සාමාන්ය ජනතාවගේ ජීවිතවලට විශාල ලෙස බලපාන පෞද්ගලික දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනත කෙටුම්පත් කිරීමේ අවසාන අදියරේ පවතින බවත්, එය ඉදිරියේදී ඉදිරිපත් කරන බවත් මාධ්ය වාර්තා කර තිබුණි. මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව ශ්රී ලංකාවේ මෙන්ම ජාත්යන්තර මට්ටමෙන් පෞද්ගලික දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ විෂය හැදෑරූ, ඒ ගැන උගන්වන කෙනෙකි. පසුගිය සතියේ ඔහු පෞද්ගලික දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනතේ මූලික පසුබිම පැහැදිලි කළේය. මේ ලංකාවේ පනත කෙටුම්පත් කිරීම ගැන ඔහු පළ කරන ලද අදහස්ය.
පහුගිය දවස්වල කොළඹ ඉන්න අය ගැන බලන්න ඩ්රෝන් යැව්වානේ. ඒක නැතත් ආණ්ඩුවෙන් කොළඹ සීසීටීවී කැමරා දාලා තියෙනවා. කවුරු හරි කිව්වොත් මෙතැන ඇක්සිඩන්ට් එකක් වුණා කියලා, ඒකේ ටේප් එකක් ගන්නවා. ඒත් ඩ්රෝන්වල දත්ත ගබඩා කිරීම හා විග්රහ කිරීම ඉහළ මට්ටමක තියෙනවා. එතකොට ඩ්රෝන් දත්තවලින් විශාල, සංකීර්ණ සොයාගැනීම් කරන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ඒ වගේ තත්වයන්ගෙන් ආරක්ෂා වෙන්න දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනත වැදගත්.
වෙන පැත්තකුත් තියෙනවා. දැන් මිලියන තුනක විතර පිරිසකගේ වෛද්ය වාර්තා මේ වෙලාවේ ආණ්ඩුවේ ඉස්පිරිතාලවල කම්පියුටර්වල තියෙනවා. දැනට ඒවා එකිනෙකට සම්බන්ධ නෑ. ඒ කියන්නේ අම්පාරේ දත්ත වෙනම. කොළඹ දත්ත වෙනම. ඒත් අපි කියන්නේ ඒ දත්ත සම්බන්ධ කරන්න කියලා. අපි හිතමු හැමදාම අම්පාරේ ක්ලිනික් යන ඩයබටීස් ලෙඩෙක් කොළඹ ආපු වෙලාවක සිහි නැති වෙලා වැටෙනවා. මිනිහාට කතා කරන්න බෑ. එතකොට එයාට ගුණ අගුණ බෙහෙත් මොනවාද කියලා දන්නෙත් නෑ. එතකොට, එයාගේ දත්ත කොළඹ ඉස්පිරිතාලෙන් බලන්න පුළුවන් නම් එයාට බෙහෙත් කරන්න පුළුවන්. දත්ත ආරක්ෂාවට නීති නැති නිසා ඔය දත්ත සම්බන්ධ කළොත් අවුලක් වෙන්නත් පුළුවන්.
යන්තරවලට උගැන්වීම
කලින් පැහැදිලි කළ ආකාරයට, යුරෝපයේ දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ නීති හරි තදයි. ඒත් ලංකාවේ ව්යාපාරිකයන් බොහෝදෙනෙක් අවුට්සෝසින් ක්රමයට යුරෝපයත් එක්ක බිස්නස් කරනවා. යුරෝපයේ නීති අනුව අවුට්සෝසින් කරනකොට, අපේ රටවල ඉන්න සමාගම්වලටත් යුරෝපීය නීති බලපානවා. ඒ නිසා යුරෝපයේ වගේ තද දත්ත ආරක්ෂාව ගැන නීති මෙහේටත් දාන්න අපේ ව්යාපාරිකයන් යෝජනා කරනවා.
