කාලි අම්මා ඉපදුණේ සහ වාසය කෙළේ ගමේ ය. පසු කලෙකදී වෙනත් ගැමියන් සේම ඇයත් නගරයට ආවාය. හරියට, ගමේ ඇවතුම්පැවතුම්, ගැමියන් සමග කලක් යද්දී නගරයට එන්නා සේ ය. ගමේ තිබුණු විශ්වාස සහ ඇදහිලි නගරයේදී විවිධ අභියෝගවලට මුහුණදෙයි. එසේ වන්නේ, ගමේ තිබුණු නිදහස සහ සරලභාවය නගරයේදී ඒ ආකාරයෙන්ම ක්‍රියාත්මක නොවන බැවිනි. එසේම, නාගරික අවශ්‍යතාද, ග්‍රාමීය අවශ්‍යතාවන්ගෙන් වෙනස් ආකෘතියක් ගන්නා බැවිනි.
1977 න් පසු ලංකාවේ ගම සහ නගරය අතර වෙනස මැකී යාමේ අධිවේගී අදියර ආරම්භ විය. මේ අදියර, බටහිර රටවලදී අඩු වශයෙන් සියවස් එකහමාරක්වත් දිග්ගැස්සුණි. තවත් විදිහකින් කිවහොත්, බටහිර ලෝකයේ ගම සහ නගරය අතර පැවති අහසපොළොව වෙනස වෙනස් වී, ඒ දෙක අතරේ එක්තරා තුලනයක් ඇතිවීමට දීර්ඝ කාලයක් ගිය බවයි. නූතන ධනවාදී ක්‍රමයට කල්ගතවී ඇතුළු වූ ලංකාව වැනි රටවල්, ඊට වඩා කෙටි කාලයකින් ඒ යුගය ගෙවා දැම්මේය. මේ නිසා 1977 ආර්ථිකය විවෘත වීමත්, අනතුරුව ඒ කාලයේම ඇති වූ තාක්ෂණයේ ලෝක පරිමාණ අධිවේගී දියුණුව ඒ විවෘත ආර්ථිකය තුළින් ලංකාවට අවශෝෂණය කරගැනීමත් නිසා, අපේ ගමන ඉක්මන් විය. එහි අවසාන ප්‍රතිඵලය වී ඇත්තේ, දියුණුව මුලින් ඇති වූ රටවලට වඩා වේගයෙන්, ලංකාව වැනි නොදියුණු රටක ගම සහ නගරය අතර පැවති වෙනස ශීඝ්‍රයෙන් මැකී යාමයි. හරියට, කාලි අම්මා දක්ෂිණ අධිවේගී මාර්ගය ඔස්සේ කොළඹ පැමිණියා සේ ය.
නගරයට පැමිණි කාලි අම්මා මුලින් බෝඩිං වී සිටියේ කෝවිල්වල ය. ඇතැම් තැනක, බෝ ගසක් හෝ නුග ගසක් යට ය. ඇයට කලින් කොළඹට පැමිණ සිටි නාථ නමැති දෙවි කෙනෙකු විසින් එක්තරා වේදිකාවක් කල්තියාම ගොඩනඟා තිබුණි. බටහිර අධ්‍යාපනය ලබා, ඒ අධ්‍යාපනයම ජීවිකාව කරගෙන, බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවෙන්ම ජීවිතයත් බේරාගෙන සිටි, එහෙත් බටහිර පිළිබඳ තිබෙන හීනමානය රෝගයක් බවට පත්කරගත් ශාස්ත්‍රාලීය වියතුන් කිහිප දෙනෙකු මේ නාථ දෙවියන් ගෙනැවිත් එදා ‘බුද්ධිමය’ සංවාද කවය තුළ වාඩි කරවා තිබුණි. උතුරුමැද පළාතේ වකුගඩු රෝගය ගැන මුලින්ම ‘විද්‍යාත්මක’ හේතුකාරක දැක්වූයේ කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ (බටහිර) විද්‍යා මහාචාර්යවරියකි. ඇය කී පරිදි, ඒ ‘දැනුම’ ඈට සපයා තිබුණේ දවසක් හීනෙන් පෙනී සිටි නාථ නමැති දෙවියෙකි. (බටහිර) ගණිතඥයෙකු වන මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා එය කරට ගත්තේය. (බටහිර) ඖෂධවේදය පිළිබඳ මහාචාරයවරයෙකු වන, වර්තමානයේ රාජ්‍ය අමාත්‍යවරයෙකුද වන මහාචාර්ය චන්න ජයසුමන අලුතෙන් ඊට එක් විය. ඒ අනුව, ‘දේව මණ්ඩලයක්’ මහාචාර්ය නලින්ද සිල්වා විසින් දැන් සති දෙක තුනකට කලින් පිහිටුවන ලදි. ඔහු විසින් මුලින්ම එහි ගරු සාමාජිකත්වය ප්‍රදානය කෙරුණු පුද්ගලයා වුණේ, රජයේ (බටහිර) වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ සභාපති විශේෂඥ වෛද්‍ය අනුරුද්ධ පාදෙනියයි.
