ආණ්ඩුව ගේන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය හුදු දහනවවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අහෝසි කිරීමක් ලෙස සලකන්න පුළුවන්ද?
මුලින්ම අපි තේරුම් ගන්න ඕනෑ, අපි කවුරුත් 19 වැනි සංශෝධනය කියලා එකක් ගැන කතාකරලා වැඩක් නැති බව. එහෙම කතා කිරීම වරදක්. අපි කතා කරන්න ඕනෑ දැන් තියෙන සම්පූර්ණ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව ගැන. ඒක 19 වතාවක් සංශෝධනය වෙලා තිබුණත්, 19 කියලා තනි එකක් නැහැ. එයාලා දැන් ලෑස්ති වෙන්නේ අලුත් ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් ගේන්න. අපි බලන්න ඕනෑ දැන් ව්‍යවස්ථාවේ තියෙන නොයෙකුත් ලක්ෂණ ගැනත්, ඒවා විසිවැනි සංශෝධනයෙන් වෙනස් වෙන්නේ කොහොමද කියන එක ගැනත්.
ආණ්ඩුවේම අයත් 20 සංශෝධනයේ යම් අඩුපාඩු ගැන කතාකරනවා. එහෙත්, 20 වැනි ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ මූලිකම ප්‍රශ්න පෙන්වාදෙන්නේ නැහැ…
මෙහි මූලිකම ප්‍රශ්නය සංවරණය හා තුළණය දුර්වල කිරීම. අපේ රට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක්. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල් ජනාධිපති ක්‍රමය සහ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමය කියා දෙයාකාරයි. එහෙත්, ඇතැම් රටවල්වල මේ දෙක අතරේ මිශ්‍ර ක්‍රමයක් තියෙනවා. අපේ රටේත් තියෙන්නේ අන්න ඒ වගේ මිශ්‍ර ක්‍රමයක්. මොන ක්‍රමය අනුව වුණත් අපේ රටේ පවත්වාගෙන යන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක්. අධිකාරීවාදයක් නෙවෙයි. නිලධාරීවාදයක් නෙවෙයි. එහෙත් සමහරුන්ට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ටිකක් මන්දගාමී බව හැඟෙනවා. ඒ මන්දගාමීත්වය නැති කරන්න කියලා තමයි විධායක ජනාධිපතිවරයෙක් පත් කරගෙන ඉන්නේ. එහෙත්, විධායක ජනාධිපතිවරයෙක් පත් කළ පමණින් අධිකාරීවාදයක් බවට මෙය පත්වන්නේ නැහැ. අපි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්ම රැකගන්න ඕනෑ.
20 සංශෝධනයෙන් එම මූලධර්මවලට බලපෑම් එල්ල වෙන්නේ කොහොමද?
අපේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 33 වැනි ව්‍යවස්ථාවේ තියෙන්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ බලතල, කර්තව්‍ය හා කාර්යභාරය හා වගකීම ගැන. 20 සංශෝධනයෙන් එය සම්පූර්ණයෙන්ම අහෝසි කරන්න යෝජනා කරලා තියෙනවා. 33 යටතේ ජනාධිපතිවරයාගේ කාර්යය දක්වලා තියෙනවා. ජනාධිපතිවරයා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව අනුගමනය කරන බවටද ආරක්ෂා කරන බවටද වගබලාගැනීම, ජාතික ප්‍රතිසන්ධානය හා ඒකාබද්ධතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීම, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ සහ ඊට අනුබද්ධ ආයතනවලට යථා පරිදි කටයුතු කරන්නට උදව් කිරීම, මැතිවරණ කොමිෂන් සභාවේ උපදෙස් මත නිදහස් හා සාධාරණ ඡන්ද විමසීම් සහ ජනමත විචාරණ පැවැත්වීම සඳහා සුදසු පසුබිම තහවුරු කිරීම කියන කාරණා තියෙනවා. ඊට අමතරව 33 අ අනුව ‘ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ ද මහජන ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් තත් කාලයේ බල පවත්නා නීතිය ඇතුළු යම් ලිඛිත නීතියක් යටතේ ද ස්වකීය බලතල, කාර්ය සහ කර්තව්‍ය යථා පරිදි ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ යථා පරිදි ඉටුකිරීම සම්බන්ධයෙන් ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවට වගකිව යුත්තේය.’ කියලා තියෙනවා. මේවා අයින් කරලා කොහොමද. අනෙක් ඒවා පැත්තකින් තැබුවත් ඔහු අඩු තරමේ ව්‍යවස්ථාව රකින්න එපැයි. 33 සහ 33අ එහෙම්පිටින්ම අයින් කරලා ගලවලා දැමීමෙන් බොහොම නරක තත්වයක් ඇති වෙනවා.
