- මාස්ක් නිසා මුහුණෙන් සන්නිවේදනය අමාරුයි
- බස්වලට නගින්න උදව් කරන්න කෙනෙක් නෑ
- දෑන් නොපෙනෙන අයට සමාජ දූරස්ථභාවය අමාරුයි
- දෙපා ආබාධිත අයට පාගන ටැප් පාවිච්චි කරන්න බෑ
■ ලසන්ත ද සිල්වා
ලෝකයේ ආබාධ සහිත බිලියනයක් සිටිති. ලංකාවේ ලක්ෂ 20ක් පමණ සිටිති. දෙසැම්බර් 03 වැනිදා ආබාධිත සහිතවූවන් සඳහා ජාත්‍යන්තර දිනය වේ. කොවිඞ් වසංගත සමයේ ඔවුහු විශේෂ අසීරුතාවලට මුහුණදෙමින් සිටිති.
ආබාධ සහිත පුද්ගලයන්ට සමාන අවස්ථා ලබාදීම එම දිනය සැමරීමේ අරමුණය. ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කළොත් එය අනාගතයටද යහපත් බව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ආබාධ සහිතවූවන්ගේ දිනය වෙනුවෙන් නිකුත් කළ ප්‍රකාශයේ සඳහන්ය. ලෝකයේ ආබාධ සහිත පුරවැසියෝ බිලියනයක් පමණ සිටිති. කොවිඞ්-19 වසංගතයෙන් වැඩිපුරම පීඩා විඳින පිරිසක් ලෙස ඔවුහුද සලකනු ලබති.
“ලංකා සමාජය ඇතුළෙ කාන්තාවන් දෙවන පෙළ පුරවැසියො හැටියට සලකද්දි අපි වගේ අය ගැන මේ වගේ වසංගත කාලෙක තියෙන අවධානය කොහොමත් අඩුයි. ඒකම තමයි අපි මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නය”. ඇය “අපි වගේ” යැයි කියන්නේ ගැහැනුන් සහ ආබාධිත බවයි.
ශ්‍යාමලී දිල්රුක්ෂි ඌව පළාතේ වැල්ලවායට නුදුරු සියඹලාගුණය නම් ඉතාම දුෂ්කර ගම්මානයක පදිංචිකාරියකි. උපතේදීම ආබාධිතව සහ ඇවිදීමේ දුබලතාවකින් පෙළෙන ඇය වනගත දුෂ්කර මගක කිලෝමීටර් කිහිපයක් දුර ඔබමොබ ගමන් කරමින් වැල්ලවාය නගරය හා සම්බන්ධතා පැවැත්වීමද අසීරුය.
මේ වනවිට සියඹලාගුණය පාසලේ අනධ්‍යයන කාර්ය මණ්ඩලයේ සේවය කරන ඇය ආබාධ සහිත පුද්ගලයන්ගේ වෙල්ලස්ස සංවිධානයේ ලේකම්වරියයි.
පිරිසිදු පානීය ජලය, සනීපාරක්ෂාව, ස්වස්ථතාව මෙන්ම ආහාර හා පෝෂණය අඩු කලාපයක ජීවත්වන ඇය ආබාධ සහිතවූවන්ගේ ගැටලු කිහිපයක් වසංගත සමයේ වැඩි වී තිබෙන බව විස්තර කරන්නේ කනගාටුවෙනි. ‘මං කතා කරන්නේ කාන්තාවන් සහ ගැහැනු ළමුන් වෙනුවෙන්. අපි හිතමු බුද්ධිමය වර්ධනය බාල ගැහැනු දරුවන් ඉන්න අම්මලා මුහුණ දෙන අපහසුතා ගැන. විශේෂයෙන් මේ වගේ කාලෙක. අපි දන්න කියන ඒ වගේ ළමයි මාසික ඔසප් වීමෙදි තමන්ගෙ සනීපාරක්ෂාව පවත්වාගන්න හැටිවත් දන්නෙ නැහැ.
ඉතිං වසංගතය අතරෙ සනීපාරක්ෂක තුවායක් ගන්න එක පවා සීමාවෙද්දි අර වගේ දුවලා ඉන්න අම්මලා පත්වෙන අපහසුව සාමාන්‍ය සමාජය තේරුම් ගන්නෙ නැහැ. ආබාධ සහිත මං වගේ කෙනෙක් පොදු ප්‍රවාහන පද්ධතිය භාවිතා කරද්දි වෙනදා නැති ගැටලුවලට මුහුණ දෙනවා. වෙනදා වගේ මට බස් එකට නගින්න උදව් කරන්නත් අනෙක් අයට අමාරුයි.’ ඇය පවසයි.
කථන හා ශ්‍රවණ ආබාධ සහිත කාන්තාවන් සහ ගැහැනු ළමුන් මුහුණේ ඉරියව් මගින් සන්නිවේදනය කිරීමේදී මුහුණ දෙන ගැටලුද ඇය අවධාරණය කරන්නීය.
