■ පවිත්‍රා රූපසිංහ
‘මාමළොත් ඔබට එය දැරිය නොහැකි තරම් පාඩුවක් නොවේ. ඒ ඔබට ආදරය කළ අයෙක් මිය ගියා මිස ඔබ ආදරය කළ අයෙක් මියගියේ නැති නිසා. එහෙත් ඔබ මළොත් නම් කිසි ලෙසකින්වත් එය මට දැරිය නොහැකි වෙයි. ඒ මට ආදරය කළ අයෙකු නොව, මා ආදරය කළ අයෙකු මිය ගිය නිසායි’. 1963 මැයි තුන්වනදා ඔගස්ටස් එරික් විනයාගරත්නම් තම දිනපොතේ සටහනක් යෙදා තිබුණා. කිසියම් ජාතියකට හෝ ආගමකට අයිති නැති, මනුෂ්‍ය ලෝකයකට පමණක්ම අයිති ඔගස්ටස් සිය දෙවන බසත්, සිංහල සමාජයත් සමඟ පෙමින් බැඳුණු සාහිත්‍යධරයෙක්. සීමා නැති ජීවිතයක් පැතූ ඔහු ‘අපේ කට්ටිය’ නම් අරුත්බර සම්මතය තුළ සම්මතයේ සීමාවන් පුළුල් කළ අයෙක් වුණා.
සාහිත්‍යවේදී
බුද්ධදාස ගලප්පත්ති
ඔගස්ටස් විනයාගරත්නම්, සිංහල සාහිත්‍ය කලාවේ දමිළ නියෝජනයයි. මා මුලින්ම ඔහු හඳුනාගන්නේ පුවත්පත් කලාවේදියෙකු විදියටයි. හැටේ දශකයේ ඉතාමත් ප්‍රබල කලාකරුවන් කණ්ඩායමක් වුණු ‘අපේ කට්ටිය’ සාහිත්‍ය කලාවේත්, සිනමාවේත් සහ විචාරයේදීත් ප්‍රබල නියෝජනයක් සිදුකළා. නිලතල නොතිබූ ඒ සංවිධානයේ සුගතපාල ද සිල්වා, සුනන්ද මහේන්ද්‍ර, නාමෙල් වීරමුණි, රැලෙක්ස් වැනි අය අතර ඔගස්ටස් ද වුණා. ද්විභාෂා දැනුම ඇති කලා කතිකාවේ ක්‍රියාකාරී මේ අය කලා සංස්කෘතික ලෝකයේ පෙරළියක් කළ කොටසක් ලෙස මා දකිනවා. ඔගස්ටස් යනු මේ කණ්ඩායමේ පුරුකක් ලෙසයි මා දකින්නේ.
උපතින් ද්‍රවිඩයකු වුවත් ඔහු සිංහල සමාජයට අයිතියි. අපේ සිංහල සාහිත්‍ය කලාවේ දෙමළ ක්‍රියාකාරීන් පරපුරෙන් පරපුරට සිටියා. ඔගාත් සිංහලෙන් සිතන සහ ලියන දමිළ මනුෂ්‍යයෙක් වුණා.
ඔගාට අනන්‍ය භාෂා ශෛලියක්
භාෂා පරිවර්තකයකු ලෙස රැකියාව කිරීම ඔගස්ටස්ගේ නිර්මාණකරණයට බෙහෙවින්ම බලපෑ බව මා හිතනවා. පුවත්පත්වල කවි, කෙටිකතා, සිංහල චිත්‍රපට ගැන සිංහල විචාර ඔහු සිදුකළා. එදා කලා ක්ෂේත්‍රයේ කැපී පෙනෙන අය සමඟ ඔගාට සම්බන්ධයක් තිබුණා. පුවත්පත් කලාවේදීන්, ගීත රචකයන් බවට පත්වීම අපේ සාහිත්‍ය ඉතිහාසයේ සුලබයි. ඔගස්ටස් යනු මේ තත්ත්වයේ දිගුවක්. ඔහු ගීත රචනාවේත් චිත්‍රපට ගීවලත් ඔහුටම අනන්‍ය ලකුණක් සටහන් කළා. එම ගීවල සිංහල භාෂාවේ පුළුල් ඥානයක් පෙන්නුම් කළා. ජනකවිය හදාරා තිබෙන ඔගා ගීත රචනයේදී පැරණි භාෂාවත්, නවීන භාෂාවත් දෙකම යොදාගත්තා. රූපක අර්ථවත් භාෂාවක් යොදාගැනීම ගැන කතා කරන විට ඔගාගේ ‘ලොකුම හිනාව’ චිත්‍රපටයේ නන්දා මාලනී ගයන සින්දුව මතක් කළ යුතුමයි.