ජනාධිපතිවරයාට මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු පැවරීමේ හැකියාව නැති කිරීමත් ඒ වගේ දෙයක් නේද?
ජේ.ආර්. ජයවර්ධන හැම නීතියටම ඉහළින් ජනාධිපතිධුරය හැදුවා. එහෙත්, මානව හිමිකම් කඩ කරන ක්‍රියාවක් හෝ යම් කිසි ක්‍රියා නොකර සිටීමක් නිසා මානව හිමිකම් කඩවීමක් සිදු වුණොත් ජනාධිපතිවරයාට එරෙහිව අධිකරණයට යන්න පුළුවන්. ස්සී/එෆ්ආර්/351/2018 සිට 361/2018 දක්වා නඩු තීන්දුව අන්න ඒ බලය පාවිච්චි කරලා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයෙන් ලබා දුන් නඩු තීන්දුව.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව අහෝසියත් ඇතැම් අය දැන් කතා නොකරන 20 වැනි සංශෝධනයේ කේන්ද්‍රීය කාරණයක් නේද?
ඔව්, මේ සංශෝධනයෙන් ඪෂෂ අ පරිච්ඡේදය එහෙමපිටින්ම අයින් කරනවා. එහි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ සංයුතිය, සභාව විසින් පත්කිරීම් නිර්දේශ කළ යුතු බව, පත්කිරීම් සභාව විසින් අනුමත කළ යුතු බව ආදී කරුණු සඳහන් වෙනවා. අලුතෙන් පත් කරන්නේ පාර්ලිමේන්තු සභාව කියලා එකක්.
පාර්ලිමේන්තු සභාවේ ව්‍යුහය අනුව සිවිල් සමාජයේ කවුරුත් නියෝජනය වෙන්නේ නැහැ. අග්‍රාමාත්‍ය, කථානායක, විරුද්ධ පක්ෂ නායක, පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරයෙකු වන අග්‍රාමාත්‍යවරයාගේ නියෝජිතයෙකු සහ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයෙකු වන විරුද්ධ පක්ෂයේ නායකයාගේ නියෝජිතයෙකු ඉන්නවා. හරි, මෙතැන මූලිකම ප්‍රශ්නය එතැන ඉන්න හැමෝම මන්ත්‍රීවරුන් වීම. දැන් මේ පාර්ලිමේන්තු සභාවට අගමැතිවරයාගේත්, විපක්ෂ නායකයාගේත් නියෝජිතයන් ඕනෑ නැහැ, හරි නම්. ඇයි, අගමැතියි විපක්ෂ නායකයායි හිටියාම ආයේත් නියෝජිතයන් මොකටද. මේ පාර්ලිමේන්තු සභාවේ අඩු තරමේ පාර්ලිමේන්තුවේම ඉන්න අනෙක් සුළුතර පක්ෂ නියෝජනය කරන කෙනෙක්වත් නැහැ. ඒ වගේම සිවිල් සමාජය නියෝජනය කරන කෙනෙකුත් නැති වීම ප්‍රශ්නයක්.
ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ කාර්යභාරය හරිම වැදගත් නේද?
දැන් ව්‍යවස්ථාව අනුව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවෙන් කරන්නේ යම් තනතුරුවලට පුද්ගලයන් පත් කිරීමේදී අනුමැතිය හා නිර්දේශ ලබා දීම. මේකේ වැදගත්කම සමහරුන්ට වැටහෙන්නේ නැහැ. සරලව තේරුම් ගමු. ඕනෑ කෙනෙක් අහලා ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආණ්ඩුවක ව්‍යවස්ථාදායකය, විධායකය හා අධිකරණය කියන ශාඛා තුනක් තියෙන බව. ඒ ආයතන තුනම ස්වාධීන වෙන්න ඕනෑ. ඒ වගේම එකකින් අනෙක් එක පරීක්ෂාවට ලක් වෙන්න ඕනෑ. සංවරණය හා තුළණය කියන්නේ ඒකට. අධික බලයක් කාටවත් තියෙන්න බැහැනේ. ඒක පරීක්ෂා කරන්න ක්‍රමයක් තියෙන්න ඕනෑ. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව දැන් තියෙන්නේ ඒ වෙනුවෙන්.