අපි ලංකාවේ දත්ත ආරක්ෂාව පිළිබඳ පනත කෙටුම්පත් කරනකොට තිබුණ තත්වය ඕක.
ඒත්, යුරෝපයේ නීතිය මෙහේ ගෙනාවොත් අලුත් තාක්ෂණය එක්ක වැඩ කරන්න අමාරු වේවි. දැන් ලෝකයේ තියෙන ප්රධාන අලුත් සොයාගැනීම්වලට අදාළ ආයතන ගනිමුකො. ගූගල්, ඇපල්, මයික්රොසොෆ්ට්, ෆේස්බුක් වගේ සමාගම්. සෑහෙන දුරට අලුත් දේවල් කෙරෙන්නේ එක්කෝ ඇමෙරිකාවේ, නැත්නම් චීනයේ. යුරෝපයේ එකකට තියෙන්නේ ස්කයිප් කියන එක විතරයි.
දැන් අලුත් වැඬේ තමයි තනියෙං හිතලා වැඩ කරන්න පුළුවන් යන්ත්ර. හැබැයි තනියෙං හිතන්න කලින් යන්ත්ර යම් වැඩකට පුහුණු කරන්න ඕනෑ. යන්ත්රයක් පුහුණු කරන්නේ යම් ක්ෂේත්රයක් ගැන දත්ත මිලියන ගාණක දත්ත යන්ත්රයට කියාදීලා.
ඒකත් උදාහරණයකින් පැහැදිලි කරගනිමු. යම්කිසි ලෙඩක් තියෙන කෙනෙකු ගැන හොයන්නේ එක්ස්-රේ එකකින්. දොස්තර මහත්තයා ඒක එහේ මෙහේ හරවලා කියනවා, ‘මෙතැන පුතේ පුංචි තිතක් තියෙනවා’, අපි ඒක ගැන ටිකක් වැඩිදුර බලමු කියලා. දොස්තර ඕක කියන්නේ අවුරුදු ගණනාවක අත්දැකීම් අනුව.
උදාහරණයක් ලෙස අපේ ඉන්නවා නිමල් පෙරේරා කියලා ප්රකට දොස්තර මහත්තයෙක්. එයාට පේනවාලු අනෙක් අයට පේන්නේ නැති දේවල්. ඒ මනුස්සයාගේ දක්ෂතාව ඒකයි. වෙන මිනිහෙක් මෙතැන මොකුත් නෑ කියනවා. ඒත් නිමල් පෙරේරා බලාන ඉඳලා, ‘ම්… මෙතැන පොඩි ගැටයක් තියෙනවා’ ස්කෑන් කරලා බලමු කියලා කියනවා.
මේ නිමල් පෙරේරාගේ විශේෂ හැකියාව දැන් මැෂින් ලර්නින් කියන ක්රමයෙන් යන්තරේකට දෙනවා. සොෆ්ට්ෆෙයා එකකට. නිමල් පෙරේරා වගේ විශිෂ්ටයන්ගේ පරීක්ෂණ ගැන දත්ත ඔක්කොම ලේබල් කරනවා. මෙන්න මෙතැන කැන්සර් එකක් තියෙනවා. මෙතැන කැන්සර් එකක් නෑ. ඔය විදියට දත්ත විශාල ප්රමාණයක් යන්ත්රයට ඇතුළත් කරනවා. ඒ අනුව යන්ත්රය ඉගෙනගන්නවා පිළිකාව තියෙන තැන් සහ නැති තැන්. යන්ත්රය වැඬේ ඉගෙනගත්තාම සමහර දොස්තරලාට වඩා හොඳට වැඬේ කරනවා.
ඒත් විශාල වෛද්ය වාර්තා ගණනාවක් නැත්නම් ඕක කරන්න බෑ. ඔන්න පෞද්ගලිකත්වය එනවා. මගේ ශරීරයේ එක්ස්රේ එකක් පෞද්ගලිකව හඳුනාගත හැකි දත්තයක්. මට බෙහෙත් දීමට හැරුණාම ඒක පාවිච්චි කරන්න බෑ. මම අවසර දීලා තියෙන්නේ ඒකට විතරයි.
