■ පවිත්‍රා රූපසිංහ
සේනා දළඹුවා ලංකාවේ ගොවිබිම්වලට ඇවිත් දැන් දෙවසරකි. පළමු වරට 2018 දී ලංකාට ආ සේනා දළඹුවා මෙරට බඩඉරිඟු ගොවියා භීතියට පත් කරමින් රට විශාල ආහාර අර්බුදයක් කරා රැගෙන යනු ඇති බව කාගේත් කතාබහට ලක්වුණි. සේනා පළමු රැල්ලේදී කෘෂිකර්ම නිලධාරීන් විසින් මෙම දළඹුවාගේ හානිය නොසලකා හරින්නට උත්සාහ කළද, දිගින් දිගටම බඩඉරිඟු ගොවියා බරපතළ ණයකරුවෙකු කරමින් අභියෝග රැසක් ගොවියාට ඇති කළේය. මේ අතර ගොවියාගේ දුක්ගැනවිලි නෑසූකන්ව සිටින්නට වෙරදැරූ නිලධාරීන් ඇතුළු වගකිවයුත්තත් දැන් සිටින්නේ ඇටිකෙහෙල් කෑවුන් ලෙසටය. වියළි කලාපයේ ගොවියකු සහ පරිසරවේදියකු වන කුමුදු ප්‍රියන්ත ගුණවර්ධන ඔහුගේ පළාතේ වසංගතයක් වී ඇති සේනා දළඹු ප්‍රශ්නය ගැන කීවේ මෙවන් අදහසකි.
‘ලංකාවේ බඩඉරිඟු වගාව ආරම්භ වන්නේ දාසය වන සියවසේ කිව්වත් එය පස්වන සියවසේ අනුරාධපුරයේ රජකම් කළ දක්ෂ වෛද්‍යවරයකු වූ බුද්ධදාස රජු රචනා කළ සාරාර්ථ සංග්‍රහයේත් බඩඉරිඟු සහ එවායේ ගුණ සඳහන් කර තිබෙනවා. මුල් කාලයේ මිනිසුන්ගේ පරිභෝජනයට ඉරිඟු වගා කළත් පසුකාලීනව ඉරිඟු වගා කළේ සත්ව ආහාරයක් විදියටයි. දැන් වියළි කලාපයේ දෙවන ප්‍රධාන බෝගය විදියට වගා කරන්නේ ඉරිඟුයි. කුකුළු මස් වගාව ව්‍යාපාරයක් විදියට රට පුරා ව්‍යාපත් වීමත් සමඟ රටේ ඉඩඉරිඟුවලට තිබුණු ඉල්ලුම වේගයෙන් වැඩි වුණා. එහෙම වෙද්දී ඉල්ලුමට තිබුණු සැපයුම හරියාකාරව කරගන්න බැරි වුණා.
එක පැත්තකින් ඉරිඟු වගා කරන භූමි ප්‍රමාණය වැඩි කරන්න අපට සිදු වුණා. අනෙක් පැත්තෙන් සාම්ප්‍රදායික බීජවල අස්වැන්න අඩු නිසා, නව බීජ ප්‍රභේදයක් ලංකාවට ගෙන්වන්න සිදු වුණා. බඩඉරිඟු වගාවට භූමිය වැඩි කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් එදා රක්ෂිත ආශ්‍රිත වනාන්තර හෙළිපෙහෙළි කර වගාවට අවසර ලබා දුන්නා. ඒ හේතුවෙන් වියළි කලාපයේ දිය උල්පත් සිඳීයාම සිදු වුණා. අපේ පළාතේ අලි ප්‍රශ්නය උග්‍රවීමටත් මෙම යෝජනාව හේතු වුණා කියල කවුරුත් දන්නවා වුණත් කතා කරන්නේ නැහැ.