එමගින් සිදු කරන පත්වීම් බර ගාණක් තියෙනවානේ. අපි ඒවා මොනවාද කියලා හඳුනාගමු. මුලින්ම තියෙනවා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ මත සිදුකළ යුතු පත්කිරීම්. මැතිවරණ කොමිෂන් සභාව, රාජ්‍ය සේවා කොමිෂන් සභාව, ජාතික පොලිස් කොමිෂන් සභාව, විගණන කොමිෂන් සභාව, ශ්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව, අල්ලස් හෝ දූෂණ චෝදනා විමර්ශනය කිරීමේ කොමිෂන් සභාව, මුදල් කොමිෂන් සභාව, සීමා නිර්ණය කොමිෂන් සභාව, ජාතික ප්‍රසම්පාදන කොමිෂන් සභාව පත් කරන්න ඕනෑ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාවේ නිර්දේශ අනුව.
අනෙක් පත්කිරීම් ජනාධිපතිවරයා කරද්දී, අනුමත කරන්න ඕනෑ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සභාව. අනුමැතිය නැතිව පත්වීම් වලංගු නැහැ. අග්‍රවිනිශ්චයකාරවරයා, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ විනිශ්චයකාරවරයන්, අභියාචනාධිකරණයේ සභාපතිවරයා, අභියාචනාධිකරණයේ විනිශ්චයකාරවරයන්, අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාවේ සභාපතිවරයා හැර අනෙකුත් සාමාජිකයන්, නීතිපතිවරයා, විගණකාධිපතිවරයා, පොලිස්පතිවරයා, ඔම්බුඞ්ස්මන්, පාර්ලිමේන්තුවේ මහලේකම් කියන පත්කිරීම් අනුමත කරන්න ඕනෑ.
20 වැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අනුව මේ ආයතන අතරින් විගණන කොමිෂන් සභාව සහ ප්‍රසම්පාදන කොමිෂන් සභාව කියන දෙකම ඉවත් කරලා. විගණකාධිපතිවරයෙක් විතරයි ඉන්නේ. ඉහත සඳහන් කළ තනතුරු සියල්ල පත් කරනු ලබන්නේ ජනාධිපතිවරයාගේ තනි අභිමතයට. අලුතෙන් හදපු පාර්ලිමේන්තු සභාවට කරන්න පුළුවන් නිරීක්ෂණ ඉදිරිපත් කිරීම පමණයි. එම නිරීක්ෂණ භාරගන්නවාද නැද්ද කියා එකක් නැහැ. එහි තේරුම භාරගන්න අවශ්‍යතාවකුත් නෑ. ඕනෑ එකක් කරගන්න පුළුවන්.
අධිකරණයට බලපෑම් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට තියෙන හැකියාවත් අවධානය යොමු කළ යුතු පැත්තක් නේද?
ඕනෑ කෙනෙක් පිළිගන්නවා අධිකරණය ස්වාධීන වෙන්න ඕනෑ බව. අධිකරණයේ ස්වාධීනත්වය කියන්නේ හරි ජනප්‍රිය සංකල්පයක්. අධිකරණයේ පත්කිරීම් හා උසස් කිරීම් කරන්නේ අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාවෙන්. ඇයි එහෙම එකක් අවශ්‍ය වෙන්නේ. රජයේ අනෙක් ආයතනවලට සම්බන්ධ නැති ස්වාධීන ක්‍රමයක් ඕනෑ, අධිකරණයේ පත්කිරීම් හා උසස් කිරීම් සඳහා. ඒ ආයතනයෙන් තමයි විනිසුරුවරුන් පත් කරන්නේ, විනය කටයුතු කරන්නේ. කොහොමත් ස්වාධීන ක්‍රමයකට පත්වෙන අගවිනිසුරුවරයා තමයි අධිකරණ සේවා කොමිසමේ සභාපති. ඊට අමතරව ජ්‍යෙෂ්ඨම විනිසුරුවරුන් ඉන්නවා. දැන් ව්‍යවස්ථාව අනුව පුංචි වෙනසක් තියෙනවා. අධිකරණ සේවා කොමිසමෙහි නීතිපති දෙපාර්තමේන්තුවෙන් නොවන, පහළ අධිකරණයේ සිට උසස්වීම් ලබා ඉහළට පැමිණි විනිසුරුවරයෙක් ඉන්න ඕනෑ. එම කාරණය මත ජ්‍යෙෂ්ඨම විනිසුරුවරයෙක් වෙනුවට, මඳක් ජ්‍යෙෂ්ඨත්වයෙන් පහළ කෙනෙක් ඉන්නටත් ඉඩ තියෙනවා. එහි සාධාරණත්වයක් තියෙනවා. එම ක්‍රමවේදය අනුව අධිකරණය ස්වාධීනව පවතිනවා. අනවශ්‍ය ඇඟිලි ගැසීම් බැහැ.
