අප දෙස ඉහළ අය බලා සිටින්නේ අප කුමක් කරනු ඇතැයි කියාද, ඔවුන් සතුටු වනු ඇත්තේ අප කුමන තීන්දුවක් දුන්නෝතින්ද වැනි නිර්ණායක මත, තමන් ගන්නා තීන්දු තීරණ පදනම් කර ගැනීම එහිදී සිදුවෙයි.
2019 නොවැම්බරයේ සිට මේ දක්වා, රට ශිස්ට සමාජයක අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම තිබිය යුතු මූලික මූලධර්ම හා සම්මුතීන් රැකීම අතින් ශීඝ්‍රයෙන් ආපස්සට යමින් සිටින බව දැන් පිළිගන්නේ, ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාට 2019දී ඡන්දය නොදුන් පිරිස පමණක් නොවෙති. ඔහුට ඡන්දය දුන් 69 ලක්‍ෂයෙන් සැලකිය යුතු පිරිසක්ද අද එය ප්‍රසිද්ධියේ හා අප්‍රසිද්ධියේ පිළිගනිති.
ජනාධිපතිවරයාට වුවමනා වී ඇත්තේ මුළු රටම තමා වටා කරකැවෙනු දැකීමටය. හැට නව ලක්‍ෂයක් තමාට රට හදන්නට බලය දී ඇති බැවින් ඊට එරෙහිව තිබෙන බාධා කිසිවක් තමා සලකන්නේ නැති බවට ජනාධිපතිවරයා නිතර කියන්නේ ඒ නිසාය. මුල් කාලයේදී ඔහු කිව්වේ, 19වැනි සංශෝධනය නිසා තමාට රට පාලනය කළ නොහැකි බවයි. එහෙත්, එය ඉවත් කරමින් ගෙනා 20 විසින්, වැඩ කිරීමේ අවකාශය ඇති කර ගැනීම කෙසේ වෙතත්, තනි පුද්ගලයකු රටේ එකම-අධිපති බවට පත්කරගත් ආකාරය, අමෙරිකා-ලංකා ද්විත්ව පුරවැසි සිය සහෝදරයා පාර්ලිමේන්තුවට පත්කරගන්නට සංවේදීබවක් ආරූඪ කරගත් ආකාරය, සමාජයේ දැනුම් තේරුම් ඇති අය සලකන්නේ යහපත් දේ හැටියට නොවේ.
20න් විධායකය මුළුමනින්ම තමාගේ අණසකට ගැනීමට ජනාධිපතිවරයාට හැකිවිය. ව්‍යවස්ථාදායකයද අද ඔහුට වුවමනා දේ සපයා දෙන සැපයුම්කරුවකු පමණකි. එහි ප්‍රධානී කථානායක, ජනාධිපතිවරයාට කොතරම් බය පක්‍ෂපාතද යත්, ඉහළ තනතුරුවලට ජනාධිපතිවරයා කරන නාමයෝජනා ගැන පවා පාර්ලිමේන්තුව තුළදී සාකච්ඡා කිරීමට ඔහු ඉඩ දෙන්නේ නැත. ‘අසමත් රාජ්‍යය’ යන්නද ඔහු දකින්නේ හැන්සාඞ් වාර්තාවෙන් පවා ඉවත් කළ යුතු පාපකාරී දෙයක් හැටියටය. ඒවා හැන්සාඞ්ගත වන්නට ඉඩදීමෙන් ජනාධිපතිවරයා තමා කෙරෙහි උරණවනු ඇතැයි මේ අසරණ කථානායකවරයා සිතනවා වෙන්නට පුළුවන. විපක්‍ෂය පාර්ලිමේන්තුව තුළ සක්‍රිය කාර්යභාරයක් කරමින් සිටින නමුත්, මුළු ආණ්ඩු පක්‍ෂයම, ‘නටමු පේළි සැදී රජිඳා තුටු වන මෙන්’ වැනි තත්වයකට තමන්ම පත්වී තිබේ.
