- ‘අපි ආසයි දරුවෝ ඉගෙන ගන්නවාට. දරුවන්ව ආරක්ෂිතව පාසලට කැටුව යන්නේ අපි සූදානම්. එක වසරේ ඉඳන් පහ වසර වෙනකන් ළමයි සී.ටී.බී. බස්වල යන්නේ නෑ. 95% ක්ම ළමයි යන්නේ අපේ වාහනවල.
■ ප්රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
කොවිඩ් 19 වෛරසය ප්රථම වරට මෙරට ව්යාප්ත වූයේ 2020 පළමු පාසල් වාරය අවසාන වෙමින් තිබියදීය. කොවිඩ් 19 වෛරසයේ ව්යාප්තිය නිසා අප්රේල් නිවාඩුවෙන් පසු සුපුරුදු පරිදි දෙවන පාසල් වාරය ආරම්භ කිරීමට හැකි වූයේ නැත. දෙවන වාරයේ පාසල් ආරම්භය ජුනි මාසය දක්වා ප්රමාද විය. සෞඛ්ය අධ්යක්ෂ ජනරාල්වරයාගේ විශේෂ උපදේස් හා මග පෙන්වීම මත සෞඛ්ය ආරක්ෂණ ක්රමවේදයකට අනුව අධියර කිහිපයකින් පාසල් ආරම්භ කිරීමට අධ්යාපන අමාත්යාංශය පියවර ගෙන තිබිණි.
ජුනි 29 දා පාසල් ගුරුවරු හා විදුහල්පතිවරු පාසල් පැමිණියෝය. 5, 11, 13 ශ්රේණි සඳහා පාසල් ආරම්භ වූයේ ජූලි 06 වන දාය. 12 සහ 10 ශ්රේණි සඳහා පාසල් විවෘත වූයේ ජූලි 20 වන දාය. 3, 4, 6, 7, 8, 9 සඳහා පාසල් විවෘත වූයේ ජූලි 27 වන දාය. 1 සහ 2 ශ්රේණි සඳහා අගෝස්තු 10 වන දා පාසල් විවෘත විය. දෙවන වාරයේ පාසල් නිවාඩු දුන්නේ ඔක්තෝබර් 2 වන දාය. නැවත් 2021 ජනවාරි 11 වන දා පාසල් ආරම්භ වූ නමුත් කොළඹ හා කොවිඩ් වෛරසය නිසා අගුළු දැමූ ප්රදේශවල පාසල් ආරම්භ වූයේ නැත.
පසුගිය වසර පුරා පාසල් වසා තැබීම නිසා පීඩාවට පත් වූ පාර්ශ්වයන් කිහිපයක් සිටින්නට පුළුවන. පාසල් ළමුන් ප්රවාහනය කළ පුද්ගලයින් ඉන් ප්රධානය. හරියටම කිව්වොත් ‘ස්කූල් වෑන්’ සර්විස් කරන අයය.
පාසල් ළමුන් ප්රවාහනය කිරීම අතිශයින්ම භාරධුර කටයුත්තකි. නියමිත වේලාවට, උදෑසනින් පාසලටත්, පාසල් අවසන් වූ පසු පාසලින් නිවසටත් ආරක්ෂිතව සිසු දරු දැරියන් රැගෙන යන්නේ ඔවුන්ය. පාසල් වාරය ආරම්භයේ සිට අවසානය දක්වා ගතවෙන මාස තුනක කාලය තුළ ඔවුන්ට වෙනත් වෘත්තියක නියැලීමට ඉඩ කඩ ලැබෙන්නේ නැත. වසරකට පාසල් වසා තැබෙන මාස තුනේ පවා දරුවන් ප්රවාහනය වෙනුවෙන් මාසික මුදල සිසු දරු දැරියන් ප්රවාහනය කරන බස් රථ හෝ වෑන් රථ සඳහා ගෙවන්නට දෙමව්පියන් කටයුතු කරන්නේ ඔවුන් කරන කැප කිරීමේ වටිනාකම දන්නා නිසාය.
දරුවන්ගේ පහසුව තකා වඩා පහසුකම් සහිත වෑන් රථයක්, බස් රථයක් සමහර විට ඔවුන් මිලදී ගන්නේ ඉතා අමාරුවෙනි. එක්කෝ ලීසිං සමාගමකට ණය වීමෙනි. නැත්නම් බැංකුවකට ණය වීමෙනි. ඒ ලීසිං වාරික හෝ බැංකු ණය වාරික ඔවුන් ගෙවන්නේ පාසල් සිසු දරු දරියන් ප්රවාහනය කිරීමෙන් ලබන ආදායමෙනි. වාහනයේ නඩත්තු කටයුතු, රක්ෂණ, ඉන්ධන සඳහාත් වියදම් පියවා ගන්නේ ඒ මුදලිනි. කන්නේ අඳින්නේත් පවුල් නඩත්තු කරන්නේත් ඒ මුදලෙනි. වසර පුරා මේ සේවාවට කැප වෙන බොහෝ අයට වෙනත් ආදායම් මාර්ග තිබෙන්නේ නම් ඉතා අල්ප පිරිසකටය.
