන්නේ නැත.
අප අනුමාන කරන්නේ ඕවා නව ව්‍යවස්ථා යෝජනා ගැන ‘සිරස්තල’ පමණක් බවය. ජනාධිපති තනතුර අධිකරණයටත් පාර්ලිමේන්තුවටත් වගකියන තනතුරක් බවට පත් කළේයැයි ‘කයිවාරු’ ගසන්නට ඔය යෝජනා සුදුසුය.
මැතිවරණ ක්‍රමය
ඔහුගේ යෝජනාවලින් ස්ථාවර ආණ්ඩු පත් නොවීමේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් යෝජනා කර ඇත.
‘පවතින මැතිවරණ ක්‍රමය තුළ ස්ථාවර ආණ්ඩුවක් බිහි කරගැනීම සඳහා දිස්ත්‍රික්කයෙන් ජයග්‍රහණය කරන පක්ෂයට එක් ප්‍රසාද මන්ත්‍රී ධුරයක් ලබාදී ඇතත් විවිධ දිස්ත්‍රික්ක ජයග්‍රහණය කරන්නේ විවිධ දේශපාලන පක්ෂ බැවින් එකී ක්‍රමය ස්ථාවර ආණ්ඩුවක් බිහි කිරීමට අසමත් වී ඇත.
1989, 2010 සහ 2020 යන සුවිශේෂ අවස්ථාවන්හි හැර සෑම මැතිවරණයකදීම ජයග්‍රහණය කරන පක්ෂ ලබාගෙන ඇත්තේ මන්ත්‍රීධුර 105ත් 109ත් අතර ගණනකි. පාර්ලිමේන්තුවේ සාමාන්‍ය බහුතරය වන්නේ මන්ත්‍රීධුර 113කි. එබැවින් අස්ථාවර පාර්ලිමේන්තු බිහිවීමට විසඳුමක් ලෙස පිවිතුරු හෙළ උරුමය යෝජනා කරන්නේ දිස්ත්‍රික් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර අහෝසි කර යම් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක ජයග්‍රහණය ලබන පක්ෂයට ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර 10ක් ලබාදෙන ලෙසයි.’
ආණ්ඩුවකට සරල බහුතරයකින් බලය ලබාගැනීමේ හැකියාව ලැබෙන ආකාරයට මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කළ යුතු බව ලංකාවේ ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ එකඟ වූ කාරණයකි. ඒ නිසා ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර ලබාදීමේ යෝජනාව ගැන මහා විවේචනයක් නැත. විශේෂයෙන්ම දිස්ත්‍රික් මට්ටමෙන් ප්‍රසාද මන්ත්‍රීධුර ලබාදුන්නේත් බහුතරය හිමි පක්ෂයට බලය තහවුරු කරගැනීමේ පහසුවටය.
සැඟවූ රහස
අප කලින් සඳහන් කළ යෝජනාවෙන් එක් පක්ෂයකට පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකදී එක් පක්ෂයකට සරල බහුතරය ලබාදෙන්නට යෝජනා කළේය. මේ ව්‍යවස්ථා යෝජනාවලියේ වටිනාම කොටස් දෙක එන්නේ ඊළඟටය.
‘ජනාධිපතිවරයා ඍජුවම තෝරා ගැනීම වෙනුවට පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණ ප්‍රතිඵල මත ජනාධිපති තෝරාගැනීම කළ යුතුය. එවිට ජනාධිපතිවරණයට වැය වන දැවැන්ත මහජන මුදල්ද ඉතිරි වනු ඇත.
පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වන සෑම පක්ෂයක්ම ජනාධිපති අපේක්ෂකයෙකු නම් කළ යුතු අතර පාර්ලිමේන්තුව විසින් ජනාධිපති ලෙස තෝරාගන්නා මන්ත්‍රීවරයා සිය මන්ත්‍රීධුරයෙන් ඉල්ලා අස් විය යුතුය.’
ලොව පුරා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට පක්ෂ උදවිය වැඩිපුරම ආරක්ෂා කරගන්නට උත්සාහ කරන්නේ ජනාධිපතිගේ පත්වීමේ ක්‍රමවේදයයි. වෙනම මැතිවරණයකින් බලයට පත් වීම ප්‍රායෝගිකව ජනාධිපතිවරයෙකු ශක්තිමත් කරයි. ජනාධිපතිගේ යම් බලතල අඩු කළත්, ජනාධිපතිවරණ ක්‍රමය පවත්වාගැනීමට ඔවුහු කැමැත්තක් දක්වති. විධායක ජනාධිපතිගේ බලය දුර්වල කරමින් පාර්ලිමේන්තු බලය ශක්තිමත් කිරීමට යෝජනා කරන අය ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතර කැමැත්තෙන් හෝ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේදී පත් කරගැනීමට යෝජනා කරති.
