විසිවැනි සංශෝධනය දැන් රටේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නීතිය වී ඇත. එහි නිල මුද්‍රිත පිටපතේ පිටපතක්ද අද මට විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ලැබිණ. අප සිටින්නේ ගිය සතියේ අප සිටි ලංකාවේම නොවන බව, එය එවූ කෙනා මට නැවතත් වක්‍ර මාර්ගයෙන් මතක් කර තිබේ.
මේ අතර, ආණ්ඩුව අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සෑදීමේ ක්‍රියාවලියද වහා ආරම්භ කොට තිබේ. ඒ සඳහා කමිටුවක් පත් කොට ඇත. අවුරුද්දක් ඇතුළත නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්මත කරන බව, විසිවැනි සංශෝධනය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු විවාදයේදී, ආණ්ඩුවේ ප්‍රකාශකයෝ කියා සිටියහ.
එහෙත්, ආණ්ඩුව ඇත්තටම, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් කරා යාවිද? නොයන්නටද හොඳටම ඉඩ තිබේ. ජනාධිපතිතුමාට නම් 20වැනි සංශෝධනය හොඳටම ප්‍රමාණවත්ය. එතුමාගේ පැත්තෙන් බලන විට නව ව්‍යවස්ථාවකින් කරන්නට තිබෙන දේවල් ඒ තරම්ම නැත. 13වැනි සංශෝධනයේත්, සමානුපාතික ඡන්ද ක්‍රමයේත් සුළු වෙනස් කිරීමට අවශ්‍ය නම්, ඒ සඳහා අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් අවශ්‍ය නැත.
යහපාලන ආණ්ඩුව 19වැනි සංශෝධනය යටතේ දිගටම හිඳිමින්, නව ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කිරීමේ කාර්යය, අවුරුදු හතරක්ම දිග්ගස්සවා, අන්තිමට කිසිවක් නොකර සිටි ආකාරයටම, රාජපක්‍ෂ ජනාධිපතිතුමාගේ ආණ්ඩුවටද නව ව්‍යවස්ථාවක් ගැන කමිටු වාර්තා සකස් කරමින්, වාද කරමින් සහ ගිය ආණ්ඩුව කළ ආකාරයටම මහජනයා රවටමින්, ඉතිරි අවුරුදු හතරද සිටිය හැකිය.
නව උනන්දුව
මේ අවිනිශ්චිතභාවය තිබියදීත්, අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ගැන රටේ උනන්දුවක් ගොඩ නැගෙමින් තිබේ. ව්‍යවස්ථාවට යෝජනා එවන්නැයි, ආණ්ඩුවේ ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත් කමිටුව ප්‍රසිද්ධියේ ඉල්ලා සිටි නිසා, දේශපාලන පක්‍ෂද, සංවිධානද, පුද්ගලයන්ද තම යෝජනා ඉදිරිපත් කරනු ඇත. ජනමාධ්‍යයේ ප්‍රවෘත්ති සහ දේශපාලන ප්‍රවෘත්ති වැඩසටහන්වල ඒවාට ප්‍රසිද්ධියද දෙනු ඇත.
ලංකාවේ සමාජයේ ඇති එක් යහපත් ලක්‍ෂණයක් නම්, මැතිවරණ කාල සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නිර්මාණය කරන කාල, මහජනයා අතර විශාල වශයෙන් දේශපාලන උනන්දුව ඇතිවන කාලද වීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගවලට ඇත්තටම කරන්නට තිබෙන්නේ මෙම අවකාශය ප්‍රයෝජනයට ගැනීමයි.
