■ පවිත්‍රා රූපසිංහ
කෝට්ටේ නගර සභාවේ, ඇඹුල්දෙණිය සිට මිරිහාන සහ ජුබිලි කණුව දක්වා ප්‍රධාන මාර්ගය මීට මාස කිහිපයකට පෙර සිට කඩිනමින් සිදු කරන සංවර්ධන කටයුතු ආරම්භ කර තිබේ. පාර අඩි 60ක් තරම් පුළුල් කරමින්ද, කාපට් කරමින් සහ කාණු කැට යොදා විධිමත්ව කාණු පද්ධතිය සකස් කිරීමක්ද සිදු වෙමින් තිබෙන අතර මේ වන විට එම සංවර්ධන කටයුතුවල අවසාන අදියරේ වැඩ කටයුතු වෙමින් තිබේ. ඒ අනුව ජුබිලි කණුව හන්දිය විශාල වෙනසකට බඳුන් කරමින් ජුබිලි කණුව ස්මාරකය පවා ගලවා ඉවත් කර පාර පුළුල් කිරීම මේ වන විට සිදු වෙමින් පවතී.
කාපට් පාරේ බස් හෝල්ට් ගලවයි
ඇඹුල්දෙණියේ සිට ජුබිලි කණුව අතර දුර ප්‍රමාණය අතරතුර නුගේගොඩ සිට මහරගමටත්, මහරගම සිට නුගේගොඩටත් මගීන්ට බස් නැවතුම්පළ 12ක් පමණ ඇත. මාර්ග සංවර්ධන කටයුතු ආරම්භ වීමට පෙර මගීන්ට බසයක් පැමිණෙන තුරු වාඩිවී සිටින්නට ආවරණයන් සහිත නැවතුම්පළවල් කිහිප තැනෙක තිබුණි. හදිසියේ ආරම්භ කළ සංවර්ධන කටයුතු සාර්ථකව අවසන් කරමින් තිබෙන්නේ එම මගී ආවරණ ගලවා ඉවත් කර දැමීමෙනි. එමෙන්ම, මගීන් සඳහා මගී ආවරණ ඉදිරියේදී අලුතෙන් ගොඩනැඟීමට කිසිදු ආකාරයේ සැලැස්මක් හෝ බස් නැවතුම්පළ ඉඩ ප්‍රමාණයක් වෙන්කර ඇති බවක් නොපෙනේ.
බස් නැවතුම්පොළක් බව මගීන්ටත් බස් රියැදුරන්ටත් දැන්වීම උදෙසා එම ස්ථානයන්හි බස් නැවතුම් සංඥා පුවරු පමණක් නැවත සවි කිරීමට බලධාරීන් කටයුතු කර ඇත.
කොළඹ නගරයේ බොහෝ මාර්ගයන්හි මෙන් මෙම මාර්ගයේ නිරන්තරව බස් ධාවනය වන්නේ නැත. මෙම මාර්ගයේ ගමන් කරන පොදු ප්‍රවාහන බස් වන්නේ නුගේගොඩ සිට මහරගම දක්වා ගමන් කරන 119 අංකය දරන බස් රථයනුත්, නුගේගොඩ සිට නව රෝහල දක්වා යන 690 අංකය දරන ලංකා ගමනාගමන මණ්ඩලයට අයත් එකම බසයත්, නුගේගොඩ සිට ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර රෝහල දක්වා ගමන් කරන 259 අංකය දරන බස් රථයනුත්ය. 119 බස් රථය විනාඩි 15න් 15ට ධාවනය වන අතර, 259 අංකය දරන බස් රථය ගමන් කරන්නේ පැයකට එකක් බැගිනි. අංක 690 දරන බස් රථය දිනකට වාර 06ක් පමණක් ගමන් කරයි. මේ ගමනාන්තයන් අතර දුර විනාඩි 20ක් පමණක් වන නමුත් බසයක් පැමිණීම සඳහා මඟීන්ට බොහෝ වේලාවක් මඟ රැඳී බලා සිටීමට සිදුව ඇත. ලබාදී ඇති කාලසටහන් අනුව නියමිත වේලාවට නියමිත බස් රථය පැමිණෙන්නේ නැති බව ප්‍රදේශවාසීන්ගේ අත්දැකීමයි. කිසිදු පහසුකමක් නැති මගීන් සහ දිනපතා රැකියාවට යන පොදු මගී ප්‍රවාහන සේවාව භාවිතය ගන්නා මගීන්ද මාර්ග සංවර්ධන කටයුතුවලින් පසුව බස් නැවතුම්පළවල ආවරණයක් නැතිව පීඩනයට පත්ව ඇති බවක් දැකිය හැකිය. මගීන්ට බසයක් පැමිණෙන තුරු ආරක්ෂිතව සිටීමට තිබූ අවස්ථාව මාර්ග සංවර්ධන කටයුතු විසින් කප්පාදු කර ඇති සැටියකි.