අනෙක් අතට ඉහළ අස්වැන්නක් බලාපොරොත්තුවෙන් ආනයනික බීජ වර්ග අපට හඳුන්වා දුන්නා. එතැනදී සාම්ප්‍රදායික බීජ වර්ග භූමියෙන් අතුරුදහන් වුණා. තමන්ගේ වගාවට අවශ්‍යය බීජ තමන් විසින්ම නිපදවා ගත් ගොවීන් පසුගිය දශක දෙකේ බඩඉඟුරු කිලෝ එකක් රුපියල් 1600 ක් වගේ වැඩි මුදලකට ගන්න තත්ත්වයට වැටුණා. මේ බීජවලට සමගාමීව විශාල වශයෙන් මුදල් වියදම් කරමින් ගොවීන්ට කෘෂිරසායන යොදන්න වුණා. මෙහෙම වුණත් බලාපොරොත්තු වුණු ආකාරයේ අස්වැන්නේ වැඩි වීමක් වුණේ නැහැ. බඩඉරිඟු වාර්ෂික අවශ්‍යතාවෙන් සියයට 30 ක් 40 ක් ප්‍රමාණයක් පමණක් ලැබුණා.
තත්ත්වය මෙසේ තිබියදී මීට අවුරුදු දෙකකට කලින් බඩඉරිඟු වගාව දැවැන්ත අනතුරකට මුහුණ දුන්නා. ඒ සේනා දළඹු උවදුරයි. සේනා දළඹුවා ආරම්භ වීමත් සමඟ විවිධාකාරයේ කෘෂිරසායන හඳුන්වා දුන්නත් ඒ එකක්වත් ඵලදායී වුණේ නැහැ. කොරෝනාවට ධම්මික පැණි වගේ නිෂ්පාදනයක් ආවා වගේම සේනා දළඹුවාටත් ඒ වගේ නිෂ්පාදන ආවා. ගොවි ජනතාව අන්ත අසරණ තත්ත්වයට පත් කරමින් මේ සේනා දළඹුවා දැන් අවුරුදු දෙකක් තිස්සේ ගොවිබිම් ආක්‍රමණය කරලා තියෙනවා. ඒත් ආණ්ඩුවට මේ දළඹුවා මර්දනයට සහ ගොවි ජනතාවගේ දුක් කම්කටොළුවලට උත්තරයක් තවමත් නැහැ. මෙහිදී වියළි කලාපයේ ගොවීන්ට දරුණු සැකයක් ඇති වී තිබෙනවා.
ගොවීන් කියන්නේ බඩඉරිඟු බීජ සමඟ සේනා දළඹුවාගේ බිත්තර එවා ඇතැයි යන සැකය අපට තිබෙන බවයි. බහුජාතික සමාගම් විසින් සේනා දළඹුවා හිතාමතාම ගොවි බිම් වෙත මුදා හැර ඇති බවට ගොවීන් චෝදනා කරනවා. මොකද බඩඉරිඟු ආනයනය කිරීමෙන් දේශපාලනඥයින්ට හොඳට හම්බකරන්න පුළුවන්. ඒක අධික ලාභ ලබන්න පුළුවන් අවස්ථාවක්. අනෙක් ගොවීන් කරන චෝදනාව තමයි බඩඉරිඟු වගාවෙන් ගොවීන් ඉවත් කරලා සමාගම්වලට ඊට අවස්ථාව ලබාදීමට දේශපාලකයන්ට ඕනෑවෙලා තියෙනවා කියන එක. මේ ඔක්කොම සැකයන් හෝ ඉන් එකක් හරි ඇත්ත වෙන්න පුළුවන්.
මේ සේනා දළඹු උවදුර නිසා පීඩාවට පත්වන්නේ ගොවීනුයි. වියළි කළාපයේ ගොවීන් මාස් කන්නයේ ඉඩඉරිගු බහුලව වගා කරලා ඒ අස්වැන්න විකුණා ලැබෙන ආදායමෙන් ජීවත් වෙනවා. ගොඩක් අය වගාකරන්නේ ණයට මුදල් අරගෙනයි. සේනා ප්‍රශ්නය හින්දා ණය ආපසු ගෙවිම දැන් ගොවීන්ට ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙලා. ප්‍රධානම දේ තමයි ඉරිගු වගාවට වගා රක්ෂණ නැහැ. සේනා දළඹුවාගේ ප්‍රශ්නෙන් බේරිලා තිබෙන වගා බිම් වන අලින්ගේ පරාදිසයක් වෙලා දැන්.