බොහෝ දෙනාට නොපෙනෙන මුත්, පිළිගත් පරීක්ෂණ ක්‍රමවේදයකින් පිරිසිඳ දැකිය නොහැකි මුත්, කිහිප දෙනෙකුට පමණක් පෙනෙන දේවල් ‘අදෘශ්‍යමාන බලවේග’ වශයෙන් හැඳින්විය හැකිය. මේ කිහිප දෙනාට පමණක් පෙනෙන දේවල් බොහෝ දෙනා විසින් යම් අවස්ථාවක, පරීක්ෂණයකින් තොරව පිළිගනු ලැබීමට නම්, කොන්දේසි දෙකක් සම්පූර්ණ විය යුතුය. එකක් වන්නේ, ඒ බොහෝ දෙනා තුළ පැවතිය යුතු ගැඹුරු භීතියකි. දෙවැන්න වන්නේ, ඒ භීතියෙන් ගොඩඒමට ඇති නොතිත් ආශාවකි. ඒ ප්‍රශ්න දෙකටම, පරීක්ෂණයකින් හෝ සාක්ෂි මෙහෙයවීමකින් තොර ‘විසඳුමක්’ සැපයිය හැක්කේ දෙවියන් වැනි අදෘශ්‍යමාන බලවේගයකට පමණි. පැපොල වැනි රෝගවලට ‘දෙයියන්ගේ ලෙඩ’ යන නාමය ආරෝපණය වුණේ ඒ තර්කණය ඔස්සේ ය. වකුගඩු රෝගයෙන් මුළු උතුරුමැද පළාතම ලෙඩ වෙන අවස්ථාවේ ඊට හේතුකාරක සොයාගැනීමට විද්‍යාව පමා විය. රෝගය පිළිබඳ භීතිය ඒ අතරේ රට පුරා පැතිරෙන්නට විය. ඉහතින් කී කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ (බටහිර) විද්‍යා මහාචාර්යවරියට හීනෙන් පෙනුණු අදෘශ්‍යමාන දෙවියන් විසින් රෝගයේ පසුබිම් කාරණා ‘පැහැදිලි’ කර දුන් පසු, ජනතා භීතිය තුරන් වී එය වෙනත් දෘෂ්ටිවාදයකට පිටුදුන්නේය. (මෙය, ඒ ගැන සාකච්ඡා කිරීමට අවස්ථාව නොවේ). කෙසේ වෙතත්, වැදගත් කාරණය වන්නේ මෙයයි: එදා නාථ දෙවියන් වකුගඩු රෝගයේ හේතුකාරක දක්වා සිටියා මිස ඊට ප්‍රතිකර්මයක් නියම කෙළේ නැත.
