මේ ලියන මොහොත වන විටත් (22 වැනිදා) 20 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය පිළිබඳ පාර්ලිමේන්තු විවාදය පැවැත්වෙමින් තිබේ. මුල් කෙටුම්පතේ තිබූ කරුණු හතරක් සඳහා, පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක වැඩි ඡන්දයට අමතරව ජනමත විචාරණයක්ද අවශ්‍ය කරන බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය දන්වා තිබේ. එසේ වෙතත්, ඒ අතරින් ඇතැම් කරුණු, යම් සංශෝධන සහිතව, ජනමත විචාරණයකට නොගොස් සම්මත කරගත හැකි බවත් අධිකරණය දන්වා ඇත. උදාහරණයක් වශයෙන්, අලුතෙන් පාර්ලිමේන්තුවක් තේරී පත්වී අවුරුද්දකින් පසු එය විසුරුවා හැරීමේ බලය ජනාධිපතිවරයාට ලබා ගැනීමේ අයිතිය, අවුරුදු දෙක හමාරකින් පසුව විසුරුවා හැරිය හැකි බලයක් වශයෙන් සංශෝධනය වන්නේ නම්, ඒ සඳහා ජනමත විචාරණයක් අවශ්‍ය නොකරන බව අධිකරණයෙන් දන්වා සිටීම ගත හැකිය. මෙය, සත්තකින්ම විධායකයේ හිතුවක්කාර අභිමතය වඩාත් පහසු කරවන්නකි.
පාර්ලිමේන්තුවක් කල් ඉකුත් වීමට කලින් විසුරුවා හැරීමේ බලයක්, විශේෂයෙන් අවුරුද්දක් වැනි කෙටි කාලයකින් පසු විසුරුවා හැරීමේ බලයක් ජනාධිපතිවරයා ඉල්ලා සිටින්නේ මන්ද යන කාරණය අප සලකා බැලිය යුතුය. එසේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමක් අවශ්‍ය කරන්නේ, ජනාධිපතිවරයාට වෙනස් අදහස් දරන පක්ෂයක ආණ්ඩුවක් බලයට පත්වුවහොත් පමණි. ‘යහපාලන’ කාලයේ අවසාන දෙවසර තුළ මෛත්‍රිපාල සිරිසේනට මේ අවශ්‍යතාව මතු විය. එහිදී ඔහු කෙළේ, තමාගේ බලය පාවිච්චි කළ හැකි කාලය එන තෙක් (19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යටතේ එම කාලය අවුරුදු හතර හමාරකි) ආණ්ඩුවේ කටයුතු හැකිතාක් අකර්මණ්‍ය වන බවට වගබලාගැනීමයි.
ජනාධිපතිවරයාගේ පූර්ණ අභිමතය සන්තර්පණය වීමට නම්, අවුරුද්දකින් පසු පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමේ බලය පමණක් නොව, ඉන් අනතුරුව පැවැත්වෙන මැතිවරණයෙන් තමාගේ පක්ෂය බලයට පත්කර ගැනීමේ හැකියාවත් ජනාධිපතිවරයාට තිබිය යුතුය. එසේ නොවුණොත්, පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමෙන් ප්‍රයෝජනයක් නොලැබෙනු ඇත. ඉතිං, අනිවාර්යයෙන්ම සිද්ධ වනු ඇත්තේ, පවතින ආණ්ඩුව අසාර්ථක වන තැනට වගබලාගැනීම සඳහා ජනාධිපතිවරයා එම අවුරුද්ද උපරිමයෙන් පාවිච්චි කිරීමයි. දැන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ යෝජනාව අනුව, එකී කාලය අවුරුදු දෙක හමාරක් දක්වා දීර්ඝ කිරීමට නියමිතයි. ඉතිං, ඒ අලුත් පාර්ලිමේන්තුව කඩාකප්පල් කිරීමේ කාලය, අවුරුදු දෙක හමාරක් වැනි දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ කරගෙන යා හැකි නිසා, ඊළඟ මැතිවරණයකින් තමාගේ පක්ෂය බලයට පත්කර ගැනීමේ වැඩි ඉඩකඩක් ජනාධිපතිවරයාට ලැබෙන්නේය. ඒ නිසා අධිකරණය විසින් යෝජිත මෙකී සංශෝධනය පවා තුඩුදෙනු ඇත්තේ ජනතා පරමාධිපත්‍යය තීව්‍ර කිරීමට නොව, විධායකයේ අභිමතය සාධනය කිරීමට ය.