මැතිවරණයට කලින් පොරොන්දු වුණු සෞභාග්‍යයේ දේශය දැන් වියළි කලාපයට නම් විශාලාවක් වෙන්න ඔන්න මෙන්න තියෙන්නේ. විසඳුමක් පේන තෙක් මානයේවත් නැහැ. ගොවීන් හෝ ප්‍රදේශවාසීන් කිසිවිටෙක බලාපොරොත්තු නොවූ වෙලාවක රටේ ප්‍රධානියා හේන් යායකට ඇවිත් අර්ථවිරහිත විහිළුවක් කර ආපසු ගියාට ගොවිජනතාවගේ ගැටලුව විසඳෙන්නේ නැහැ.
මෙම ගැටලුව ගැන රටේ ජනමාධ්‍ය දක්වන්නේත් ඇල්මැරුණු අවධානයක්. මෙවැනි අවස්ථාවක කෘෂි රක්ෂණ මණ්ඩලයේ අරමුදල ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි වුණත් එහෙම ගන්න බවක් පේන්නෙ නැහැ. ඉරිඟු වගාකිරීමට සමාගම්වලට අක්කර දහස්ගණනින් ලබාදීමට යන්නේත්, සමාගම් විසින් ඉරිඟු වගා කිරීමට ඉදිරිපත්ව ඇත්තේත් විසඳුමක් නැති සේනා දළඹු ප්‍රශ්නය තිබියදීයි. පාඩු ලැබීමට ආයෝජනය කරනු ලබන සමාගම් තිබේද? ජනතාවට නැති විසඳුම් සමාගම්වලට ලබාදීමට රජය එකඟවී තිබේදැයි සැකයක් අපට මතු වෙනවා. මේ ප්‍රශ්නය රටේ වගකිවයුත්තන්ට පමණක් නොව නාථ දෙවියන්ට හෝ කාළිමෑණියන්ට හෝ වෙනත් දෙවිකෙනෙකුට පවා පේන්නේ නැහැ.’
කෙසේ වුවද සේනා දළඹු ප්‍රශ්නය ඉරිඟු වගාව පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණක් නොවේ. එය ගොවි ජනතාවගේ ජීවත්වීමේ අයිතිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකි. එය දැවැන්ත පාරිසරික ප්‍රශ්නයකි. ඉදිරියේදී බරපතළ සෞඛ්‍ය ගැටලු ඇතිකරනු ලබන ප්‍රශ්නයකි. එය අනෙකුත් වගාවන්ට ව්‍යාප්ත වීමට ඇති ප්‍රවණතාව අධිකය. තම වගාව බේරාගැනීම සඳහා විසඳුම් නොමැති වූ කල විවිධ රසායනික ද්‍රව්‍ය මිශ්‍රකරමින් තම වගාව බේරාගැනීමට ගොවීන් යත්න දරයි. එයින් සිදුවන්නේ පෙර නොවූ විරූ ලෙස අධික වසවිස ප්‍රමාණයක් පරිසරයට මුදාහැරීමයි. රසායනික ද්‍රව්‍ය මිශ්‍රකිරීම මගින් ඇතිවන ප්‍රතික්‍රියාවේ ප්‍රතිඵල කොතරම් භයානකදැයි දන්නෝ කවුරුන්ද? අස්වැන්න නෙලාගත්ත ද අපට ලැබෙන්නේ අධික විෂ සහිත ඉරිගුය. ඒවා ආහාරයට ගන්නා මිනිසුන්ට හා සතුන්ට අත්වන ඉරණම කුමක්ද යන්න කාට නම් කිවහැකිද?■
