හිස් ඉඩම් තිබෙන පළියට තාක්ෂණ උද්‍යාන කෘත්‍රිම ලෙස බිහිකිරීම නිරර්ථක කටයුත්තකි. සාර්ථක උද්‍යාන සැලසුම් කිරීමට සහ කළමනාකරණයට හැකියාවක් රජයේ නිලධාරීන් සතුව නැත.
■ මහාචාර්ය රොහාන් සමරජීව
තාක්ෂණයට, විශේෂයෙන් ම තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණයට, වත්මන් ආණ්ඩුව ප්‍රමුඛතාවක් දී ඇත. අයවැය විවාදය අතරතුර, තොරතුරු සහ සන්නිවේදනයට සම්බන්ධ සියලු ආයතන සහ සමාගම් එකට එකතුවන ලෙස තාක්ෂණ අමාත්‍යාංශයක් පිහිටුවන ලද්දේ ජනාධිපතිතුමා එහි ඇමතිවරයා වන පරිදි ය. එහි ලේකම්වරයා තවම පත්කොට නැතත්, නඩු බරෙන් නිදහස් කර ගත් ජනාධිපතිගේ ජ්‍යේෂ්ඨ උපදේශක ලලිත් වීරතුංග මහතාට වැදගත් භූමිකාවක් හිමි වනු ඇතැයි උපකල්පනය කළ හැක.
අයවැය කතාව ආණ්ඩුවේ ප්‍රමුඛතා පිළිබඳ වැදගත් දර්ශකයකි. කතාකිරීම පහසු නමුත් මූල්‍යමය කැපවීමක් සහිතව කතාකිරීම නොතකා හැරිය නොහැකි ය. අයවැය ලේඛන බැරෑරුම් ලෙස සැලකිල්ලට ගන්නේ ඒ නිසා ය.
ජනතාවගේ දැක්ම අනුව ප්‍රතිලාභ විය හැක්කේ මොනවා ද? තොරතුරු සහ සන්නිවේදන තාක්ෂණය සඳහා වඩා හොඳ ප්‍රවේශයක් පහසුකිරීම සඳහා ආණ්ඩුව කුමන ආයෝජන සිදුකරන්නේ ද? සහ කුමන බාධක ඉවත් කරන්නේ ද? මහජනයා විසින් භාවිත කරනු ලබන තොරතුරු සහ සන්නිවේදන සේවා සඳහාත්, එම ක්ෂේත්‍රයේ සමාගම්වලිනුත්, අයකරන කුමන බදු ඉහළ දමනු ඇත්ද? මෘදුකාංග සහ තොරතුරු තාක්ෂණය භාවිත කරන සේවා අංශයේ බිහිවන රැකියා මොනවා ද?
ආයෝජන
අයවැය කතාවේ සිංහල භාෂා පිටපතට අනුව, විදුලි සංදේශ සංවර්ධන අරමුදලේ ඇති මුදලින් රුපියල් මිලියන 15 ක් 4ඨ සහ ෆයිබර් ආවරණය පුළුල් කිරීම සඳහා යොදවනු ඇත. අවසන් වරට අප බැලූ විට වියදම් නොකළ රුපියල් බිලියන 69ක මුදලක් විදුලි සංදේශ සංවර්ධන අරමුදලේ තිබිණි. මෙය 2015දී වූ අතර ඉන් පසුව මුදල් එකතු වුව ද වියදම් නොකොට තිබිණි; එබැවින් මුළු මුදල ඊට වඩා වැඩි විය හැක. ලැබෙන සහ ලබාගන්නා ජාත්‍යන්තර ඇමතුම්වලින් එකතුකර වියදම් නොකර තබා ගෙන ඇති මුදලින් ආණ්ඩුව උපරිම වශයෙන් වියදම් කරන්නට යන්නේ සියයට 0.02ක මුදලක් පමණ ද?
