■ කැත්ලීන් ජයවර්ධන
අලුත් ලෙස පෙනුණ ද එය අවුරුදු අනූවක් තරම් පරණ ය. එහෙත් එහි මානය අලුත් ය. විසිවන සියවසේ තුන්වන දශකය ආරම්භයේ කරළියට නැගුණු මේ අපූරු සාහිත්‍ය සංකථනයට එක්වී ඇත්තේ මේ රටේ බිහි වූ විශිෂ්ට, පුරෝගාමී නවකතාකරුවන් දෙදෙනා ය. ඒ, මහගත්කතුවර මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ හා සාහිත්‍ය චක්‍රවර්ති ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා ය. මේ මාහැඟි කෘතිය නම් කර ඇත්තේ ද ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා, මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ නවකතා වාදය ලෙස ය. දයාපාල ජයනෙත්ති විසින් සම්පාදනය කරනු ලැබූ මේ කෘතිය මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ භාරකාර මණ්ඩලයේ ප්‍රකාශනයකි.
වසර 100 කට ආසන්න වූ අතීතයකට හිමිකම් කියන මේ කෘතියේ නූතනත්වය හා සදාතනිකත්වය පවතින්නේ අදහස් හා ආකල්පයන්හි මිස සංකථන බසෙහි නොවේ. එහි මූලික පදනම වන්නේ සංවාදයට සහභාගි වන දෙදෙනාම නවකතාව හා විචාර කලාව මනාලෙස ප්‍රගුණ කර තිබීම හා දෙදෙනාම උපන් ගෙයි ලේඛකයන් වීම ය.
විචාරය උගැන්විය හැක්කක් නොවේ.
මේ පොළඹවනසුලු අවධාරණය අප උපුටා ගත්තේ ද නවකතාවාදය කෘතියෙනි. ඇලන් ටේට් (ALLEN Tate) නම් වූ අමෙරිකානු විචාරකයාගේ හා කවියාගේ අවධාරණයක් වන එය, මෙතැනදී උද්ධෘත කොට දක්වන්නේ මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ සූරීහු ය. නවකතාවාදයේ එන සංකථන මාලාවෙන් මතු කෙරෙන අදහස්වලට ද එය අතිශයින් යෝග්‍ය ය. පොතේ පරිශිෂ්ටය සමන්විත වන්නේ සිංහල නවකතාව සහ ඊට හිමි ස්වාධීන විවේචනය යනුවෙනුත් නව ගද්‍ය රීති හා පැරණි බෞද්ධ සාහිත්‍යය මැයෙනුත් සම්පාදනය වූ සාරවත් ලිපි දෙකකිනි.
1930 වර්ෂයේ මාර්තු 26 වැනිදා පටන් මැයි 10 වන දා දක්වා මේ විවාදය අඛණ්ඩව පළවී ඇත්තේ ‘ස්වදේශ මිත්‍රයා’ පුවත්පතෙහි ය. එය දීර්ඝ ලිපි 6 කින් යුක්ත වූවකි. පොත කියවා නිම කළ සැණින් අප තුළ කිසියම් කනගාටුවක් හටගැනුණේ නවකතාව කෙරෙහි උනන්දුවක් දක්වන අතිමහත් බහුතරය වෙත මෙවැනි පුවත්පත් අවකාශයක් මෙකල විවර නොවන්නේ මන්දැයි කියා ය. මෙය පුවත්පත් අවකාශය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් ද නොඑසේ නම් මෙකල එවැනි සියුම්, පරිණත හා අවංක සාහිත්‍යවේදීන්ගේ (විශේෂයෙන් චින්තකයන්ගේ) හිඟ පාඩුවක් පවතින්නේ ද යන ප්‍රශ්නය මතු වූයේ දෙවෙනි වරට ය.
සිංහල නවකතා විචාරයෙහි දක්නට ලැබෙන දුර්වලතා පිළිබඳව මෙහිදී මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ සූරීන් හුවා දක්වන අදහස් අප වඩවඩාත් විස්මපත් කළ බව කිවයුතු ය. ඒ අවුරුදු අනුවකට පෙර සිංහල සාහිත්‍ය ක්ෂේත්‍රය තුළ පැවැති යම් යම් ස්වභාවයන් තවමත් වෙනස් නොවුයේ ද නැතහොත් මේ වන විට ඒවා මුහුකුරා ගොස් ඇත්තාක් මෙන් පෙනීයන්නේ අපේම වරදක් හේතුවෙන් දැයි සිතුණ නිසා ය. සාහිත්‍ය විචාරය සම්බන්ධයෙන් මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන්ගේ ඒ අදහස් දැක්වීම මෙහිලා සඳහන් කරන්නේ මෙය කියවන පාඨකයාටම ඒ ගැන සිතා බැලීම සඳහා අවකාශයක් විවර කර දීමට ය.