වකුගඩු රෝගයට වඩා බරපතළ විදිහට කෝවිඩ් වසංගතයට අපි ගොදුරු වීමු. ඒ වසංගතයේ උත්පත්ති කතාව චීනය ආශ්‍රයෙන් විග්‍රහ කිරීමට ලෝකයාට හැකි වූවත්, ඊට ප්‍රතිකාරයක් හෝ එන්නතක් සොයාගැනීමට විද්‍යාව පමා විය. අර අප කලින් කී මහා භීතියටත්, එයින් ගොඩඒමේ නොතිත් ආශාවටත් මුළු රටම යට විය. ඊට සැනසුම ළඟා කර දීමට මෙවර ආවේ කාලි අම්මා ය. ඒ, මේසන් බාස් කෙනෙකුගේ වේශයෙනි. මෙවරත් ගිය වාරයේ සේම, (බටහිර) ගණිත මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වාත්, (බටහිර) ඖෂධවේද මහාචාර්ය චන්න ජයසුමනත්, එහි ‘වියත්’ අනුග්‍රාහකයෝ වූහ. විද්‍යාවේ පමාව හෙවත් ‘අසාර්ථකත්වය’ විසින් නාථ දෙවියන්ට සහ කාලි අම්මාට ජීවය දුන්නා සේ, කෝවිඩ් වසංගතය පාලනය කරගැනීමට නොහැකි වීමේ රාජ්‍ය අසාර්ථකත්වය වසාගැනීම සඳහා, ඊට අමතරව, මෙවර රාජ්‍ය අනුග්‍රහයත් කාලි අම්මාට සැපයුණි. එය, නාථ දෙවියන්ට නොලැබුණු වරප්‍රසාදයකි. ඒ අනුව, සෞඛ්‍ය ඇමතිනි පවිත්‍රාදේවී වන්නිආරච්චි ගඟට මුට්ටි දැමීමෙන් සහ කාලි පැණිය පානය කිරීමෙන්, අවසානයේ කෝවිඩ් රෝගියෙකු බවට පත්වූවාය. ඇයට ඉක්මන් සුවය පතන අතරේම, මේ කියන ‘දේව පැණිය’ පරීක්ෂාවට ලක්කෙරුණු සමාජ පර්යේෂණාගරයේ ‘රට හාවිය’ බවට ස්වේච්ඡාවෙන් ඇය පත්වීම ගැන ඇයට ස්තුතිවන්ත වෙමි. (‘රට හාවා’ යනු, විද්‍යා පර්යේෂණ සඳහා යොදාගනු ලබන දකුණු ඇමරිකානු සත්ව විශේෂයකි). කෙසේ වෙතත් අවධාරණය කළ යුත්තේ මෙයයි: වකුගඩු රෝගය පිළිබඳ අර්බුදකාරී අවස්ථාවට වෙනස්ව, මෙවර, කාලි අම්මා කෝවිඩ් වසංගතයේ හේතුකාරකය ගැන කතා නොකොට කෙලින්ම ප්‍රතිකාරයක් නියම කොට දුන් බව ය.
පැණිය බීමෙන් පසු රෝගය බෝ වී ඇති බොහෝ පිරිසක් සිටිති. එහෙත් කිසිවෙකු මරණයට පත්වූ බවක් මෙතෙක් වාර්තා වී නැත. පසුව එවැනි සිද්ධියකුත් වාර්තා විය හැකි වෙතත්, පැණිය නිසාම එම මරණය සිද්ධ වී යැයි පිරිසිඳ දැනීමට තවත් කාලයක් යනු ඇත.