පසුගිය පාර්ලිමේන්තුව කාලයේ ක්‍රියාත්මක කළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මෙහෙයුම් කමිටුව වෙත විවිධ පක්ෂ තම ව්‍යවස්ථා යෝජනා ඉදිරිපත් කර තිබුණි. එහිදී දෙමළ ජාතික සන්ධානය විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එකඟ විය. එහෙත්, ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොංග්‍රසය, දෙමළ ප්‍රගතිශීලී සන්ධානය ඇතුළු කණ්ඩායම් කීවේ විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය බලතල අඩු කර පවත්වාගත යුතු බවය. ඒ ජනාධිපතිවරණයකදී ජනාධිපතිවරයාට සිංහල ඡන්දවලින් පමණක් සීයට 50කට වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගැනීමට නොහැකි නිසාය. එම නිසා විධායක ජනාධිපති තනතුර සුළුතර ජනවර්ග ආරක්ෂා කරන බව ඔවුන්ගේ අනුමානය විය. එහෙත්, එම යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසු පැවති පළමු ජනාධිතිවරණයෙන්ම ඒ මතය බොරුවක් විය. සිංහලයන් අවශ්‍ය පදමට බියට පත් කිරීමෙන් පසු, බහුතරය ගත හැකි බව පෙන්වීය.
එහෙත්, රහස මේකය. පෙර කී පක්ෂවල අදහස අර්ධ වශයෙන් සැබෑවක් වීමය. සිංහලයන් බයට පත් කොට පසුගිය ජනාධිපතිවරණය ජය ගත්තත්, ඊළඟ ජනාධිපතිවරණය ජයගත නොහැකි බව ආණ්ඩුව දනී. වත්මන් ජනාධිපතිවරයාගේ අසමත්කම් නිසා ඔහුට සිංහල ජනතාව අතරින් බහුතරය ලබාගැනීමට හැකිවේද කියාවත් විශ්වාස නැත. වෙන අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත් කළත්, සිංහල ඡන්දවලින් පමණක් ජනාධිපතිවරණයක සීයට 50ක් ගත නොහැක. මේ කරුණ නිසාම මීට පෙර කළක් දෙමළ ජාතික සන්ධානය වැනි පක්ෂ ද විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයට කැමැත්තක් දැක්වීය.
සිංහල බහුතරයකින් පමණක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක සරල බහුතරයක් ගැනීමට අවස්ථාවක් තිබේ. පෙර කී යෝජනාවලියේ හැටියට එක් එක් දිස්ත්‍රික්කවල වැඩිපුර ඡන්ද ලබාගන්නා පක්ෂවලට ප්‍රසාද ආසන නොලැබෙයි. ඒ වෙනුවට ප්‍රසාද ආසන ලැබෙන්නේ ජාතික මට්ටමෙන් ජයග්‍රාහී පක්ෂයටය. ඒ කියන්නේ උතුරු පළාතේ මෙන්ම නැගෙනහිර පළාතේ ප්‍රසාද ආසන ඒ ප්‍රදේශවල අතිබහුතරයක් ඡන්දය (දැන් දේශපාලන යථාර්ථය අනුව) ලබාගන්නා දෙමළ ජාතික සන්ධානයට අහිමි වෙයි. උතුරු-නැගෙනහිර බහුතර මතය කුමක් වුව, සිංහල බහුතරයක කැමැත්ත ලබන පක්ෂයට ජාතික මට්ටමෙන් ප්‍රසාද ආසන ලැබෙයි.
ප්‍රායෝගිකව විධායක ජනාධිපතිගෙන් සුළුතර ජනවර්ගවලට ආරක්ෂාවක් නොලැබුණු බව තේරුම් ගත් පසු දෙමළ ජාතික සන්ධානය එම ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට එකඟ විය. කෙසේ වෙතත් කිසිදු සුළුතර ජනවර්ගයක් පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයකදී කොහේ හෝ (ප්‍රායෝගිකව කල්පනා කළොත් සිංහල බහුතරයක් සිටින) දිස්ත්‍රික්කයකින් තරග කරන අපේක්ෂකයෙකුට විධායක ජනාධිපති බලය ලබාදීමට එකඟ නොවනු ඇත.
