වන්දම දෙමළිය කැලෑ එළි කිරීමේ ජාවාරම් කරුවන් හා වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් අතර ඇති වූ ගැටුම සම්බන්ධයෙන් සිදු කෙරෙන හෙළිදරව්වකි.
■ ප්රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
‘අලි වැට එපා, වවන්න දෙන්න’ කියා ඉල්ලන උද්ඝෝෂණයක් නොවැම්බර් 30 වන සඳුදා වැල්ලවායේදී දකින්නට ලැබුණි. උද්ඝෝෂණය පැත්වුණේ වැල්ලවාය අඩවි වන කාර්යාලය ඉදිරිපිටදීය. වැල්ලවාය වන අලි තර්ජනයෙන් දැඩිව පීඩා විඳින ප්රදේශයකි. එවැනි ප්රදේශයක මෙවැනි වැකි සහිත ප්රදර්ශන පුවරු සහිතව ගොවියන් අලි වැඩක් එපා කියමින් උද්ඝෝෂණ පැවැත්වීම අලින් ගැනත්, ගොවියන් ගැනත් දන්නා අයට පුදුම සහගත සිද්ධියකි.
වන්දම, දෙමළිය ප්රදේශවල වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් ඉඩම් වගා කටයුතු සඳහා නිදහස් කරන්නැයි උද්ඝෝෂකයින් ඉල්ලා සිටියේය. වනාන්තර සංරක්ෂණය සඳහා පිහිටුවා ඇති වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුවට අයත් රාජ්ය ආයතනයක් වන අඩවි වන කාර්යාලයක් ඉදිරිපිට මෙවැනි ඉල්ලීම් කරමින් උද්ඝෝෂණ කරන වාතාවරණයක් ඇති වුණේ කෙලෙසද.
උද්ඝෝෂණයේ යටි අරුත්
වන්දම ප්රදේශයේ කැලෑ එළි කිරීමක් ගැන නොවැම්බර් 27 වන සිකුරාදා ලැබුණු තොරතුරක් මත වැල්ලවාය අඩවි වන කාර්යාලයේ බීට්ටු වන නිලධාරියෙක් හා තවත් නිළධාරියෙක් එම ස්ථානය නිරීක්ෂණයට ගියේය. කැලෑ එළි කිරීම සඳහා යොදාගත් ට්රැක්ටරයක් හා ට්රැක්ටරය හිමි පුද්ගලයා වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් අත්අඩංගුවට ගත්තේ ඒ අනුවය.
කැලෑ හෙළිකරන්නන් වන සංරක්ෂණ නිළධාරීන්ට පරුෂ වචනයෙන් බැන වැදුණි. පහර දී තිබුණි.. වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් අත්අඩංගුවට ගත් පුද්ගලයා හා ට්රැක්ටරය පැහැර ගත්තේය. තර්ජනයට ලක් වූ වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් දෙදෙනාගේගේ සහයට අඩවි වන කාර්යාලයෙන් පටත් වූ නිළධාරීන් පිරිස ද වටකළ කැලෑ එළිකරන්නන්ගේ ග්රහණයෙන් වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් මුදා ගත්තේ කුඹුක්කන කඳවුරේ හමුදා කණ්ඩායමක් යෙදවීමෙනි.
ඒ සම්බන්ධයෙන් අඩවි වන කාර්යාලය බුත්තල පොලීසියට එදිනම පැමිණිලි කර තිබේ. 30 වන දා වැල්ලවාය අධිකරණයට ඒ පිළිබඳව බී වාර්තාවක් ද ඉදිරිපත් කර තිබේ.
2009 අංක 65 දරණ පනතෙන් අවසන්වරට සංශෝධනය කළ වන සංරක්ෂණ ආඥා පනතේ 20 වන වගන්තියට අනුව රක්ෂිත නොවන ලංකාවේ සියලු වනාන්තර රජයේ පාලනය යටතේ පවතී. රජයට අයත් කිසිදු වනාන්තර භූමියකට ඇතුල් වී ගස් කැපීම, මාර්ග ඉදිකිරීම, ගොඩනැගිලි ඉදි කිරීම, කැණීම් කිරීම කළ නොහැකිය. එවැනි ක්රියාවක නිරත වෙන පුද්ගලයෙක් වරෙන්තුවක් නැතිව අත්අඩංගුවට ගත හැකිය.