අන්න ඕකයි දැන් අර්බුදය වෙලා තියෙන්නේ. යුරෝපයේ නීතිය එක්ක අලුත්ම තාක්ෂණයට හැරෙන්න අමාරුයි.
බහින කලාවක්
මෙතැන කතා දෙකක් තියෙනවා. පළවැනි එක තමයි අපේ කොම්පැණිකාරයන් සන්තර්පණය කිරීමට අපි කැමතියි. දෙවැනි එක තමයි අලුත් පනතක් හදනවාට වැඩිය සාමාන්යයෙන් කරන්නේ වෙන කවුරු හරි හදපු පනතක් අරන් එහෙන් මෙහෙන් ෂේප් කරලා, වචන වෙනස් කරලා, ව්යතිරේක එකතු කරලා, ලංකාවේ නීතියට අනුකූල විදියට හදාගැනීම.
ඒ වැඬේ කිසිම වරදක් නැහැ. ඒක තමයි සාමාන්ය ක්රමය.
ලංකාවේ මූලිකව කෙටුම්පත් කළ පනත යුරෝපයේ එකත් එක්ක සංසන්දනය කළාම බොහෝ දුරට සමානයි. නැත්නම් සමහරවිට ඊටත් එහා ගිහිල්ලා. අපේ අජිත් පී. පෙරේරා මහත්තයා 2018 අග විෂයභාර ඇමති විදියට පත් වුණාම මේ වැඬේ ඉක්මනට කරමු කියලා ඉල්ලුවා. ඒ වෙද්දීත් අපි වැඬේට බැහැලයි හිටියේ. ඒත් ඔහු ටිකක් හදිස්සි කළා. ඇත්තටම උත්සාහය තිබුණේ ජනාධිපතිවරණයට කලින් පනත සම්මත කරගන්නයි.
මම ඇමතිවරයාටත් කීව කතාවක් තියෙනවා. අපේ අනාගතේ ඔය අවුට්සෝසින් බිස්නස් එක නං, මේ පනතේ ප්රශ්නයක් නෑ. ඇත්තටම 2003 දී ඔය බිස්නස් ලංකාවට ගේන්න මහන්සි වුණ පුද්ගලයෙක් මම. ඒත් අවුරුදු 15කට පස්සේ අද මම කියන්නේ ඕක බහින කලාවේ තියෙන කර්මාන්තයක් කියලායි. තව අවුරුදු දහයකින් ඔය බිස්නස් එක ඩවුන්. මොකද තාක්ෂණයෙන් ඔය වැඩ ටික කරගන්න පුළුවන්.
ඒත් යන්ත්ර ඉගෙනීම, කෘත්රිම බුද්ධිය වගේ ඒවා අනාගතයේ තව දියුණු වෙනවා. රට දියුණු කරගන්න ඒ ක්ෂේත්රවල ඉහළට යන්න ඕනෑ. ඒවායේ වැඩ කරන මිනිස්සුත් ලංකාවෙ ඉන්නවා. ඒ අයට ගැළපෙන විදියට පනත ගෙනෙමු කියලයි කීවේ. ඔය රිසර්ච් වගේ දේවල්වලට ඉඩකඩ සීමා නොවෙන්න, ව්යතිරේක ඕනෑ කියලා මං යෝජනා කළා. නැත්නං අපි ඊයේ තිබුණ කර්මාන්තයකට නීතියක් හදනකොට, හෙට ඔළුව උස්සන කර්මාන්තයක් ඩවුන් යනවා.