‘හැඟුම් විසිර දස අතේ ලැඟුම් සොයයි හදවතේ
දෑස මුණගැසී දෑසක ඉරණම දුටුවා
වළාකුළක් නැති අහසක් – ඈතින් දුටුවා
අළු යට සැඟවිණ වසන්තයේ ගිනි පුපුරින් මල් පිබිදෙනවා
ලෙන්දොර හමුවේ රන් තරු පායා ආදරයේ මුතු අමුණනවා’
ප්‍රේමය මල්ඵල ගැන්වෙන මේ ගීය කෙතරම් අපූරු රූපකාර්ථ භාෂාවක් යොදාගෙන තිබෙනවාද? ඔහුගේ පරිකල්පනය, විචිත්‍ර රමණීය භාෂාවක් යොදාගෙන ලියන ප්‍රේම ගීවල ඇත්තෙන්ම කවියෙකුට එහා ගිය කවි කල්පනා තිබෙනවා. ඔහුගේ භාෂාව පිළිබඳ ඥානය ගඟ අද්දර චිත්‍රපට ගී සාක්ෂි සපයනවා. ‘ගඟ අද්දර මා සිහිල් සෙනෙහෙ සැනහී…’ එමෙන්ම අහසින් පොළවට චිත්‍රපටයේ රුක්මනී දේවිය ගයන නැළවිලි ගීයේ භාෂා ශෛලිය වෙනස්ම ආරක් ගන්නවා.
‘නුඹෙ අම්මා කොතැන ගියා – කිරි එරවා එන්ට ගියා
ඇත්තු ඇවිත් මඟ රැකලා – කොක්කු තනේ කිරි බීලා’
තවත් විටෙක ගුප්ත සිනහවක් තිබෙන කාන්තාවක් වන මොනාලිසා ගැනත් ඔහු කියනවා. ‘උපුල් නුවන්’ මේ පද අයිති පැරණි භාෂාවටයි. නවීන ව්‍යවහාරයේ එන ගීතයට ගැළපෙන රූපකයක් ලෙස ‘මොනාලිසා’ ගන්නට තරම් සූරබවක් ඔහුට තිබුණා. කෙටිකතා, විචාරය, සාහිත්‍යය තුළ ඔගාගේ දක්ෂතා තිබුණත්, ඔහුටම අනන්‍ය ලක්ෂණය තිබෙන්නේ ගීත තුළයි. අමරදේව ගයන ‘නිම්හිම් සෙව්වා මා සසරේ’ ගීතය තුළ බෞද්ධ දර්ශනයේ නිර්වාණය ගැන කියැවෙන බව විචාරකයන් පවසනවා.
ඔගස්ටස් විශාල ගී ප්‍රමාණයක් රචනා කර නැහැ. ස්වතන්ත්‍ර ගී රචකයෙක් විදියට ඔහු අනෙකුත් අය සමඟ සසඳන්න මා කැමති නැහැ. නිමල් මෙන්ඩිස් වැනි සංගීතඥයකු සමඟ ඔහුගේ සුසංයෝගය ඔහුගේ ගීත රචනා කලාවට ආශීර්වාදයක් වී තිබෙනවා.