මහේස්ත්රාත් අධිකරණයකින් වරදකරු වුවහොත් වසර දෙකක් දක්වා බන්ධනාගාර ගත කිරීමටත්, රුපියල් 5,000 ත් 50,000 ත් අතර දඩයක් හෝ ඒ දඬුවම් දෙකටම ලක් කිරීමටත් හැකියාව තිබේ. එම පුද්ගලයා පරිසර පද්ධතියට සිදු කළ හානිය අනුව අධිකරණය නියම කරන දඩයකට හෝ වන්දියකට යටත් විය යුතුය. එයට අනුබල දෙන පුද්ගලයා පවා වරදකරුවෙකි.
නොවැම්බර් 30 වන සඳුදා වැල්ලවාය අඩවි වන කාර්යාලය ඉදිරිපිට තිබූ උද්ඝෝෂණය වන්දම කැලෑ එළි කිරීමේ සිද්ධියේම දිගුවකි. අහිංසක හේන් ගොවියන්ගේ උද්ඝෝෂණයක් ලෙස ඇඟවීමට උත්සාහ කළත් මේ උද්ඝෝෂණය මෙහෙයවා තිබුණේ ආණ්ඩු පක්ෂයට සම්බන්ධ වැල්ලවායේ හිටපු ප්රාදේශීය සභා සභාපතිවරයෙක් හා ඉඩම් මගඩියට සම්බන්ධ ව්යාපාරිකයින්ය. මෙම ප්රාදේශීය දේශපාලකයා දැනටමත් රජයේ ඉඩම් අක්කර 100 ක් පමණ නීති විරෝධීව අල්ලාගෙන තිබේ. උද්ඝෝෂණය සඳහා පුද්ගලයින් ගෙන්වා තිබුණේ කුලියට ගත් බස් රථ තුනකිනි.
වන්දම, දෙමළිය ඉඩම් ජාවාරම
වන සංරක්ෂණ ආඥා පනතට යටත්වන්නට පෙර සිටත්, පසුවත් ප්රදේශයේ ගොවියන් හේන සඳහා අනවසරයෙන් එළි කළ ඉඩම් වන්දම, දෙමළිය ප්රදේශයේ තිබේ.
අනවසරයෙන් ඉඩම් අල්ලාගත් ගොවියන් කාලයක් තිස්සේ ඒවායේ හේන් ගොවිතැන් කරගෙන යයි. එම හේන් ඉඩම් ගොවියන්ගෙන් අඩු මුදලට ලබා ගෙන ඒවා කොළඹ හා නුවරඑළිය වැනි ප්රදේශවල ව්යාපාරිකයින්ට වැඩි මුදලට අලෙවි කිරීමේ ජාවාරමක් මේ වන විට වන්දම, දෙමළිය ප්රදේශයේ ක්රියාත්මකය. 30 වන දා වැල්ලවාය අඩවි වන කාර්යාලය අසල උද්ඝෝෂණයට ඔහු ද සහභාගී වී සිටියේය.
කොළඹ හා නුවරඑළිය ප්රදේශයේ ව්යාපාරිකයින් තමන්ගේ කළු සල්ලි සුදු කර ගැනීම සඳහා මේ ඉඩම්වල ආයෝජනය කරන්නට පටන්ගෙන තිබේ. 5/2001 චක්රලේඛය අහෝසි කර 2020 නොවැම්බර් 4 වන දින ජීවී හා වන සංරක්ෂණ අමාත්යාංශයේ ලේකම්වරයා ප්රකාශයට පත් කළ 1/2020 චක්රලේඛය මේ ඉඩම් ජාවාරම් සඳහා උත්තේජනයක් සපයා තිබේ. එසේම මෙය වන්දම, දෙමළිය ප්රදේශයට හෝ මොණරාගල දිස්ත්රික්කයට පමණක් සීමා වූ තත්වයක් නොවන බවද අවධාරණය කළ යුත්තකි.