ආණ්ඩුව නව ව්‍යවස්ථාවක් කරා ගියත්, ඒ මගින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට ආපසු යෑමක් තබා, දැනට ලබාගත් අධිකාරවාදී ග්‍රහණය මඳකට හෝ ලිහිල් කිරීමක්වත් සිදු නොවනු ඇත. මන්ද යත්, ඒ සඳහා උවමනාවක් හෝ බලකිරීමක් හෝ ආණ්ඩුවට නැති නිසාය. අධිකාරවාදී ග්‍රහණය ලිහිල් කරන්නැයි ආණ්ඩුව ඇතුළතින් කිසිදු බලපෑමක් මතු නොවනු ඇත. විරුද්ධ පක්ෂ පැත්තෙන්වත් එවැනි බලපෑම් කිරීමට අවශ්‍ය දේශපාලන ශක්තිය දැනට නැත. එහෙත් ආණ්ඩුවේ ව්‍යවස්ථා අධිකාරවාදයට විරුද්ධව සමගි ජන බලවේගය, එජාපය සහ ජවිපෙ දිගටම කථාකරනු ඇත. ඒ සමගම දැනට නම්, ඔවුන් අතර ඒකාබද්ධ ක්‍රියාමාර්ගයක් තුළින්, ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ පිළිබඳව නව ඉදිරි දර්ශනයක් බිහිවීමට තිබෙන ඉඩකඩ බොහෝ දුරට අඩුය. විසිවැනි සංශෝධනය පිළිබඳ කිසිදු විරුද්ධ පක්‍ෂයකින් නිර්මාණාත්මක විකල්ප මාවතක් යෝජනා නොවීම කනගාටුවට කරුණකි.
ප්‍රවණතා දෙකක්
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව පැත්තෙන් බලන විට, ඉදිරි කාලයේ ප්‍රවණතා දෙකකින් එකක් සිදුවන්නට ඉඩ තිබේ. පළමුවැන්න, දැනට ඇතිකර තිබෙන ජනාධිපති කේන්ද්‍රීය දැඩි අධිකාරවාදී පාලන තන්ත්‍රය තවත් ශක්තිමත් කරන ලෙස, විසිවැනි සංශෝධනයටද එකතුවීම් සිදුකරන නව ව්‍යවස්ථාවක්, අධිකරණය සහ පාර්ලිමේන්තුව විසින් අනුමත කරනු ලැබ ක්‍රියාවට නැගීමයි. දෙවැන්න, නව ව්‍යවස්ථාවක අදහස ඇද්දි ඇද්දී තවත් අවුරුදු දෙක-තුනක් කමිටු තුළ හිරවෙවී තිබෙද්දී විසිවැනි සංශෝධනය නියම ව්‍යවස්ථාව ලෙස පිළිගනු ලැබීමට පත්වීමයි.
ආණ්ඩුව පැත්තෙන් බලන විට, නව ව්‍යවස්ථාවක් කෙටුම්පත් කළ යුත්තේ, අධිකාරවාදයෙන්/ඒකාධිපතිවාදයෙන් ආපස්සට ගොස් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පැත්තට හැරෙන්නට නොවේ. 20 සංශෝධනයෙන් ඇතිකර ගත් දැඩි අධිකාරවාදී රාමුව තුළම සුළු සංශෝධන කිහිපයක් ඇති කිරීමටය. ඒවා සිංහල ජාතිකවාදී අභිලාෂ ඉටුකරන පරිදි 13වැනි සංශෝධනය සංශෝධනය කිරීමත්, සුළු ජාතික කණ්ඩායම්වල පාර්ලිමේන්තු නියෝජනය සීමා වන පරිදි මැතිවරණ ක්‍රමය සංශෝධනය කිරීමත් යන ඉලක්ක දෙක ප්‍රධාන කොටගත් ඒවා වීමට බොහෝ ඉඩ තිබේ.
මෙවැනි පසුබිමක් තුළ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව පිළිබඳ අලුත් විවාදයට අප රටේ විරුද්ධ පක්‍ෂත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගත් ඵලදායි ලෙස සහභාගි විය යුත්තේ කෙසේද? මේ ලිපියේ අරමුණ, මෙම ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු සිතීමට විරුද්ධ පක්‍ෂවලත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී කණ්ඩායම්වලත් බුද්ධි ශ්‍රේණිවලට ආරාධනා කිරීමයි.
නව පරිකල්පනයක්-නව ජනරජයක්
1978 ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව එහි අධිකාරවාදී අවසානයට දැන් පැමිණ තිබේ. විසිවැනි සංශෝධනයෙන් පසුව එහි අධිකාරවාදී ගමනට තවත් යන්නට ඇති දුරක් නැත. ඒ සමගම 1978 ව්‍යවස්ථාව දැන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස නැවතත් සංශෝධනය කිරීමටද නොහැකිය. කරන්නට තිබෙන්නේ, 1978 ව්‍යවස්ථාවත්, එහි 1978 සිට 2020 දක්වා ගොඩනැගී ඇති සියලු අධිකාරවාදී ව්‍යුහයනුත් සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කර, නව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යවස්ථාවක් අලුතෙන් ගොඩනැගීමයි.