සෑම වසරකම දෙසැම්බර් 03 වැනිදා ආබාධ සහිත පුද්ගලයන් සඳහා වන ජාත්‍යන්තර දිනය ලෙස එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය ප්‍රකාශයට පත් කළේ 1992 වසරේදී ය. එහි අරමුණ වූයේ සමාජයේ වෙසෙන සෑම ආකාරයකම ආබාධිත පුද්ගලයන්ගේ අයිතීන් හා යහපැවැත්ම තහවුරු කිරීමත්, ඔවුන් සංවර්ධනයේ ප්‍රතිලාභීන් බවට පත් කිරීමත් ය.
එහිලා දේශපාලනික, සමාජ, ආර්ථික හා සංස්කෘතික ජීවිතයේදී ඔවුන් සෙසු පුරවැසියන් හා අසමාන අය නොවන බව පසක් කරලීමය. මෙවර යුනෙස්කෝව මගින් ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ “ආබාධ සහිත පුද්ගලයන් සඳහා ඔවුන්ද සහභාගි කරගනිමින් ප්‍රවේශ විය හැකි හා තිරසාර පශ්චාත් කොරෝනා ලෝකයක් කරා වඩා හොඳ ආපසු ගමනක් ගොඩ නැගීම” යන තේමාවය.
ආබාධ සහිත පුද්ගලයන්ගේ වෙල්ලස්ස සංවිධානයේ උද්දේශන නිලධාරී දුලිප් සම්පත් පවසන්නේ අපේ සංස්කෘතික සාධක ඒ වගේ ගෝලීය සංවාදවලට එකතු වීමට බාධාවක් වී තිබෙන බවය.
‘කොහොමත් ආගමික හා සංස්කෘතික කතිකාවන් ඇතුළෙ ලංකාවේ මිනිස්සු ආබාධ සහිත අය දකින්නේ කරුමක්කාරයෝ හැටියට. මිනිස්සු දක්වන්නේ අනුකම්පාව මිස මානව ගෞරවයක් නෙවෙයි. උන් පව් කියලා. රැකියාවක් කරන කාටවත් බරක් නැති ආබාධ සහිත අයෙක් පාරෙ දැක්කත් අපේ මිනිස්සු බත් පැකට් එකක් හරි රුපියල් විස්සක් හරි දිගු කරනවා’
ඔහු කියන්නේ ලංකාවේ ආබාධ සහිත අය ගැන අදහස් වෙනස් කිරීමේ වැඩපිළිවෙළක්ද නැති බවය.
‘දැන් ලංකාවේ ඉදිකරන හැම පොදු ගොඩනැගිල්ලකටම ආබාධ සහිතවූවන්ට ප්‍රවේශ පහසුකම් සපයන්න වුවමනා බවට නීති තියෙනවා. හැබැයි පොදු තත්ත්වය තමයි මේවා ගැන ඒ තරම් හිතන්න වුවමනා නැති වීම. බලන්න කොවිඞ් එක්ක ආබාධ සහිත ජනයා මුහුණ දෙන විශේෂ ගැටලු. අන්තර් සම්බන්ධතාවලදී අපි සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට වඩා අනෙකා එක්ක යැපෙනවා. ඒකෙදී කොවිඞ් එක්ක බැඳෙන මූලික සෞඛ්‍ය පිළිවෙත් තුනේදීම සමාජය ක්‍රියා කරන්නේ අපි ගැන හිතන්නේ නැතිව. දෑත් සෝදන්න පහසුකම් සපයන තැන්වල කකුල්වලින් තමයි තෙරපන්නේ ජලය ගන්න. අපිට දෙපා ආබාධිත නම් ඒ පහසුකම ලබන්න බැහැ. මුව ආවරණ භාවිතා කළාම මුහුණේ හැඟීම්වලින් සන්නිවේදනය කරන අය සීමා වෙනවා. අන්ධ අයට, ඇවිදින්න බැරි අයට තව කාගෙ හරි උදව් වුවමනායි. ඒ අයට සමාජ දූරස්ථබව පවත්වාගන්න අමාරුයි.”
දුලිප් පවසන අන්දමට මෙම ගැටලුවලට පිළියම් සෙවීම පහසු නොවන බව ඇතමුන් කල්පනා කළත් තාක්ෂණය භාවිත කරමින් ඒවා විසඳන්නට අවස්ථාව ඇත. “වතුර කරාමවලට සංවේදක හයි කරනවා වගේම, සබඳතා පැවැත්වීමට භෞතික සහභාගිත්වය නැතිව ඔන්ලයින් ක්‍රම දිරිගන්වනවා වගේ ක්‍රම හරහා අපිට වෙනස් වෙන්න පුළුවන්.” ඔහු පවසයි. “මේවා ගැන සාමූහික කල්පනාවකට සමාජය යොමුවෙනවා නම් මං අර කිව්වා වගේ අනුකම්පාව වෙනුවට ගෞරවය හා සම අවස්ථා ලබාදෙන්න පුළුවන්. කරාමයක් ගාව පැඩලය පාගාගන්න බැරිව ඉන්න ආබාධිතයෙක් ගැන අනේ පව් කියල බලන්න වුවමනා නැහැ.’
