ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ නම ‘සෞභාග්‍යයේ දැක්ම.’ ඔහු බලයට පත්ව පළවැනි අවුරුද්දේ ලංකාවේ ජාතික සෞභාග්‍යය කඩාවැටී ඇති බව වාර්තාවීම උත්ප්‍රාසජනක කාරණයක්. 2019 අවුරුද්දේ ශ්‍රී ලංකාව සෞභාග්‍යතා දර්ශකය අනුව ජාතික සෞභාග්‍යයේ කඩාවැටීමක් වාර්තා වෙලා.
2018 වසරේදී ශ්‍රී ලංකාවේ සෞභාග්‍යතා දර්ශකයේ පෙන් වූ අගය 0.811ක්. එහෙත් එය 2019 දී 0.802 දක්වා අඩු වෙලා. පසුගිය වසර කිහිපයක් තිස්සේ ජාතික සෞභාග්‍යයේ වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කළත් පෙර වසරේ එය අඩුවෙලා. එහෙත් මහ බැංකුවේ දත්ත අනුව 2015 සිට 2018 දක්වා ගෙවුණු අවුරුදු කිහිපයේ සෞභාග්‍ය දර්ශකයේ යහපත් වැඩිවීමකුත් පෙන්නුම් කර තිබුණා. ගංවතුර, නියඟ තත්වයන් හමුවේ එකල සිදු වූ වැඩිවීම ගැනත් සිහිතබාගැනීම යහපත්.
පසුගිය සතියේ මහ බැංකුව නිකුත් කළ සෞභාග්‍ය දර්ශකය ඇසුරෙන් අප පෙන්වාදෙන මූලික කාරණාවක් වන්නේ බලය බෙදීමේ අවශ්‍යතාව. පළාත් සභා වැනි ආකෘතිවලට වැඩි වශයෙන් බලය ලැබීමේ අවශ්‍යතාව. ලංකාවේ අඩුම සෞභාග්‍යයක් ඇති පළාත වන්නේ ඌව පළාත. ඒ අසලින්ම නැගෙනහිර පළාත.
අප මේ සූදානම් වන්නේ ඉලක්කම් දෙස බලමින් පුදුම වෙන්නයි. මේ ඉලක්කම් කතාව අප හිතන තරම් සංකීර්ණ නැහැ.
ජාතික සෞභාග්‍යය
ජාතික සෞභාග්‍යය කියන්නේ ආර්ථික සංවර්ධනය පමණක් නොවෙයි. සෞභාග්‍යය මනින විට ආර්ථිකය, ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම සහ සමාජ-ආර්ථික යටිතල පහසුකම් කියන පැති තුන සලකනවා. ඒ පැති තුන වෙන වෙනම දර්ශකවලින් මනිනවා. ඒ ඒ උප දර්ශක ක්ෂේත්‍ර ගණනාවක් මත පවතිනවා.
උදාහරණයක් විදියට ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම කියන අංශය ඇතුළේ අධ්‍යාපනය, වත්කම්, සෞඛ්‍ය, විනෝදාස්වාදය සහ පරිසරය කියන කාරණාත් තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ පරිසර සම්පත් විනාශ වුණොත්, එය ජාතික සෞභාග්‍යයට බලපානවා. විනෝදාස්වාද ක්ෂේත්‍ර වන ක්‍රීඩාව, සිනමාව, සංගීත, ටෙලිනාට්‍ය, නාට්‍ය වැනි ක්ෂේත්‍රවල කඩාවැටීම් හෝ දියුණුව ජාතික සෞභාග්‍යයට බලපානවා.