වික්‍රමසිංහ සූරීන් මෙහිදී හුවා දක්වන්නේ සිංහල නවකතා විවේචනයේ දක්නා දුර්වලතාවලින් කිහිපයකි.
1. ගතානුගතිකත්වය, හොඳ නවකථා නොකියවා විචාර නිබන්ධ පමණක් කියවීමෙන් ලබන දැනුම මීට එක් හේතුවකි.
2. නොපැසුණු දැනුම් ඇති විවේචකයන්ගේ පටු කල්පනා විවේචනයට පිවිසීම
3. ඇතැම් විවේචකයන් තමන්ගේ රුචි අරුචිකම් නවකතා විනිශ්චය ලෙස ගර්වයෙන් දැක්වීම.
4. අත්දැකීමෙන් හා දැනුමෙන් නොපැසුණවුන් නවකථා කියවා හොඳින් එහි අරුත් වටහා නොගෙන ගුණදොස් සෙවීමට වෑයම් කිරීම.
5. බටහිර ශ්‍රේෂ්ඨතම නවකථා හත අටක් හා ජාතක කථා විස්සක් තිහක් පවා නොකියවූ සමහරුන් ඉංගිරිසි භාවිත විචාරය පිළිබඳ පොත් කියවා එහි ඇති සංකල්ප උචිතානුචිත විවේක බුද්ධියෙන් තොරව සිංහල නවකථාව උදෙසා ව්‍යවහාර කරන්ට වෑයම් කිරීම.
6. ස්වාධීන නවකථාවක සන්දර්භය අසහාය එකකි. නවකථාවක්, ඊට හිමි සන්දර්භයම අනුව විවේචනයට ශක්තිය නැතියන් ඇතැම් ඉංගිරිසි විවේචකයන්ගේ යල්පැනගිය මත ගුරුකොට ගැනීම.
7. සාර්වත්‍රික ධර්‍මනීති වෙනුවට ඔවුනොවුන්ගේ කැමැති අකැමැතිකම් අනුව නවකථාවක චරිතයන්ගේ හොඳ නරක විනිශ්චය කරන්ට වෑයම් කිරීම. මෙය නවකථා විවේචනයට අහිමි කාරියකි. (ඩබ්ලියු ඒ. සිල්වා මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ නවකතා වාදය, 100-101 පිටු)
මේ සියල්ල මේ දක්වාත් මේ අයුරින්ම සිදුවන්නේ ද නැද්ද යන්න ගැන නැවත නැවතත් සිතා බැලීම යෝග්‍ය ය.
මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ සූරින් වැඩිදුරටත් පවසන්නේ සමාජවාදී නවකතාව, සමාජ නිරූපණ නවකතාව, තාත්වික නවකතාව, පරාජිත චරිත, නිශ්ක්‍රීය චරිත, දුර්වල චරිත, සාර්ථක චරිත වැනි වදන් නවකතා විවේචනයෙන් බැහැර විය යුතු යැයි කියා ය. ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා නම් වූ අපුරු නවකතාකරුවා පහන් ටැඹක් සේ නැගී සිටින්නේ මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන්ගේ මේ ප්‍රකාශය ද සමගිනි යි අපට සිතෙයි. නවකතාකරණයට මෙන්ම නවකතා කියවීමට ද ඇබ්බැහි ව සිටින්නන්ගේ මුල් පාඩම, මුල් අභ්‍යාසය වන්නේ රසවත් කතා කියවීම යැයි අපි අවංකවම විශ්වාස කරමු. ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වාගේ නවකතා කියවීමෙන් ම නවකතාවට පෙම් බැඳි පාඨක පිරිසක් තවමත් මේ රටේ ජීවත් වෙයි. කෙසේ වුවද මේ විශිෂ්ට ලේඛකයන් දෙදෙන සිංහල නවකතාව පෝෂණය කළේ එකම මගක එකාකාර ගමනක යෙදෙමින් නොවේ. බරපතළ වරදක් සිදුවූයේ මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ සූරින්ගේ සහ සාහිත්‍ය චක්‍රවර්තී ඩබ්ල්යූ ඒ. සිල්වාගේ නවකතාකරණය, වර්ගීකරණයන්ගෙන් අවලස්සන වීමට ඉඩ හැරීම යැයි අපට සිතෙන්නේ ඒ නිසා ය.