විචාරයට හසුනොවුණා
ඔගා ඇත්තටම නිසි ඇගයීමට ලක් නොවුණු කලාකරුවෙක්. අද ඔහු ගැන කිසිවෙක් කතාකරන්නේ නැහැ. ඒ ගැන පුදුම වෙන්න දෙයකුත් නැහැ. ගීත සාහිත්‍යයේ පමණක් නොවෙයි, අනෙක් ශානරවලත් එහෙමයි. අපේ රටේ විචාර කලාව හරිම පටුයි. ඒත් රසිකයින් ඔහුගේ ගීත වැළඳගෙන තිබෙනවා.
ජ්‍යේෂ්ඨ මාධ්‍යවේදී
තිලකරත්න කුරුවිටබණ්ඩාර
ද්‍රවිඩ සම්භවයකින් යුතුව 1936 මැයි තුන්වනදා කොළඹදී උපත ලැබූ ඔගස්ටස් හැදී වැඩුණේ පානදුරේ සිංහල ප්‍රජාව අතරේයි. මොරටුවේ ශාන්ත සෙබෙස්තියන් සහ පානදුරේ ශාන්ත ජෝන් විද්‍යාලයෙන් අධ්‍යාපනය හැදෑරූ ඔහු සිංහල සමාජයටත්, භාෂාවටත් අනුගතවූවෙක්. ඔහු සිංහල භාෂාවට ආසාකළේ කෙතරම්ද යත් ඔහුට දෙමළ භාෂාවත් නුහුරු වුණා. ඇත්තටම ඒ කාලේ සිංහල, දෙමළ භේදයක් තිබුණේ නැහැ. ඔහුට පසුකාලීනව දෙමළ සම්භවයෙන් ඉතිරි වුණේ ‘ම්’ පමණයි. පාසලේදී ඔහුගේ මිතුරන් ඔහුව ඇමතුවේ ‘විනායගරත්න’ කියලායි.
කෙටිකතාකරුවා
මුලින් ඔහු ‘ජනතා’ පුවත්පතට කෙටිකතා ලිව්වා. එදා ජනතා පුවත්පතේ සිටි සෝමපාල රණතුංග දැනහැඳුනුම්කමක් නැතත් දක්ෂ නිර්මාණවලට අත හිත දුන්නා මතකයි. ඔගස්ටස් වෘත්තියෙන් ලිපිකරුවෙක් සහ පසුව භාෂා පරිවර්තකයෙක්. ඇත්තෙන්ම පණහ දශකයේදී රජයේ සිංහල කාර්යාලවල දක්ෂ ලේඛකයන් රාශියක් සිටියා. ඔගස්ටස් මුලින්ම කෙටිකතාවක් ලීවේ 1954දීයි. එදා ද්විභාෂා දැනුම තිබුණු අය සිටියේ ඉතාමත් අල්පවයි. ඔගස්ටස්ගේ ද්විභාෂා දැනුම සහ ඉංග්‍රීසි පොතපත කියවීමත් නිසා ඔහුගේ කෙටිකතාවල නව්‍ය ලක්ෂණ දක්නට තිබුණා. විශේෂයෙන් බටහිර පොත්පත්වල ආභාසය ඔහුට බලපෑවා කීවොත් නිවැරදියි.
1959 දී ඔහුගේ පළමු කෙටිකතා පොත වන ‘එකොළොස් ගින්න’ පිටවුණා. ඔහු පොත්වලට නම් දැම්මෙත් අමුතු විදියට. කෙනෙක් තමන්ගේ කෙටිකතා පොතකට නම දාන්නේ එම කතා පොතේ අඩංගු කතාවක නමක්. එසේ දැමීමේදී හොඳම කතාවේ හෝ ජනප්‍රියවේයැ’යි සිතන කතාවේ නම බොහෝවිට යොදනවා. ඔගස්ටස් තමන්ගේ ‘එකොළොස් ගින්න’ පොතට නම ගත්තේ පොතෙන් නෙමෙයි. පොදු මානුෂීය ගුණාංග කැටිකරගත් නමක් ලෙස ‘එකොළොස් ගින්න’ යන නම ඔහු යොදාගත්තේ බෞද්ධ සංකල්පයකට අනුව රාග, ද්වේශ මෝහ වැනි ගිනි එකොළහකින් මිනිසා දැවෙනවා යන පොදු ධර්මතාව අනුව ඔහු ඒ නම ගෙන තිබුණා.