මගී ජනතාව කබලෙන් ළිපට
කොවිඩි වසංගතය හේතුවෙන් දැනට තාවකාලිකව නැවතී තිබෙන 259 අංකය දරන බසයේ කොන්දොස්තරවරයෙකුගෙන් බසයේ එදිනෙදා යන එන මගීන් ගැන විමසීමක් සිදු කළෙමු.
‘අපි කොරෝනාවලට කලින් දිනපතා බස් එක එළෙව්වා. උදේටයි හවසටයි සෑහෙන්න සෙනඟ ඉන්නවා. උදේ වරුවෙ වැඩිපුර යන්නෙ කළුබෝවිල රෝහලට ක්ලිනික් යන වැඩිහිටි උදවියයි. ගොඩක් අයව අපි අඳුනනවා. ජයවර්ධනපුර ඉස්පිරිතාලෙට යන එන අයත් බස්එකේ යනවා. ගොඩක් වෙලාවට බස්එකට පුරුදු වෙලා ඉන්නෙ වැඩිහිටි අය තමයි.’
මේ පිළිබඳව අංක 119 දරන බස් රථයක රියදුරු මහතෙක් සහ කොන්දොස්තරවරයෙක් මෙවන් අදහසක් පළකළහ. ‘සති අන්තෙට මහරගමටයි නුගේගොඩටයි උදේ හවස පන්ති යන ළමයි ඉන්නවා. ඉස්කෝලෙ තියෙන කාලෙට ඉස්කෝලෙ ළමයිත් හරියට සිටිනවා. දවල්ට නම් ටිකක් සෙනඟ අඩුයි. ඒත් මහරගම – නාවින්න ආයුර්වේද ඉස්පිරිතාලෙට යන එන අය ඉන්නවා. තවත් දවල්ට මහරගම පිළිකා රෝහලට යන එන අය ඉන්න බව පේනවා.’
මේ අනුව වැඩි වශයෙන් මේ බස්රථ භාවිත කරන්නේ වැඩිහිටි ජන කොටස් බව බැලූ බැල්මට දක්නට හැකිය. බස් නැවතුමක සිටි එවන් පුද්ගලයෙකු සමඟත් කතාබහ කරන්නට ලැබුණු අවස්ථාව අවසන් වුණේ මෙලෙසය. ‘මං ජීවත් වෙන්නේ ගල්වල පාරෙ. මේ මගේ උපන් ගම නෙමෙයි. ඒත් අපි අවුරුදු ගාණක් මෙහෙ ජීවත් වෙනවා. මං මහරගමට නිතරම යනවා එක එක වැඩවලට. මෙතන බස් නැවතුමක් කලින් තිබුණා. පාර කාපට්කරලා හැදුවාට පස්සෙ බස් හෝල්ට් තිබුණු තැනක්වත් නැහැ. දැන් පාර හදලා ඔක්කොම විකෘති වෙලා තියෙන්නෙ. මිනිසුන්ට බස්එකක් එනකන් ඉන්න වෙලා තියෙන්නෙ පාරෙ. මිනිස්සුන්ට වාඩිවෙලා ඉන්න පොඩි හට්එකක් හදන්න මතක්වෙලා නෑ. ටිකක් ඉඳගෙන ඉන්න තිබුණා නම් කොච්චර එකක්ද? මේ කාෂ්ටක අව්වෙ හිටගෙන ඉන්නවා. මොනවා කරන්නද, ඉන්ටකූලර්වල යන අයට මේවා දැනෙන්නෙ නෑ. ජනාධිපති එහා වැටේ හිටියා කියලා අපිට වැඩක් වුණාද? මේ පාරවල් හදන්නෙ එයාලගෙ පහසුවට මිසක් අපිට සෙතක් කරන්න හිතාගෙන නෙමෙයි. පාරෙ ඇවිදින මිනිස්සු එයාලට පේන්නෙ කුණු කෑලි වගේ.’ වයස අවුරුදු 67ක් වුණු පියෙකු එහෙම පැවසුවේ බසයක් එනකම් දැන් විනාඩි 15කටත් වඩා බලාසිටින බව පවසමිනි.