මිනිසුන් මෙන්ම ලේඛකයන් ද විවිධ ය. සාහිත්‍යයේ, නවකතාවේ ද විවිධ ශානර පවතී. යථාර්ථවාදී නවකතා මිස රසවත් නවකතා ලෝකයට අනවශ්‍ය යැයි තර්ක කිරීම මේ විවිධත්වය නොතකා හැරීමකි. ඉන්දියාවට මුල්ක්රාජ් ආනන්ද් මෙන්ම නාරායන් ද වැදගත් ය. අපිදු රසවත් ආහාර ප්‍රියකරමු. පෝෂණ පදාර්ථ සහිත ගුණාත්මක ආහාර කෙරෙහි ද සැලකිල්ලක් දක්වමු. මේ දෙකම අපට අත්‍යවශ්‍ය ය.
‘නවකතාව’ යනු කුමක්දැයි හඳුනාගන්නට පාඨකයා උත්සාහ ගනිමින් සිටි විසිවන සියවස මුල්භාගයේ නවකතාව කෙරෙහි ආසක්ත වන්නට, ආකර්ෂණය වන්නට පාඨකයාට උත්තේජනයක් සැපයුවේ ඩබ්. ඒ. සිල්වාගේ නවකතා ය. ඒ ජනතා ආකර්ෂණය නිසිලෙස හඳුනා නොසිටියේ නම් සිනමාකරුවන් ඩබ්.ඒ. සිල්වාගේ නවකතා අතිමහත් බහුතරයක් චිත්‍රපට සඳහා තෝරා ගන්නේ ද නැත. කොටින්ම කිව යුතු වන්නේ මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ කෙනෙක් මෙන්ම ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා කෙනෙක් ද සිංහල සාහිත්‍යයට ඕනෑ වූ බවය. එහෙත් මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ ඩබ්ල්යූ ඒ. සිල්වාගේ කතාකලාව අනුකරණය කරනු දැකීමට හෝ ඩබ්ල්යූ ඒ. සිල්වා මාර්ටින් වික්‍රමසිංහගේ අනුගාමිකයෙක් වනු දැකීමට හෝ අපට ඕනෑ වූයේ නැත. කෙසේ වුවද මේ දෙදෙනාම සිංහල නවකතාවේ ප්‍රගතිය උදෙසා සිදුකළ මෙහෙවර සුවිසල් ය. මේ විශිෂ්ටයන් නවකතාකරණයට අත්පොත් තබන්නට යොමුවූයේ විශ්ව සාහිත්‍ය සාගරයේ හොඳහැටි කිමිදී, අපරදිග නවකතාවේ ශිල්පධර්ම පිළිබඳව ද පාරප්‍රාප්තවීමෙන් පසුව බවට ‘නවකතා වාදය’ සාක්ෂි දරයි. නවකතාවාදය දිගින් දිගටම ඇදී යන්නේ පාඨකයාට නවකතාව නම් වූ සාහිත්‍යාංගය පිළිබඳ ඉතා වැදගත් තොරතුරු සමුදායක් සම්පාදනය කරමිනි.
කොළඹ ආණ්ඩුවේ විද්‍යාභ්‍යාස ශාස්ත්‍රශාලාවේදී ‘නවකතා නිෂ්පාදනය’ යන මාතෘකාව යටතේ ඩබ්.ඒ. සිල්වා ඉදිරිපත් කර ඇති කතාව නවකතා රචකයකුට, නවකතා ලිවීම සම්බන්ධයෙන් ස්ර්වකාලීන මානයක් පෙන්වා දෙයි. (මේ වාදයට මුල පිරෙන්නේ ද මෙයිනි.)
