මනුෂ්‍යයා නිදහස් කර ගැනීම සහ රැකියා වෙළඳපොළට ඉගැන්වීම: කොරෝනා සමයෙහි ආවර්ජනා

■ ලියනගේ අමරකීර්ති

විශ්වවිද්‍යාලවල අපි අන්තර්ජාලය ඔස්සේ ඉගැන්වීමෙහිලා කාර්යබහුලව සිටිමු. බොහෝ ශිෂ්‍යශිෂ්‍යාවන් අත්‍යවශ්‍ය පහසුකම්වලින් තොරව පසුවන බව වටහා ගැනීම හද බිඳෙන සිද්ධියකි. සූම් මගින් ඉගැන්වීම යනු ස්මාට් දූරකථන සහ පෞද්ගලික පරිගණක කා සතුවත් සාමාන්‍ය දෙයකි’යි ගැනීමකි. එහෙත් තත්ත්වය එය නොවේ. බහුතර ශිෂ්‍ය පිරිස අවවරප්‍රසාදිත, ග්‍රාමීය පසුබිම්වලින් එන ශාස්ත්‍ර පීඨවල, සූම් දේශනවලට සජීවීව සහභාගි වීම ඇතැම් විට 40%ක් තරම් අඩුය. මගේ අත්දැකීමද ඊට ආසන්නය. ඒ නිසා ඒ දේශන පටිගත කොට වෙනත් මාර්ගවලින් ශිෂ්‍යයන් වෙත සැපයීමට අපට සිදුවේ. කිසිම සිසුවෙකු අත්නොහැරෙන තැනට වැඩ කරන්නට මේ දුෂ්කර අවස්ථාවේදී විශ්වවිද්‍යාලය සහ පීඨය අගය කළ යුතු වැඩකොටසක් කළද තත්ත්වය සතුටුදායක නොවේ.

කොරෝනා නිසා එල්ලවී ඇති තර්ජනයට අමතරව, දේශපාලන බලධාරීහුද ශාස්ත්‍රපීඨවල අප උගන්වන දේ නොවැදගත්, අනාදාළ, යල්පිනූ දේවල් යැයි දෛනිකව අපට සිහිකර දෙති. රැකියාවල යෙදවිය හැකි උපාධිධාරීන් බිහිකළ යුතු යැයි ඔහු නිරන්තරයෙන් අපට කියති. “තාක්ෂණය පැත්තෙ දෙයක් ඉගෙනගත්තා නම් හරි” යැයි අපේ ජනාධිපතිවරයා රැකියා විරහිත උපාධිධාරිනියකට කියනු මෑතකදී වීඩියෝවකට හසු විය. ලිප්ටන් වටරවුමට ගොස් මාධ්‍ය කැමරා වෙත වනන්නට උපාධි සහතික පත් දෙමින් කෙළවරක් නැති බාහිර උපාධිධාරීන් බිහි කිරීම නැවැත්විය යුතු බව ඇත්තය. එහෙත් “තාක්ෂණය පැත්තෙ මොනව හරි” ඉගෙන ගැනීම යනු අධ්‍යාපනය යන්න පිළිබඳ ඉතා දුප්පත් අවබෝධයකි.

මෙහිදී මා තැත් කරන්නේ ශාස්ත්‍රපීඨවලින් ලබා දෙන අධ්‍යාපනය ගැන නැවත සිතා බැලීමක් කරන්නටය. ඒ පීඨවලින් අප සාමාන්‍යයෙන් කරන්නේ මානව ශාස්ත්‍ර සහ සමාජීය විද්‍යා ගැන පාඨමාලා ඉගැන්වීමය. සාහිත්‍ය කලා සහ භාෂා පිළිබඳ ශාස්ත්‍රාලිකයෙකු වන මා සිටින්නේ ලංකාවේ අධ්‍යාපනය තුළ වඩාත් පීඩනයට ලක්වූ අන්තයේය. උගන්වන්නේ මන්ද, ඒවාගේ ප්‍රයෝජනය කුමක්ද යන ප්‍රශ්න වැඩි වශයෙන් එල්ල වන්නේ මානවශාස්ත්‍ර උගන්වන අයට වන බැවිනි. “තාක්ෂණය පැත්තෙ මොනව හරි කළා නම් හරි” යන යෝජනාව කෙරෙන්නේ සාහිත්‍ය කලා ආදිය උගත් අයටය. පහත එන කරුණු සාකච්ඡා කෙරෙන්නේ එම සන්දර්භයෙහිය.