අපේ දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයට අනුව, යම් ක්‍රියාවක් අපරාධයක් වශයෙන් සැලකීම සඳහා, කොන්දේසි දෙකකින් එකක් සම්පූර්ණ විය යුතුය. එකක් වන්නේ, එම අපරාධය කිරීමේ ‘චේතනාව’ කෙනෙකුට තිබිය යුතු වීමයි. එනම්, කෙනෙකු ඝාතනය කිරීමේ චේතනාවෙන් යම් කෙනෙකු තවත් කෙනෙකුට පිහියෙන් ඇන දෙවැන්නාගේ මරණය සිදු කරයි නම්, පළමුවැන්නා මිනීමැරුමක් සිදුකොට ඇත. එය ඕනෑම කෙනෙකුට තේරුම්ගත හැකි අපරාධයකි. අනෙක ඊට වඩා තරමක් සංකීර්ණයි. ‘චේතනාවක්’ නැතත්, තමා කරන ක්‍රියාව මගින් අදාළ අපරාධය සිදු විය හැකි බවට, එම ක්‍රියාව කරන්නා තුළ ‘දැනුමක්’ තිබේ නම්, එයද අපරාධයට වැරදිකරු කිරීමට ප්‍රමාණවත් වෙයි. උදාහරණයක් වශයෙන්, මගේ මිතුරෙකු යටිබඩ පෙදෙසේ ඉන්ද්‍රිය රෝගයකින් පෙළෙන බව හොඳින් දැනගෙනම මා ඔහුගේ බඩට පයින් ඇනීම නිසා ඔහුගේ මරණය සිදුවන්නේ නම්, මා මිනීමරුවෙකු වන්නේය. බඩට පයින් ඇනීමකින් සාමාන්‍ය තත්වයකදී කෙනෙකු ඝාතනය නොවෙතත්, එසේ පයින් ඇනීමෙන් ඔහු ඝාතනය කිරීමේ චේතනාවක් මගේ හිතේ නොතිබුණා වෙතත්, අර කී විශේෂ රෝගී තත්වය පිළිබඳ ‘දැනුම’ මට තිබුණු නිසා මා මිනීමරුවෙකු වන්නේය. එයින් පෙනී යන්නේ, අපරාධයකට වරදකරු වීම සඳහා, චේතනාව හෝ දැනුම යන දෙකෙන් එකක් පමණක් ප්‍රමාණවත් වන බව සහ ඒ දෙකෙන් එකක් අනිවාර්ය කෙරෙන බවයි.
මේ කාරණය තවත් පැත්තකින් පැහැදිලි කළ හැකිය. අපේ නීතියට අනුව, සිහිවිකල් තැනැත්තෙක් කරන කිසිවක් වරදක් නොවේ. එහි තේරුම වන්නේ, හරි වැරැද්ද තෝරාබේරා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් පියවි සිහියක් නොතිබීම නිසා එම තැනැත්තා වෙත වරදක් ආරෝපණය කළ නොහැකි බවයි. අපේ දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ 77 වැනි වගන්තියේ එය මෙසේ දැක්වෙයි: “ක්‍රියාව කරන වේලෙහි එහි ස්වභාවය හෝ තමා වැරදි දෙයක් හෝ නීතියට පටහැනි ක්‍රියාවක් කරන බව සිහිවිකලත්වය නිසා දැනගැනීමට පුළුවන්කමක් නැති තැනැත්තෙකු විසින් කරනු ලබන කිසිවක් වරදක් නොවේ.”
දැන් ‘ධම්මික පැණියේ’ නිර්මාතෘවරයා ගැන සලකා බලමු.
මොහුට ජයශ්‍රී මහා බෝධි භූමියට යම් අවස්ථාවක ඇතුළු වීමට බලධාරීන් විසින් ඉඩ නොදීම නිසා කෝපයට පත්ව, අටමස්ථානාධිපති නායක හිමියන් වෙත ගොස් උන්වහන්සේට තර්ජනාත්මක ස්වරයෙන් කතා කරන දර්ශනයක් පසුගිය දා සමාජජාලා තුළ සංසරණය වුණි. ඔහුගේ ඒ හැසිරීම පිළිබඳ විශාල විරෝධයක් සමාජයෙන් මතුවීමට පටන්ගත් විට මොහු කියා සිටියේ, ඒ අවස්ථාවේ තමන් කළ කී කිසිවක් තමන් නොදන්නා බවත්, එසේ හැසිරුණේ කාලි අම්මා මිස තමා නොවන බවත් ය.