නවකථා නිෂ්පාදනයට භාෂාව දැනීම ඇති කර ගතහැක්කේ නිතර නිතර පළපුරුදුකම් ඇති කර ගැනීමෙනි. ප්‍රථම කොට නවකථා දෙකක් තුනක් ලියා ඒවා ගිනිමැලේ ලා පු`ඵස්සා පළපුරුදුකම් ඇතිකර ගත යුතු ය. නවකථා ලිවීමේදී වචනවල සංගීතය ඇති කළ යුතු ය. කියවන්නාගේ දිව නොපැකිලෙන අයුරින් රමණීය ලෙස වචන එකිනෙකට ගැටෙන පරිදි වචනවල සංගීතය ඇතිවිය යුතු ය. මීට වචන සංයෝගය පිළිබඳ පළපුරුද්දක් ඇතිවිය යුතු ය. පොත්පත්වලින්ම නොව තමන්ගේ පළපුරුදුකම් වලින් පළපුරුදුකම් ඇතිකර ගත යුතු ය. (16 පිට)
වචනයේ ධ්වනි ශක්තිය නවකතාවට ද අදාළ වන බව (ලිඛිත බසට මෙන්ම වාචික බසට ද) මෙකල බොහෝ නිර්මාණකරුවෝ නොසිතති. වචනවල සංගීතය ඇතිවීම යන්නෙන් මෙහිදී අදහස් වන්නේ එයයි. මතවාදීව යමක් පෙන්වාදීම මිස පෞද්ගලික ප්‍රශ්නයක් ආරෝවක් මේ වාදය අතරට රිංගා නොගත් බව ඉතා පැහැදිලිව පෙනීයන අතර වික්‍රමසිංහ සූරීහු ද මෙසේ එය තහවුරු කරති.
කොයි දෙයක් ගැන වුවත් මතභේද ඇතිවීම ධර්මතාවක් බැවින් සිල්වා මහතාගේ වැදගත් කථාවෙන් ප්‍රකාශ වන ඇතැම් අදහස් ගැන මතභේද ඇති වුවහොත් හේ පුදුමයක් නොවේ. මගේ සංශයට හේතුවුණු එබඳු තැනක් ගැන අදහස් දැක්වීමට මේ ලිපිය ලියනු ලැබේ. මෙය සිල්වා මහතාගේ කථාවෙහි සිදුරු සොයන අටියෙන් කරන තැතනීමක් නොවේ. (23 පිට)
සිංහල නවකතාවේ යෝධයන් වැනි වූ මේ මහාලේඛකයින් දෙදෙන මැනවින් ඔවුනොවුන් හඳුනා සිටි බවත් ඔවුන් අතරේ අන්‍යොන්‍ය අවබෝධයක් මෙන්ම ගෞරවයක් ද වූ බවත් විශද කරන්නේ ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා සූරින් පළකරන මෙවැනි අදහසකි.
‘මෙසේ වාදක්කාරයකු වුවද වික්‍රමසිංහ මහතා මම හොඳටම හඳුනමි. බොරුවෙන් අප ජය ගන්නට හෝ බොරුවෙන් අප කෙළෙසන්නට හෝ යටි සිතින්වත් වෑයම් කරන්නෙකැයි මම නොසිතමි.’ (8 පිට)
ස්වාභාවික (Realistic) නවකතා, මනඃකල්පිත (Idealistic නවකතා හා අද්භූත නොහොත් විචිත්‍ර (Romantic) නවකතා වශයෙන් නවකතාව කොටස් 3 කට ඡේදනය කළහැකි යැයි ඩබ්ල්යු ඒ. සිල්වා සූරීන් පවසද්දී ඒ මතය විමර්ශනය කරමින් වික්‍රමසිංහ සූරීන් පෙන්වා දෙන්නේ නවකතාව බෙදන්නට හැකිවන්නේ ස්වාභාවික හෙවත් යථාර්ථවාදී හා අද්භූත වශයෙන් දෙකොටසකට පමණක් වන බව ය. නවකතා වාදයට මුල්වී ඇත්තේ ද මේ ප්‍රශ්නයයි.
රුසියන් සාහිත්‍යය හැම සාහිත්‍යයකටම වඩා වයසින් අඩුවුණ ද අධ්‍යාත්මික ගුණයෙන් එය හැමටම පරණයැයි පවසන වික්‍රමසිංහ සූරීන් මැක්සිම් ගෝර්කිගේ මිනිසුන් විසිහය දෙනෙක් සහ ගැහැනියක් යන කතාව ප්‍රස්තූතව මෙවැනි කතාවක් කියයි.