යම් දේශපාලන පක්ෂයක් සුළුතර ඡන්ද සම්පූර්ණයෙන්ම අමතක කර, සිංහල ජනතාව අතරින් බහුතරයක ඡන්දය ගැනීමේ අරමුණෙන් දේශපාලනය කළත්, පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය ලබාගැනීමට අවස්ථාව ලබයි. එක් ආසනයකට තරග කරන එම පක්ෂයේ නායකයාට, අධිබලැති විධායක ජනාධිපති වීමට හැකියාව ලැබෙයි.
වාර ගණන
ඒ මදිවාට ජනාධිපතිවරයාගේ වාර ගණනට තිබුණු සීමා ඉවත් කර ඇත. හිනා යන කරුණක් වන්නේ ජනාධිපතිවරයෙකුගේ වාර ගණන මුලින්ම සීමා කළ ඇමෙරිකාව, එය කරන්නට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් එම යෝජනාවලියේම සඳහන්ව තිබීමය.
‘ඇමෙරිකානු විධායක ජනාධිපති පත් වීම පදනම් කරගෙන ශ්‍රී ලංකාවේ ද ජනාධිපතිවරයාගේ වාර ගණන දෙකකට සීමා කර ඇත. එවැනි සීමාවක් ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ඇති කළේ පළමු ජනාධිපති වාර 4ක් ජනාධිපති ධුරය දැරූ හෙයින් අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ට අවස්ථාව අහිමි වූ බැවිනි. ජනාධිපතිවරයා තවදුරටත් තනතුරේ සිටිය යුතුදැයි තීරණය කළ යුත්තේ ජනතාව මිස ව්‍යවස්ථාව නොවේ. සිංගප්පූරුවේ අගමැති ලී ක්වාන් යූ සහ මැලේසියාවේ අගමැති මහතීර් මොහොමඩ් යන මහත්වරුන්ට දිගු කාලයක් තනතුරේ සිටිමින් රට තුළ දැවැන්ත විප්ලවයක් කළ හැකි වූයේ එම රටවල ආණ්ඩු ප්‍රධානී වන අගමැතිට තනතුර දැරීමේ වාර සීමාවක් නොමැති බැවිනි. ජනපති ධුරයට පැවති වාර සීමාව 18 වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් ඉවත් කළ විට ඊට එරෙහිව නැගුණු චෝදනාව වූයේ විධායක ජනාධිපති ධුරයේ සිටින අයෙකු මැතිවරණයකදී පරාජය කළ නොහැකි බැවින් ඒකාධිපතියෙකු බිහි වන බවයි. නමුත් 18 වන සංශෝධනයෙන් පසු පැවැත්වූ පළමු ජනාධිපතිවරණයෙන්ම තනතුරේ සිටි ජනාධිපති පරාජය වූ බැවින් එකී යෝජනාව පදනම් විරහිත බව පෙනිණි.’
මේ යෝජනාව ගැන අමුතුවෙන් විස්තර කරන්නේ කුමකටද? 18 වැනි සංශෝධනය එලෙසම තිබුණා නම් 2019 ජනාධිපතිවරණ අපේක්ෂකයා මහින්ද රාජපක්ෂ බව ටක්කෙට කිව හැක. ලී ක්වාන් යූ සහ මහතීර් මොහොමඩ් විධායක ජනාධිපතිවරුන් නොව අගමැතිවරුන්ය. ඔවුන් පවා අධික බලය මත රටේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සීමා කළ බව වෙනම කතා කළ යුතු චෝදනාය. ඇමෙරිකාවේ වාර දෙකක සීමාව ආවේ ජීවිතාන්තය දක්වා නැවත නැවතත් අධිබලැති ජනාධිපති තනතුරට ඉදිරිපත් වීමට හැකියාව ලැබුණොත් අධික බලයටම ආවේණික දූෂිත බව ඒ ධුරයට අරක් ගැනීමේ ඉඩකඩ නිසාය.
මේ යෝජනා කර ඇත්තේ අපේ රටේ ජාතිකවාදී දේශපාලනඥයන්ගේ අර්ථයෙන් ‘සිංහල බෞද්ධ’ නායකයෙකු සඳහා අපූරු ව්‍යවස්ථාවකි. ආණ්ඩුවේ නායකයන් මේ යෝජනාවලිය තෝරාගැනීමටත් ඉඩ ඇත.■