චක්රලේඛ
වන ජීවී හා වන සංරක්ෂණ අමාත්යාංශයේ ලේකම්වරයා 2020 නොවැම්බර් 14 වන දා නිකුත් කර තිබෙන 1/2020 චක්රලේඛයට අනුව අවශේෂ කැලෑවල අයිතිය ආර්ථිකමය හා වෙනත් ඵලදායී කටයුතු සඳහා භාවිතා කිරීමට හැකිවන ලෙස කටයුතු කිරීමට දිස්ත්රික් ලේකම්වරුන්ට හා ප්රාදේශීය ලේකම්වරුන්ට බලය පවරා ඇති බව දන්වා තිබේ. ඉඩම් කොමසාරිස් ජනරාල්වරයාද නොවැම්බර් 8 වෙනිදා චක්රලේඛයක් නිකුත් කර තිබේ. එයට අනුව ග්රාම නිලධාරීවරුන් මාර්ගයෙන් අවශේෂ වනාන්තර ඉඩම් හඳුනාගෙන ඒ තොරතුරු ප්රාදේශීය ඉඩම් පරිහරණ කමිටුවට යොමු කොට, ආයතනවල එකඟතාව මත ගැටළු නිරවුල් කරගත යුතුය. නිරවුල් කරගත නොහැකි ගැටලු වේ නම් දිස්ත්රික් ඉඩම් පරිහරණ කමිටුවටත්, එයිනුත් බැරි නම් ජාතික ඉඩම් පරිහරණ කමිටුවටත් යොමු කළ යුතුය. කෙසේ වෙතත් 2021 මාර්තු වන විට අදාල කටයුතු අවසන් කළ යුතු බව මෙම චක්රලේඛයෙන් ප්රාදේශීය හා දිස්ත්රික් ලේකම්වරුන් වෙත දැනුම් දී තිබේ.
1/2020 චක්රලේඛයට පරිසරවේදීන් දක්වන්නේ දැඩි විරෝධයකි. අමාත්යාංශ ලේකම්වරයා විසින් නිකුත් කර ඇති මෙම චක්රලේඛය බල රහිත චක්රලේඛයක් බව පරිසරවේදී සජීව චාමිකර පවසයි.
‘මේ චක්රලේඛයේ සඳහන් වෙනවා ‘අවශේෂ කැලෑ’ කියලා වනාන්තර විශේෂයක්. ‘අවශේෂ කැලෑ’ කියලා වනාන්තර විශේෂයක්, ලංකාවේ පනතකින් හදුන්වා දී හෝ අර්ථ නිරූපණය කර නෑ. ඒ නිසා ලංකාවේ නැති වනාන්තර ප්රභේදයක් ආවරණය වන පරිදි චක්රලේඛයක් නිකුත් කිරීමේ කිසිදු හැකියාවක් නෑ.’
1/2020 අවශේෂ කැලෑ පිළිබඳ චක්රලේඛය, ආණ්ඩව බලයට ගෙන ඒම සඳහා දේශපාලකයින්ට ආවතේව කළ අවශේෂ පුද්ගලයින්ට ප්රතිලාභ ලබා දීම සඳහා ගන්නා උත්සාහයක් බව පරිසරවේදීන්ගේ චෝදනාවය.
නිලධාරීන් අසරණයිලු
ගොවීන් හේන් ගොවිතැන් සඳහා පාරම්පරිකව භාවිත කළ ඉඩම් අක්කර 53,000 ක් පමණ මේ ප්රදේශයේ පවතින බවත් තවත් වනාන්තර ඉඩම් එළි කිරීමට ඉඩ දිය නොහැකි බවත් මේ පිළිබඳව අදහස් දක්වමින් වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් කිහිපදෙනෙකු අප සමඟ පැවසීය. මේ වන විට දිවයින පුරා වනාන්තර ඉඩම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහාත් තම රාජකාරිය නිසි පරිදි ඉටු කිරීම සඳහාත් වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන්ට දැඩි පරිශ්රමයක් දරන්නට සිදු වී තිබේ. රාජ්ය යාන්ත්රණය මගින්ම නිකුත් කරන චක්රලේඛ නිසාත් ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ ප්රාදේශීය දේශපාලන අධිකාරයේ අත්තනෝමතික හැසිරීම් නිසාත් මේ තත්වය තවත් දරුණු වී තිබේ.
අන්තර්ජාලය වෙත මුදාහැර තිබෙන වන්දම දෙමළිය නීති විරෝධී කැලෑ එළි කරන්නන් හා වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් අතර ගැටුමේ වීඩියෝව ලංකාවේ නීතිය කොයි තරම් වල් වැදෙමින් තිබෙනවාද යන්නට නිදසුන් සපයයි.
‘අපි අහිංසක ගොවියෝ. වන්දමට මේ හරියට ගල් දාන්ඩ ආවොත් අපි ඉතිරි හරිය බලා ගන්නම්. රඟපාන්න එපා තමුසේ, වන සංරක්ෂණ නිලධාරියෝ කියලා.’
අහිංසක යැයි කියන වන්දම ගොවියෙකුගේ මුවින් පිට වූ මේ වචන, වන්දම ඉඩම් අල්ලමින් සිටින්නේ කවුද යන්නත්, ස්වාභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමට බඳී සිටින රාජ්ය නිලධාරීන් අද මුහුණ දී ඇති ඛේදණීය තත්වයත් කුමක්ද යන්නත් මනාව පැහැදිළි කරයි.■