කෙසේ වෙතත්, 20 වැනි සංශෝධනයේ වඩාත් විවාදාපන්න කාරණා ගණනාවක්ම, ජනමත විචාරණයකින් තොරව, තුනෙන් දෙකක ඡන්දයකින් පමණක් සම්මත කරගත හැකි බව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය කියා ඇති නිසා, ඊයේ සහ අද දවසේ රාජපක්ෂ පාලනය තැත් කරමින් සිටින්නේ ඒ කරුණු කොක්කෙන් බැරි නම් කෙක්කෙන් හෝ සම්මත කරගැනීමටයි.
නිදහසේ පටන් ලංකාවේ දියුණුව සහ සංවර්ධනය සම්බන්ධයෙන් පැවති ප්‍රශ්න රාශියකට ඒකායන පිළිතුර ගෝඨාභය යැයි 69 ලක්ෂයක් ජනතාව සිතූහ. විය. එක්සත් ජාතික පක්ෂය විසින් රට විනාශ කෙළේ යැයි සිතන අයට, ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්ෂය විසින් රට විනාශ කෙළේ යැයි සිතන අයට සහ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විසින් රට විනාශ කෙළේ යැයි සිතන අයට පමණක් නොව, මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් රට විනාශ කෙළේ යැයි සිතන අයට පවා, එක තැනකට පැමිණිය හැකි වේදිකාවක් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් තනා දෙන ලදි. ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ‘පිරිසුදු’ පාලනයක් තුළ මහින්ද රාජපක්ෂට පවා පරණ සෙල්ලම් දැමිය නොහැකි බව කියැවුණි. නිදහස් ලංකාවේ හැත්තෑ වසරක් තිස්සේ තැනූ වඩාත් ප්‍රාසාංගික වේදිකාව වුණේ එයයි. ඒ තරමට ආකර්ශණීය දේවල් රාශියක් ගෝඨාභයගේ වේදිකාව මත දිගහැරුණි.
පාර්ලිමේන්තුවේ 225 ම දියවන්නාවේ ගිල්වා මැරිය යුතු බවට පැවති ජනප්‍රිය හැඟීම ඉන් ප්‍රමුඛ තැනක් ගත්තේය. පක්ෂ දේශපාලනය ගැනත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගැනමත් පැවති කළකිරීම ඒ තුළින් ප්‍රකාශයට පත්විය. අප යමක් ගැන කළකිරෙන විට එසේ වන්නේ, බොහෝවිට අදාළ කාරණයේ ප්‍රතිවිපාකයට එදිරි ක්ෂණික ප්‍රතිචාරයක් වශයෙන් මිස එකී කාරණයේ හේතුඵල සම්බන්ධය නිවැරදිව වටහා ගැනීමෙන් නොවේ. උදාහරණයක් වශයෙන්, පාස්කු ප්‍රහාරය අප තේරුම්ගත්තේ, විනාශයක් වළක්වා ගැනීමට ‘යහපාලන ආණ්ඩුව’ අසමත් වීම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් වශයෙන් පමණි. ඒ අසමත් භාවයට දඬුවම් කළ යුතු බවට සැකයක් නැත. එහෙත්, එයින් ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැත. මන්ද යත්, විනාශය වළක්වා නොගැනීමට දෙන දඬුවම, මොන විදිහකින්වත් ප්‍රශ්නය ඇති වීමේ සහ වර්ධනය වීමේ ක්‍රියාවලියට වැරදිකරුවන් වන්නේ කවුරුන්ද යන්න සොයා බැලීමට ආධාරකයක් නොවන බැවිනි. ඒ නිසා, ප්‍රශ්නයේ එක් බාහිර ප්‍රකාශනයකට මිස ප්‍රශ්නයට අප පිළියම් නොකරන බව අපටම නොවැටහෙන තත්වයක් ඇති වෙයි. මේ යුගයේ ලංකාවේ ඉතිහාසය ලියන අනාගත ඉතිහාසඥයෙකු පැමිණෙන නිගමනය වනු ඇත්තේ මෙවැන්නකි: පාස්කු ප්‍රහාරය වළක්වා නොගත් පාලකයන්ට දඬුවම් දී ගෙදර යැවූ ජනතාව, එම ප්‍රහාරය තෙක් වැටී ඇති මාවත එළිපෙහෙලි කර දුන් පාලකයන් පිරිසක් බලයට පත්කරගත්හ.