ආරම්භක පියවරුන්ගේ දැක්ම

ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයෙහි ආරම්භක පියවරුන් (ඒ සියලු දෙනාම පියවරු වූහ) ලංකාවේ මානවශාස්ත්‍ර විෂය උගන්වන අයට උක්ත අභියෝගය එල්ල විය හැකි යැයි කෙදිනකවත් අනුමාන නොකරන්නට ඇත. ලංකාවට විශ්වවිද්‍යාලයක් දිනා ගැනීම පිළිබඳ ව්‍යාපාරයෙහි ආරම්භක රැස්වීමෙහි එම ව්‍යාපාරයෙහි සභාපති පොන්නම්බලම් අරුණාචලම් 1906 වර්ෂයේදී දේශනයක් කළේය. ඔහු එහිදී අපගේ විශ්වවිද්‍යාලයක් ගැන සවිස්තර සැලැස්මක් ඉදිරිපත් කළේය. ඒ සැලැස්ම තුළ විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය ගැන ගැඹුරු දැක්මක් අඩංගු විය. ලංකා විශ්වවිද්‍යාලයෙහි ආරම්භක මහාචාර්යධුර 13න් 8ක්ම මානවශාස්ත්‍ර වෙනුවෙන් වෙන් විය යුතු යැයි ඔවුහු සිතූහ. සිංහල සහ දෙමළ භාෂාවලටද මහාචාර්යධුර ඇති කළ යුතු යැයි යෝජනා විය. ස්වභාවික විද්‍යාවලටද මහාචාර්යධුර තිබුණු අතර 1942 දී විශ්වවිද්‍යාලය ආරම්භ වී වසර දහයක් පමණ යන විට තවත් විද්‍යා මහාචාර්යධුර සහ පීඨ එකතු විය.

ඊට අමතරව ඒ ආරම්භක පියවරුන්ට අධ්‍යාපනය ඉතා ගැඹුරු සහ විශිෂ්ට දැක්මක්ද තිබිණි. පොන්නම්බලම් අරුණාචලම්ගේ අර 1906 දේශනයෙන් කුඩා කොටසක් පමණක් උපුටා දක්වන්නට මට ඉඩ දෙන්න:

“විශ්වවිද්‍යාලය යනු තර්කණ ශක්තියෙන් සහ ආත්මශික්ෂණයෙන් සන්නද්ධ කරන ලද, දැනුමෙන් ශක්තිමත් වුණු, ස්ථිර කැපවීම සහ ධෛර්යය යන දෙකින් සැරසුණු, මහජන ප්‍රාණය සහ පොදුජන යහපත මගින් ආවේශය ලද ස්ත්‍රීන් සහ පුරුෂයන් අපට ලබා දීමෙහිද ඔවුන්ගේ චරිතය හැඩගැස්වීමෙහිද නියුක්ත බලවත් උපකරණයක් වනු ඇත.”

අරුණාචලම්ගේ මෙම සුන්දරවූද බලවත් වූද වචනවලින් පෙනෙන්නේ ඔවුන්ගේ දැක්ම අනුව විශ්වවිද්‍යාලය යනු “තාක්ෂණය පැත්තෙ මොනව හරි” උගන්වන තැනක් නොවූ බවය.

නිදහස් කලා

මානව ශාස්ත්‍ර අධ්‍යාපනයෙහි සැබෑ අර්ථය වටහා ගනු පිණිස මෙකල ජාත්‍යන්තර විශ්වවිද්‍යාලවල නිදහස් කලා හෙවත් ඛසඉැර්ක ්රඑි යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ මොනවාදැයි නැවත සලකා බැලීම උචිතය. අප සාමාන්‍යයෙන් කලා විෂයයන් යැයි හඳුන්වන විෂයාධාරාවලට වඩා නිදහස් කලා තරමක් පෘථුලය. ඒවාට මූලික විද්‍යා දැනුම, ගණිතය ආදිය පිළිබඳ දැනුම ආදිය ඇතුළත් වන බැවිනි. එනම් නිදහස් කලා පාඨමාලාවක් හදාරන අයට ස්වාභාවික විද්‍යාවල මූලික පාඨමාලාද ඉගෙනීමට අවස්ථාව ඇත. ඇතැම් විට, එසේ උගන්නා කෙනෙකුට විද්‍යා විෂයන් වෙත සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රවේශවීමේ අවස්ථාවද තිබේ. පොහොසත් නිදහස් කලා උපාධි පාඨමාලාවක් භාෂාව, සාහිත්‍යය, දර්ශනය, ඉතිහාසය, සමාජීය විද්‍යා, ජීව විද්‍යාව සහ භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ මූලික කරුණු, ලලිත කලා, පුරවැසි අධ්‍යාපනය, තොරතුරු තාක්ෂණය, මූලික නීති අධ්‍යාපනය ආදි නොයෙක් දේ ඇතුළත් වේ. එමෙන්ම තවත් නොයෙක් දේ ඒ ඒ අවස්ථාවට ගැළපෙන ලෙස ඇතුළත් කළ හැකිය.