එබැවින්, ඉංග්‍රීසි පිටපත පරීක්ෂා කළෙමි. එයින් පෙනී ගියේ සැබෑ මුදල බිලියන 15ක් බව යි. සිංහල පිටපතේ ඇත්තේ යතුරු ලියන දෝෂයක් විය යුතු ය. එසේ වුව ද, එම මුදල ද වියදම් නොකර ඇති මුදලින් උපරිම වශයෙන් සියයට 23ක් පමණකි. කෙසේ වෙතත්, වියදම් කිරීමේ ක්‍රියාදාමය ඔවුන් සංකීර්ණ කොට ඇති නිසා කුඩා සංඛ්‍යාවකින් පටන් ගැනීම හොඳ ය. මෙම මුදලින් අඩක් වියදම් කළ යුතු වන්නේ දේශීය සැපයුම්කරුවන් සඳහා ය. ආනයන සීමාකිරීම් ක්‍රියාත්මක කොට ඇති නිසා, දේශීය වශයෙන් නිපදවන්නේ නැති උපකරණ ඉක්මනින් ලබාගත නොහැකි වනු ඇත. වසරක් ඇතුළත මෙම මුදලින් අඩක් වියදම් කළහොත් එය පැසසුම් කටයුතු තත්ත්වයකි.
බාධක
කුලුනු ඉදිකිරීමත්, කේබල් ඇතිරීමත් ඉක්මනින් සිදුකිරීමට කැපවන බව අයවැය කතාවේ දී ප්‍රකාශ කරන ලදි. කුලුනු සඳහා දඬුවම් බදු පැනවීමට සහ කුලුනු ඉදිකිරීම සහ කළමනාකරණය සඳහා විවිධ ආකාරයෙන් ම සංකීර්ණ වූ ව්‍යුහයන් ද යෝජනා කළ, මීට පෙර ඉදිරිපත් කළ, නමුත් වාසනාවට ක්‍රියාත්මක නොකළ, අයවැය යෝජනාවලට වඩා මෙම යෝජනා ඉතා හොඳය. එයට හේතුව නම් මේ රටේ තිබෙන ඉඩම් බහුතරය රජයේ ඉඩම් වන නිසා, ඒවා විදුලි සංදේශ ක්‍රියාකරුවන්ට ලබාදීම හොඳ දෙයක් නිසා ය. එක ම බලාපොරොත්තුව වන්නේ මෙම යෝජනා ක්‍රියාත්මක වනු ඇත යන්න හා ලබන වසරේ මේ සම්බන්ධයෙන් අපට අනාගත ප්‍රත්‍යයෙන් කතා කිරීමට සිදු නොවනු ඇතැයි යන්න යි.
බ– වෙනස්කම්
කාලයක් තිස්සේ ම රජය විසින් විදුලි සංදේශ ක්‍රියාකරුවන් භාවිත කරන ලද්දේ බදු එකතු කරන්නන් වශයෙනි. එකතු කළ යුතු සහ රජයට ලබා දිය යුතු බදු සෑම විදුලි සංදේශ බිලක ම ඇතුළත් ය. වර්තමානයේ හඬ ඇමතුම් සඳහා අප ගෙවන සෑම රුපියල් සියයක් සඳහාම ආණ්ඩුවට ගෙවන බදු ලෙස අමතර රුපියල් 37.7ක් ගෙවනු ලබයි. දත්ත (ා්ඒ) සඳහා අප ගෙවන සෑම රුපියල් සියයක් සමග ම රුපියල් 19.7ක් ආණ්ඩුවට බදු ගෙවයි. මෙහි දී නොබෙදෙන සංඛ්‍යා ලැබී ඇත්තේ මෙය එකක් මත එකක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන බදු ගණනාවක් නිසා ය. රවී කරුණානායක මහතා මුදල් ඇමතිව සිටින කාලයේ මෙය පැවතියේ ඉතා නරක තත්ත්වයක ය. කෙසේ වෙතත්, 2018 දී බදු අනුපාත අඩුකරනු ලැබීය.