මෙය වනාහි හුදෙක් 1978 ව්‍යවස්ථාව නැවත සංශෝධනය කිරීමේ හෝ අහෝසි කිරීමේ හෝ කාර්යයක් පමණක්ම නොවේ. ලංකාව නව ජනරජයක් බවට පත්කිරීමේ කාර්යයක් ද වෙයි. 1972 ව්‍යවස්ථාව මගින් පිහිටුවන ලද්දේ නිදහස් ලංකාවේ පළමු ජනරජයයි. එය අහෝසි කර 1978දී දෙවන ජනරජය පිහිටුවන ලදි. දෙවැනි ජනරජය, තවදුරටත්, ලංකාවේ ජනතාවගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අපේක්‍ෂාවන් නියෝජනය කරන ව්‍යවස්ථාවක් මත පදනම් වන්නක් නොවේ. දැන් ලංකාවේ ජනතාවට අවශ්‍ය වන්නේ, තුන්වැනි ජනරජයකි. පෙර තිබුණු ජනරජ දෙකට වඩා වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සහ වඩාත් සමූහාණ්ඩුවාදී, එනම් ජනරජවාදී, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් මත නිර්මාණය වන, තුන්වැනි ජනරජයකි.
සියලු විපක්‍ෂ දේශපාලන පක්‍ෂවලත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගවලත් දේශපාලන ශක්තීන් සහ බුද්ධිමය හැකියාවන්, ඉදිරි සති, මාස සහ අවුරුදු කිහිපය තුළ මෙහෙයවිය යුත්තේ මේ කාර්යය සඳහාය. එය දැනට බෙදී ගොස්, හුදෙකලා සටන්වල යෙදී සිටින, විරුද්ධ පක්ෂ සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගවලට පුළුල් ඒකාබද්ධ පෙරමුණක් සඳහා එකට වැඩ කිරීමේ වේදිකාවද සපයන ඉදිරි දැක්මක් බවට පත්කර ගත හැකි තේමාවක්ද, ඉලක්කයක්ද වෙයි.
එසේ කරන්නට නම්, එම බලවේග විසින් කළ යුතුව තිබෙන්නේ හුදෙක් ආණ්ඩුවේ අලුත් ව්‍යවස්ථා යෝජනා විවේචනය කරමින්, ඒවාට ප්‍රතිචාර දැක්වීමම නොවේ. ඊට එහාට යෑමයි. එනම්, අලුත් ආකාරයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක්ද, නව ජනරජයක්ද පරිකල්පනය කර, ඒවා පදනම් කොටගෙන ජනතාව පෙළගැස්වීමේ ක්‍රියාමාර්ගයකට එළැඹීමයි.
මේ සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලන අවකාශය දැනට අප රටේ විවෘත වෙමින් තිබෙන බවද පහසුවෙන්ම නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයේ සිට මේ දක්වා ඇති මාස දෙකකට තරමක් වැඩි කාලය තුළ, ආණ්ඩුව පිළිබඳ මහජන කළකිරීම සහ විවේචනය තියුණු වී තිබේ. විසිවැනි සංශෝධනය සහ කොරෝනා අර්බුදය ව්‍යාකුල කිරීම යන කරුණු දෙක මත, ආණ්ඩුව පත්වි තිබෙන්නේ, ආණ්ඩුවද බලාපොරොත්තු නොවූ ආකාරයේ දේශපාලන පසුබෑමකට බව පෙනේ.
