■ අනුරංග ජයසිංහ
‘කාමරය ඇතුළේ මමත්, අනෙක් රංගන ශිල්පියාත්, අධ්‍යක්ෂත්, කැමරා ශිල්පියාත්, තව කෙනෙකුත් හිටියා. විශේෂ උපදෙසක් ලැබුණේ නෑ. දර්ශනයේදී මගේ පියවුරු කැමරාවට නිරාවරණය වුණා. එහෙත්, අනෙක් කොටස්වල යට ඇඳුම් තිබුණා. රංගන ශිල්පියාගේත් එහෙමයි. මමත් රංගන ශිල්පියාත් සංසර්ගයේ යෙදෙනවා වගේ රඟපෑවා. මගේ මුහුණේ ඉරියව් වීඩියෝ කළා.’
මෙය අපේ රටේ ලිංගික දර්ශන ගණනාවක රඟපෑ නිරූපිකාවකගෙන් වසරකට පමණ පෙර එම දර්ශන ගැන විමසූ කල කී කතාවක්. ඇය මේ විස්තර කළේ ලංකාවේ තිබෙන අසාර්ථක ලිංගික දර්ශන අතරින් එකක් ගැන.
දර්ශනය අසාර්ථක වීම රංගනයේ යෙදෙන ශිල්පීන්ගේ වරදක්ද? වෙන කුමන දර්ශනයක් රඟපෑම අසීරු වුණත්, ලිංගික සම්බන්ධයකදී එන උද්වේගය රඟපා පෙන්වීම එතරම්ම අසීරු වෙන්නේ කොහොමද? ‘අධ්‍යක්ෂ සහ අනෙක් අය බලාගෙන ඉන්නවා. අනෙක අපි මේක කරන්නේ ඇත්තටමත් නෙවෙයි. ඒ නිසා කොච්චර අමතක කරන්න උත්සාහ කළත්, ලෙහෙසි නැහැ.’ පෙර කී නිරූපිකාව විස්තර කළේ එහෙම.
හොලිවුඩයේත් එහෙමයි
ව්‍යාජ බව පෙනෙන ලිංගික දර්ශන ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක් නොවෙයි. පැරණි හොලිවුඞ් චිත්‍රපටිවල ඕනෑ තරම් එවැනි දර්ශන තිබුණා. මෑත කාලයේදීත් එවැනි දර්ශන සහිත චිත්‍රපටි ඕනෑ තරම්. හාස්‍යමය වුවමනා සඳහා සිතාමතා එවැනි ව්‍යාජකමක් ආරෝපණය කළ චිත්‍රපටි ඇතත්, අනෙක්වා අසාර්ථකවීම්. සැබෑවට ලිංගික ක්‍රියාවක නොයෙදී, එය මවා පෙන්වීම කාටවත් ලෙහෙසි නැහැ. ලිංගික උද්වේගය කියන්නේ අපට සැලසුම් කර මවාගත හැකි දෙයක් නෙවෙයි.
අනෙක, ලිංගික දර්ශනයක් රඟපෑමේදී එය හැකි තරම් වෘත්තීයමය වශයෙන් කරන්නත් සිදු වෙනවා. ශිල්පීන් සහ ශිල්පිනියන්ගේ ආරක්ෂාව ගැන සිතන්නට සිදු වෙනවා. ඔවුන් අපහසුතාවට ලක් නොවන ආකාරයට කතා කරන්නට සිදු වෙනවා. එය ලෙහෙසි නෑ. ඒ වෙනුවෙන් විවිධාකාර අය විවිධාකාර උපක්‍රම පාවිච්චි කර තිබුණා. ඇතැම්විට නිරුවත් සිරුර සඳහා වෙනත් නිරූපණ ශිල්පියෙකු හෝ ශිල්පිනියක යොදාගෙන පරිගණක මාධ්‍යයෙන් ශිල්පිනිය හෝ ශිල්පිනියගේ මුහුණ සම්බන්ධ කළා. ගේම් ඔෆ් ත්‍රෝන්ස් කතා මාලාවේ සර්සි ලැනිස්ටර්ට රඟපාන ලීනා හියෙඩි සිටින නිරුවත් දර්ශනය එවැන්නක්.