2020 අප්රේල් මාසයෙන් පසු ගෙවී ගිය මාස 8 ක පමණ කාලය තුළ ඔවුන් මුහණ පා සිටින්නේ කෙබඳු ප්රශ්නවලටදැයි සිතා ගැනීම අපට අපහසු වන්නේ නැත.
සමස්ත ලංකා පාසල් ළමුන් ප්රවාහන සංගමයේ ලේකම් ලලිත් චන්ද්රසිරි පවසන්නේ 2019 පාස්කු ප්රහාරයේ සිටම පාසල් ළමුන් ප්රවාහන කර්මාන්තය විශල අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින බවත් 2020 කොවිඩ් 19 වෛරසයේ ආගමනය තත්වය තවත් වී තිබෙන බවය.
“කී දෙනෙක් මේ කර්මාන්තයෙන් යැපෙනවාද, මේ සේවයේ නිරත වෙනවාද කියලා අපි තවම නිවැරදි සංගණනයක් කරලා නෑ. දළ වශයෙන් ලංකාව පුරා පාසල් සේවයේ යෙදෙන්නන් 48000 ක් විතර ඉන්නවා කියන්න පුළුවන්. මේ වෙනකොට මේ සේවයේ යෙදුණු බොහෝ අයට ජීවත්වෙන්න ක්රමයක් නැතුව අසරණ වෙලා ඉන්නේ. මේ තත්වය තේරුම් ගත්ත ආර්ථික හැකියාවක් තියෙන දෙමව්පියො සුළුතරයක් හැකි ආකාරයෙන් ගෙවී ගිය මාසවල ගෙවීම් කරලා තිබුණා. බස්නාහිර පළාතේ සමහර අය සම්පූර්ණ මුදල අය කරපු අවස්ථා තිබුණා. භාගයක් අයකරපු අය හිටියා. තවත් සමහරු නොගෙන ඉන්නවා. කොවිඩ් තත්වය ඇති වෙන්න කලින් නිවාඩු මාස සඳහාත් සම්පූර්ණ මුදල අය කළා.”
2020 අප්රේල් මාසයේ සිට සුළු පරිමාණ ව්යවසායකයන්ගේ ලීසිං වාරික හා බැංකු ණය ගෙවීම සඳහා මාස 6 ක සහන කාලයක් රජය විසින් ප්රකාශයක් කර තිබුණේ ය. ඒ තාවකාලික සහනය පාසල් ළමුන් ප්රවාහන කළ පුද්ගලයින්ටත් අදාල විය. ඉක්මනින්ම මාස හය ගෙවී ගියේය. ප්රශ්නය තිබුණේ තිබුණු තැනමය. සහන කාලය තවත් මාස හයකින් දීර්ඝ කරන්නට සිදු රජයට සිදු වී තිබිණි. දීර්ඝ කළ මාස හය අවසන් වන්නට නියමිතව ඇත්තේ එළැඹෙන අප්රේල් මාසයේය. සහන කාලය තවත් මාස හයකින් දීර්ඝ කරනවා හැර වෙනත් විකල්පයක් පේන තෙක් මානයේ නැත.
“2021 අප්රේල් මාසයෙන් ලීසිං වාරික ණය සඳහා ලබා දුන්නු සහන කාලය ඉවර වෙනවා. 2021 අප්රේල් ඉඳලා අපිට සාමාන්ය වාරිකයයි, සහන වාරිකයයි, කාරක ප්රාග්ධන ණය ගත්ත එකේ වාරිකයයි ඔක්කොම එනවා. ඒ නිසා අප්රේල් මාසේ ඉඳලා මාසයකට ලක්ෂය පැනලා ගෙවන්න තියෙනවා.” ලලිත් චන්ද්රසිරි මහතා පවසන ආකාරයට ඉදිරියේ පැන නැගීමට ඇත්තේ බරපතළ අර්බුදයකි.
“පොඩි වෑන් එකකින් පටන් ගත්තේ. ඊට පස්සේ බස් එකක් ගත්තා. ඒක විකුණලා බැංකු ණයක් අරන් ටිකක් ලොකු බස් එකක් ගත්තා. දැනට බස් එක දුවන එක නවත්තලා මාස අටක් විතර වෙනවා. බැංකු ණය වාරිකයක් රුපියල් 27500 ක්.’ එසේ කියන්නේ ආර්.අයි.බී.ආර්. බණ්ඩාරය. බණ්ඩාර, කොරතොට සිට හෝමාගම මහින්ද රාජපක්ෂ විද්යාලයට පාසල් ළමුන් ප්රවාහනය කළේය.