නිදහස් කලා යන්නෙහි “නිදහස්” යන වචනය අරුතින් පිරුණකි. අසාධාරණය, අසමානතාව සහ අයුක්තිය නිපදවන ව්‍යුහවල සිර වී සිටින මිනිසා ඉන් නිදහස් කරගැනීම ඉන් අදහස් වේ. එහිලා මානව ඉරණම ගැන විචාරශීලීව කල්පනා කිරීමට අවශ්‍ය දැනුම මිනිසාට ලැබිය යුතුය. අධ්‍යාපනය පිළිබඳ අමරණීය අදහස් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රංශ දාර්ශනික රූසෝ කී ලෙස, මනුෂ්‍යයා බැඳ තබන යදම් මෙලොවදී සාදන ලද දේ වන බැවින් යදම් බිඳින කුළුගෙඩිද සෑදිය යුත්තේ මෙලොවදීමය. ඔහු ඉන් අදහස් කළේ මිනිස් යදම් සමාජ-සංස්කෘතික නිෂ්පාදන මිස දෙව්ලොවදී කළ සැලසුම් නොවන බවය. ස්ත්‍රීන්ගේ නිදහස පිළිබඳ කතා කළ මුල්ම දාර්ශනිකයන් අතරද රූසෝ සිටීම පුදුමයක් නොවේ. හොඳ නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයකින් මනුෂ්‍යයා බැඳ තබන යදම් දැකීමටද ඒවා බිඳින බුද්ධිමය කුළුගෙඩි නිර්මාණය කිරීමටද උදව් කළ යුතුය. එනම් නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයෙන් උගන්වන්නේ යුක්තිය සහ සාධාරණය සහිත සමාජයක් කරා, සෙමින් නමුත්, ගමන් කිරීමටය. ඒ ගමනෙහිලා උපකාර විය හැකි ප්‍රඥා මූලාශ්‍ර එකකට වැඩි ගණනක් තිබේ. දේශපාලන පක්ෂ සහ දරදඬු දෘෂ්ටිවාදීන් මෙන් නොව ඒ කාරණයෙහි විශ්වවිද්‍යාල තරමක බහුවිධ ප්‍රවේශයක් ගනියි. එනම්, සාධාරණය හා යුක්තිය වෙත යන බහුවිධ මාර්ග ඇති බව විශ්වවිද්‍යාලය විශ්වාසය කරයි. නිදහස් කලා පාඨමාලාවල මූලික ලක්ෂණයද එයයි. ඒ අරමුණ අප එහිලා ළඟාවීමට විරෝධය පාමින් සෑම විටෙකම සිතිජයෙහි තිබෙන්නේ විය හැකිය. එහෙත් ඒ අරමුණ කරා ළඟාවීමේ අපේක්ෂාව අත්හැර දමන ලද සමාජයක් කොතරම් නම් ධනයෙන් ආඪ්‍ය වුවත් ඉතා දුප්පත් සමාජයකි. විශ්වවිද්‍යාලවල නිදහස් කලා අධ්‍යාපනය අඛණ්ඩව කරගෙන යාම වූකලි ආර්ථික වශයෙන් ඉතා දුෂ්කර කාලවල පවා අර යුක්තිය පිළිබඳ සිහිනය අත්නොහැර සිටීමකි. එහෙයින් එය ඉතා පොහොසත් ක්‍රියාවකි. සමාජයක් දුප්පත් වුවත් පිලිස්තීනු සමාජයක් බවට පත් නොවී සිටින්නේ එලෙසිනි.