පාස්කු ප්‍රහාරයේ විත්තිකරු වුණේ මුස්ලිම් ජනතාවයි. හරියට, පසුගිය යුද්ධයේ විත්තිකරු බවට දෙමළ ජනතාව පත්වීම මෙනි. ඒ නිසා, කිසි සුළුජාතික පක්ෂයක් නැති ‘සුද්ද සිංහල’ ආණ්ඩුවක් පිහිටුවා ගැනීම, සිංහල 69 ලක්ෂයක අභිප්‍රාය විය. විසිවැනි සංශෝධනය සම්මත කරගැනීම සඳහා ඒ තර්කණය වෙනස් විය යුතු නැත. එහෙත් පොඩි කොස්සක් තිබුණි. තුනෙන් දෙකක් සඳහා මේ වන විට ඡන්ද කිහිපයක් අඩුව තිබේ. එය පියවාගැනීමට යන්නේ, පාස්කු ප්‍රහාරයේ විත්තිකාර රිෂාඞ් බද්යුද්දීන්ගේ මන්ත්‍රීවරුන්ගෙනි. පක්ෂයක් බලයට පත්වීම සඳහා මවා පෑ සතුරා, පවුලක බලය තහවුරු කරගැනීම සඳහා තීරණාත්මක අත්වාරුවක් කරගන්නා තත්වයක් එයින් උදාවෙයි. තවත් විදිහකින් කිවහොත්, රාජපක්ෂ පවුල් බලය ස්ථාපිත කරගැනීම සඳහා තීරණාත්මක ඡන්ද කිහිපය සැපයෙන්නේ, රටේ සතුරන් යැයි රාජපක්ෂලාම පුනපුනා කී, මුස්ලිම් නියෝජිතයන්ගෙන්ම බව 69 ලක්ෂයට අවසානයේදී දිරවා ගැනීමට සිදු වන්නේය.
මේ කියන 69 ලක්ෂයක ජනතාව දල්වාගෙන සිටි බලාපොරොත්තු බොළඳ බව සහ ළාමක බව වෙනම කාරණයකි. එහෙත් එම ජනතාව තමන්ගේ ඡන්දය පාවිච්චි කිරීමේදී 20 වැනි සංශෝධනයක් අපේක්ෂා කළ බව සත්‍යයක්ද? අප මේ ලිපියේ මුලින් කී පරිදි, ඒ ජනතාව කියා සිටියේ, රටේ හැත්තෑ වසරක නරක වාර්තාවට හේතුව දේශපාලඥයන්ගේ බල ලෝභය සහ අවස්ථාවාදී බව නිසා, ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වැනි සම්මතයෙන් පිටස්තර නායකත්වයකට ඒ පිළිකාව ඉවත් කළ හැකි බවයි. එනම්, හොරු, දූෂිතයන් සහ මිනීමරුවන්ගෙන් තොර ‘වියත්’ මාර්ගයක් අප ඉදිරියේ ඇති බව ඒ මිනිස්සු විශ්වාස කළහ. ‘වියත්’ මාර්ගයකට අමතරව එය, ‘විනය’ මාර්ගයක්ද වෙතැයි ඔවුහූ තදින්ම විශ්වාස කළහ. මහින්ද මෙන් නොව, ගෝඨාභය විනයට මුල් තැන දෙන කෙනෙක්ය යන පූර්ව නිගමනයක් සමාජගතව තිබුණි.