සේවා විමධ්‍යගත කරමු
ඔවුන් සියල්ල අඳුරු පැහැයෙන් දකින්නේ නැත. ඇතැම් අවස්ථාවල නිලධාරීන් ආබාධ සහිත පුද්ගලයන් කරා පැමිණ සේවා සම්පාදනය කිරීම වැනි අවස්ථා අගය කළ යුතු බව දුලිප් පවසයි. කොවිඞ් වසංගත සමයේ වඩා යහපත් දිවිපැවැත්මක් සිය කුලකයේ ප්‍රජාව වෙත උදාකරලිය යුතු බව දකින ටිකිරි කුමාර ජයවර්ධනද දුලිප්ගේ මේ අදහස් සමග එකඟ වෙයි. මැතිවරණ කොමිසමේ සේවයේ නියුතු ටිකිරි පවසන ආකාරයට ආබාධ සහිතවූවන් අඩුපාඩු සහිත පිරිසක් ලෙස නොව සමාජ විවිධත්වය තුළ වෙනස්කම් සහිත පිරිසක් ලෙස දැකිය යුතුය.
“පූර්ණකාලීනව රෝද පුටුවේ ඉන්න මම වෘත්තිකයෙක්. හැබැයි මගේ කාර්යාලයේදී මං වැඩකිරීමේ පහසුකම් ලබලා සමානයෙක් වෙලා ඉන්න නිසා මට අනුකම්පාව මත යැපෙන්න වුවමනාව නැහැ.” යැයි පවසන ටිකිරි සඳහන් කරන්නේ කොවිඞ් වසංගතය මධ්‍යයේ යහ ජීවිතයක් සඳහා ආබාධිතයන්ටද අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීමට තරම් ලෝකය සංවේදී විය යුතු බවයි.
“ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය පවසන අන්දමට ගෝලීය ජනගහනයෙන් සියයට 15ක්වත් ආබාධ සහිත අය. ආර්ථික දරිද්‍රතාව පවතින රටවල ආබාධිත අයගෙ පෝෂණය හා සෞඛ්‍ය ගැන බලන්නේ අඩුවෙන්. මොනරාගල වගේ දිස්ත්‍රික්කෙක තත්ත්වය ව්‍යාකූලයි. අනාබාධිත අය ඉන්න පවුලකට වඩා ආබාධිත අය ඉන්න පවුලක ජීවන වියදම වැඩියි” ඔහු සහේතුකව පෙන්වා දෙන අන්දමට එවැනි පවුලක ප්‍රවාහන වියදම පවා සාපේක්ෂව වැඩිය. “එහෙම පසුබිමකනෙ කොවිඞ් එන්නෙ. හැබැයි කොවිඞ් තිබුණා කියලා සහන සලසද්දි අර වගේ පවුල් ගැන විශේෂයෙන් හොයලා බලලා නැහැ. සුසුම්නාව ආශ්‍රිත ආබාධ තියෙන දරුවන්ට කැතීටර එහෙම මාරු කරන්න ගියාම දැන් ප්‍රශ්න වැඩිවෙලා. කොරෝනා අස්සේ ඒවාගේ මිල දෙගුණ වෙලා.” යනුවෙන් ටිකිරි පවසයි.
මේ වනවිට රජයවත් ලංකාවේ ජනගහනයෙන් ලක්ෂ විස්සකට ආසන්න ආබාධ සහිත අය කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් දක්වමින් වසංගතයට පිළියම් සෙවීමට කටයුතු නොකරන බව ටිකිරි මහත් කම්පාවෙන් පෙන්වා දෙයි.
නියුක්ලියස් පදනමේ ජීවන් කොඩිතුවක්කු සමාජ ක්‍රියාකාරිකයෙකි. “ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුව සම්මත කළ පනතක් තියෙනවා ආබාධ සහිත පුද්ගලයන්ගේ හිමිකම් ආරක්ෂා කරන්න. එහි අර්ථකථන තියෙනවා ආබාධ සහිත අය ගැන. අපි අත්සන් කරලා තියෙනවා එක්සත් ජාතීන්ගේ සම්මුතීන්වලට මේවාට අදාලව. හැබැයි අපේ ආකල්ප ඔවුන්ට සමබිමක් උදාකරලා දෙන්නේ නැහැ. මේ කොවිඞ් සමයේත් අපිට ඒ බව පේනවා. ඉතිං ඒ නිසා සිදුවිය යුත්තේ මේ වගේ සැමරුම් දිනවල ඔවුන්ට අත්වාරු, කෑම පැකට් බෙදීම නෙවෙයි. පහසු හා සම අවස්ථා සඳහා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය කිරීමයි. කොවිඞ් සමයේ පිරිසිදු ජලය, ආහාර හා පෝෂණය, සනීපාරක්ෂාව, ස්වස්ථතාව වගේ අවශ්‍යතා මුල් කරගෙන සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන, සංස්කෘතික ජීවිතයේදී ඔවුනට තිරසාර හෙටක් උදා කරලීම සඳහා පියවර ගනිමින් එය කරන්න පුළුවන්” ඔහු පවසයි.■
