■ පවිත්‍රා රූපසිංහ
‘අප අතර ව්‍යවහාරයේ පවතින, අප කවුරුත් තේරුම දන්නා බොහෝ දේ තිබේ. එහෙත් ඒ කුමක්දැයි විස්තර කරන්නැයි කිසිවකු ඉල්ලා සිටිනතාක් පමණි. ජාතිය යනු එබන්දකි’ වෝකර් බැජට් නම් ජර්මානු චින්තකයා ජාතිය විස්තර කරන්නේ එසේය. අපි කවුරුත් පාහේ ජාතිය කුමන අරුත් ඇති සංකල්පයක්ද කියා ඉවෙන් මෙන් දනිමු. එහෙත් එය විස්තර කිරීමට අපට නොහැකිවීමට ඉඩ තිබේ. එවන් සීමාවන් මධ්‍යයේ වුවද, මේ අතිශයින් කාලෝචිත මොහොතේ, ජාතිය යනු කුමක්දැයි විමසා බැලිය යුතුමය.
විශ්ව සාහිත්‍යයේ ප්‍රශස්ති නෑ
වාස්තු විද්‍යාඥ උදුල බණ්ඩාර අවුසදහාමි..
සිංහලයේ ‘ජ’ අයත් වචනය මුලින්ම සලකා බැලිය යුතුයි. ‘ජගත්’ එහි තේරුම ජනතාව සහ ලෝකයයි. මේ නිසාම රජුට ‘ජගත්පති’ කියනවා. ‘ජගත් නාථ’ කියන්නේ ලෝක කේන්ද්‍රීයත්වය හිමි විෂ්ණු දෙවියන්ටයි. සාමාන්‍ය වශයෙන් ‘ජංගම’ කියන්නේ චලනයටයි. ‘ජටා’ යනු හිස මස්තකයයි. මේ අනුව ‘ජටා මකුට’ නාමපදය හිස සමඟ ගොඩනැඟී තිබෙනවා. ‘ජන්ම ස්වභාවය’ යනු වරිග කුලමල උත්පත්තිය නිසා ඇතිවන සම්බන්ධයයි. ‘ජන්මාන්තර’ යනු ‘ජන්මය සමඟ ඇතිවූ’ යන්නයි. ‘ජනක, ජන්‍යය’ යනු පියාට, ජනනය කරන්නා යන්නයි. ‘ජායා, ජන්යා’ මවට, බිරිඳට ජනිත කරන්නාට යෙදෙන පදයයි. ජානු/ජන යනු මිනිසා, මිනිස් වර්ගයා උපත සහ නිෂ්පාදනය යන්නයි. ‘ජාත’ යනු උපන් තැනැත්තායි. ‘ජාතක’ යනු උපත හෝ උපත ඇතිකරවීමයි. මේ අයුරින් ජනන යන්නයි, ස්ත්‍රී ලිංග පදය ජනනී යෙදෙන්නේ මවට හෝ මවගේ ලක්ෂණ සඳහායි. ‘ජාති’ යනු උත්පත්තිය හා සම්බන්ධ වූ බවයි. ජාති අන්ධ, ජාති වෛර මෙලෙස ගොඩනැඟෙනවා.
ජනපද, ජනපද රෝග, ජනප්‍රවාද, ජනරංජන, ජනශූන්‍ය, ජනශුති, ආදි බවත් ජනආශ්‍රය කොට ගොඩනැඟෙනවා. ‘ජා’ යන්න ‘ජන්ම’, ‘ජන්මධාරී’ සහ ‘ජන්මය’ ලබාදෙන්නා වෙනුවෙන් පෙනී සිටියි. ජය වෙනුවෙනුත් ජය ශ්‍රී, ජයන්ත, ජයන්තී යන පද පෙනී සිටිනවා. ‘ජා’ යන්න ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධ අර්ථයෙන් ‘රා’ සමඟ සම්බන්ධ වී ‘ජරා’ යන පදය ගොඩනැඟෙනවා. ‘ජාතිය’ යනු ඉපදීම, ජනනය, වර්ගය, විවිධ වර්ග, උස්මිටිකම්, මානව පන්තිය, වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. එයින් ‘ජාතිවාද, ජාති වෛරී’ ගොඩනැඟී තිබෙනවා.