20 වැනි සංශෝධනයෙන් මේ ක්‍රමය සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් වෙනවා. අගවිනිසුරු පත් කරන්නේ ජනාධිපතිමයි. ඒ හැරුණාම අධිකරණ කොමිසමේ අනෙක් දෙන්නාත් ජනාධිපති පත් කරනවා. ඊට අමතරව ජනාධිපතිවරයාට ඒ අය නිවාඩු යවන්න පුළුවන්. ජනාධිපති කතාකරලා අයිසේ තමුන් මාස හතරකට නිවාඩුවක් ගන්නවා කියලා වෙනත් විනිශ්චයකාරයෙක් වැඩ බලන්න පත් කරන්න පුළුවන්. තවත් කාරණයක් තමයි හේතු දක්වලා අධිකරණ සේවා කොමිෂන් සභාවේ ඕනෑ කෙනෙක් ඉවත් කරන්න පුළුවන් වීම.
මොනවගේ හේතුද?
අන්න ඒක තමයි ප්‍රශ්නය. හේතු මොනවාද කියලා දාලා නැහැ. හදිසියේ ජනාධිපති අහවලාගේ මුහුණට කැමති නැහැ, උස වැඩියි, මිටි වැඩියි කියලා හේතුවක් දක්වලා අයින් කරලා දැම්මොත් මොකද වෙන්නේ. ඒකත් වලංගුයි. අපේ රටේ සමහර ඡන්දදායකයන්ට නම් ඒ වගේ බලයක් ජනාධිපතිවරයාට ලැබුණත් ප්‍රශ්නයක් නැතිව ඇති. එහෙත්, එය බරපතල කාරණයක්.
පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමේ බලයත් ජනාධිපතිවරයාට ලැබෙනවා නේද?
අන්න ඒකත් හරිම බරපතලයි. 20 වැනි සංශෝධනය අනුව ජනාධිපතිවරයා විසින් කලින් කල ප්‍රකාශනයක් මගින් පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීම, පාර්ලිමේන්තුවේ වාර අවසාන කිරීම සහ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම කළ හැකිය. එතැන කිසිම බාධාවක් නැහැ. අද පත්වෙන පාර්ලිමේන්තුව හෙට විසුරුවාහරින්න ජනාධිපතිට පුළුවන්. එහෙත් පොඩි සීමාවක් තියෙනවා. ඒක මෙහෙමයි තියෙන්රනේ. එසේ වුවද, ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව ‘විසුරුවාහැරීමේ ප්‍රතිඵලයක්’ වශයෙන් මහමැතිවරණයක් පවත්වනු ලැබ ඇති විටෙක ඉන් ඉක්බිතිව පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහරින ලෙස පාර්ලිමේන්තුවේ යෝජනා සම්මතයකින් ඉල්ලා සිටිනු ලැබුවහොත් මිස, ඒ මහමැතිවරණය පවත්වන දින සිට එක් අවුරුද්දක් ඉක්මවන තෙක් පාර්ලිමේන්තු විසුරුවාහරිනු නොලැබිය යුත්තේය කියලා.
ඒකේ තේරුම මොකක්ද?
ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීමේ ප්‍රතිඵලයක් හැටියට අලුත් පාර්ලිමේන්තුවක් ආවොත් ඒ පාර්ලිමේන්තුව අවුරුද්දක් යනතුරු විසුරුවන්න බැහැ. එහෙත්, පාර්ලිමේන්තුවේ නිල කාලය ඉවරවෙලා ඉබේ විසිර ගියොත්, අලුතෙන් පත්වෙන පාර්ලිමේන්තුව හෙටත් විසුරුවන්න පුළුවන්.
දැන් ව්‍යවස්ථාවේ තියෙන්නේ මෙහෙමයි. ජනාධිපතිවරයා ප්‍රකාශනයක් මගින් පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීම, වාර අවසාන කිරීම හා විසුරුවාහැරීම කළ හැකිය. එසේ වුවද, පාර්ලිමේන්තුවේ ප්‍රථම රැස්වීම සඳහා නියම කරනු ලැබූ දිනයෙන් අවුරුදු හතරහමාරක් හා මාස හයක් ගතවෙන තෙක් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවාහැරීම නොකළ යුත්තේය. ඒ කියන්නේ මොන විදියට වුණත් අවුරුදු හතරහමාරක් යනතුරු බැහැ.
අගමැති ඉවත් කිරීමට ජනාධිපතිවරයාට බලය දීමත් ප්‍රශ්නයක්..
දැන් ව්‍යවස්ථාව අනුව අගමැති එක්කෝ ඉල්ලා අස්වෙන්න ඕනෑ, නැත්නම් අසනීපයක් එන්න ඕනෑ, නැත්නම් මරණයට පත්වෙන්න ඕනෑ. එහෙත් 20 සංශෝධනයෙන් අගමැතිවරයා ඕනෑ වෙලාවක අයින් කරන්න පුළුවන්.
මෙලෙස ජනාධිපතිට බලතල ලැබීමේ භයානකකම පැහැදිලි කළොත්…
අපි මුලින් කීව බල කේන්ද්‍ර තුනෙන් දෙකක් පත්වෙන්නේ මහජන ඡන්දයකින්. මහජන ඡන්දයෙන් පත්වෙන ආයතන දෙකෙන් එකක්වත් අනෙකාගෙන් යට වෙන්න බැහැ. ජනාධිපති ඉවත් කරන්න පුළුවන් දෝෂාභියෝගයකින් පමණයි. මම ලලිත් ඇතුළත්මුදලි මහතාගේ කනිෂ්ඨ නීතිඥවරයෙක් හැටියට රණසිංහ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාට එරෙහි දෝෂාභියෝගයට සම්බන්ධ වුණා. එහෙත්, ජනාධිපතිවරයා දෝෂාභියෝගයට ලක් කිරීම කිසිසේත්ම කරන්න බැහැ. එය දීර්ඝ ක්‍රියාවලියක්. අන්තිමේ තුනෙන් දෙකක් ගන්නත් ඕනෑ වුණා. ජනාධිපති ඉවත් කිරීම පාර්ලිමේන්තුවට එච්චර අසීරු නම්, ජනාධිපතිවරයාට එක පෑන් පාරකින් අගමැති අයින් කරන්නත්, පාර්ලිමේන්තුවක් විසුරුවන්නත් බලය දීම වැරදියි. ජනතා ඡන්දයෙන් පත්වෙන පාර්ලිමේන්තුවට සම්පූර්ණ කාලසීමාව බලයේ ඉන්න දෙන්න ඕනෑ. යම් ජනාධිපතිවරයෙක් බලයේ ඉන්න අතරවාරයේ පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් පැවැත් වූ බව හිතමු. ඒ ජනාධිපතිට ජනතාව අකමැති නිසා ජනාධිපතිවරයාට ප්‍රතිවිරුද්ධ පක්ෂයට වැඩිපුර ජනතාව ඡන්දය ලබාදුන්නොත්, ජනාධිපතිවරයාට පුළුවන් ජනතාවට කොකා පෙන්වලා වහාම පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවලා දාන්න. මා නම් කියන්නේ අවුරුදු හතරහමාරකට පසු පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවීමේ බලය ලබාදීමත් වැරදියි. මම පෙන්වාදුන්නේ 20 වැනි සංශෝධනය ගැන කරුණු කිහිපයක් පමණයි. එම කරුණු අනුව එම සංශෝධනය අතිශය අගතිකාමී එකක්.■