සංසර්ගයක් රූගත කරද්දී, නළුනිළියන්ගේ ලිංගික අවයව වැසීම සඳහා විවිධාකාර උපක්‍රම පාවිච්චි කළා. මේස් සහ අනෙකුත් ආවරණ. ඇතැම්විට දර්ශනයේ සිටින දෙදෙනා හෝ කිහිපදෙනා වෙන වෙනම රූගත කොට පරිගණක මාධ්‍යයෙන් ඒ අය එකතු කළා.
අපහසුතාව
කල්පනා කළ යුත්තේ දර්ශනය නිසි පරිදි රූගත කිරීම ගැන පමණක් නොවෙයි. එවැන්නක් රඟපෑමත් ලිංගික වශයෙන් යමෙකු හිංසනයට ලක් කෙරෙන සිදුවීමක් විය හැකියි. විවිධාකාර ස්පර්ශයන්, ඉරියව් නිසා රංගනයේ යෙදෙන අය පීඩාවට පත් විය හැකියි. ඇතැම් අධ්‍යක්ෂවරුන් හෝ නිෂ්පාදකයන් එවැනි දර්ශන සිතාමතා පාවිච්චි කරන්නේ කලාත්මක වුවමනාවලට නොව, ශිල්පීන් හෝ ශිල්පිනියන් නිරුවත් කිරීමේ හුදු වුවමනාවට විය හැකියි.
රංගන ශිල්පිනී සල්මා හයෙක් කුප්‍රකට හොලිවුඞ් සිනමා නිෂ්පාදක හාවි වයින්ස්ටීන්ට බරපතළ චෝදනාවක් කළා. ඒ ඇය නිරුවත් කිරීම සඳහා බලහත්කාරයෙන් නිරුවත් දර්ශනයක් චිත්‍රපටියට එකතු කළ බවට. හාවි වයින්ස්ටීන්ට 2017 දී ආන්දෝලනාත්මක ලෙස එවැනි චෝදනා ගණනාවක් ආවා. (මේ වෙද්දී ඔහු ලිංගික අපරාධ ගණනාවකට වරදකරු වෙලා.) 2017 දී ‘මී ටූ’ ව්‍යාපාරයෙන් තවත් මෙවැනි සිදුවීම් ගණනාවක් ගැන හෙළිදරව් වුණා.
අපහසුතාවේ වෙනත් පැත්තක්ද තිබෙනවා. යම් දර්ශනයක රඟපාන ශිල්පිනියන් හෝ ශිල්පීන් ලිංගික ක්‍රියාවක් රූගත කරද්දී දෙදෙනාටම හෝ එක් අයෙකුට සැබෑ ලිංගික උත්තේජනයක් ඇති වීම අනෙක් පැත්ත. එසේ වුණොත් රඟපාන චරිතයෙන් බලාපොරොත්තුවන හැසිරීම වෙනුවට සැබෑ පුද්ගලයාගේ හැසිරීම මතු වෙනවා. අනෙක දර්ශනය අවසන් වූ පසු ඔවුන් දැඩි අපහසුතාවකට හා ආතතියකට පත් වෙනවා.
මේ සියල්ල නිසා එවැනි දර්ශනයක් වෘත්තීයමය ලෙස රඟපෑම පහසු නැහැ.
සංසේචන සමාජයෝජක
කිසිම නිර්මාණයක කිසිම දර්ශනයක් රංගන ශිල්පිනියකගේ හෝ ශිල්පියෙකුගේ ජීවිතයේ තිත්තම අත්දැකීමක්, පීඩාකාරීම අත්දැකීමක් විය යුතු නැහැ.
2018 දී එච්බීඕ නාළිකාවේ කතා මාලාවල එවැනි දර්ශන සඳහා වෙනම විශේෂඥයන් යොදවන්නට පටන්ගත්තා. මුලින්ම ‘ද ඩෙයුස්’ කතා මාලාවට ‘ඉන්ටිමසි කෝඩිනේටර්’ හෙවත් සංසේචන සමායෝජකයන් පාවිච්චි කළේ ඒ නිසායි. අපේ කලාපයේ නැටුම් දර්ශන සඳහා වෙනම විශේෂඥයන් ඉන්නවා වාගේ. එච්බීඕ නාළිකාවෙන් පසු නෙට්ෆ්ලික්ස්, හුලු, ඇමසන් වැනි ආයතනත් ඒ ක්‍රමයම පාවිච්චි කරන්නට පටන්ගත්තා.