‘ජනගනමන අධි නායක ජයහේ’ (ඉන්දීය ජාතික ගීය), ‘නව ජීවන දෙමිනේ ජය භූමි කරා’ (ලංකා ජාතික ගීය) මේ අවස්ථා දෙකේදිම ‘ජ’ යන්න ආශ්‍රිත පද යෙදී තිබෙනවා. ඉපදීම යන්නට පර්යාය පදයක් ලෙස ‘ජ’ පෙනී සිටිනවා. ජන්මය මේ නිසාම ‘ජාතිය’ නැත්නම් ‘මානව වර්ගයා’ මේ ආශ්‍රයෙන් ගොඩනැගී තිබෙනවා. කතා කරන භාෂාව, තමන්ගේ වර්ගය අයත්වූ දේශය, අදහන ආගම, සමේ පැහැය, ඇස්වල වර්ණය, උස යන ඉතිහාසය මේ සියල්ලෙන් මානවයා වර්ගීකරණයට ලක්වෙනවා.
රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකව මෙම වර්ගීකරණය නැතියැයි සැලකුවත් ඇමෙරිකාවේත් එවැන්නක් පවතින බැව් පසුගිය කාලයේ ඇතිවුණු වාර්ගික ගැටුම්වලින් සනාථ වුණා. ඊශ්‍රායලයේ ජුදා ආගම පවා ඊශ්‍රායල් ජාතිකයන්ට පමණක් උරුමවුණ දෙයක්. ‘ජ’ අක්ෂරයෙන් උපත ලබන බොහෝ වචනවලට ‘උපත’ බද්ධව පවතිනවා. ඉන්දීය සහ ලංකා දීර්ඝ භාෂා හා මානව ඉතිහාසය පුරා එය පවතින්නක්. ‘නජච්චා වසලො හොතී, නජච්චා හොති බ්‍රාහ්මණො’ යන බෞද්ධ ප්‍රකාශයේ සඳහන් අන්ත දෙක වන ‘වසල සහ බ්‍රාහ්මණ’ දෙපදය භාරතයේ උපන් හින්දු ධර්මයේ සාමාන්‍ය ජනතාව අදටත් අදහමින් පවතින හින්දු ආගම තැනූ සංකල්පයක්. මෙම වෙනස ‘ජන්මය’ සමඟ ලැබෙන බව හින්දු ආගම ප්‍රකාශ කර සිටිනවා. එහෙත් බෞද්ධ ධර්මයට අනුව, මිනිසා වර්ග කළ යුත්තේ ජන්මයෙන් නොව, ඔහුගේ ක්‍රියාවෙනුයි. දීර්ඝ ඉතිහාසය පුරා පැවත එන ජන්මය ප්‍රමුඛයැයි සැලකූ සම්මත සත්‍යය මත සිටගෙන, අසත්‍යය පැවසීම සිදුවනවා.
වර්තමානයේදීත් ජන්මය, දේශය, භාෂාව, උපන් පළාත, ඉගෙනගත් පාසල, ආශ්‍රයකරුවන් ආදි වර්ගීකරණයක් කරනවා. එම නාමපදවලින් පෙනීසිටින ස්ථාන උස්පහත් ලෙස ගර්හාවට මෙන්ම ප්‍රශස්තියට ලක්වෙනවා. මෙය විශ්ව කලාකෘතියකදී දකින්නට නොහැකියි. උසස් නවකතාවක, චිත්‍රපටයක ගතහොත්, රචකයා අතින් ඉහත කී සියල්ල මැනවින් ස්පර්ශ වෙනවා. ගීතයේ සහ චිත්‍රවලදී කෙරෙන ප්‍රකාශවලදී මෙම විශ්ව සාධාරණත්වය නිතර කියා සිටිනවා. ඒවා තුළ ජාති මමත්වය වැනි කිරුම් මිනුම් ප්‍රශස්තියට ලක්වන්නේ නැහැ.
විශේෂයෙන්ම බුදුදහමේදී මෙම භාවිත මිථ්‍යාව සුවිශේෂව අවධාරණය කරනවා. අංගුලිමාල සෝපාක හා විවිධ ගණයේ සමාජයේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටියෙන් ඇලුම් කෑ මිනිසුන් වෙත බුදු දහමින් සැපයුණ සෙවණ හා ආරක්ෂාව මේ බව ප්‍රකට කරනවා. ඉතිහාසයක් සහිත භාෂා ධ්වනිවලට බුදුදහම නව අර්ථ සපයනු ලබනවා.