සියලු බලය තමන් අතට කේන්ද්‍රගත කර ගත්තද, ආණ්ඩුව පසුගිය සති කිහිපය තුළ ප්‍රදර්ශනය කර ඇත්තේ ආණ්ඩුකරණය පිළිබඳ තමන් සතු ආධුනිකභාවය සහ නොහැකියාවයි. මෙය මහජනයාගේ හාස්‍යයටත්, කෝපයටත් තුඩු දී තිබේ. ආණ්ඩුවේ ආණ්ඩුකරණ අදක්‍ෂතාව කොතරම් නිෂේධනීය එකක්ද යත්, රට පුරා ආහාර හිඟයක් ඇතිවීමේ අනතුරක්ද, මහජන සෞඛ්‍ය සේවයේ පෙර නොවු විරූ බිඳවැටීමක්ද, ආණ්ඩුකරණ ක්‍රියාවලිය ආණ්ඩුවේ නායකයන්ගේ ග්‍රහණයෙන් ගැලවී ගොස් ව්‍යාකුල වීමේ විභවතාවක්ද රට ඉදිරියේ මේ දිනවල තිබෙන බව පෙනේ. කොරෝනා අර්බුදය, ආණ්ඩුකරණ අර්බුදයක් බවට දැනටමත් පරිවර්තනය වෙමින් පවතී. පවුල්වල ආර්ථික අර්බුදය තියුණු වීමත් සමග ඇතිවන අසහනය ඉදිරි සති කිහිපය තුළදී මහජනතාවට තදින්ම දැනෙනු ඇත. මේ පසුබිම තුළ ආණ්ඩුව තල්ලු වෙනු ඇත්තේ, තමන් වටා ඒකරාශි කරගෙන ඇති අසීමිත බලය මර්දනකාරී ලෙස සහ හිතුවක්කාරව භාවිත කිරීමටය.
එසේ වුවත්, එම මහජන කළකිරීම් ආණ්ඩුවේ පැවැත්මට තර්ජනයක් වන ඒවා නම් නොවේ. ආණ්ඩුවට අවුරුදු පහක කාලයක් තමන් ඉදිරියේ තිබේ. විරුද්ධ පක්‍ෂවලටද, කුඩා විරුද්ධ පක්ෂ ලෙස සිටීමට අවුරුදු පහක කාලයක් තිබේ. එහෙත් ආණ්ඩු පක්‍ෂයට නැති වාසියක් විරුද්ධ පක්‍ෂවලට තිබේ. එය නම් සමාජයට නව දේශපාලන දැක්මක් සහ අපේක්‍ෂා ඉදිරිපත් කරමින්, දේශපාලන විකල්ප ගොඩනැගීමයි. ඒ සඳහා පළමු පියවර ගැනීමට, අලුතෙන් ආරම්භ වී ඇති ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් පිළිබඳ සාකච්ඡාවෙන් ඉතා හොඳ අවකාශයක් විවෘත වී තිබේ. එහෙත් ඒ අවස්ථාව ඵලදායි ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගන්නට නම්, කළ යුත්තේ, තරමක් ඈතට සිතීමයි. එසේ කිරීමේ ආරම්භය විය යුත්තේ, ලංකාවේ වර්තමාන ඓතිහාසික මොහොත තුළ අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් නිර්මාණය කරන්නේය යන්නෙන් ඇත්තටම අදහස් විය යුත්තේ කුමක්ද? යන කාරණය විමසා බැලීමයි.
එම කාරණයට දිය හැකි දේශපාලන වශයෙන් ඵලදායි පිළිතුරක් නම්, ‘නව ජනරජයක්/ සමූහාණ්ඩුවක් ද පරිකල්පනය කිරීමයි’ යන්නයි. නව ව්‍යවස්ථාවක් පමණක් නොව, නව ව්‍යවස්ථාවක් තුළින් ලංකාවේ ජනතාව සඳහා නව ජනරජයක්ද ගොඩනැගීමයි. ඒ සඳහා 1978 බිහිකළ දෙවැනි ජනරජය දැන් අවසානයට පත්වී ඇත. ලංකාවේ ජනතාවගේ ඉදිරි මග සහ ප්‍රගතිය වෙනුවෙන් එයට අලුත් කාර්යයක් දැන් කළ නොහැකිය.
එය වනාහි අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් සෑදීමේ කාර්යයම නොවේ. ලංකාවේ සියලු ජනවර්ග, ආගමික හා සමාජ කණ්ඩායම්වලට අයත් සියලු පුරවැසියන්ට, සිය සාමූහික දේශපාලන ජිවිතයේ නව බලාපොරොත්තු ඇතිකරවන සහ ඔවුන්ගේ අපේක්‍ෂා මූර්තිමත් කරන, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන සභ්‍යත්වයක් මත ගොඩනැගුණු නව ජනරජයක් ගැන පරිකල්පනය කිරීමකි. එය වනාහි දේශපාලන පක්‍ෂවලට හා කණ්ඩායම්වලට තනි තනිව හෝ ඔවුන්ට පමණක් හෝ සිදුකළ හැකි දෙයක් නොවේ. ජනතාව සමග එකට හිඳගෙන, සිදු කළ යුතු දෙයකි. ජනතාව සමග නව සංවාද, සාකච්ඡා, අදහස් හුවමාරු කරගැනීම් තුළින් කළ යුතු දෙයකි. ඒ සඳහා අවුරුදු දෙක-තුනක කාලයක්ද තිබේ. අවශ්‍ය වන්නේ, කැපවීමක්, නායකත්වයක්, බුද්ධිමය සූදානමක් සහ නිර්මාණශීලී දේශපාලන පරිකල්පනයකි.