ගිය සතියේ දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු යම් කාරණයකට මොහුගේ නිවසට ගිය අවස්ථාවක එම වෛද්‍යවරයාට පහර දී, පැය කිහිපයක් නිවාස අඩස්සියේ තබාගෙන සිටි බවක් වාර්තා විය. ඒ ගැන ඒ පළාතේ පොලීසියට පැමිණිලි කළත් වැඩක් වුණේ නැති නිසා අවසානයේ වරකාපොල පොලීසියට පැමිණිලි කළ බව අගතියට පත් පාර්ශ්වය ප්‍රකාශ කර තිබුණි. මේ ගැන අදහස් දක්වමින් ඉහත කී ‘පැණිබාස්’ කියා තිබුණේ, තමාගේ හැසිරීම කාලි අම්මාගේ ආවේශය යටතේ සිදු වූවක් බව ය.
දැන් අපට මොහු සම්බන්ධයෙන් එලැඹිය හැකි නිගමන තුනක් තිබේ. එකක් වන්නේ, කාලි අම්මා කෙනෙකු ගැන ඔහු කියන්නේ බොරුවක් බව ය. එසේ නම්, මහනායක හිමියන්ගේ සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් අනුරාධපුර පොලීසිය හෝ දන්ත වෛද්‍යවරයාගේ සිද්ධිය සම්බන්ධයෙන් කෑගල්ල හෝ වරකාපොල පොලීසිය මේ වන විට නීතිමය පියවර ගත යුතුව තිබුණි. එසේ ගත් නීතිමය පියවරක් ගැන මේ දක්වා ආරංචියක් නැත. එයින් පෙනී යන්නේ, ඔහු බොරුවක් කියතියි බලධාරීන් විශ්වාස නොකරන බව ය. ඒ නිසා ඊළඟ නිගමන දෙකෙන් එකකට අපට එලැඹිය හැකිය. ඉන් එකක් වන්නේ, ඔහු පිස්සෙකු විය යුතු බවයි. එසේ නම්, ඉහතින් කී දණ්ඩ නීති සංග්‍රහයේ 77 වැනි වගන්තියේ ආරක්ෂාව ඔහුට තිබේ. තෙවැන්න වන්නේ, කාලි අම්මා යැයි වෙනම තැනැත්තියක් ඇත්තෙන්ම සිටිය හැකි බවයි. එසේ නම් අපේ නීති බලධාරීන් ඒ කාලි අම්මා සොයා ඈට එරෙහිව නීතිමය පියවර ගත යුතුය.
මේ සියල්ලෙන් පෙනී යන්නේ, ක්‍රියාවක සාපරාධී වගකීමෙන් යමෙකු නිදහස් කිරීමේ අවසරයක් දක්වා කාලි අම්මා නමැති ගැහැනිය මේ වන විට ලොකු මහත් වී ඇති බවයි. අප කතා කළ පැණිය කාලි අම්මාගේ වට්ටෝරුවක් මත සකස් කළ බවත්, තමා වෛද්‍යවරයෙකු නොවන බවත් මේ පුද්ගලයා අවධාරණයෙන් කියා සිටී. එසේ තිබියදීත්, බලධාරීන් බලා සිටින්නේ මොහුගේ පැණිය නිසා යම් ජීවිත හානියක් වීමෙන් හෝ මොහු විසින්ම යමෙකු ඝාතනය කොට, එය කාලි අම්මාගේ වගකීමක් මිස තමාගේ වගකීමක් නොවෙතැයි කියන විත්තිවාචකය ගෙන එන තෙක්ද යන්න පැහැදිලි නැත.
කෙසේ වෙතත් මේ අලුත් වර්ධනය ‘පැණිබාස්ගේ’ ස්වතන්ත්‍ර නිර්මාණයක් නොවේ. ඒ ක්‍රමෝපාය දැන් කාලයක සිට, මේ රටේ බලධාරීන්ගේ ආශීර්වාදය යටතේ විවිධ පුද්ගලයන් විසින් සමාජගත කොට තිබූ සුවිශේෂ හැසිරීම් රටාවකි. මහ දවල් කොලොන්නාවේ සිදු වූ අපරාධයක් ‘මට මතක නැහැ’ කියූ අවස්ථාවක් මෑත ඉතිහාසය තුළ තිබේ. ගඩොලින් ගඩොල ගොඩනැඟූ මහා ප්‍රාසාදයක්, අදටත් හිමිකරුවෙකු නැතිව මල්වානේ අසරණ වී සිටී. මේ වනාහි, වගවීම සහ පුද්ගලයා අතර ඇති පුරුක පුපුරුවා හැරීමකි. ඒ සඳහා සැපයී ඇති න්‍යායික හුය සංකේතවත් කරන වර්තමාන ගැහැනිය කාලි අම්මා ය.