මේ වන විට ඉදිරිපෙළ කතා මාලා 23ක පමණ සංසේචන සමායෝජකයන්ගේ නම් කතා මාලාවේ නාමාවලියට එකතු කර තිබෙනවා. පුහුණුව ලත් සංසේචන සමායෝජකයන් 50-60 අතර ප්‍රමාණයක් හොලිවුඩයේ, බි්‍රතාන්‍යයේ සහ නිව්යෝර්ක්හි ඉන්නවා.
මීට පෙර ලොව පුරා සජීවී වේදිකාවල සංසේචන සමායෝජකයන් සිටියාලු. එහෙත් සිනමාවේ සහ කතා මාලාවල ලිංගික දර්ශන මෙහෙයවූවේද අනෙක් දර්ශන මෙහෙයවන අය. අධ්‍යක්ෂවරයා, සහාය අධ්‍යක්ෂවරුන් සහ රංගනය මෙහෙයවීමේ අධ්‍යක්ෂවරුන්, ඔවුන්ගේ නියෝජිතයන් බොහෝ විට ලිංගික දර්ශනවලට අදාළවත් කටයුතු කළා. ලිංගික දර්ශන ගැන විශේෂ අවබෝධයක්, හැකියාවක් පෙන්වූ අය ඊට පෙරත් සිටි බව ඇත්ත. කාලයක් තිස්සේ එවැනි දර්ශන ගැන විශේෂ අවබෝධයක් තිබෙන පුද්ගලයන් සිනමාවේත් පාවිච්චි කෙරුණා. එහෙත්, නිල වශයෙන් ඒ සඳහාම වෙන් වූ වෙනම වෘත්තිකයන් පාවිච්චි කිරීම ඇරඹුණේ 2018 දී.
අධ්‍යක්ෂවරුන්ගේ ආතතිය
‘අධ්‍යක්ෂවරුන් විශාල පීඩනයන් වින්දා. මොකද, ඔවුන් නළුනිළියන්ට වගකියන්නත් ඕනෑ. එයාලාට ප්‍රශ්නයක් නැතිද කියා හොයා බලන්න ඕනෑ. ඒ අතරේම ඔවුන්ට අවශ්‍ය කලාත්මක නිර්මාණය ලබා ගැනීමට මොනිටරය දිහා බලා ඉන්නත් ඕනෑ. ඒක ලොකු පීඩනයක්.’ මේ සංසේචක සමායෝජිකාවක වන යාරිට් ඩොර් හොලිවුඞ් රිපෝටර් වෙත දක්වා තිබුණු අදහසක්.
‘ඩෙඞ් මී’ නම් කතා මාලාවේ අධ්‍යක්ෂ ලිස් ෆීල්ඞ්මන් හොලිවුඞ් රිපෝටර් සමඟ අදහස් දක්වමින්, එම මතය අනුමත කර තිබුණා. ‘ඔවුන් ලොකු සැහැල්ලුවක්. අපි තරුණ යුවළක් මෝටර් රථයක පසුපස උද්වේගකර ලිංගික දර්ශනයක් සැලසුම් කළා. අපි දැනගෙන හිටියා ඒක ටිකක් තදබල දර්ශනයක් වන බව. සාමාන්‍යයෙන් අපි යම්කිසි දර්ශනයක් කොළයක ලියනවා. මේක හොඳයි කියලා හිතනවා. ඒත්, දර්ශනතලයට ගියාම තමයි මතක් වෙන්නේ දැන් මම මේ කොළේ තියෙන උද්වේගකර දේවල් කරන්න කියලා නළුනිළියන්ගෙන් ඉල්ලන්න ඕනෑ නේද කියලා. ඒ වෙලාවට දැනෙන්නේ ‘පිම්ප්’ කෙනෙක් වගේ. ඒ නිසා වෘත්තීයමය වශයෙන් එවැනි ක්‍රියාවක් මෙහෙයවන්න කෙනෙක් ඉන්න එක ලොකු දෙයක්.’ ‘සමහර වෙලාවට නළුනිළියන්ගෙන් අධ්‍යක්ෂවරයා කොච්චරවත් ඔයා හොඳින්ද කියලා අහන එක එයාලාටම එපා වෙනවා. මට වැඬේ කරන්න දීලා කටපියාන ඉන්නවාද කියලා සමහර වෙලාවට අහනවා.’ එසේ කියන්නේ ‘ද ග්‍රේට්’ කතාමාලාවේ අධ්‍යක්ෂ ටෝනි මැකන්මාරා. එවැනි මොහොතක විශාල ආතතියක් දර්ශන තලය තුළ පැතිරෙනවා.