හැටේ දශකයේ ඔහුගේ ‘පිපාසිතයෝ’ නවකතාවේ ඉතාමත් ඉහළ මට්ටමේ කතා අඩංගු වුණා. අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් මේ පොත තහනමට ලක් වුණා. එහි විශේෂත්වයක් නම්, පොතට නමක් සොයන්න තමන් වෙහෙසුණ ආකාරය පිළිබඳවත් කතාවක් පොතේ ඇතුළත් වෙනවා. එයා පොතට නම දාන්න හිත හිත පාරෙ ඇවිදින විට දවසක දකිනවා බල්ලෙක් පාරෙ පයිප්පයකින් වතුර බොනවා. මනුෂ්‍ය ජීවිතය ගෙවන්නේත් තමන්ගේ පිපාසාව සන්සිඳුවා ගන්නය යන හැඟීම ඔහුට එහිදී ඇතිවී තිබෙනවා. ඒ ධර්මතාවට අනුව ‘පිපාසිතයෝ’ නම යොදාගත්තා. ඔගස්ටස් ලියූ කවි පොත වන්නේ ‘සෙව්වන්දි’යි. අවුරුදු හතළිස් අටක් වැනි කෙටි කාලයක් තුළදී කෙටිකතා පොත් දෙකක් සහ කවි පොතක් ඔහු රචනා කරනවා.
ඔගාගේ කට්ටිය
හැටේ දශකයේදී ඔගස්ටස් ‘අපේ කට්ටිය’ට එකතුවීමත් සමග ඔහුගේ නිර්මාණ දිවියේ කේන්ද්‍රීය ලක්ෂය සනිටුහන් වුණා. අපේ කට්ටියේ ත්‍රිමූර්තිය වන්නේ සුගතපාලද සිල්වා, සිරිල් බී. පෙරේරා, ජී.ඩබ්ලිව්. සුරේන්ද්‍ර යන අයයි. එදා බොහෝ කලාකරුවන් පෙරදිග සාහිත්‍ය චින්තාව මුල් කරගත්, නිර්මාණවලත් දූපත් මානසිකත්වය පිළබිඹු කළ අය වුණා. මේ දූපතෙන් පිට ලෝකයේ බටහිර සාහිත්‍යයේ සංස්කෘතිය නව චින්තනයන් හඳුනාගැනීමට මෙම නවක තරුණ කණ්ඩායම වන අපේ කට්ටියට හැකිවුණා. මේ සඳහා ඔවුන්ට බලපෑවේ කොලින් විල්සන්ගේ සහ ඇල්බෙයා කැමූගේ සාහිත්‍යයි. ඔගස්ටස් කැමූ, සාත්‍රෙ, කොලින් විල්සන්, හොඳින් හැදෑරූ අයෙක්.
මීට සමාන්තරව එංගලන්තයේ බිහිවුණු තරුණ රැඩිකල් තරුණයන්ගේ ප්‍රධානියා වුණු ජෝන් ඔස්බෝන්ගේ ‘ලුක් බැක් ඉන් ඇන්ගර්’ නාට්‍ය වැනි සාහිත්‍ය කෘතීනුත්, විශේෂයෙන්ම ප්‍රංශයේ ජෝන් පෝල් ශාත්‍රේ යන අයත් ‘අපේ කට්ටිය’ තරුණ චින්තනයට බලපෑවා. ඇත්තටම ඔගස්ටස්ගේ චින්තනය තුළ මෙම සාන්ද්‍රෘෂ්ටිකවාදය තුබුණා. අපේ කට්ටිය එකතුවෙලා ‘සමනළයෝ’ කියල චිත්‍රපටයක් කළා. එහි කැමරාකරණය ඩී.බී නිහාල්සිංහයි. එහි රඟපෑවේ රෝනි රණසිංහ සහ ප්‍රේමා ගණේගොඩයි. සංගීතය විජේසිරිවර්ධන පොළොන්නෝවිටයි. ගීත ලිව්වේ ඔගස්ටස් සහ සිරිල් බී. පෙරේරායි. ගීත ගායනා කළේ ලතා වල්පොල, මිල්ටන් පෙරේරා, ධර්මදාස වල්පො සහ සුජාතා පෙරේරායි. ඒ ගීත අමුතුම තාලයේ ගීත. ඔගස්ටස් ලියූ ලතා වල්පොළ කියන ගීතයක් තියෙනවා පේළි හතරයි.