මද්‍යසාර, සිගරට්, විදුලි සංදේශ, ඔට්ටු ඇල්ලීම, සහ වාහන සඳහා දැන් පවතින එකක් මත එකක් වන බදු 2021 ජනවාරි සිට ඉවත්කොට එක බද්දක් (විවිධ අයිතම සඳහා වෙනස් අනුපාත ලෙස විය හැකි) පනවන බව අයවැය කතාවේ දී ප්‍රකාශ විය. මෙය යම් ප්‍රමාණයකට අසතුටුදායක සහ ගැටලුකාරී තත්ත්වයකි. එය අසතුටුදායක තත්ත්වයක් වන්නේ පරිභෝජනය අඩු කිරීම සඳහා රජයෙන් විශාල ලෙස බදු අයකරන සහ අඩු සැලකිලි ලබන සියලු ආකාරයේ භාණ්ඩ සමග විදුලි සංදේශ සේවා එක ගොඩකට දමා තිබීම නිසා ය. එය ගැටලුකාරී වන්නේ මෙම ආකාරයේ වෙනස්කම් සඳහා නීති ප්‍රතිපාදන අවශ්‍ය වන නිසා, එය සිදුවන්නේ අයවැය සම්මත වී මුදල් පනතේ සංශෝධන පාර්ලිමේන්තුවෙන් සම්මත කිරීමෙන් පසුව අප්‍රේල් මාසයේ දී වීමත් නිසාය.
විදුලි සංදේශ සේවා සඳහා යෝජිත බදු අනුපාතය කොපමණ දැයි දක්වා නැත. කෙසේ වෙතත්, අනුමාන කළ හැකි වන්නේ අවසන් පරිශීලකයන්ට වැඩියෙන් ගෙවීමට සිදුවනු ඇති බව යි. භාණ්ඩ සහ සේවාවලින් (එයින් සියයට 50ක් පමණ සමන්විත වන්නේ ඉහත සඳහන් කළ භාණ්ඩ සහ සේවාවලිනි) ලබාගන්නා බදු මගින් උපයාගන්නා ආදායම සියයට තිහකින් වැඩි කර ගැනීමට රජය අපේක්ෂා කරයි. අවසන් පරිශීලකයන්ට පැටවෙන බර වත්මන් තත්ත්වයෙන් හෝ අඩුවෙන් තබා ගනිමින් මෙතරම් ඉහළ ආදායම් වර්ධනයක් ලබාගැනීමට ඉඩක් නැත.
මෙම වසංගත කාලයේ දත්ත සේවා මත අයකරන බද්ද අඩු කිරීමට සාධාරණීකරණයක් ඇත. රටේ සෑම අස්සකට මුල්ලකටම 4ඨ සහ ෆයිබර් සම්බන්ධතා ව්‍යප්ත කොට, බදුකරණය මගින් දත්ත පැකේජ දරාගත නොහැකි තත්ත්වයට පත්කිරීම අර්ථ ශුන්‍ය කටයුත්තකි. එසේ වුව ද, වත්මන් තත්ත්වය යටතේ රජයේ ආදායම් අඩුකර ගැනීමට උපදෙස් දීම අනුචිතය.