නිදහස් කලා යන්නෙහි “නිදහස්” යන්නෙන් අභ්‍යන්තරික නිදහසද අදහස් වේ. එහිලා මනුෂ්‍ය විඥානය අභ්‍යන්තරිකව පිරිපහදු කිරීමේ මාර්ගද අධ්‍යාපනයෙහි තිබිය යුතුය. නූතනත්වය යන්න ප්‍රශ්න නොකර බාරගත් යුගයේදී මිනිසා ස්වභාවධර්මයෙන් නිදහස් කර ගැනීම මනුෂ්‍යත්වයෙහි එක් අරමුණක් විය. එහෙත් දැන් අපි ඊට වඩා හොඳින් දේවල් දනිමු. ස්වභාව ධර්මය පාලනයෙන් යුක්තව තබා ගන්නා අතරම අපද ස්වභාව ධර්මයෙහි කොටසක් බව දැන් අපට අවබෝධ වී තිබේ. කොරෝනා කාලය අපට ඒ ගැන ආවර්ජනයකට වඩා හොඳ ඉඩක් ලබා දී ඇත. ඒ නිසා මෑතකදී නිදහස් කලා නම් විෂයධාරාව වෙත පරිසරවාදය හා සම්බන්ධ පාඨමාලා ගණනාවක්ද එකතු වී තිබේ. මනුෂ්‍ය ශිෂ්ටාචාරය සහ ස්වභාව ධර්මය අතර සම්බන්ධය කෙලෙස පැවතිය යුතුද යන්න තවමත් අප ඉගෙනගෙන නැති දෙයකි. සමහර විට මනුෂ්‍යයා යන සත්වයාට එය කවදාකවත් ඉගෙනගන්නට නොලැබෙන්නටද ඉඩ ඇත. එහෙත් පරිසරවාදය පිළිබඳ පසුගිය දශක කීපයෙහි මතු වූ දැනුම අප ගැනම නැවත සිතාබැලීමට අවස්ථාව උදාකර දුන්නේය. ඒ නිසා මහාචාර්ය ස්පෙන්සර් මැක්විලියම්ස් ඛසඉැර්ක ්රඑි ෑාමජ්එසදබථ උය්එ ාදැි සඑ පැ්බරෑ උය්එ සි සඑ අදරඑයරෑ නම් කෘතියෙහි පෙන්වා දුන් ලෙස “අප ගැනම වඩා සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමට නිදහස් කලාවලට හැකියාව තිබේ.”

අපේ දේශපාලන බලධාරීන් නූතන ආර්ථිකය තුළ ඉතා සීමිත කුසලතා ඇතිව වැඩ කළ හැකි උපාධිධාරීන් ලබාදෙන්නැයි ඉල්ලනු දැකිය හැකිය. එහෙත් විශ්වවිද්‍යාලවල සිටින අපට මනුෂ්‍යයා හුදෙක් ශ්‍රමිකයෙක් පමණක් නොවේ. මනුෂ්‍යයන් වැඩ කරන තැන්වල ගෙවන ජීවිතය යනු ඔවුන්ගේ ජීවිතවල ඉතා කුඩා කොටසක් පමණි. මානව ශාස්ත්‍ර ක්ෂේත්‍රයෙහි සිටින අපට මනුෂ්‍යයන් වැඩ නොකරන වෙලාවලදී කරන්නේ මොනවාද යන්න, වැඩබිමේදී භාවිතය පිණිස මුවහත් කරගත යුතුයැයි සැලකෙන “වෘත්තීය කුසලතා” තරමටම නොවේ නම්, ඊටත් වඩා වැදගත්ය. එපමණක් නොව නිදහස් කලා යැයි හැඳින්වෙන විෂයධාරා මනුෂ්‍යයන් නින්දේදී ගත කරන කාලය තුළ ඔවුන්ට පෙනෙන සිහින ආදිය ගැන පවා උනන්දුවක් දක්වයි. කෙටියෙන් කියන්නේ නම් මෙසේය: නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයෙහි දෘෂ්ටිකෝණයෙන්, මනුෂ්‍ය ආත්මභාවය යනු මනුෂ්‍ය ශ්‍රමිකයෙකුට වැඩි දෙයකි.