“මාස 8 ක්ම අපි වාරික ගෙවලා නෑ. සහනය ලැබුණාට අවුරුද්දක් තිස්සේ පොලිය හැදිලා තියෙනවා. අපිට පුළුවන් විදිහට ගෙවන්න කියලා බැංකුවෙන් කියලා තියෙන්නේ. කොහොම ගෙවන්නද? ජීවත් වෙන මාර්ගය ඇහිරිලාම ගියා. ආයෙත් පටන් ගන්නකොට අලුතෙන් බැටරියක් දාන්න වෙනවා. ඒකට රුපියල් 22,000 ක් විතර යනවා. මාස ගණනක් වාහනේ එක තැන තිබුණු නිසා ටයර්වල මොන මොන ප්රශ්න එයිද දන්නේ නෑ. බ්රේක් පද්ධතිය වියදම් කරලා ආයෙ හදන්න ඕනෑ. ඒ වගේ රෙපෙයාර් ටිකක් කරන්න වෙනවා. පාසල් සේවය කරපු මගේ යාළුවො බොහෝ දෙනෙක් වාහන විකුණන්න යනවා. ලොරියක් අරන් තිබුණා නම් එලවළු හරි විකුණන්න තිබුණා කියලා ඒ ගොල්ලෝ අද කනගාටු වෙනවා.”
කොළඹ හා අගුළු දැමූ ප්රදේශවල හැර සෙසු ප්රදේශවල පාසල් සිසුන් ප්රවාහනය ආරම්භ කර තිබේ. පාසල් ළමුන් ප්රවාහනය කරන බස්රථ වෑන් රථ හා ත්රීරෝද රථ රියැදුරන් සඳහා අධ්යාපන අමාත්යාංශය විසින් උපදෙස් මාලාවක් ඉදිරිපත් කර ඇත. එහි ඇති උපදෙස්වල බස් රථයට හෝ වෑන් රථයට සිසුන් ගොඩ වෙන විට හා බැස යන විට සනීපාරක්ෂක දියර භාවිත කිරීමෙන් දෑත් පිරිසිදු කර ගැනීම සඳහා සේවාව සලසන්නා විසින් පහසුකම් සැලසිය යුතුය කියා සඳහන් කර තිබේ. එක පාසලක සිසුන් එක රථයක ප්රවාහනය කළ යුතුය යන්න එහි සඳහන් තවත් කරුණකි.
“වාහනේ විසබීජහරණය කරන්න කියලා තියෙනවා. සැනිටයිසර් හයි කරන්න කියලා තියෙනවා. මේ වෙලාවේ ඒවා හයි කරන්න අපට හැකියාවක් නෑ. ඒ නිසා ළමයි අතේ සැනිටයිසර් එකක් හා වැඩිපුර මාස්ක් එකක් එවන්න කියලා අපි දෙමාපියන්ගෙන් ඉල්ලීමක් කළා.
මම කොළඹ ඉඳලා බණ්ඩාරගම යනකොට ආනන්ද, නාලන්ද, ඩී.එස්. හැම පාසලකම සිසු දරු දැරියන් අරන් යන්නේ. කොළඹ ඉඳලා බණ්ඩාරගම යන්න එක ඉස්කෝලෙකින් ළමයි ගොඩක් නෑ. ඉස්සල්ලත් රූට් එකට එක බස් එකයි කියලා ක්රමයක් ගැන කිව්වා. හරි ගියේ නෑ. දෙමාපියෝ ළමයි අපිට බාර දෙන්නේ විස්වාසෙට. ඉතිං වෙන කාට හරි දෙයිද ළමයි. හැමෝම බලන්නේ විස්වාස නෙනාට දරුවාව ගේන්න ගෙනියන්න භාර දෙන්නනේ.” යැයි චන්ද්රසිරි මහතා පවසයි.
ඇතැම් පළාත්වල 11 වෙනිදා ළමුන් පාසල් ආවේ පාසල් ළමුන් ප්රවාහන කරන වෑන් රථයෙන් හෝ බස් රථයෙන් ය. එසේ වුවත් දෙවැනි දිනයේ එනම් 12 වෙනිදා ඒ ළමයින් පාසල් පැමිණියේ පුද්ගලික ප්රවාහන පහසුකමක් භාවිතයෙනි. ළමුන් ප්රවාහනය කළ වෑන් රථ බොහෝමයකට ළමයින් පැමිණ තිබුණේ නැත. එයට හේතු වී තිබුණේ හැකි තරම් පොදු ප්රවාහන සේවාවල පැමිණීමෙන් වැලකී සිටින ලෙස පාසලේදී ගුරුවරුන් විසින් සිසු සිසුවියන්ට උපදෙස් දී තිබූ බැවිනි.
‘අපි ආසයි දරුවෝ ඉගෙන ගන්නවාට. දරුවන්ව ආරක්ෂිතව පාසලට කැටුව යන්නේ අපි සූදානම්. එක වසරේ ඉඳන් පහ වසර වෙනකන් ළමයි සී.ටී.බී. බස්වල යන්නේ නෑ. 95% ක්ම ළමයි යන්නේ අපේ වාහනවල. දරුවෙක් ගෙනියනවා කියන එක සෙල්ලමක් නෙමේ. ලොකු වගකීමක්. ගෙදර ඉන්න වටිනාම වස්තුව ළමයි. ඒ නිසා ඉතාම පරිස්සමින් අපි ළමයින්ව ගෙනියන්න ඕනෑ.’ චන්ද්රසිරි මහතා පවසයි.■