ජනතාවගේ දේශපාලන චින්තනය සහ නව ජනරජය
ලංකාවේ බොහෝ දෙනා කරන වරදක් නම්, නව ආණ්ඩුක්‍රමයක් හෝ ව්‍යවස්ථාවක් ගැන සිතීමට අවශ්‍ය දේශපාලන නුවණ සහ දැනුම තිබෙන්නේ නීතිඥයන්ට සහ දේශපාලන පක්ෂ නායකයන්ට පමණක්ය යන්නයි. ඔවුන්ට ඒ සඳහා කාර්යභාරයක් තිබෙන බව ඇත්තය. එහෙත් ඒ ‘ව්‍යවස්ථාවක්’ යන ලියැවිල්ලේ සම්පාදකයන් හැටියටය. ඉහත කී වැරදි සිතීම නිසා 1972දීත් 1978දීත් සිදුවූයේ නීතිඥයන් සහ දේශපාලන නායකයන්, ‘අපි ව්‍යවස්ථාවක් හදා ජනතාවට තෑගි කරමු’ යන මූලධර්මයේ සිට කටයුතු කිරීමයි.
1978න් පසු අපේ සමාජය වෙනස් වී තිබේ. සමාජය තුළ ජනයාගේ පැත්තෙන් දේශපාලන ඇගයීම්, විශ්වාස, අපේක්‍ෂා යනාදියෙන් සමන්විත දේශපාලන චින්තන ධාරා ගණනාවක්ම බිහිවී තිබේ. ඒවා වනාහි විසිවැනි සියවසේ මුල් කාලයේ සිට අප සමාජය පත්වූ දේශපාලන පරිවර්තනයේ, සමාජ පරිවර්තනයේ සහ නවීකරණයේ ප්‍රතිඵලයි. 1978 ව්‍යවස්ථාව ආරම්භ කළ අවස්ථාවේ පටන්ම අධිකාරවාදී දේශපාලන චින්තනයක් සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සඳහා අපේක්‍ෂාවක් අප රටේ පුරවැසියන්ගේ දේශපාලන විඥානය තුළ ගොඩනැගිණ. 1978 සිට බලයේ සිටි එජාප, පොදු පෙරමුණු, යහපාලන යන ආණ්ඩුවල දේශපාලන චර්යාවන්ට විවේචනාත්මකවත්, යුද්ධය. ජනවාර්ගික ගැටුම, දේශපාලන ප්‍රචණ්ඩත්වය, මානව අයිතිවාසිකම් උල්ලංඝනය, අල්ලස, දූෂණය, බලය අයුතු ලෙස අවභාවිත කිරීම, කම්කරු පන්ති මර්දනය යනාදියට ප්‍රතිචාර වශයෙනුත්, අප සමාජයේ නිර්-ප්‍රභූ, ‘ජනතාවාදී’ දේශපාලන චින්තනයක් ගොඩනැගිණ. අධිපති දේශපාලන පක්ෂ තම මැතිවරණ සහ බල න්‍යාය පත්‍රවලට ගැළපෙන ලෙස ඒවා පාවිච්චි කළා මිස, නව ප්‍රජාතාන්ත්‍රික දේශපාලන ප්‍රවාහයක් අප සමාජයේ ගොඩනැගීමට යොදාගත්තේ නැත. 2019දී සහ 2020දී අධිකාරවාදී දේශපාලන විකල්පයක් සඳහා වූ දේශපාලන පක්‍ෂයකට විශාල කැමැත්තක් ඡන්දදායකයන් විසින් පළකරනු ලැබීම, මෙම නොසලකා හැරීමේ අවසාන ප්‍රතිඵලය විය.