සම්පූර්ණ මනුෂ්‍යයා හා සම්බන්ධ සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනය යනු නිදහස් කලාවල ඉලක්කයයි. එකිනෙකා හා සම්බන්ධ අංග අටක් එහිලා අදාළ වේ: බුද්ධිමය, භාවමය, කායික, වෘත්තීය, ආචාරධාර්මික, පෞද්ගලික සහ සමාජීය යනුවෙනි. බුද්ධිමය වර්ධනය උදෙසා පෘථුල පසුබිමෙක විහිදෙන දැනුමක් අවශ්‍ය වේ. එසේම ඉගෙනගන්නා ආකාරය ඉගෙනීම, විචාරාත්මකව සිතීම ආදියද එහිලා අදාළය. භාවමය වර්ධනය පිණිස තමාද ඇතුළු මනුෂ්‍යයන්ගේ හැඟීම් වටහා ගැනීම, කළමනාකරණය කරගැනීම සහ හැඟීම් ප්‍රකාශනය අවශ්‍ය වේ. අනෙක් මනුෂ්‍යයන් සමග ගුණයෙන් ඉහළ සම්බන්ධතා වර්ධනය කරගැනීම වූකලි සමාජීය සංවර්ධනයෙහි පදනමය. ආචාර්ධාර්මික අංශය මගින් අදහස් කරන්නේ නිවැරදි තීරණ ගැනීම උදෙසා පදනමක් වන පැහැදිලි වටිනාකම් පද්ධතියක් ශිෂ්‍යයන් වෙත පවරා දීමය. පෞද්ගලික යන්නෙන් අදහස් යන්නේ කෙනෙකුගේ ජීවිතයෙහි කායික මානය, එනම් තමාගේම ශරීරය පිළිබඳ හොඳ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමත්, ඒ ශරීරය හොඳින් පවත්වා ගැනීම පිළිබඳ පුහුණුවත්ය. අධ්‍යාපනයෙහි ආධ්‍යාත්මික අංගය යනු වඩාත් සංස්කෘති-සංවේදීකාරණය වන බැවින් ඒ ඒ සමාජය ඒ වෙත එළැඹෙන ආකාර විවිධ විය හැකිය. වෘත්තීය අංශය යනුද නූතන අධ්‍යාපනයෙහි වැදගත් කොටසකි. ඒ වෙත මනා අවධානයක් නූතන අධ්‍යාපනයෙහි තිබිය යුතුය. එහෙත් ඒ වූකලි සමස්තයකින් එක් අංගයක් පමණි. එමගින් විවිධ ජීවන මාර්ග පිළිබඳ ගවේෂණයත් ඒ ඒ වෘත්තියට ගැළපෙන විශේෂ කුසලතා අත්පත් කර ගැනීමත් අදහස් කෙරේ. විශ්වවිද්‍යාල ඇදුරන් වන අපි අපගේ ශිෂ්‍යයන් වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයෙහි සාර්ථක වී යම් කිසි ආර්ථික ස්වාධීනත්වය අත්පත් කරගනු දැකීමට කැමැත්තෙමු. අප සාකච්ඡා කරමින් සිටින අංග අටෙහි අටවැන්න පෞද්ගලික යනුවෙන් හැඳින්වේ. එයින් අදහස් වන්නේ සෑම කෙනෙකුම තමා පිළිබඳ අනන්‍යතාවක් ගොඩ නගා ගැනීමත්, අවශ්‍ය විට ඒ අනන්‍යතාවෙන් පිටට පැමිණ අනෙක් මනුෂ්‍යයන් සමග පහසුවෙන් හැසිරීමේ සුඛනම්‍යතාව ඇති කර ගැනීමත්ය.  මෙකී අංග අට එකිනෙකට සම්බන්ධ වන්නේ පමණක් නොව එකිනෙක පෝෂණය කරන්නේද වේ.