මෘදුකාංග සහ තොරතුරු තාක්ෂණ ව්‍යාපාරවල නියුතුවන්නන් දේශීය සහ විදේශීය මුලාශ්‍රවලින් කරන ඉපැයීම් ආදායම් බද්දෙන් නිදහස් කරන බව අයවැයෙන් පොරොන්දු වී ඇත. දේශීය ගිණුමක තැන්පත් කොට ප්‍රකාශයට පත් කරන්නේ නම්, විදේශීය මුලාශ්‍රවලින් කෙලින් ම ගෙවීම් ලබන අයගේ විදේශීය ඉපැයීම් බදුවලින් නිදහස් කිරීම දැනටමත් ක්‍රියාත්මක ය. මෙම නව යෝජනා මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ මෘදුකාංග සහ තොරතුරු තාක්ෂණ සේවාවන්හි යෙදෙන සියලු සමාගම්වලට බද්දෙන් නිදහස් වීමට ඉඩ දීම බවය. පරීක්ෂාවට ලක් විය යුතු වන්නේ නිර්වචනය පැහැදිලි ද යන්න සහ කාර්යක්ෂම ලෙස ක්‍රියාත්මක වේ ද යන්න යි. නැවතත්, නිගමනයක් රඳා පවතින්නේ සංශෝධනයේ භාෂාව මත ය. නැගී එන, සශ්‍රික කර්මාන්තයක බොහෝ දෙනා ආදායම් බදුවලින් නිදහස් කිරීමෙන් සිදුවන ආදායම් හානිය කිසිවකු විසින් ගණනය කොට තිබේ ද යන්න වැදගත් ප්‍රශ්නයක් වෙයි. 2021 දී රාජ්‍ය ආදායමට වන හානිය කුමක් වුව ද, 2022 දී හා ඉන් පසුව හානිය වඩා විශාල වනු ඇත. මෘදුකාංග ඉංජිනේරුවන් ආදායම් බදුවලින් නිදහස් කිරීමට සත්‍ය අවශ්‍යතාවක් තිබේ ද?
රැකියා
ගාල්ල, කුරුණෑගල, අනුරාධපුර, මහනුවර සහ මඩකළපුව දිස්ත්‍රික්කවල අංග සම්පූර්ණ සම්බන්ධතා සහ භාවිත පහසුකම් සහිත තාක්ෂණ උද්‍යාන පහක් ඉදිකිරීම සඳහා රුපියල් බිලියන 10ක් වූ තරමක ඉහළ මුදලක් ආණ්ඩුව වෙන්කොට ඇත. මීට පෙර අයවැය ලේඛනවල ද, මෙබඳු ම උද්‍යාන සඳහා මෙබඳු ම වෙන්කිරීම් තරමක් වෙනස් නම් යටතේ සිදු කොට තිබුණ ද, ඒ කිසිවක් ඉදි වූයේ නැත. එයින් පෙනී යන්නේ මෙම යෝජනාවන්ගේ ප්‍රභවය නිලධාරීන් මිස දේශපාලනඥයන් නොවන බව යි.
මාලබේ තොරතුරු තාක්ෂණ කලාපය පිහිටුවන ලද්දේ 1990 ගණන්වල දී, කුමාරතුංග ජනාධිපතිනිය යටතේ ය. එකල කොළඹට ඈත වැඩි යයි සැලකුණු එම ස්ථානයට සමාගම් ආකර්ෂණය කරගැනීම පහසු වූයේ නැත. නිර්මාණාත්මකභාවයේ ඉහළ මට්ටමක නොවූ එච් එස් බී සී බැංකුවේ ප්‍රාදේශීය මධ්‍යස්ථානය පවා මාලබේ ස්ථානගත කරවා ගැනීමට හැකි වුයේ නැත. ඔවුන් පෙරැත්ත කර ලබා ගත්තේ පාර්ලිමේන්තු මාවතේ දැනට එම ගොඩනැගිල්ල ස්ථාපනය කර ඇති ස්ථානය යි. අධිවේගී මාර්ගයේ අතුරුගිරිය පිවිසුම විවෘත කිරීමත් සමග මාලබේ තොරතුරු තාක්ෂණ කලාපයේ වටිනාකම විශාල ලෙස ඉහළ ගිය අතර දැන් අතහැර දමා ඇති සැහැල්ලු දුම්රිය ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කළේ නම් එහි වටිනාකම අහස උසට නගින්නට ඉඩ තිබිණි. එසේ වුව ද, එහි ඉඩම්වලින් බහුතරය අද වනවිට භාවිතයට ගෙන ඇත්තේ තොරතුරු තාක්ෂණ සමාගම් මගින් ම පමණක් නොවේ. එම මුල් අපහසුතා මගින් පෙන්වා දෙන්නේ තාක්ෂණ උද්‍යාන ගොඩනැගීමේ ඇති අභියෝගයන්ය.