ජනාධිපතිවරයාට ආධිපත්‍යය පතුරන්නට වුවමනා වූ තුන්වැනි ආයතනය අධිකරණයයි.
ඒ අනුව අධිකරණවලට කෙරෙන පත්කිරීම් තමන්ට වුවමනා විදියට කරන බව ජනාධිපතිවරයා දැනටමත් ක්‍රියාවෙන් පෙන්වා දී තිබේ.
20වැනි සංශෝධනයට කාරක සභා අවස්ථාවේදී ගෙනා කුමන්ත්‍රණකාරී සංශෝධනයක් මගින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට 6ක් හා අභියාචනාධිකරණයට 8ක් වන ලෙස තමන්ට වුවමනා පරිදි විනිසුරුවරුන් විශාල සංඛ්‍යාවක් එකවර පත්කිරීමට ජනාධිපතිවරයා බලය ලබා ගත්තේය.
අභියාචනාධිකරණයට මහාධිකරණයෙන් උසස් කරනු ලැබූ විනිසුරුවරුන්, ආණ්ඩුවම නිර්ණායකය ලෙස සකලකනවා යැයි කියූ ‘ජ්‍යේෂ්ඨත්වය’ අනුව උසස් කර නැති බව දැන් ප්‍රසිද්ධ දෙයකි. අගවිනිසුරුවරයා ජනාධිපතිවරයා වෙත යැවූ ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයෙන් ඉහළ සිට පහළට වන මහාධිකරණ විනිසුරුවරුන් 15 දෙනකුගේ නම්වැලෙන්, වඩා ජ්‍යේෂ්ඨ අතරමැද අය කපාදමා, 15ටත් යටින්, එනම් 16 හා 17 ස්ථානවල සිටි විනිසුරුවරුන්ට උසස්වීම් දුන්නේ කුමන නිර්ණායක අනුවදැයි අදත් කවුරුත් දන්නේ නැත. කියන්නේත් නැත. මුලින් ජනාධිපතිගේ ලැයිස්තුවේ නොසිටි සමහරුන්ට, ලැයිස්තුවට නම දමා ගැනීමට විවිධ අය පසුපස යන්නට වන අන්දමේ වැඩපිළිවෙළක් ඒ හරහා ක්‍රියාත්මක විය හැකිය. තමන්ගේ උසස්වීම් ලබාගැනීම සඳහා එසේ කොඳු කඩාගෙන එකිනෙකා පසුපස යන්නට විනිසුරුවරුනට සිදු වේ නම්, ඔවුන්ගෙන් සමාජය බලාපොරොත්තු වන යුක්තිය කෙතරම් ඉටුවේදැයි අලුතෙන් කිවයුතු නැත.
පාර්ලිමේන්තු සභාවටද, ජනාධිපතිගේ නාමයෝජනාවලට එරෙහි වන්නට 20න් ඉඩ තබා නැත. ඒ නිසා ජනාධිපතිවරයාගේ ලැයිස්තු ගෙඩිපිටින් ඔවුන්ගේ ‘යහපත්’ නිරීක්‍ෂණයෙන් සමත් වන බව හොඳින් පෙනේ.