සිල්වා මහතා ගෝර්කිගේ (‘Tewenty Six Men and a Girl’) ‘මිනිසුන් විසිහදෙනකු සහ තරුණියක්’ යන කථාව මතක් කරතත් ඒ ගැන කිසිවක් නො කියයි. සමහර විට භයානක අසභ්‍ය කථාවකැයි නමින් මිනිසුන් රැවටෙන නිසා මේ කථාව මතක් කරන ලද්දේදැයි නොදනිමි.’
ඇනටෝල් ප්‍රාන්ස් නැමැති ප්‍රන්ස කවියා ‘සිල්වෙස්ටර් බොනාර්ඩ්ගේ අපරාධ’ යි නවකථාවක් ලීවේ ය. නොබල්ගේ සාහිත්‍ය ත්‍යාගය හිමිවූයේත් මේ පොත සම්බන්ධයෙනි. පොතේ නම එසේ වුවත් ඒ පොතේ ඇතුළත් කථාව මනුෂ්‍ය ජීවිතය ගැනත් ලෝකය ගැනත් පඬිවරයකුගේ අදහස් ප්‍රකාශ වන සේ ගළපන ලද්දකි. මිනීමැරුමක් හෝ වෙන යම් කිසි අපරාධයක් එයින් විස්තර නොවේ, නම් කියවූ අයකු එය මිනී මැරුමක් පිළිබඳ කථා ‘වස්තුව කැයි සිතන්ට පු`ඵවන. සිල්වා මහතා, (‘Tewenty Six Men and a Girl’) යන නම සඳහන් කරන්නෙත් නමින් මිනිසුන් බිය ගැන්වීමට දෝයි නොදනිමි. (53 පිට)
ඩබ්.ඒ. සිල්වා තමාගේ වාරයේදී මීට පිළිතුරු සපයන්නේ උපහාසය ද නිසි පමණට මුසු කරමිනි.
‘සිල්වා මහතා ගෝර්කි ගේ (‘Tewenty Six Men and a Girl’) ‘මිනිසුන් විසිහදෙනෙකු සහ තරුණියක්’ යන කථාව මතක්කරතත් ඒ ගැන කිසිවක් නොකියයි.’
මම කිසි තැනක මෙබඳු නමක් මතක් නොකෙළෙමි. ඉතින් මම ඒ ගැන යමක් කෙසේ කියම් ද? වික්‍රමසිංහ මහතා මේ පමණකින් නොනවතියි.
‘සමහර විට භයානක අසභ්‍ය කථාවකැයි නමින් මිනිසුන් රැවටෙන නිසා මේ කථාව මතක් කරන ලදැදැයි නොදනිමි’ යි කියා ද කියයි.
මිනිසුන් විසි හදෙනෙකු සහ තරුණියක්…. ඇත්තෙන්ම හයවෙන්නට නමක් තමා. කවුද මේක කිවේ? මෙය දුටු හැටියේ මට පිස්සුද කියා මම කල්පනාකර බැලුවෙමි. මගේ ලිපිය දෙතුන් වරක්ම කියවා යම්කිසි ඔල්මාදයකින්වත් මෙවැන්නක් ලියවී ඇද්දැයි සොයා බැලුවෙමි. නෑෟ මට පෙනෙන්නට එසේ කිසිවක් නෑෟ වික්‍රමසිංහ මහතා තවත් තැනක නැවතත් මේ කථාව ගැනම මෙසේ කියයි. (73-74 පිටු)
නවකතා වාදයට අදාළ ලිපිපෙළ පළ කළ ‘ස්වදේශ මිත්‍රයා’ පුවත්පතේ කර්තෘ, වාදය සමාප්ත කර ඇත්තේ නිගමන පාඨයක් ද එළිදක්වමිනි.
‘සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රකට කරුණු රාශියක් ගෙන හැර දක්වමින් මෙතරම් සාරවත් සාකච්ඡාවක් පැවැත්වීම ගැන ඒ මහතුන් දෙපළට ස්තුති කළ යුතු යි. තවද මෙවැනි විශේෂඥයින් දෙපළක් විසින් නවීන දෙයක් ගැන ලියන ලද ලියුම් ස්වදේශ මිත්‍රයා මගින් ම ප්‍රසිද්ධ කරන්ට ලැබීම ගැන අපි ද සතුටු වම්හ.’