‘ජන්මය’ වෙනුවට අද ඔසවාගෙන යනු ලබන්නේ ‘මිනිසා සතු සම්පත් ප්‍රමාණයන්’. නැතහොත් ධනවත් ක්‍රමය, අනෙක් ධනවතුන්ගේ ප්‍රමාණ සමීපත්වයයි. ධනවත්භාවය ප්‍රමුඛකරගත් අනෙක් කරුණ, දේශපාලන පක්ෂ නැතහොත් බලකඳවුරුවල සමීපත්වයයි. සදාකාලික බලය සහ ධනය, දේශපාලනයේදී පළල් අන්දමට ගොනුවී පවතිනවා. මේ සියල්ල මිථ්‍යා ආජීවයන්. මෙයින් මිදීම මිනිසාගේ චින්තනය නිරවුල් කිරීමට උපකාරී වෙනවා. එහෙත් එය පොදු මිනිස් ක්‍රියාවක් නොවී ආගමික ක්‍රියාවකට ලඝුවෙලා. එය එසේ නොවිය යුතු බව ප්‍රත්‍යක්ෂ වූ කරුණක්.
බුදුන්, මිනිසා පිළිබඳ මූලික ජනන ආකෘතිය පැහැදිලි කරනවා. සියලු පක්ෂීන් සම නොවී විවිධ වර්ග පවතිනවා. ඔවුන් අතරින් සිය ප්‍රජාව ජනනය කළ හැක්කේ විශේෂ වර්ග එකතු වුවහොත් පමණයි. උරගයින්ටද අනෙක් සත්ව වර්ගලටද මෙය පොදුයි. ඒත් මිනිසා කවර දේශයක, ආගමක සිටියත් කායිකව එක්කළ හැකි එකම ජීව ප්‍රජාවක්. බුදුන් කියන්නේ, මිනිසා අතර ඇති සියලු භේද විවිධතා මිනිසාම ගොඩනගාගෙන ඇති බවයි. මින් ප්‍රකට කරන්නේ මිනිසා යනු එකම ජීව ප්‍රජාවක් බවයි. කාලාම සූත්‍රයෙන් පැවසෙන්නේ මෙයයි.
රැස යනු ඉතාමත් ප්‍රබුද්ධ සංකල්පයක්
සාහිත්‍යවේදී එස්.ජී. පුංචිහේවා..
ජාතිය යන්නට නිශ්චිත අර්ථයක් නැහැ සහ එය ඓතිහාසික ගොඩනැංවීමක්. මනුෂ්‍යයන් දේශපාලනික වශයෙන් සංවිධානගත වීමේදී, විවිධ ජනකොට්ඨාස විවිධ පිළිගැනීම් භාරගත්තා. පොදුජන සමූහය විවිධ අනන්‍යතාවන් සමඟ හදාගත් ජාතිය යන්න විවිධ කාලවලදී විවිධාකාර ලෙස ගොඩනැඟු‍වා. ආරක්ෂාව, දේශ සීමා, භාෂාව යන පොදු හැඟීම් ඇති යම් ප්‍රදේශ තුළ සිටින ජන කොටස් එකක් ලෙස පාලනය වීම ඇරඹුණා. අපේ දේශසීමාව එක නම්, පොදු සිතීමක සිටී නම්, පොදු හැඟීම් සමුදායක් දරා සිටිනවා නම්, එය ජාතිය විදියට පොදුවේ හඳුනාගැනුණා.
ජාතියක් තුළ වෙන්වූ වර්ගයන් යනුවෙන් අදහසක් ඇතිවන්නේ නැහැ. සිංහල නම් ජනවර්ගය ජාතියක් වන්නේ නැහැ. ජාතිය කාලයෙන් කාලයට වෙනස් අරුත් ගත්තා. මීට දශක ගණනාවකට පෙර කුලය හැඳින්වූවේත් ජාතිය නමිනුයි. ජාතිය සංකල්පය වැඩි වශයෙන් පවතින්නේ ධනේශ්වර සමාජ තුළයි. වැඩවසම් සමාජයේ, ධනේශ්වරය ස්ථාපිත වද්දී සමාජගත වූවේ සූරාකෑමයි. සූරාකෑම සඳහා ජාතිය සහ දේශසීමා මිනිසා භාවිත කළා. ධනවාදී ආර්ථිකය තුළ දේපළ හිමියෝ ජාතියට විශාල පිළිගැනීමක් ලබාදුන්නා. ජාතිය මේ අනුව ඍජුවම ධනවාදී ආර්ථිකයට සම්බන්ධයි.
ධනවාදී සමාජයක ජාතියක් තුළ පවා අසාධාරණකම්, අකටයුතුකම් සහ ගැටුම් ඇතිවනවා. ජාතියක්යැයි කියාගන්නා පිරිස තුළ පවා වෛරය ව්‍යාප්ත වෙනවා. ධනවාදී අර්ථ ක්‍රමයක් තුළ සමාජයේ සමානාත්මතාව තහවුරු වන්නේ නැහැ සහ මුල්බැස ගන්නේ සමාජ විෂමතාවයි. ඒ අවස්ථාවේදී සමාජයේ බරපතළ ගැටුමක් හටගන්නවා. මෙම ලක්ෂණ ධනවාදයේ නියත ස්වභාවයයි. ධනවාදී රටක ජාතිවාදී ගැටුම් බහුල වන්නේ එහෙයිනුයි.