ජුබිලි කණුවත් ඉවතට
මේ අතර රටටත් ප්‍රදේශයටත් පෞරාණික වටිනාකමක් වුණු ජුබිලි කණුව ද නීති විරෝධී ලෙස ගලවා ඉවත් කර ජුබිලි කණුව හන්දියේ පාර පුළුල් කර තිබේ. වසර 133ක් පැරණි පුරා විද්‍යා ආරක්ෂිත ස්මාරකයක් ලෙස රජයේ ගැසට් පත්‍රයකින් නම් කර ඇති ‘ජුබිලි කණුව ස්මාරකය’ මාර්ග සංවර්ධනය කටයුතු ආරම්භයත් සමඟ ගලවා ඉවත් කිරීම පිළිබඳ ප්‍රදේශවාසීන්ට තිබෙන්නේ බලවත් කනගාටුවකි.
‘බස්නාහිර පළාතේ කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයේ නුගේගොඩ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ මිරිහාන ගමේ ජුබිලි කණුව හන්දියේ පිහිටි පැරණි ජුබිලි කණුව ආරක්ෂිත ස්ථානයක් ලෙස 2005 ජූලි 08 වන දින අංක 1401 දරන ගැසට් පත්‍රයේ ආරක්ෂිත ස්මාරක ලෙස ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලබන ස්මාරකයක් ලෙස සටහන්ව ඇත. වර්ෂ 1887 දී උත්සවශ්‍රීයෙන් සැමරූ එක්සත් රාජධානියේ වික්ටෝරියා රැජිණ පදවි ප්‍රාප්තියේ පනස් වන ස්වර්ණ ජයන්තිය සැමරීම සඳහා ලංකාවේ පිහිටු වූ ස්මාරකය ජුබිලි කණුව නම් වෙයි. මෙම ස්මාරකය හේතුවෙන් එම ප්‍රදේශය අදටත් හඳුන්වන්නේ ජුබිලි කණුව නමිනි. නමුත් දැන් ජුබිලි කණුවේ, ජුබිලි කණුව දකින්නට නැත. ප්‍රදේශවාසීන්ගේ ගෞරවයට පාත්‍රව තිබෙන පෞරාණික වස්තු කුඩුපට්ටම් කරමින් ගොඩනඟන සංවර්ධනය පොදු ජනතාවට ආගන්තුකය.
බලහත්කාර සංවර්ධනය එපා
මෙම මාර්ගය කඩිනමින්ම සංවර්ධනයට යොමු වීමේ ආසන්නම නිමිත්ත, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මෙම මාර්ගයේ ඇඹුල්දෙණිය සහ ජුබිලි කණුව හන්දිය අතරමැද පෞද්ගලික නිවසේ ජීවත් වෙමින් රාජකාරී කිරීම බව ප්‍රදේශයේ පොදු මතයයි. කොළඹ කොටුවේ ජනාධිපති මන්දිරය වෙන් කර ඇත්තේ ධුර කාලය තුළ ජනාධිපතිට ජීවත් වීම වෙනුවෙනි. නමුත් 2019 වසරේ නව ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දීමෙන් අනතුරුව ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මහතා ජනාධිපති මන්දිරය ස්වකීය නිල නිවස ලෙස භාවිත නොකිරීමට තීන්දු කර තිබේ. ඔහු මෙතෙක් නවාතැන් ගෙන සිටින මිරිහානේ පෞද්ගලික නිවසේම නවාතැන් ගන්නා බව දන්වා ඇත්තේ තම පවුලේ සිටින දෙතුන් දෙනාට දැවැන්ත ජනාධිපති මන්දිරය මසකට රුපියල් ලක්ෂ 150 ක් තරම් මුදලක් රජයේ මුදලින් නඩත්තු නොකළ යුතු බවද දන්වා සිටිමිනි. එහෙත් විදේශ රාජ්‍ය නායකයන් පැමිණි අවස්ථාවල නිල කටයුතු සඳහා ජනාධිපති මන්දිරය භාවිත කිරීමට තීන්දු කර ඇත.■