අනෙක් දර්ශකය සමාජ-ආර්ථික යටිතල පහසුකම් දර්ශකය. එහි එක් පැත්තක් තමයි පාරවල් ටික. දූරකථන සහ අන්තර්ජාල සිග්නල් වාගේ සන්නිවේදන පහසුකම්. විදුලියත්, ජලයත්, වැසිකිළිත් අනෙක් සනීපාරක්ෂක පහසුකම් ටික. වතුර තිබුණත්, ඒවා පාවිච්චියට ගැලපෙනවාද කියන කාරණය. අන්තිමට නමුත්, වැදගත්කම අතින් අන්තිම නොවන අනෙක් පැත්ත තමයි අපරාධවලින් තොර පරිසරය. ස්ත්‍රී දූෂණ, මිනීමැරුම්, මත්ද්‍රව්‍ය, වෙනත් අපරාධමය ප්‍රශ්න ඒ ඒ පළාත්වලින් මොනතරම් දුරට වාර්තා වුණාද කියන එක.
කඩාවැටීමට හේතු
2019 අවුරුද්දේ කඩාවැටීමට මූලිකම හේතුව වන්නේ පාස්කු ඉරිදා ත්‍රස්ත ප්‍රහාරය. වාර්තාවේ මෙහෙම තියෙනවා. එහෙත් 2019 දක්වා වසර කිහිපයේදී මේ දර්ශකයේ ඉහළයෑමක් තිබුණා. විශේෂයෙන් 2017 අවුරුද්දේ ඉඳන් 2018 දක්වා ඉතා හොඳ වැඩිවීමක් පෙන්නුම් කළා. ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම පිළිබඳ අගය 2014 සිට 2017 වෙද්දී දෙගුණයකින් පමණ ඉහළ ගිහින්.
‘සංචාරක හා ඒ ආශ්‍රිත කර්මාන්ත කෙරෙහි පාස්කු ඉරු දින ප්‍රහාරයෙන් ඇති වූ බලපෑම මත විරැකියාව ඉහළ යෑම සහ 2019 අග භාගයේ පැවති අයහපත් කාලගුණික තත්වයන් පදනම් කොටගෙන සාපේක්ෂව ඉහළ උද්ධමනයක් වාර්තා වීම, ආර්ථික සහ වයාපාර පරිසරය උපදර්ශකයේ පහළ යෑමට ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු විය. පාස්කු ප්‍රහාරයෙන් පසුව ආරක්ෂාව පිළිබඳ ඇති වූ අවිනිශ්චිතතාවය සමඟ පොදු ප්‍රවාහන මාධ්‍ය භාවිතය අඩු වීම, සමාජ-ආර්ථික යටිතල පහසුකම් උපදර්ශකයේ පහළ යෑම කෙරෙහි බලපෑ ප්‍රධාන සාධකය විය.’
පළාත් සෞභාග්‍යය
පළාත් මට්ටමෙන් සෞභාග්‍ය දර්ශකය සලකා බලන විට බස්නාහිර පළාත අංක එකට පැමිණීම ගැන පුදුම වෙන්න ඕනෑ නැහැ. එයට ප්‍රධාන හේතුව පිට පළාත්වල අය පවා බස්නාහිර පළාතට ඇවිත් ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම්වල නියැලීම බව පැහැදිලියි. එහෙත්, පළාත් අතර විෂමතාවය සලකා බලන විට පුදුම නොවී බැහැ.
රටේ ජාතික සෞභාග්‍යය ඒකක 0.811ක් වුණත් ඌව පළාතේ අගය ඒකක 0.025ක්. අංක එකේ ඉන්න බස්නාහිර පළාතේ අගය ඒකක 1.615ක්.
රටේ දර්ශකයේ අඩුවීමක් තිබුණත් බස්නාහිර පළාතේ සෞභාග්‍යය 2018 (1.597) ඉඳන් 2019 දක්වා වැඩිවෙලා තියෙනවා. විෂමතාව මොන තරම් විශාලද කියා ඒ ඉලක්කම් දෙකෙන් තේරුම් ගන්න පුළුවන්.
බස්නාහිර පළාත හැරුණාම දෙවැනි තැන ඉන්නේ දකුණු පළාත. ඒ පළාතේ අගය 0.458ක්. අංක එක සහ දෙක අතර විෂමතාවත් එයින් වැටහෙනවා. අංක තුනේ සිටින මධ්‍යම පළාතේ අගය 0.386ක්.
අටවැනි තැන සිටින නැගෙනහිර පළාතේ අගය 0.107ක්. හත්වැනි තැන සිටින උතුරුමැද පළාතේ අගය ඒකක 0.249ක්.