ජනාධිපතිවරයාටත්, අනෙක් ආණ්ඩුවේ නායකයන්ටත් අවශ්‍ය වන්නේ එවැනි කොඳු කඩාගත් අධිකරණයකි. විනිසුරුවරුන් දිවුරුම් දෙවන අවස්ථාවේදී ජනාධිපතිතුමා අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය ගැන කුමන අතිශයෝක්තීන් කිව්වත්, අවසාන විග්‍රහයේදී ඔවුන්ට අවශ්‍ය වන්නේ, සිය බලවත් විධායක බලය හිතුවක්කාර ලෙස ක්‍රියාත්මක කිරීමට යන විට බාධාවක් නොවන, උදව්වක්ම වන අධිකරණයකි. තමන් ගෙනෙන ඕනෑම නරක කෙටුම්පතක්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට අනුකූල බවට තීරණ දෙන අධිකරණයකි. පුරවැසි අයිතිවාසිකම්වලට එරෙහි නීති කෙටුම්පත්වලට විරුද්ධව අධිකරණ ඉදිරියට එන පුරවැසි පෙත්සම්කරුවන්ගේ පෙත්සම් අඩු ගණනේ සලකාවත් නොබලා විසි කර දමන ආකාරයේ අධිකරණයකි. රටේ තමන්ගේ දේශපාලන හතුරන්ට දැඩි දඬුවම් දෙන, දේශපාලන මිතුරන් මුදවා දෙන අධිකරණයකි.
දැන් බුද්ධිමත් අධිකරණයක කාර්යභාරය විය යුත්තේ කුමක්ද? විධායකය තමන්ගේ කොන්ද කඩා, ඉහත කී මට්ටමේ රූකඩ බවට පත්කරන්නට සැරසෙන විට තමන්ගේ කීර්තියත්, අපක්‍ෂපාතිභාවයත්, යුක්තිය හා සාධාරණත්වයත් වෙනුවෙන්, ඊට එරෙහිව නැගී සිටීමයි.
එහෙත් එය උගහටය. අනෙක් හැම දෙනාටම මෙන්, විනිසුරුවරුන්ටද උසස්වීම් ලබන්නට කැමැත්තකුත් අයිතියකුත් තිබේ. ඒ සඳහා ඕනෑම පරිත්‍යාගයක් කරන්නට කැමති වීමද සාමාන්‍ය මනුෂ්‍ය ගතියකි. අවුරුදු 61න් විශ්‍රාම ගත යුතු මහාධිකරණ විනිසුරුවරයකු, ඒ වයසට ළංවන විට, අභියාචනාධිකරණයටද, එහිදී අවුරුදු 63 පිරෙන්නට ළංවන විට ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයටද උසස්වීම් ලබන්නට කැමති වීම සාමාන්‍ය මනුෂ්‍ය ගතියයි. අවුරුදු 65ක් පිරී ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් හෝ 63ක් පිරී අභියාචනාධිකරණයෙන් හෝ 61ක් පිරී මහාධිකරණයෙන් විශ්‍රාම ගන්නා විට, ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවක, කරුණු සෙවීමේ කොමිටියක, තානාපති ධුරයක, ජාත්‍යන්තර තනතුරක සේවය කරන්නට තමන්ටත් ඉඩ ලැබේ නම් සතුටු වන්නන්, එසේ නොවන්නන්ට වඩා බෙහෙවින් වැඩිය. අධිකරණ ස්වාධීනත්වයේ අවාසනාවකට, මේ සියලු කරුණු විධායකයේ බලය සමග බැඳී පවතියි. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා 20වැනි සංශෝධනය හරහා තහවුරු කරගත්තේ ඒ බලයයි.
අවුල එපමණක් නොවේ. ඉහළට උසස්වීම් බලාගෙන, දැන් සිටින තේරාවලියෙන් පහළ උසාවිවල තීන්දුද දෙන්නට යෑමය. අහවල් තීන්දු දීමෙන් හෝ නොදීමෙන් තමන්ට ඉහළට යෑමට ඇති ඉඩකඩ ඇහිරෙනු ඇතැයි, සිහි කල්පනාවක් ඇති විනිසුරුවරු සිතති. අහවලා දිගින් දිගටම රිමාන්ඞ් භාරයේ තැබීමෙන්, අහවලාට දැඩි දඬුවමක් නියම කිරීමෙන් හෝ අහවලාට අඩු දඬුවමක් නියම කිරීමෙන්, ඇප ලබාදීමෙන් හෝ නිදොස් කොට නිදහස් කර හැරීමෙන් මෙන්ම උසාවි භාරයේ තිබි ගුවන් ගමන් බලපත්‍රය නිදහස් කර විදෙස්ගත වන්නට අවසර දීමෙන් තමන්ගේ අනාගත වාසනාව පෑදෙනු ඇතැ’යි සිතීම අත්‍යන්තයෙන්ම මනුෂ්‍ය පරිචයයි.