දැන් පැමිණ ඇත්තේ, මෙම ක්‍රියාවලිය ආපසු හැරවීමේ නිර්භීත උත්සාහයක් ගැනීමට අවස්ථාවයි. නව ව්‍යවස්ථාවක්ම නොව නව ජනරජයක්ම, එනම්, ලංකාවේ ජනතාවට වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, වඩාත් සමාජවාදී, වඩාත් සමූහාණ්ඩුවාදී ජනරජයක් සඳහා අලුත් දේශපාලන පරිකල්පනයක සහ භාවිතයක යෙදීමට සුදුසු අවස්ථාව පැමිණ තිබෙන බව පිළිගත යුතුව තිබෙන්නේ ඒ නිසාය.
ඇසිය යුතු ප්‍රශ්න
මෙය ආරම්භ කළ හැක්කේ ලංකාවට තුන්වැනි ජනරජයක් පොරොන්දු වන, වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජ ව්‍යවස්ථාවක් සම්බන්ධයෙන් පහත සඳහන් ආකාරයේ ප්‍රශ්න අසමින්, ජනතාවද සමග අලුත් දේශපාලන සාකච්ඡාවක් ආරම්භ කළ විටය.
* 1978 ව්‍යවස්ථාව, එහි 20වැනි සංශෝධනයත් සමග සම්පූර්ණයෙන් අහෝසි කර, ඒ වෙනුවට සම්මත කරගත යුතුයැයි, දේශපාලන පක්‍ෂවල න්‍යාය පත්‍රවලින් ස්වාධීනව, ජනතාවට අවශ්‍ය වන්නේ නම්, එම ව්‍යවස්ථාව කවර ආකාරයේ එකක් විය යුතුද?
* නව ව්‍යවස්ථාවෙන් සේවය කළ යුත්තේ කවුරුන් හෝ වේවා, බලයේ සිටින දේශපාලන පක්‍ෂයේ/සන්ධානයේ අභිලාෂවලට සහ බල ව්‍යාපෘතිවලටද? නැතිනම් මහජනතාවගෙන් සමන්විත වන දේශපාලන ප්‍රජාවගේ අභිලාෂ සහ ප්‍රාර්ථනාවලටද?
* එවැනි ව්‍යවස්ථාවක්, බහුවාර්ගික, බහු-සංස්කෘතික, බහු-ආගමික ප්‍රජාවන්ගෙන් සමන්විත දේශපාලන ප්‍රජාවක පොදු දේශපාලන අභිලාෂ මූර්තිමත් කළ යුතු වන්නේ කෙසේද?
* නව ව්‍යවස්ථාවට මග පෙන්වන, මූලික ව්‍යවස්ථාමය මූලධර්ම සහ ප්‍රතිමානීය වටිනාකම් විය යුතු වන්නේ මොනවාද?
* නව ජනරජයේ ව්‍යවස්ථාව තුළ එහි නිල නාමය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, සමාජවාදී ජනරජයක්යැයි දිගටම පවත්වා ගන්නේ නම්, එම ව්‍යවස්ථාවට අඩංගු විය යුත්තේ කවර ආකාරයේ හරයාත්මක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, සමාජවාදී සහ සමූහාණ්ඩුවාදී මූලධර්මද?
* ජනවාර්ගික යුද්ධයකින් පසුව ගැටුම් තවමත් විසඳී නැති, වාර්ගික කණ්ඩායම් අතර අවිශ්වාසය තවමත් පවතින අප සමාජයේ, වාර්ගික කණ්ඩායම් සියල්ලටම අයත් පුරවැසියන්ට, ‘මෙය මගේද භක්තිය සහ බැඳීම ලැබීමට සුදුසු ව්‍යවස්ථාවක් මත ගොඩනැගුණු ජනරජයකැයි’ සතුටෙන් ප්‍රකාශ කළ හැකි වන්නේ කවර නව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවකටද? කවර ආකාරයේ තුන්වැනි ජනරජයකටද?
මීට සමාන ප්‍රශ්න තවත් තිබිය හැකිය. ඒවා සූත්‍රගත කරගෙන, ‘නව ජනරජයක් සඳහා නව ව්‍යවස්ථාවක්’, ‘වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ජනරජයක් සඳහා වඩාත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ව්‍යවස්ථාවක්’ යන ඉලක්ක කේන්ද්‍රකොටගත්, නව දේශපාලන සාකච්ඡාවක් මේ මොහොතේ අප රටට අවශ්‍යව තිබේ.