බොහෝ නළුනිළියන් පවා ඒ ගැන විවිධ අවස්ථාවල කියා තිබෙනවා. වඩා හාස්‍යමය ආකාරයකින් වුව ගේම් ඔෆ් ත්‍රෝන්ස් කතා මාලාවේ ‘කලීසි ඩෙනෙරිස් ටාගේරියන්’ චරිතය රඟපෑ එමීලියා ක්ලාර්ක් පවා එවැනි දර්ශනයක තිබෙන පීඩනය ගැන කතා කර තිබුණා. විවිධ අවස්ථාවල හේලි බෙරී, කේට් වින්ස්ලට් ආදි ලෝ ප්‍රකට රංගන ශිල්පිනියන් එවැනි දර්ශන කතා කරද්දී, ඒ පීඩනය සහ ආතතිය පෙනෙන්නට තිබුණා. බොහෝ විට ඔවුන් සරල විහිළුවකින් එවැනි අවස්ථාවල තිබුණු ආතතිය යටපත් කළත්, සැබෑ ලෙස ඔවුන් ආතතියෙන් සිටි බවට මතවාද බොහොමයි.
‘සමහර වෙලාවක රූගත කිරීම් පටන්ගනිද්දී අධ්‍යක්ෂවරයා කියනවා, හරි මං හිතන්නේ හරියට ආවා කියලා. ඊට පස්සේ නළුනිළියන් ඇතුළු හැමෝම සැහැල්ලුවෙන් හිනාවෙනවා. මං එහෙම වෙලාවලට ආසයි.’ යාරිට් ඩෝර් තමන්ගේ නව වෘත්තිය ගැන අත්දැකීම් විස්තර කරන්නේ ඒ විදියට. මීට පෙර ඇය සටන් ජවනිකාවල වැඩ කළ කෙනෙක්. පුහුණුව ලැබීමෙන් පසු ඇය මේ අලුත් රැකියාවේ යෙදෙනවා.
‘අපි අනිවාර්යයෙන්ම වැඬේට යොමුවෙලා ඉන්නවා. ඒ වගේම අපි වෘත්තීයමය විදියට වැඬේ කරනවා. ඒ අතරේම යම්කිසි අවබෝධයක් ලැබෙන්න ඕනෑ, අපි අමුතු ඇඟලුම් ඇඟේ එල්ලාගෙන ලිංගික දර්ශනයක් රඟපානවා පමණක් බව. එක විදියකට ඒක විහිළු සහගතයි. නළුනිළියන් හිනාවෙනවා දැක්කාම, ඒකෙන් අර පීඩනය නැතිවෙලා යනවා.’
සිනමා සහ රූපවාහිනී ක්ෂේත්‍රවල පළමු සංසේචන සමායෝජක ලෙස සලකන්නේ ඇලීසියා රෝඩිස්. ඇය මීට පෙර සටන් ජවනිකාවල රඟපෑම් සහ සටන් ජවනිකා අධ්‍යක්ෂණය කළ කෙනෙක්. පසුකාලීනව ඇය වේදිකාවෙහි ලිංගික අපරාධ දර්ශන සැලසුම් කරන්නටත් පටන්ගෙන තිබුණා. 2015 දී ඇයත්, ටෝනියා සිනියාත් ‘ඉන්ටිමසි ඩිරෙක්ටර්ස් ඉන්ටර්නැෂනල්’ නම් ආයතනයක් පටන්ගත්තා. ඔවුන්ගේ අරමුණ වුණේ මේ වෘත්තීයමය ක්ෂේත්‍රය සිනමාවටත් ගෙන යෑම. එච්බීඕ ආයතනය 2018 දී ද ඩෙයුස් ඇතුළු කතා මාලා වෙනුවෙන් මුලින්ම තෝරාගත්තේ ඇය. අප පෙර කී එච්බීඕ කතා මාලාවට අමතරව වොච්මෙන් වැනි කතා මාලාවල සංසේචන සමායෝජක ලෙස ඇය වැඩ කළා.