‘ආදර හමුවේ නෙත් යොමා
පීන පීනා සිටියා මා
අඳුනා ගන්නේ ඔබේ මුහුණයි
හීන් හිරියා වාසනා’
ඔගස්ටස් පේළි තුනකින් ලියූ යුග ගීතයක් ධර්මදාස සහ ලතා වල්පොළ එය ගැයුවා.
‘අඩවන් දෙනෙතින් එබිකම් කරලා
සොයා සොයා ගිය රහසක් දුටුවා
දෙනෙත් අයා දෙනෙත් පියා’
සුජාතා පෙරේරා ගැයූ තවත් ගීතයකත් තිබෙන්නේ පේළි තුනයි.
‘නැංගුරම් ඉවත හෙළා
හදවත පාවෙන්න දෙමු
නැවක් වගේ පුංචි නැවක් වගේ’
මේවා ඉතාමත් රැඩිකල් ගීත. තිරගත නොවූ මේ චිත්‍රපටය තිරගත වූවේ නම් කතාබහට ලක්වන රැඩිකල් වැඩක් වෙනවා.
සාහිත්‍යධරයෙක්
ඔහු විශිෂ්ට ගීත රචකයකු විදියට නොවෙයි මා දකින්නේ ඉතා විශිෂ්ට සාහිත්‍යධරයෙක් විදියටයි. ඔහුගේ නව චින්තනයත් භාෂාව හැසිරවීමත් සමාජ දැක්මත් නිසා ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහු විශිෂ්ටතම සාහිත්‍යධරයෙක් වුනා. දමිළ ජාතිකයක් වීම ඔහුගේ නිර්මාණකරණයට බාධාවක් වූවේ නැහැ. සිංහල භාෂාව හොඳින් හැසිරවූ ‘අපේ කට්ටියේ’ සිටි ද්‍රවිඩ ජාතිකයා ඔහුයි. නමුත් ඔවුන් කිසි කෙනෙක් මොහු දමිළයැයි වෙනස්කොට දැක්කේ නැහැ.
ඔහුගේ සිනමා ගීත අතිශයින් ජනප්‍රිය වූවා සේම සම්මානවලින්ද පිදුම් ලැබුවා. එසේ වුවත් ඔහුගේ සිනමා ගීත කලාවට වඩා විශිෂ්ටතාව මා දකින්නේ ඔහුගේ සාහිත්‍ය නිර්මාණ තුළයි. කෙටි කතාවේ දුටු භාෂා කෞශල්‍යය ඔහුගේ ගීත කලාව තුළ පිළිබිඹු වන්නේ නැති බව මගේ හැඟීමයි. මම ඔහුට සලකන්නේ සාහිත්‍යධරයෙක් හැටියට මිස, ජාතිය ජන්මය අනුව නොවෙයි. එක්දහස් නවසිය අසූතුනේ සිදුවීම් සංවේදී කලාකරුවෙක් වුණු ඔගස්ටස් කම්පනයට පත්කළා. ඉතාම සංවේදී මනුස්සයෙක් වූ ඔහු සිංහල සමාජයට ප්‍රේම කළා සහ හැටේ දශකයේදී සිංහල සමාජය ඔහුව වැළඳගෙන සිටියා. ඔහු මිය ගියේ දැඩි කම්පනයකින්යැයි කියන්න පුළුවන්. යම් යම් පටු සමාජ ආකල්ප විසින් මිනිසුන් අතර භේදයක් ඇතිකළත් ඔහු අපේ සමාජයේ කෙනෙක්.■