බලයට පත්වූ අලුත ඔහුද තමා කෙරෙහි ජනතාව තැබූ ඒ විශ්වාස/අපේක්ෂා සමුදායට අනුකූල කතා බොහොමයක් කීවේය. ඒ අතරින් කාගේත් සිත්ගත් එක් කතාවක් වුණේ, කිසි ඇමතිවරයෙකු තමන්ගේ පවුලේ කිසිවෙකු ස්වකීය කාර්යමණ්ඩල සේවයට යොදා නොගත යුතු බවයි. පසුගිය සතියේ අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ ඔහුගේ දෙටු පුත් යෝෂිත රාජපක්ෂ තමන්ගේ අග්‍රාමාත්‍ය කාර්යාලයේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී තනතුරට පත්කර ගත්තේය. සිනාවට කාරණය වන්නේ, ඒ පත්වීම ලංකාවාසීන් මුලින්ම දැනගත්තේ කොළඹ චීන තානාපති කාර්යාලය නිකුත් කළ සුභාශිංසනයකින් වීමයි.
පසුගිය ‘යහපාලන’ ආණ්ඩුව හම්බන්තොට වරාය සහ වෙනත් ඉඩකඩම් චීනයට විකුණා කමින් සිටියේය යන ජනප්‍රිය ව්‍යවහාරයත්, අප ඉහතින් කී පාස්කු ප්‍රහාරය වළක්වා නොගැනීම නමැති අවසාන වරද පිළිබඳ පටු චෝදනාව තුළ කොටු වීමට සමාන විය. ඒ චෝදනාව නැඟුවේ, ඊට කලින් කොළඹ කොටුවේ ගෝල්පේස් පිටියෙන්ම අපේ ස්වෛරී ඉඩම් අක්කර ගණනක් චීනයට විකිණූ රාජපක්ෂලාම නේද යන ප්‍රශ්නය, අර විවේචනය විශ්වාස කළ ඔළුවලට ආවේ නැත. ඒ නිසා, ‘යහපාලකයන්’ ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීත්වය චීනයට පාවාදෙමින් සිටියේ යැයි මිනිස්සු කීහ.
කටුනායක ගුවන් තොටුපොළෙන් ගොඩබසින මගීන් සඳහා පිරවීමට ඇති සෞඛ්‍ය තොරතුරු ඇතුළත් පෝරමයක් මේ දිනවල සමාජ මාධ්‍ය තුළ සංසරණය වෙයි. එය මුද්‍රණය කොට ඇත්තේ ඉංග්‍රීසි සහ චීන භාෂාවෙන් පමණි. සිංහලත් නැත, දෙමළත් නැත. එය මම කොහෙත්ම විශ්වාස නොකෙළෙමි. මන්ද යත්, ලංකාව වැනි කුඩා රටක, ස්වකීය ප්‍රාග්ධනයෙන් සෙල්ලම් දැමීමට තරම් වැදගත් හේතු චීනයට අනන්තවත් ඇතත්, භාෂාව සහ සංස්කෘතිය වැනි අංශයක මේ තරම් ඉක්මණින් ස්වකීය අධිකාරය පැවැත්වීමට තරම් තදියමක් චීනයට තිබිය හැකි යැයි මා විශ්වාස නොකළ බැවිනි. එහෙත් සියලු කාරණා සොයා බැලීමෙන් පසු එම පෝරමය සත්‍ය වශයෙන්ම පවතින දෙයක් බව දැනගැනීමට ලැබුණි. ‘යහපාලන’ කාලයේ, නැගෙනහිර ඇතැම් ස්ථානවල නාම පුවරු අරාබි භාෂාවෙන් සටහන්ව තිබීම ගැන නැඟුණු දේශමාමක විරෝධය එවේලේ මගේ සිහියට නැඟුණි. ඒ දේශමාමක මිනිසුන් අද කෝ?