දැන් කවුරුහරි කියාවි, මේ මිනිහා සල්ලි පස්සේ යන මහ පෙරේතයෙක් කියලා. මිනිසුන්ගෙ පුද්ගලිකත්වයට හානි කරන්න, මුදල් වෙනුවෙන් කහිනවා කියලා. එතකොට මං කියනවා ඒක නං ඇත්ත තමයි, මම රටේ මිනිසුන්ට වැටුප් වේතන ලැබෙනවාට කැමතියි තමයි කියලා.
තවත් අවුලක්
දැං ඔය යුරෝපයේ එක මෙහේ කොරන්න ගියාම තියෙන අනෙක් ප්රශ්නය. ඔය පනත තියෙනවා, ඒත් ක්රියාත්මක කරන්න බෑ.
යුරෝපයේ පනතේ තියෙනවා ලියාපදිංචි වෙන්න ඕනෑ කියලා එකක්. අර කලින් කීවා වගේ ගෙදරක උපන්දිනයක් වගේ එකක් හැරුණාම, වෙන කුමන හෝ දත්ත එකතුවක් පුංචි සමාගමක වුණත් තියෙනවා නම් රෙජිස්ටර් වෙන්න ඕනෑ. ලංකාවේ කෙටුම්පතටත් මුලින් ඕක දැම්මා.
ඔන්න ඔය නිසා මුලින්ම ලංකාවෙ කෙටුම්පත ආවාම මම ගණන් හදලා කීවා මේ දාපු කොන්දේසිය ගැන. කියනවා අවුරුද්දට පාරක් මේ දත්ත නියාමන ආයතනයක රෙජිස්ටර් කරන්න ඕනෑ බව. ගාස්තු ගෙවන්න ඕනෑ බව. ඒ කියන්නේ ආරාධිතයන් ලැයිස්තුවක් තියාගෙන හිටියත් රෙජිස්ටර් කරන්න ඕනෑ.
අනෙක යම් කෙනෙක් දත්ත ටික තියාගෙන ඉන්න ක්රමය වෙනස් කළොත්, ඒකත් අර දත්ත නියාමන ආයතනයට ලියලා, දැනුම්දෙන්න ඕනෑ. ඒ කියන්නෙ අපි හිතමු මාකටින් ඩිපාට්මන්ට් එකේ කම්පියුටර් එකක තියෙන දත්ත ටික, කම්පැණියෙ අනෙක් අයටත් බලාගන්න දැම්මා කියලා. ඒකත් අර ආයතනයට දැනුම්දෙන්න ඕනෑ.
ඉතින් ලංකාවෙ ඔය වෙනුවෙන් හදන දත්ත නියාමන ආයතනයෙ කඩදහි පස්සේ පන්න පන්නා දාහක් හිටියත් මදි. ලියාපදිංචි වැඩ ටික විතරක් කරන්න. ඊට පස්සේ මුං මේ නීති කඩනවාද, පැමිණිලි තියෙනවාද, ඒවා විභාග කරන්නෙ කොහොමද කියලා බලන්නත් කට්ටිය ඕනෑ. මං කිව්වා ඔය වැඬේට දාස් ගාණක් ඉන්න ආයතනයක් හදන එක යථාර්තවාදී වැඩක් නෙවෙයි කියලා.
අන්තිමේ ඕකෙන් වෙන්නේ හරියට ක්රියාත්මක නොවී තමන්ගෙ තරහකාරයෙක් හිර කරලා දාන්න ඔය පනත පාවිච්චි කරන එක.
ඔය නීතියට තව ප්රශ්නයක් තියෙනවා. අපි ගූගල් මැප්වලින් ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ ආ ගිය තැන් ගැන තොරතුරු ටික එකතු කරනවා. ෆේස්බුක් එකේත් මිනිස්සුන්ගෙ දත්ත තියෙනවා. ලංකාවෙ දත්ත තියාගෙන ඉන්න අය ලියාපදිංචි වෙන්න කිව්වාම ගූගල් එකයි, ෆේස්බුක් එකයි කියයි බම්බු ගහගන්න කියලා. උං මේ රටේ නෑනෙ.