සම්පූර්ණ පුද්ගලයා සහ සම්පූර්ණ විශ්වවිද්‍යාලය

හොඳින් වර්ධනය වූ විශ්වවිද්‍යාලයක ඉහත කී අංග අට වර්ධනය කිරීමට අදාළ පහසුකම්වත් තිබිය යුතුය. සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනය එහිලා පන්ති කාමර විෂයමාලාව මෙන්ම විෂයසමගාමී ශික්ෂණ සැලැස්ම (ජද-ජමරරසකමප* වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු කරයි. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයෙහි ආරම්භක පියවරුන් මේ කාරණය සම්බන්ධයෙන් සැලකිය යුතු අවධානයක් යොමු කර ඇති බව පෙනේ. විශ්වවිද්‍යාලයක සිද්ධ වන බුද්ධිමය වර්ධනය සඳහා දේශන ශාලාවට අමතරව පුස්තකාලය, අධ්‍යයන කේන්ද්‍ර, අධ්‍යයන උපදේශන සේවා, විවිධ විෂයයන් හා බැඳුණු ආරාධිත දේශන, වැඩමුළු, රංගශාලා ආදිය අවශ්‍ය වේ. මේ ලැයිස්තුවෙන් පෙනෙන්නේ විශ්වවිද්‍යාලයකදී සිදුවන බුද්ධිමය යනු වර්ධනය කාලසටහනකට අනුව සිද්ධ වෙන නිල දේශන සහ පන්තිවලට වඩා බෙහෙවින් පෘථුල වූවක් බවය. අද පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයෙහි මෙවන් පහසුකම් සියල්ල දිනෙන් දින වැඩිවන ශිෂ්‍ය පිරිසකට ගැළපෙන පමණින් නොතිබෙන්නේ විය හැකිය. එහෙත් එම විශ්වවිද්‍යාලයෙහි ආරම්භකයන් ඒ කරුණු ගැන සැලකිය යුතු අවධානයක් යොමු කර තිබේ. එක් නිදසුනක් මෙසේය: සුන්දර සරසවි උයන ඔස්සේ ඇවිදයාම පවා සොබාදහම උගන්වන පාඩම් කෙරෙහි සංවේදී මනසක් ඇති කෙනෙකුට වැදගත් අධ්‍යාපනයකි. විස්කොන්සින් සහ කෝර්නෙල් විශ්වවිද්‍යාලවල දර්ශනීය සරසවි උද්‍යානවලදී මා ඒ පාඩම නොයෙක් වර උගෙන තිබේ.

කාලය ඉතිරිකර ගැනීම පිණිස “ආධ්‍යාත්මික අංශය” වෙත ක්ෂණිකව යන්නට මට ඉඩ දෙන්න. කෙනෙකුගේ අධ්‍යාත්මික වර්ධනය කෙරෙහි අදාළ වන දර්ශනය, සාහිත්‍යය, සහ ලලිත කලා වැනි විෂයයන්හි නිල අධ්‍යාපනයට අමතරව ආගමික ආයතන හා සම්බන්ධ විෂය සමගාමී ක්‍රියාකාරකම්ද වැදගත්ය. ඒ ඒ ආගමික කණ්ඩායම් අතර අන්තර්-ආගමික සංවාද එක් නිදර්ශනයකි. මනුෂ්‍ය කණ්ඩායම්වල සංස්කෘතික අනන්‍යතාවෙහිද ප්‍රඥා මූලාශ්‍රවලද එක් අංගයක් ලෙස ආගමට ඇති වැදගත්කම හුදු නූතනවාදී හෝ තර්කවාදී ප්‍රවේශයකින් බැහැර කරලීම වර්තමාන සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනයෙහිදී කෙරෙන්නක් නොවේ. සියලු ආගම්වලට අයත් ආයතන විශ්වවිද්‍යාලය අභ්‍යන්තරයෙහිම ස්ථාපිත කළ අපේ විශ්වවිද්‍යාලයෙහි ආරම්භකයන් සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනය ගැන යමක් දැන සිටි බව පෙනේ.

ශාස්ත්‍ර පීඨවල ලබා දිය යුතු ඉහත විස්තර කළ අන්දමේ අධ්‍යාපනය වෙත ප්‍රතිපාදන කපා දැමීම වෙනුවට ඒ වෙනුවෙන් වැඩියෙන් ආයෝජනය කිරීම උචිතය. එතරම් පහසුකම් නැතිව වුවත් අප අතරින් සමහර දෙනෙකු එවැනි අධ්‍යාපනයක් වෙනුවෙන් වෙහෙස වී තිබේ. ඔව්. සෑමදෙනාම නොවේ. ඉහත විස්තර කළ අන්දමේ සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනය ගැන කිසිම අදහසක් නැති පිරිසක්ද විශ්වවිද්‍යාලවල සිටිති. එහෙත් ඒ බහුතරය නොවේ. සහතිකයක් දිනා ගැනීමට හැකිවන පරිදි දේශන පවත්වා විභාග පැවැත්වීම විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය යැයි සිතන අයද සිටිති. තරග විභාග උදෙසා පැවැත්වෙන පෞද්ගලික ටියුෂන් පන්තිවල අධ්‍යාපනය නම් එවැන්නක් විය හැකිය. විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය යනු ඊට වඩා බෙහෙවින් පෘථුල වූවකි. එය නොසලකා හුදෙක් සහතික පත්‍රයක් පමණක් ලබා දී පිට කර හරින උපාධිධරයන්ගෙන් “ටෙක්නිකල් පැත්තෙ මොනවා හරි කරන්න”යි ඉල්ලා සිටීම පුදුමයක් නොවේ.