නවකතා වාදය හා අදාළ ලිපිවලට අමතරව වික්‍රමසිංහ සූරින්ගේ විවාදාපන්න අදහස් රැසක් හකු`ඵවන අපුර්වාකාරයේ ලිපි දෙකක් සඳහා ද පොතේ පිටුගණනාවක් වෙන්ව තිබේ. මෙහිදී මැක්සිම් ගෝර්කිගේ නවකතා කරණය ගැනත් කැමූගේ Outsider (පිටස්තරයා) නවකතාව ගැනත් වික්‍රමසිංහ සූරීන් පළකරන අදහස් කිහිපයක් අවසාන වශයෙන් මේ ලිපියට එක්කළ යුතු යැයි සිතුණේ එය පෙර නෑසුවිරූ නැවුම් අදහසක් ලෙස ද පෙනීයන නිසා ය.
‘මැක්සිම් ගෝර්කි සමාජ විප්ලවය පිළිබඳ නවකථා ලියුවකු මෙන් අප රට බොහෝ දෙන සලකති. ඔහුගේ ‘මව’ හැර අනික් නවකථා සමාජ විප්ලවයක් නිරූපණය කෙරෙන නවකථා ලෙස සැලකිය හැකිද? ඔහු, නවකථා කලාවත් නවකථා සන්දර්භයත් ගුරුකොට ගෙන රදළ-ධනවාදී සමාජයෙහි සිරිත්, විරිත්, ආචාර, සමාචාර විධි අවඥාවෙන් බැහැර කොට, ගතානුගතික සුසිරිත් නොතකා සාහසික ලෙස ජීවත් වන පිරිමින්ගේත් ගෑනුන්ගේත් චරිත නිර්මාණය කළේ ය. ඔහු සමාජ විප්ලවයට රුසියාවේ කම්කරුවන් පිබිදවූයේ මේ චරිතයන් මගිනිත නවකථා හෝ සමාජවාදීය නවකථා හෝ ලිවීමෙන් නොවේ.’ (102 පිට)
පිටස්තරයා ලෙස සිංහල බසට නැගුණ ඇල්බෙයා කැමූගේ ධමඑිසාැර නවකතාව පිළිබඳ ප්‍රකටව ඇති විචාරක මත ඛණ්ඩනය කරමින් වික්‍රමසිංහ සූරීන් ඒ ගැන පවසන්නේ මෙසේ ය.
‘ඇල්බර්ට් කැමුගේ Outsider නමැති නවකථාව මුලදී විවේචනය කළ ඇතැමෙක් එහි අභිප්‍රෙතාර්ථය හැඳින්වුයේ මෙසේ ය: ඒ නවකථාවේ නායක චරිතය අප්‍රිකාවෙහි ප්‍රන්ස තරුණයෙකි. දැඩි නියං කාලයෙහි ඔහු අරාබි ජනයා බහුල මූදු වෙරළෙහි ඇවිදියි. නියඟට කිපුණු ස්නායු ඇති ඒ ප්‍රන්ස තරුණයාගේ සිත අවුල් වෙයි. හෙවත් ඔහුගෙ සිතට ක්ෂණික ඔල්මාදයක් පිවිසෙයි. ඒ ඔල්මාදය නිසා ඔහු අරාබිකාරයකුට වෙඩි තබා මරයි. අනතුරු ව ඔහු සිරභාරයට ගනු ලැබීමත් ඔහුට විරුද්ධව පවරනු ලැබූ නඩු විභාගය පිළිබඳ කරුණුත් කථාවෙන් විස්තර වෙයි.