එතකොට මේ නීතිය ක්රියාත්මක කරන්න බෑ. කරන්න පුළුවන් ලංකාවේ ඔෆිස් තියෙන ඇත්තන්ට විතරයි. ඒ යක්කුන්ට මේක පුදුම වධයක්. රෙජිස්ටර් වෙන්න ලොකු මහන්සියක් වෙන්න ඕනෑ. සල්ලි ගෙවන්නත් ඕනෑ.
ඇයි මේක අයින් කළේ
මම ඉන්නවා එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ උපදේශක කමිටුවක. ඒ කමිටුවේ මා එක්ක ඉන්න ගොඩක් අය දත්ත ආරක්ෂක කමිෂනර්ලා. මම ඝානා රටේ කමිෂනර්වරිය එක්ක කතා කළා. එයාලාත් යුරෝපයේ ක්රමයට පනතක් ගෙනැත් අවුරුදු ගාණක් වැඩ කරලා තියෙනවා.
මං ඇහුවා ඒ රටේ ඔය රෙජිස්ටර් වැඬේ ක්රියාත්මක කරන්නේ කොහොමද, රෙජිස්ටර් නොවුණ අයට නඩු කීයක් දාලා තියෙනවාද කියලා.
ඒ කියන්නේ, අපි පයිප්ප බාස් කෙනෙක් සලකමුකො. ඒ යකාගේ දුව කම්පියුටර් එකෙං මේ යකාට කස්ටමර්ලගෙ ලැයිස්තුවක් හදලා දීලා. වැඩකරන හැටියි ඉන්වොයිස් හදන හැටියි ඉගැන්නුවා. දැන් ඒ යක්ෂයාත් රෙජිස්ටර් වෙන්න එපැයි. මං ඇහුවෙ ඝානා රටේ ඒ වැඬේ යන්නෙ කොහොමද කියලා.
අනේ රොහාන්, ඔය පනතේ තිබුණාට අපට ඕක ක්රියාත්මක කරන්න බෑ. අපි ඔන්නොහෙ නිකං ඉන්නවා කියලා අර ගෑනි කිව්වා.
මගේ යෝජනා පිළිඅරගෙන, ඔය කෙටුම්පතෙන් ලියාපදිංචි අවශ්යතාව අයින් කළා. ඒ කියන්නේ නෛතික අවශ්යතාවන් ටික ඔක්කොම යුරෝපයේ වගේ තියෙනවා. තොරතුරු අරගෙන, වෙන කෙනෙක්ට දෙන්න බෑ. වෙන අරමුණකට පාවිච්චි කරන්න බෑ. ඔයා කවුරු හරි හැකර් කෙනෙක්ට කොල්ලකන්න පුළුවන් විදියට අනාරක්ෂිත විදියට දත්ත තියාගත්තොත් ඔයාට විරුද්ධව නඩු දාන්න පුළුවන්. දත්ත තියාගන්න කෙනාට යුතුකම් තියෙනවා. ඒත් එයා ලියාපදිංචි වෙන්න ඕනෑ නැහැ.
ඔය අන්තිමට කිව්ව එක තමයි අපි හැදුව පනත. ඒක මේ ආණ්ඩුවෙන් ගේන්නේ කොච්චර දුරට වෙනස් කරලාද කියන්න දන්නේ නැහැ. ඒ පනත කැබිනට් එකට දාලා පාර්ලිමේන්තුවේ න්යායපත්රයට යන්න ඕනෑ. ඒකෙන් පස්සේ ගැසට් කරන්න ඕනෑ. ඒ වෙලාවට ඕක බලලා සමහරවිට අපට වචනයක් ඔබාගන්න පුළුවන් වේවි. නැත්නම් ඔය වගේ පනත් ගියා ගියාම තමයි. මන්ත්රීවරුන්වත් කියවන්නේ නැහැනේ.■
