ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ 20වැනි සංශෝධනයක් ගෙනඒමට හේතුව ලෙස දක්වන්නේ ‘මට ලැබුණු ජනවරම 19 නිසා ක්‍රියාත්මක කරන්නට බැහැ’ යන්නය. තමාට ලැබුණු ජනවරම, ක්‍රියාත්මක කළ නොහැක්කේ 19හි ඇති කුමන කුමන කාරණා නිසාදැයි කියන ප්‍රශ්නයට ජනාධිපතිවරයාවත්, අගමැති, අධිකරණ ඇමති ඇතුළු ඔහුගේ විද්වත් සනුහරයවත් මේ වන තෙක් සංයුක්තව පිළිතුරු දී නැත. වරින් වර දී ඇති පිළිතුරුද කිසිම පදනමක් නැති අමූලික අසත්‍යයන් මත පදනම් වුණ ඒවාය.
ඒ කාරණය පසෙක තිබියේවා, තමාට ලැබුණු ලක්‍ෂ 69ක ජනවරම පෙන්වා, අධිකරණය තමා යටතට ගන්නට බලයක්, බලපත්‍රයක් ජනාධිපතිවරයාට ලැබී නැති බව පැහැදිලිව කිව යුතුය.
1978 මුල් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුව ජනාධිපතිවරයාට පැවරෙන්නේ ආරක්‍ෂාව ඇතුළු විධායක බලයයි. ඒ බලයේ මුල් අයිතිකරු මහජනතාවයි. ඒ හැරෙන්නට, ව්‍යවස්ථාදායක බලයවත්, අධිකරණ බලයවත් ජනාධිපතිට නැත. අධිකරණ බලය මහජනතාවගෙන් ලැබෙන්නේ පාර්ලිමේන්තුවටය. ජනාධිපතිට නොවේ.
එහෙත්, සමස්ත රාජ්‍යයේ බලය තමා වෙත තබා ගැනීම අරමුණ කරගත් ජේආර් ජයවර්ධන මහතා, ඉහළ අධිකරණවලට විනිසුරුවරුන් පත්කිරීමේ තනි බලය තමා වෙත පවරා ගත්තේය. ඒ හරහා, තමාට ව්‍යවස්ථාවෙන් පැවරී නැති බලයක් වන අධිකරණ බලයද තීරණාත්මක ලෙස පාලනය කිරීමට ජයවර්ධන ජනාධිපතිවරයා සමත් විය. අප මීට පෙරද පෙන්වා දී ඇති පරිදි, අමෙරිකාවේ වුවද, අගවිනිසුරු ඇතුළු විනිසුරුවරුන් පත්කිරීමේ බලය ජනාධිපතිට හිමි වුණත්, ඒ පත්කිරීම් සෙනෙට් සභාවෙන් අනුමත විය යුතුය. එහෙත් ජේආර් ජයවර්ධන, තමාගේ ව්‍යවස්ථාවේ එවැනි සංවරණයක්වත් ඇතුළු නොකරන්නට වග බලා ගත්තේය.
17වැනි හා 19වැනි සංශෝධනවලින් අපේ ව්‍යවස්ථාවට ජනාධිපතිගේ ඒ තනි බලය සීමා කරන විධිවිධාන ඇතුළත් කෙරිණි. එනම්, ජනාධිපතිවරයා, පත්කිරීම් කිරීමේදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග සහයෝගයෙන් කටයුතු කළ යුතු බවයි. මීට පෙරද අප ලියා ඇති පරිදි, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව වූ කලි පාර්ලිමේන්තුවේ බලය ක්‍රියාත්මක කරන්නකි. එය අගමැති හෝ විපක්‍ෂ නායකගේවත්, කතානායකගේවත්, සිවිල් සමාජ නියෝජිතයන්ගේවත් තනි බලයක් නියෝජනය කරන්නක් නොවේ.