තීරණාත්මක දර්ශක
අපේ මූලික තේමාව බලය බෙදීමේ අවශ්‍යතාව ගැන. අප කලින් කීවා වාගේ ආර්ථික සහ ව්‍යාපාර දර්ශකයට අදාල දර්ශකයෙන් අනෙක් පළාත් පහළට යෑම ගැන පුදුම විය යුතු නැහැ. ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් කොළඹ ආශ්‍රිතව පවතින්නේ.
එහෙත් අනෙක් පළාත්වල විනෝදාස්වාදය, ජල පහසුකම් හෝ විදුලි පහසුකම් වාගේ අනෙක් කාරණා අඩු විය යුතු නැහැ. ඒ කියන්නේ ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම ගැන උපදර්ශකයත්, සමාජ-ආර්ථික යටිතල පහසුකම් උපදර්ශකයත් හැම පළාතේම වාගේ ලොකු විෂමතාවක් නැතිව බෙදී යන්න ඕනෑ.
අංකවලින් පෙන්වන ඇත්ත දුක්බරයි. ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම අතින් බස්නාහිර පළාත අංක එකේ ඉන්නේ ඒකක 1.198ක් ලබාගෙන. අවසන් තැනට වැටී සිටින ඌව පළාතේ ජන ජීවිතයේ යහ පැවැත්ම -0.047ක්. ඊළඟට නැගෙනහිර පළාතේ ජන ජීවිතයේ යහපැවැත්ම -0.028ක්.
අප කලින් කීවා වාගේ මෙයින් සලකන්නේ අධ්‍යාපන පහසුකම්, සෞඛ්‍ය පහසුකම්, විනෝදාස්වාදය, වාහන අයිතිය, සුපිරි වෙළඳසැල් සඳහා ප්‍රවේශය, පරිසරය ආදී කාරණා බොහොමයක්.
සමාජ-ආර්ථික යටිතල පහසුකම් උපදර්ශකයෙනුත් බස්නාහිර පළාත ඉහළම තැන ඉන්නවා. ඒකක 1.819ක්. අවසන් තැන සිටින ඌව පළාතේ අගය ඒකක -0.075ක්. නැගෙනහිර පළාතේ අගය ඒකක -0.038ක්. මේකෙන් කතා කරන්නේ මාර්ග පහසුකම්, විදුලිය, ජලය තිබීම සහ ගුණාත්මකභාවය, පාරිසරික තත්වය වගේ කාරණා.
මේ තීරණාත්මක දර්ශක දෙකට අයත් ක්ෂේත්‍ර සංවර්ධනය කිරීම පළාත් සභාවලට පැවරිය හැකියි. ඒ දර්ශකවල පහළින් සිටින පළාත්වලින් මධ්‍යම ආණ්ඩුවට ඇමතිවරුන් පත්වෙන්නේ අඩුවෙන්. මධ්‍යම ආණ්ඩුවේ ඇමතිවරුන් තම තමන්ගේ පළාත්වලට මිස, අනුන්ගේ පළාත්වල වැඩ කරන්නට උනන්දුව දක්වන්නේ අඩුවෙන්. ඒ නිසයි යටිතල පහසුකම් වාගේ එදිනෙදා දේවල් ඒ ඒ පළාත්වල සුදුසු ආකාරයට සංවර්ධනය කරගන්නට ඉඩ දෙන්න ඕනෑ. ඒ ඒ පළාත්වල පහසුකම් සංවර්ධනය නොකළොත් ඒ ඒ පළාත් මට්ටමෙන් ආණ්ඩු ගෙදර යැවීමට හෝ නැවත පත් කරගැනීමට පළාත් පුරවැසියන්ට අවස්ථාව දෙන්න ඕනෑ.
ආණ්ඩුවේ නායකයන්ට ඇත්තටම සෞභාග්‍යයේ දැක්මක් තිබෙනවානම් ඒ ඒ පළාත් සංවර්ධනය වෙනුවෙන් බලය බෙදන්නම ඕනෑ.■