20 වැනි සංශෝධනයේ ඇතැම් කරුණුවලට එරෙහි ප්‍රබලම විරෝධය මෙවර නැඟුණේ සංඝ සමාජයෙනි. උන්වහන්සේලා ප්‍රධාන විරෝධතා කිහිපයක් දක්වා සිටියහ. ඉන් පළමුවැන්න වන්නේ, ද්විත්ව පුරවැසියෙකුට ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුවට හෝ ජනාධිපති තනතුරට පත්වීම පිළිබඳ තහනම, 20 වැනි සංශෝධනය තුළින් ඉවත් කිරීමට රාජපක්ෂලා ගන්නා ප්‍රයත්නයයි. දෙවැන්න වුණේ, විගණකාධිපතිවරයාගේ කාර්යභාරය ඉවත් කොට, දේශපාලඥයන්ට අවශ්‍ය පරිදි මහජන මුදල් අවභාවිත කිරීම සඳහා අවස්ථාව සලසා ගැනීමේ ප්‍රයත්නයයි. තුන්වැන්න වුණේ, හදිසි පනත් යැයි හඳුන්වා, මහජන සුපරීක්ෂාවට ඉඩ නොතබමින් පාලකයාට අවශ්‍ය පරිදි ඕනෑම කාරණයක් ක්ෂණිකව සම්මත කරගැනීම සඳහා අවකාශ සලසා ගැනීමට, 20 වැනි සංශෝධනය මගින් ගනු ලබන ප්‍රයත්නයයි. මෙයින් දෙවැනි කාරණය සම්බන්ධයෙන් රාජපක්ෂලා යම් ආකාරයක අතරමැදි තැනකට පැමිණීමට කැමැත්ත ප්‍රකාශ කොට ඇතැයි මේ වන විට දැනගැනීමට තිබුණත්, එය පවා සංඝයා වහන්සේලා නොමඟ යවන ආකාරයේ හොර සංශෝධන දමා සම්මත කරගැනීමට හොඳටම ඉඩ ඇති බව මේ ලියුම්කරුගේ විශ්වාසයයි. එසේම, තුන්වැනි කාරණය, එනම් රාජ්‍ය මුදල් සහ සම්පත් විගණනය සම්බන්ධයෙන්ද, ගරුතර සංඝයා වහන්සේලාට කොකා පෙන්වීමට හොඳටම ඉඩ තිබේ.
කෙසේ වෙතත්, ද්විත්ව පුරවැසියන් සම්බන්ධයෙන් වන උන්වහන්සේලාගේ ප්‍රධාන විරෝධයට යට නොවීමට රාජපක්ෂලා දැඩිව තීන්දු කොට ඇති බව සැළයි. රටට වඩා පවුල මොන තරම් වැදගත් දෙයක් වශයෙන් රාජපක්ෂලා සලකන්නේද යන්න එයින් ගම්‍ය කෙරේ. දේශීයත්වය සහ ඇමරිකානු විරෝධය ලාංකීය ඡන්දදායකයා ඉදිරියේ ඔජවඩමින් සිටි රාජපක්ෂලා, බැසිල්ගේ අනාගතය වෙනුවෙන්, ඇමරිකානුවෙකු වූවත් රාජ්‍ය පාලනයට සුදුසු වන්නේය යන ස්ථාවරයට දැන් පැමිණ සිටිත්.