ඊළඟ හැසිරීම, උඩ දිහා බලාගෙන තීන්දු, නියෝග දීමයි. අප දෙස ඉහළ අය බලා සිටින්නේ අප කුමක් කරනු ඇතැයි කියාද, ඔවුන් සතුටු වනු ඇත්තේ අප කුමන තීන්දුවක් දුන්නෝතින්ද වැනි නිර්ණායක මත, තමන් ගන්නා තීන්දු තීරණ පදනම් කර ගැනීම එහිදී සිදුවෙයි. කෙටියෙන් කිවහොත්, එහිදී සිදුවන්නේ ඉහළ අය එනම් ජනාධිපති හා අනෙකුත් පාලකයන් සිතන විදියට හිතන්නට අධිකරණයද පුරුදු පුහුණු වීමයි. ඉහළ අයට ගැළපෙන ලෙස ජීවත්වන්නට අධිකරණයද නැඹුරු වීමයි. ඉහළ අය බලාපොරොත්තු වන දේ කීමට හා තීන්දුවල ඇතුළත් කිරීමට අධිකරණය ස්වකැමැත්තෙන්ම ඉදිරිපත් වීමයි.
එහෙත්, තේරුම්ගත යුතු ඇත්ත නම් මෙයයි. ඉහත කී කුමන අගතියක් නිසා හෝ මහජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය බලයේ අංගයක් වන අධිකරණ බලයේ යහපතට, එහි ස්වාධීනත්වයට හා යුක්තිය ඉටු කිරීමේ වගකීමට හානියක් වන පරිදි කටයුතු කරන ඕනෑම තරාතිරමක කෙනකු එකී මහජනතාවගේම විනිශ්චයට භාජනය වන බවයි. විනිසුරුවරුන් හැටියට කටයුතු කරන්නන්, තමන්ගේ අධිකරණ බලයට අපකීර්තියක් වන පරිදි හැසිරෙන බව ජනතාවට පෙනී යා නම්, ඒ කිසිම විනිසුරුවරයකු කොයිතරම් ඉහළට ගියත්, කොයිතරම් රාජ්‍ය පාලකකාරකාදීන්ගේ අගය කිරීමට භාජනය වුණත්, කුමන බලවන්තයාගේ වුවමනා එපාකම් තෘප්ත කළත්, කවර තරමේ ජේත්තුවට හැඳ පැළඳ මවාගත් ජීවිත ගත කළත්, මහජනතාව ඉදිරියේ අවඥාවට ලක්වන බව නම් මතක තබා ගත යුතුය.
අපේ අධිකරණය ඒ සා විශාල අපකීර්තියකට මුහුණ දී නැත. එහෙත්. රටේ විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය කියන ආයතන දෙක ගැන දැනුවත් මිනිසුන් තුළ මේ වන විට පැනනැගී ඇති කළකරීම, විරෝධය හා විවේචනය, අධිකරණය වෙතද එල්ල වන්නට ඉඩ නැතුවා නොවේ. එය රඳා පවතින්නේ අධිකරණයේම හැසිරීම මතය.
එනිසා, අහවල් විනිසුරුවරයා කටයුතු කරන්නේ. අහවලුන්, අහවල් පෙරමුණ, පක්‍ෂය, පවුල, සිතන-කියන දේ අනුවය යනුවෙන් සැකයක් සාංකාවක් මහජනතාව තුළ ඇතිවන පරිදි නොහැසිරීමේ වගකීම ඇත්තේ අධිකරණ නිලධාරීන්ටමය. ■