වැඬේ කෙරෙන හැටි
බොහෝ අය කියන විදියට ගෙවුණු අවුරුදු දෙකේදී සංසේචන සමායෝජක නම් වෘත්තියේ උපරිම දස්කම් දැක්වූ කෙනා ඉටා ඕ බ්‍රයන්. ඇය අවස්ථා කිහිපයකදී මෙම වෘත්තියේ කාර්යභාරය විස්තර කර තිබුණා.
එක් පැත්තකින් ඔවුන් විවිධාකාර උපකරණ පාවිච්චි කරනවා. පිරිමියෙකුගේ ලිංගික අවයව වසාගන්නට බෑගයක් වැනි පුංචි ඇඳුමක්. කාන්තාවන්ගේ අවයව වසාගන්නට ඇඳුම්. ඔවුන්ගේ පියවුරු වසාගත හැකි කොටස් ඒ අතර තිබෙනවා. විශේෂයෙන් ලිංගික අවයව එකිනෙක ස්පර්ශ වෙද්දී අපහසුවක් නොදැනෙන්නට බැටළු සම් මෙන් සුමුදු සහ සුවපහසු ඇඳුම් පාවිච්චි කෙරෙනවා. ඒ නිසා එවැනි දර්ශනයකදී පසුපසින් හෝ වෙනත් කෝණයකින් නළුනිළියන් නිරුවත් යැයි පෙනුණත් ඇත්තටම ඔවුන් නිරුවත් නැහැ.
ඊට අමතරව අනෙක් කාරණය අප මුලින්ම සඳහන් කළ අවුල ලිහාගැනීම. මේ දර්ශනය වඩා තාත්වික අයුරින් අවසන් කරන්නේ කෙසේද යන්න. සැබෑ නොවන ලිංගික දර්ශනයක්, විශාල කාර්යමණ්ඩලයක් සහ ඉදිරිපිට, සැබෑ එකක් වාගේ කරන්නේ කෙලෙසද යන්න. ඒ සඳහා ඔවුන් විවිධාකාර අභ්‍යාස පාවිච්චි කරනවා.
මුලින්ම විවිධ සතුන් ලිංගික ක්‍රියාවල යෙදෙන විට ඔවුන්ගේ ඉරියව් අනුකරණය කරනවා. ඒ සතුන්ගේ ශබ්ද ආදිය අනුකරණය කරනවා. යම් දර්ශනයකදී තිබිය යුතු හැඟීම්, උද්වේගය සත්ව ඉරියව් ඇසුරෙන් පූර්ව අභ්‍යාසවලදී සැලසුම් කරනවා. අන්තිමේ ඔවුන් එයට සත්ව ශබ්ද වෙනුවට මිනිස් ශබ්ද එකතු කරනවා. ඒ අනුව ඔවුන්ට සැබෑ ලිංගික ක්‍රියාවක් අනුකරණයේදී එන ආතතිය දැනෙන්නේ අඩුවෙන්. වඩා සැහැල්ලුවෙන් එම දර්ශනය අවසන් කිරීමේ හැකියාව ලැබෙනවා. තමන් ලිංගික දර්ශන රඟපෑමෙන් පසු, ඒ ගැන පසුතැවිලි වූ බව පැවසූ රංගන ශිල්පිනියන් බොහෝයි. එවැනි කතාන්දර නිසා කිසිදා එවැනි දර්ශනවලට සහභාගි නොවන අයත් බොහෝයි. එහෙත්, සංසේචන සමායෝජන වෘත්තිය පුළුල් වෙන තරමට අනාගතයේ නළුනිළියන් සැහැල්ලුවෙන් එවැනි දර්ශනවලට එකතු වේවි.■