කුමාරණතුංග මුනිදාස හඳුන්වාදුන් දෙස, බස, රැස සංකල්පයේ රැස යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ ජාතියයි. විශේෂයෙන්ම ඒ ‘සිංහල ජාතිය’ ගැන කියූවක් නොවෙයි. සිංහල, දමිළ, මුස්ලිම් ඇතුළු සියලු ජනවර්ගයන්හි එකතුවක් ජාතියක් ආකාරයෙන් ඔහු හැඳින්වූවා. රැස යනු ඉතාමත් ප්‍රබුද්ධ සංකල්පයක් වුණත්, වර්තමානයේ ජාතිය යන්න ලංකාවේ ඒ ආකාරයට අර්ථවත් වන්නේ නැහැ. ලොව සියලු මනුෂ්‍ය වර්ගයා එක ජාතියක්ය යන අදහසත් අද කතාබහට ලක්වී තිබෙනවා. එහිදී සංකල්පීය වශයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මුල් වෙනවා. ඒ අනුව සමාන අයිතිවාසිකම් ගැන නැවත කතා කෙරෙනවා. සෑම ජනකොටසක්ම අතර පොදු සමානාත්මතාවක් ඇති අයිතිවාසිකම් ඇතිවාක් මිස ජාතීන් වශයෙන් වෙන්කොට සැලකීමක් සිදුවන්නේ නැහැ.
පොදු මනුෂ්‍ය වරිගයක් ගැන කතා කිරීමට නම් ඒ සඳහා සමාජය සංවිධානාත්මක විය යුතුයි. විරැකියාව, දිළිඳුකම සමග සියලු මනුෂ්‍යයන් එකට ජීවත් වෙද්දී, ඒ අයට හිතන්න බැහැ ලෝක සියලු මානවයන් එක ජාතියක් බව. සමාජ සමානත්මතාව පවතින ලෝකයක, ‘පොදු මනුෂ්‍යයා, එකම ජාතියක්’ පිළිබඳ සංකල්පය ඇතිවේවි. ලංකාව අධිරාජ්‍යවාදයෙන් මිදීමට ගත් උත්සාහයේදී, ජාතිය ඉස්මතු කළා. එහිදී වර්ගය අතර සමඟියක් ඇතිවුණා. ජාතිවාදය ගැන කියද්දී, මහ ජාතිය නිරන්තරව කල්පනා කරන්නේ තමන්ට වැඩි අයිතිවාසිකම් අවශ්‍යයි යනුවෙනුයි. එමෙන්ම, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පෞද්ගලික දේපළ අයිතිය පිළිගැනීමත්, වැඩි වශයෙන් පෞද්ගලික දේපළ හිමි සුළු කොටසක් සිටීමත් අද දැකිය හැකියි. ඒ අය අපේ ජාතිය යනුවෙන් යමකට පිළිගැනීම ලබාදෙනවා. එහි යම් ජාතිවාදී ඇඟවුමක් තිබෙනවා. සිංහල ජනවර්ගයේ විශාල කොටසක් සිටිනවා වරප්‍රසාදයන් නැති. ඔවුන් සමානයන් වෙන්න ඕනෑ කිව්වාට එහෙම වෙන්නේ නැහැ. සූරා කන සමාජයක ජාතිය පටු සංකල්පයක්. විශ්වීය මනුෂ්‍යයෙක් යන සංකල්පය ඇතිවීමට ආර්ථික සමානාත්මතාව අත්‍යවශ්‍යයි.
ගෝත්‍රය ජාතිය බවට පෙරළුණා
කිවියර නන්දන වීරසිංහ..
බෙනඩික් ඇන්ඩසන් කියන පරිදි ජාතිය යනු සිතින් මවාගත් සංසිද්ධියක් යන්න මාගේ පිළිගැනීමයි. එය පරිකල්පන තත්ත්වයක්. එහිදී ඔහු මතුකරන තර්කයක් වන්නේ, කුමන රාජ්‍යයක ජීවත්වන පිරිසක් අතර පවා මේ සිතින් මවාගත් දෙය හෙයින් ගැටුමක් ඇතිවිය හැකි බවයි. ඒ වාගේම ජන සන්නිවේදන ක්‍රියාකාරීත්වයකින් තොරව මෙම පරිකල්පනයට පැවැත්මක් නැහැ. ජාතිය යන්නේ පැවැත්මට විද්‍යුත් ජන සන්නිවේදනය අනිවාර්ය අංගයක් වෙලා තිබෙනවා. සල්මන් රුෂ්ඩි පවසනවා, වසර ගණනාවක් ඉන්දීය ඉතිහාසයේ කිසිම විටෙක එක්සත් අදහසක් නොතිබුණු බව. ජාතිය සංකල්පය කුමක්දැයි ඔහු මතුකරන්නේ ඒ බව කියමිනුයි.