දැන් අපි තව ටිකක් එහාට යමු. පසුගිය මාස කිහිපය තිස්සේ, දේශපාලන පළිගැනීම් පිළිබඳ සොයා බැලීමේ ජනාධිපති කොමිසමක් ක්‍රියාත්මක විය. මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන කාලයේ සිදු වූ අපරාධ හෝ දූෂණ ක්‍රියා සම්බන්ධයෙන් චෝදනාවන්ට ලක්වී අධිකරණයට ඉදිරිපත් කර සිටි බොහෝ දෙනා ‘දේශපාලන පළිගැනීම්’ යන ශීර්ෂය යටතට ගනිමින් අහිංසකයන් සේ එහිදී අලුතින් වෙස්ගන්වනු අපට පෙනුණි. ඒ අනුව, බැසිල් රාජපක්ෂ, උදය ගම්මන්පිල, යෝෂිත රාජපක්ෂ, නාලක ගොඩහේවා, පිල්ලෙයාන්, ජාලිය වික්‍රමසූරිය, නිශ්ශංක සේනාධිපති, රෝහිත බෝගොල්ලාගම සහ උදයංග වීරතුංග ආදි පුද්ගලයන් නිfදාස් කොට නිදහස් කළ යුතු බවට මෙම කොමිසම ගිය සතියේ නිර්දේශ කෙළේය. කාලි අම්මාගේ ආවේශයෙන් ‘පැණිබාස්’ වගවීමෙන් නිදහස් කෙරෙන ආකාරයට මෙය සමාන ය. වෙනසකට ඇත්තේ, උද්ධෘතය පමණි. ‘කාලි අම්මා’ යන සංකල්පය වෙනුවට මේ කොමිසම තුළ භාවිත වූ යෙදුම වුණේ, ‘දේශපාලන පළිගැනීම්’ යන්නයි. කාලි අම්මා සහ මේ කොමිසම ඒ දක්වා සමපාතයි.
එහෙත් කොමිසම තවත් එහාට ගියේය. අතීත චුදිතයන් නිfදාස් කොට නිදහස් කිරීමට පමණක් නොව, අතීත චෝදකයන් වර්තමාන චුදිතයන් බවට පත්කිරීමටත් මේ කොමිසම පියවර ගෙන ඇත. ඒ අනුව, රනිල් වික්‍රමසිංහ, චම්පික රණවක, මංගල සමරවීර, එම්. ඒ. සුමන්දිරන්, සරත් ෆොන්සේකා සහ අනුර කුමාර දිසානායක වැනි දේශපාලනඥයන්ටද, ජ්‍යෙෂ්ඨ පොලිස් අධිකාරී ශානි අබේසේකර සහ නියෝජ්‍ය සොලිසිටර් ජෙනරාල්වරයෙකු වන තුසිත් මුදලිගේ වැනි රාජ්‍ය නිලධාරීන් පිරිසකටද විරුද්ධව, ඉහත කී ‘අහිංසකයන්ට’ විරුද්ධව කටයුතු කර තිබීම සම්බන්ධයෙන්, නීතිමය පියවර ගත යුතු බවටත් කොමිසම නිර්දේශ කොට තිබේ. මහා දඩයම පටන්ගැනීමට ආසන්නයි. කාලිඅම්මා, ‘පැණිබාස්’ සම්බන්ධයෙන් එතරම් ත්‍යාගශීලී වුණේ නැත. ඇය කෙළේ, සියලු වගකීම්වලින් ඔහුව නිfදාස් කිරීම පමණි. ඒ අර්ථයෙන් ගත් විට, මේ කොමිසම, කාලි අම්මා වැඩිවිය පත්වීමේ අවස්ථාවක් වශයෙන් සැලකිය හැකිය.■