අපගේ නිලධාරීන්ට හුරු පුරුදු කාර්මික උද්‍යානවලින් ඒවා මුළුමනින් ම වෙනස් ය. නිර්මාණාත්මක කුසලතාවනට මුල් තැන දෙන සමාගම්වල ප්‍රමුඛතාව වන්නේ ඒ සුදුසුකම් ඇති සේවකයන් ආකර්ෂණය කර රඳවා ගැනීමයි. මෘදුකාංග සමාගම්වල සහ නිර්මාණාත්මක කර්මාන්තවල සේවය කරන්නෝ උපනාගරික හෝ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල ස්ථානයන්ට වැඩි කැමැත්තක් නොදක්වති. ගමනාගමනය සඳහා පැය ගණන් ගත කිරීමට ඔවුහු කැමති නොවෙති. ආයතන ගණනාවක් සමීපව පිහිටීමේ (්ටටදකදපැර්එසදබ) ප්‍රතිලාභවලට ඔවුහු කැමති වෙති. ස්ටෑන්ෆඞ් සරසවිය වටා සිලිකන් වැලි නමැති නිර්මාණාත්මක ව්‍යාපාර සංකේන්ද්‍රණය බිහිවන්නේත් සහ දුර්වලතා තිබිය දී වුව, බැංගලෝරය සහ ගුර්ගවෝන් තොරතුරු තාක්ෂණ මධ්‍යස්ථාන ලෙස මතුවන්නේත් ඒ නිසා ය. කෝපි කඩ සහ අවන්හල් තොරතුරු තාක්ෂණ උද්‍යානවල සාර්ථකත්වයට විශේෂ කාර්යයක් ඉටුකරයි.
හිස් ඉඩම් තිබෙන පළියට තාක්ෂණ උද්‍යාන කෘත්‍රිම ලෙස බිහිකිරීම නිරර්ථක කටයුත්තකි. සාර්ථක උද්‍යාන සැලසුම් කිරීමට සහ කළමනාකරණයට හැකියාවක් රජයේ නිලධාරීන් සතුව නැත. මෙරට සහ පිටරට සාර්ථක අත්දකීම් ගැන අධ්‍යයනයන් ඔවුන් ආරම්භ කළ යුතු අතර සමාගම් සහ සේවකයන් ආකර්ෂණය කරගත හැකි ස්ථානවල තාක්ෂණ උද්‍යාන ගොඩනැගීමට සහ කළමනාකරණයට පෞද්ගලික සමාගම් දිරි ගැන්විය යුතු ය.
උද්‍යාන ඇතිකිරීමට දිස්ත්‍රික්ක පහක් තෝරා ගත්තේ කුමන පදනමකින් ද? යාපනයේ තාක්ෂණ උද්‍යානයක් ඉදිකිරීමට සුදුසු ගොඩනැගිල්ලක් සහ ක්‍රියාකරුවකු හඳුනාගැනීම සඳහා 2019 දී අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලය කැඳවන ලද ටෙන්ඩරයට කුමක් සිදුවූයේ ද යන්න සොයා බැලීම වටනේය. යම් දෙයක් වෙනත් ආණ්ඩුවකින් ආරම්භ කළ පමණින් එවැන්නක් අතහැර දැමිය යුතු නැත. අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය සහ යාල් තොරතුරු තාක්ෂණ කේන්ද්‍රය (ශ්රක ෂඔ ්‍යමඉ) සහ යුකී කේතීකරණ පාසල (ඹනස ක්‍දාසබට ීජයදදක) වැනි මුල පිරීම් ලබාගත් සාර්ථකත්වය ඇතුළු බොහෝ කරුණු නිසා, විවේක සහ විනෝදාස්වාද ක්ෂේත්‍රයේ බොහෝ අඩුපාඩු තිබුණ ද, යාපනය ඉහළින්ම සලකා බැලිය යුතු ස්ථානයකි. ■