ඒ නිසා සාකල්‍යවාදී මානව ශාස්ත්‍ර අධ්‍යාපනය රැකියා වෙළඳපොළෙන් එන තර්කණයෙන් ආරක්ෂා කරගත හැක්කේ ඒ අධ්‍යාපනයෙහිම නියම හරය සොයා ගැනීමෙන්ම පමණි. එසේම, අනවශ්‍ය තරම් අතිවිශාල ශිෂ්‍ය පිරිසක් මානව ශාස්ත්‍ර විෂයවල ගැඹුරට රැගෙනයාමද කළ නොහැකි දෙයකි. එහිලා කැපවීම සහ කුසලතාව ඇති සීමිත පිරිසකට හොඳ නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම උචිත යැයි සිතේ.

දනට පවත්නා කොවිඞ් 19 වසංගතය අපේ විශ්වවිද්‍යාලවල සියලුම විෂයසමගාමී කටයුතු විනාශ කර තිබේ. දේශන ශාලාවෙන් බැහැරව සාකල්‍යවාදී අධ්‍යාපනයට තුඩු දෙන්නා වූ ක්‍රියාකාරකම් රැසක් අපට නැත. ලෝකයේ උසස් විශ්වවිද්‍යාලවල සිනමාශාලා, නාට්‍යශාලා, කෞතුකාගාර, කලාගාර ආදිය පිහිටා තිබේ. අපට එවැනි දේ නැත. කාලගුණයෙන් අවසර ලැබෙන පරිදි වසරකට කිහිප වරක් එළිමහන් රංග පීඨයෙහි නාට්‍ය සංදර්ශන වැනි දේ තිබේ. ශිෂ්‍යයන් සංවිධානය කරන සංගීත ප්‍රසංගයක් දෙකක් ක්‍රීඩාගාරයෙහි තිබේ. අප අපම සංවිධානය කරගන්නා සිනමා දර්ශන සහ සාකච්ඡා කීපයක් ඉඳහිට තිබේ. ශිෂ්‍යයන්ගෙන් සුළු ප්‍රතිශතයක් පමණක් ක්‍රීඩාගාරය, ක්‍රීඩා පිටිය ආදිය භාවිත කරති. කොරෝනා නිසා ඛාදනය වී ගිය වැදගත්ම අංග ඒවා යැයි කිව හැකිය. කොරෝනා කවදා හෝ යනු ඇත. එහෙත් සාකල්‍යවාදී නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයට බාහිරින් සහ අභ්‍යන්තරයෙන් එන තර්ජනය කොරෝනාවලට වඩා දිගු කාලයක් පවතිනු ඇත. රැකියා වෙළඳපොළට අවශ්‍ය සීමිත කුසලතා ඇති පිරිසක් බිහිකර දෙන්නැයි ඉල්ලීම කොරෝනාවලට වැඩි දරුණු වෛරසයකි. එවැනි පිලිස්තීනු ප්‍රහාරවලින් ආරක්ෂා විය හැක්කේ නිදහස් කලා අධ්‍යාපනයෙහි නියම හරය දන්නා වූද ඒවා වෙනුවෙන් දිවිහිමියෙන් පෙනී සිටින්නා වූද අයටය. විශ්වවිද්‍යාලවලට බඳවා ගත යුත්තේද රඳවා ගත යුත්තේද එවැනි අයය.

(2020 නොවැම්බර් 19 වෙනිදා, උසස්වීම් පිළිබඳ සම්මුඛ පරීක්ෂණ කමිටුවක් ඉදිරියේ කළ ඉදිරිපත් කිරීමක් ඇසුරිනි. මෙය පළ කරන්නට රචකයා දිරිමත් කළ, මහාචාර්ය කේඑන්ඕ ධර්මදාස සහ මහාචාර්ය විමල් විජයරත්න මහත්වරුන්ට ස්තුතිය පිරිනැමේ.)■