වෙනත් රටක පුරවැසියෙකු ඇමරිකානු පුරවැසි භාවය ගැනීමේදී දෙවියන්වහන්සේ ඉදිරියේ දිව්රුමක් දෙයි. ඒ මෙසේ ය:
“මා මෙතෙක් කල් යටත්වැසියෙකුව හෝ පුරවැසියෙකුව සිටි, ඕනෑම විදේශ කුමාරයෙකුට, නරේන්ද්‍රයෙකුට, රාජ්‍යයකට හෝ ස්වෛරීත්වයකට මෙතෙක් දක්වන ලද පක්ෂපාතීත්වයන් සහ රාජපාක්ෂිකත්වයන්, පරම වශයෙන්මත් මුළුමණින්මත් මෙතැන් පටන් මා අත්හරින බව මෙහිදී මම දිව්රා පොරොන්දු වෙමි. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නීතිය සහ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව, විදේශීය සහ දේශීය සකල සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂා කොට ඊට සහාය දක්වන බව මෙහිදී මම දිව්රා පොරොන්දු වෙමි. නීතියෙන් ඉල්ලා සිටින වෙලාවක ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වෙනුවෙන් අවි දැරීමට මෙහිදී මම දිව්රා පොරොන්දු වෙමි… මා මේ වගකීම ගන්නේ හිතේ කිසි කහටක් නැතිව ය. එයින් මඟහැර යාමේ කිසි චේතනාවකින් තොරව ය. එබැවින් දෙවියනි, මට උපකාර වුව මැනව.”
ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සහ බැසිල් රාජපක්ෂ දෙවියන්වහන්සේ ඉදිරියේ මේ දිව්රුම දුන්නේය. කෙසේ වෙතත්, 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය නිසා, මීට කලකට ඉහතදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂට ඒ දිව්රුම ඉල්ලා අස්කර ගැනීමට සිදු විය. එසේ නොකොට ලංකාවේ ජනාධිපති වීමේ හැකියාවක් නොතිබුණු බැවිනි. එහෙත් ජනාධිපති වීමෙන් පසුව දැන් ඔවුන් කියන්නේ, ඇමරිකානු දිව්රුම ඉල්ලා අස්කර ගැනීම වෙනුවට, බැසිල් රාජපක්ෂ වෙනුවෙන්, 19 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ඉල්ලා අස්කර ගත යුතු බව ය. 69 ලක්ෂය තුළ මොන තරම් බොළඳ අපේක්ෂා තිබියේ වී නමුත්, මෙවැන්නක් රාජපක්ෂලාගෙන් ඔවුන් අපේක්ෂා නොකළ බව මගේ විශ්වාසයයි.
කෙසේ වෙතත්, 20 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය තුළ අඩංගු, ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සහ නීතියේ ආධිපත්‍යයේ අනාගතය කෙරෙහි වඩාත් සතුරු වන සාධකය කෙරෙහි නිසි අවධානයක් අධිකරණයෙන්වත්, ඉහත කී භික්ෂු ප්‍රජාව තුළින්වත් ප්‍රකාශයට පත්ව නොතිබීම අවාසනාවකි. එනම්, ‘ව්‍යවස්ථා සභාව’ අහෝසි කොට, ස්වාධීන කොමිෂන් සභා අහෝසි කොට, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ විනිසුරුවරුන්ගේ සිට රාජ්‍ය සේවයේ සියලු උසස් තනතුරුවලට පුද්ගලයන් පත්කිරීමේ බලය, මේ 20 වැනි සංශෝධනය තුළින් ජනාධිපතිවරයාගේ අතට ගැනීමයි. ඇත්ත වශයෙන්ම, රාජපක්ෂ පවුල්වාදයේ ඉදිරිමග සඳහා රසවත්ම කේක්ගෙඩිය සැපයෙන්නේ ඒ මගිනි. ඉන්පසු, 69 ලක්ෂයට පමණක් නොව, දෙකෝටි විසි ලක්ෂයටම, ස්වාධීන අධිකරණයක් නැතිව යන්නේය. ස්වාධීන පොලීසියක් නැතිව යන්නේය. ස්වාධීන රාජ්‍ය සේවයක් නැතිව යන්නේය. තනි පුද්ගලයෙකුටත්, ඒ පුද්ගලයා හරහා තනි පවුලකටත් රටම සින්න වන්නේය.■