නියඟට කිපුණු ප්‍රන්ස තරුණයකු ක්ෂණීක ඔල්මාදයෙන් අරාබිකාරයකු මරනු ලැබීම එංගලන්තයේ සමහර ඉංගිරිසි විචාරකයන් ඉතා වැදගත් ගැඹුරු අරුත් ධ්වනිත කරන සිද්ධියක් ලෙස සැලකුව ද අපත් ඔවුන් අනුව සිතිය යුතු ද? අප්‍රිකාවේ නියඟට කිපුණු ප්‍රන්සකාරයකු ක්ෂණික ඔල්මාදයෙන් අරාබි කාරයකු මරනු ලැබීමත් අපගේ මැරවරයකු තමාගේ ගෙදර රට බැළලියක පොළොවෙහි ගසා මැරීමත් යන දෙක අතර වෙසක් ඇතැයි අප විසින් ඇදහිය යුතු ද? හැබැයි අරාබිකාරයා මරනු ලැබූ ප්‍රන්සකාරයාගේ සිත එවේලේ ක්‍රියා කළ සැටි ලේඛකයා කලාත්මක රීතියෙහි පිහිටා වර්ණනා කරතියි සිතමු. අපි එහි කලාත්මක වටිනාකම අවිචාර ලෙස එසේම පිළිගත යුතු ද?’ (109-110 පිටු)
කැමූගේ Outsider නවකතාවේ මර්සෝ නම් වූ තරුණයා ගැන කියවන මෙකල තරුණ පාඨකයෙක් ඒ ජීවන දර්ශනය බහුතර විචාරකයන්ට අනුව හඳුනා ගන්නේ නම් ඔහු නොමග යා හැකි බව වික්‍රමසිංහයෝ පෙන්වා දෙති. මර්සෝ මව මියගිය විට නොහඬා සිටින්නේත් තමාට ආලය කරන තරුණිය ‘ඔබ මට ආලය කරනවා ද?’ යි ඇසූ විට ඍජුවම ‘නෑ’ යි කියන්නේත් ඔහු අපිස් ජීවිතය විසින් හික්මවනු ලැබූ තරුණයකු නිසා යැයි වික්‍රමසිංහයෝ පවසති. ජාතක කතාවක් මීට නිදසුන් කොට දක්වන වික්‍රමසිංහ සූරීහු බෝධිසත්වයන් තමන්ට පෙම් කළ සූරුපී කාන්තාව මියගිය විට නොහැඬූ ආකාරය ද සිහිගන්වති. ජාතක කතාවේදී නම් බෝසතුන් තමන් නොහැඬූ කාරණය හෙළිකරන්නේ ගැමියන් ප්‍රශ්න කළ විට ය. නූතන නවකතාකරුවා එවැනි කරුණු ඍජුව හෙළිනොකරන බව පවසන වික්‍රමසිංහ සූරීන් වැඩිදුරටත් කියා සිටින්නේ එවැනි අභ්‍යන්තර තත්ත්වයන් වටහා ගතයුතු වන්නේ නවකතාවේ සාකල්‍යර්ථයෙන්ම ධ්වනිත වන ජීවන දර්ශනයෙනියි කියා ය. කැමු මෙන්මOutsider කෘතිය ද පාඨක සමාජයට හඳුන්වා දුන් විචාරකයන්ගේ චිත්‍රය මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන් වර්ණ ගන්වන්නේ වෙනත් පැහැයකිනි.
කැමුගේ Outsider කථාව කියවීමෙන් මා ආස්වාදයක් ලැබුවේ ඇතැම් විචාරකයන් තමන්ගේ සූරකම් දැක්වීම සඳහා කරන ලද චෛතසික විශ්ලේෂණයන් සම්පූර්ණයෙන් නොසලකා හැරීමෙනි. ඒ කථාව මනුෂ්‍ය ජීවිතයෙහිත් මානව සමාජයෙහිත් සනාතන දහම් ලෙස පිළිගනු ලබන අවස්ථා, නෑකම්, සුසිරිත්, සමාජ දහම් ආදිය නිසා නඟින උභතෝකෝටික ප්‍රශ්නයන් ධ්වනිත කරන කථා වස්තුවක් ලෙස මට හැඟිණ. එහි ප්‍රධාන චරිතය මොර්සු ඒ ප්‍රශ්නයන් නැඟෙන සේ තම අත්දැකීම් කියන්නේ මානව හැඟීම් බැහැර කරන ලද්දකු ලෙසිනි. ගතානුගතිකයෝ එවැන්නා නරුමයකු ලෙස දකිති.
ප්‍රාඥයකු ඔහු දකින්නේ හොඳ නරක හා සුසිරිත් දුසිරිත් පිළීබඳ හැඟීම් බැහැර කළ යෝගියකු ලෙසිනි. (109-110 පිටු)
පොර මානසිකත්වයකින් තොරව නිර්මාණකරණයේත් විචාරයේත් යෙදුණ මාර්ටින් වික්‍රමසිංහයන්ගේ මේ අදහස පාඨකයාට අලුතින් සිතා බැලීම සඳහා අලුත් මාවතක් විවර නොකරන්නේ ද? නවකතා වාදය ඇත්තටම පරණ ද?■