ආදිවාසීනුත් උතුරු ඉන්දීයයන් සමඟ සංයෝජනයක් තිබෙනවා. ඉන්දු ආර්ය භාෂා පවා ලංකාවට හුරුවන්නේ එහෙමයි. විවිධ වර්ග අතර මිශ්‍ර වීමක් ආදිවාසීන් තුළ පවා ඇති බව පොදුවේ සනාථ කළ හැකි දෙයක්. පිරිසිදු ජාතියක් ලෙස හුවා දැක්වීමට ඒ අනුව අපට සාධක නැහැ. ජනවර්ග එකිනෙකා මිශ්‍රවී ශුද්ධ ජාතියක් හෝ පරම ජාතියක් සේ සැලකෙන පරිකල්පනයක් පමණයි ඉතිරිවී තිබෙන්නේ. මීට ගරුඩවාදය කියා කියන්න මං කැමතියි. ලෝකයේ සියලු ජයග්‍රහණයන් ජාතික වශයෙන් බෙදී පවතිනවා. වෙන්ව පවතින්න සීමා හදාගත්තේ අපමයි. ජාතිය අනාදිමත් කාලයක සිට පැවතෙන්නේ අපගේම නිර්මාණයක් වශයෙනුයි. ජාතිය ගැඹුරින් පරීක්ෂා කරද්දී පාරිශුද්ධ කිසිවක් ඒ තුළ නැහැ. ජාතිය පිළිබඳ ඇති හුදු ළැදිකමක් මිස අද ලෝකයේ විශ්වීය මිනිසෙක් පිළිබඳ ළැදිකමක් ඇතිවන්නේ නැහැ. විද්‍යුත් මාධ්‍යයේ ශීඝ්‍රතාව මත මේ ආකාරයෙන් ජාතිය උත්කර්ෂයට නංවනවා දැකිය හැකියි. ජාතිය යන්න මුල් කරගෙන දිග ගමනක් යන්න බැහැ. ගෝත්‍රවාදය තමයි ජාතිය බවට පෙරළුණේ.
ජර්මනිය රාජ්‍ය ගණනාවකට බෙදී සිටියදී, ජර්මන් ජනතාව තනි ජර්මනියක් වශයෙන් ඒකරාශි කිරීමේදී රාජ්‍යතාන්ත්‍රික බිස්මාක් ඔවුන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේ ඔබේ ලෙයින් සිතන්න යනුවෙන්. ලෙයින් සිතද්දී තර්ක විතර්ක ඉවත දැමිය යුතුයි. තම සහෝදර ජනතාව සමඟ ඇති ලෝහිත බන්ධනය, සියලු භේදයන් අබිබවා යන බන්ධනයක් විය යුතුයි. ලෝකයේ එකදු ජාතියක්වත් හුදෙක් පිරිසිදු ලේ නෑයින්ගෙන් සමන්විත නැති බව පොදු සත්‍යයයි. ඒ අනුව ජාතිය යන්න අසත්‍යයක් වුවත්, හුදෙක්ම ජාතිය පිළිබඳ සංකල්පයේදී වැදගත් වන්නේ ජීව විද්‍යාත්මක සත්‍යය නොව, සම්මුති සත්‍යයයි. ජාතියක් යනු, තම පාරම්පරිකත්වය පිළිබඳව පොදු භ්‍රමයක් නිසාත්, ඒ මත අසල්වැසියන් පිළිබඳව පොදු අකමැත්තක් නිසාත් එකතු වූ ජන පිරිසක් යනුවෙන් කාල් ඩොයිෂ්ට් සමාජ විද්‍යාඥයාගේ හැඳින්වීම අපට ඉතාමත් සමීපයි. ඇත්ත වශයෙන්ම ජාතිය යනු භාවමය හැඟීමක්. එය හුදෙක්ම තර්කඥාන ක්ෂේත්‍රයෙන් ඈත්වූ, විශ්වාස ක්ෂේත්‍රයෙහි පිහිටියක් පමණයි.■