දැන් රටේ පවතින්නේ 17වැනි, 18වැනි 19වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධන නොවේ. දැන් පවතින්නේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව පමණකි. එහි තේරුම, පරණ සියලු සංශෝධන එකතුවී මේ වන විට, අපේ සම්පූර්ණ ව්‍යවස්ථාව හැදී ඇති බවයි. දැන් අපේ ව්‍යවස්ථාව අනුව, ජනාධිපතිවරයාට අගවිනිසුරු ඇතුළු ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරුන් පත්කිරීමේ තනි හා අනන්‍ය බලයක් නැත. ඔහු එම තනතුරුවලට පුද්ගලයන් නම් කරන නමුත්, ඒ නම් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව විසින් අනුමත කරනු ලැබිය යුතුය. ජනාධිපතිවරයාට ඔවුන් පත්කළ හැක්කේ ඉන් පසුවයි.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ දැන් තිබෙන විධිවිධාන අනුව, අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය රැකෙන අතර, එය 18හි හෝ 1978හි තිබුණු තත්වයට වඩා වෙනස්ය.
දැන් අපට සලකා බලන්නට සිදුවන්නේ, 20වැනි සංශෝධනයෙන් මේ මේ තත්වය වෙනස් වන්නේද යන්නයි. උත්තරය ඔව් ය. 20ට අනුව, ජනාධිපතිවරයා තවදුරටත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග තමාගේ පත්කිරීම් බලය බෙදාගත යුතු නැත. එය තනිවම ඔහුගේ අතට ලැබේ. 20න් යෝජනා කර ඇති පාර්ලිමේන්තු සභාව කිසිසේත් ව්‍යවස්ථා සභාවට හොඳ හා සමාන ආදේශකයක් නොවේ. එහි බලතල හා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ බලතල අතර බලවත් වෙනසක් පවතියි.
දැන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පවතින පරිදි, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව හරහා පත්කිරීම් සිදුනොකර, ජනාධිපතිගේ තනි බලය යටතට අධිකරණ විනිසුරුවරුන් පත්කිරීමේ බලය 20 යටතේ හිමිවීම අධිකරණ ස්වාධීනත්වය පැත්තෙන් භයානක තත්වයකි.
‘ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව පාර්ලිමේන්තුව විසින් පත්කරන්නකි. ජනාධිපතිගේ පත්කිරීමේ බලය බෙදාගත්තේ ඒ සමගය. 20න් යෝජිත පාර්ලිමේන්තු සභාවද පාර්ලිමේන්තුවේ බලය නියෝජනය කරන්නකි. ඉතින් වෙනස කුමක්ද?’ යනුවෙන් කිසිවකු ප්‍රශ්න කළ හැකිය.
ඊට දිය හැකි පිළිතුර නම්, පාර්ලිමේන්තු සභාව, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව සමග කිසිසේත් සමාන නොවේ යන්නයි. පාර්ලිමේන්තු සභාවේ සාමාජිකයන් පස්දෙනාගෙන් තිදෙනෙක් අගමැති, විපක්‍ෂ නායක හා කතානායකය. ඉතිරි දෙදෙනා අගමැති හා විපක්‍ෂනායක වෙන වෙනම නම් කරන පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු දෙදෙනෙකි.
බලවත්ම වෙනස නම්, ජනාධිපතිවරයා නම් කරන පුද්ගලයන් ගැන නිරීක්‍ෂණ ඉදිරිපත් කිරීමට පමණක් පාර්ලිමේන්තු සභාවට බලය දී තිබීමයි. කාරක සභා අවස්ථාවේදී කරන්නට ආණ්ඩුව එකඟ වුණු වෙනස්කම්වලට අනුව, පාර්ලිමේන්තු සභාවේ අනුමැතිය ජනාධිපතිගේ නාමයෝජනා සඳහා ලබාගත යුතුය. බැලූ බැල්මට එය හොඳ දෙයකි. එහෙත්, එහි ව්‍යාජය පෙනේනේ, අගමැතිත් විපක්‍ෂනායකත් නම් කරන සාමාජිකයන් දෙදෙනා, ජනාධිපතිට වුවමනා වේලාවක කිසිම හේතුවක් නොදක්වා ඉවත්කිරීමට බලයක් ජනාධිපතිට දී තිබීමෙනි. ජනාධිපති එවූ නාමයෝජනාවක් සිය නිර්දේශය සඳහා සලකා බලමින් සිටියදී වුණත්, පාර්ලිමේන්තු සභාවේ සාමාජිකයකු ඉවත් කිරීමට ඒ අනුව ජනාධිපතිට බලය තිබේ. අනෙක් අතට, සභාවේ සාමාජිකයන් පස්දෙනාගෙන් තුන් දෙනෙක්ම ආණ්ඩුව නියෝජනය කරන්නෝය. විපක්‍ෂයෙන් සිටින්නේ දෙදෙනෙකි. ඉතින් ජනාධිපති එවන එවන නම සභාවේදී අනුමත වනවා හැර අන් කුමක් බලාපොරොත්තු විය හැකිද?
එහෙත්, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව, මේ විදියේ රූකඩ සභාවක් නොවේ. එහි ජනාධිපතිගේ නියෝජිතයෙක් පවා සිටියේය. පාර්ලිමේන්තුවේ සුළු පක්‍ෂවල නියෝජිතයෙක්ද සිටියේය. පාර්ලිමේන්තුවේ අනුමැතිය ලද, මන්ත්‍රීවරුන් නොවන වෘත්තීය වශයෙන් විශිෂ්ටත්වයට පත් හා කීර්තිමත් පුරවැසියෝ තිදෙනෙක් ද සිටියෝය. ඒ සභාවට, විනිසුරුවරුන්ගේ මෙන්ම නීතිපති, පොලිස්පති, විගණකාධිපති වැනි ඉහළ තනතුරුවලට සුදුස්සන් තෝරාගැනීම සඳහා වන නිසි සුදුසුකම් තිබුණේය. එහෙත්, පාර්ලිමේන්තු සභාව ඒ අහලකින්වත් තබන්නට බැරි ජනාධිපතිගේ හා ආණ්ඩුවේ රූකඩයක් වන විට, අධිකරණය වැනි ආයතනයක ස්වාධීනත්වයට කුමක් වේද යන්න පැහැදිලිය.
වත්මන් ව්‍යවස්ථාව අනුව, ජනාධිපතිට විනිසුරුවරුන් පත්කිරීමට බලය දී තිබෙන්නේ සීමාවක් ඇතිවය. 20න් ඒ සීමාව ලිහිල් කොට ජනාධිපතිගේ බලය වැඩි කර තිබේ. එය ජනතාවගේ අධිකරණ බලයට ඇඟිලි ගැසීමට හා එය දුර්වල කිරීමට ජනාධිපතිට අවකාශය සැලසීමකි. ඒ නිසා 20න් අධිකරණය පාලනය කිරීමට ජනාධිපතිට බලය දෙනවාට අමතරව ජනතාවගේ පරමාධිපත්‍ය බලයේ කොටසක් වන අධිකරණ බලයද සීමා කොට තිබේ.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ පරමාධිපත්‍යය කොටසට අයත්වන බලය සීමා කඑන විට, එය හුදෙක් පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බලයකින් පමණක් වෙනස් කළ නොහැකි විධිවිධානයක් බවට පත්වෙයි. එනම්, ජනතාවගේ කැමැත්ත අනුව පමණක්, එනම් ජනමත විචාරණයකින් පමණක් වෙනස් කළ යුත්තක් බවට පත්වෙයි.
ලක්‍ෂ 69ක ජනවරමකින්, තමාට අයත් විධායක බලයටත් අමතරව අනෙකුත් බලතලද මිරිකා හැරීමට ජනාධිපතිට හැකියාවක් නැත. එවැනි තත්වයක් ඇතිවුවහොත්, ඒ පාලනය ගෙනයෑමට අවශ්‍ය වන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් වෙනුවට කැලේ නීතියයි.■
