ලෝකය ගැන අවදියෙන් සිටින, ජාත්‍යන්තර සංවිධාන ගැන අවබෝධයෙන් සිටින අයට නම්, ජනාධිපතිවරයාගේ කතාව, එක පැත්තකින්, කරුණු හරිහැටි නොදැන හෝ කරුණු නොසලකා හරිමින් කරන ලද ප්‍රකාශයකි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ 75 වන සංවත්සරයට සමගාමීව ඉහළ පෙළේ එක් දින සමුළුව 21 වැනිදා ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් රාත්‍රී 7.45ට නිව්යෝර්ක් නුවර එක්සත් ජාතීන්ගේ මූලස්ථානය කේන්ද්‍රකර ගනිමින් වීඩියෝ තාක්ෂණය ඔස්සේ ආරම්භ කෙරිණ. ශ්‍රී ලංකා වේලාවෙන් රාත්‍රී 9.45ට පමණ ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ සමුළුව ඇමතීය. 2019 ජුනි මාසයේදී එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් අතර වූ එකඟතාව අනුව මෙම විශේෂ සමුළුව පැවැත්විණි.
එම සමුළුවට විඩියෝ තාක්ෂණය හරහා ජනාධිපති රාජපක්ෂ කළ ආමන්ත්‍රණය, ‘ලෝකෙන් උතුම් රට ලංකාවයි’ කියන අදහස ධාරණය කරගෙන සිටින ලාංකික ස්වෝත්තමවාදීන්ට ජීවිය පිඹීමක් වූ බවට සැකයක් නැත. ජාත්‍යන්තරය හමුවේ දණ නොනමන අභීත පාලනයක් අපේක්‍ෂාවෙන් සිටින ඔවුන්ට, ජනාධිපතිවරයාගේ එවැනි වදන් ගෙන එනු ඇත්තේ නොමඳ ආහ්ලාදයකි.
එහෙත්, ලෝකය ගැන අවදියෙන් සිටින, ජාත්‍යන්තර සංවිධාන ගැන අවබෝධයෙන් සිටින අයට නම්, ජනාධිපතිවරයාගේ කතාව, එක පැත්තකින්, කරුණු හරිහැටි නොදැන හෝ කරුණු නොසලකා හරිමින් කරන ලද ප්‍රකාශයකි. අනෙක් පැත්තෙන්, රට ජාත්‍යන්තර වශයෙන් යළිත් අඳුරු යුගයකට ඇදගෙන යමින් සිටින බවට කෙරෙන පූර්ව නිමිත්තකි.
‘රාජ්‍යයන්හි අභ්‍යන්තර කටයුතුවලට මැදිහත් නොවීම අප එක්සත් ජාතීන්ගෙන් අපේක්ෂා කරන්නෙමු’යි ජනාධිපතිවරයා සිය කතාවේදී අවධාරණය කළේය. ‘එක්සත් ජාතීන් යන පාඨය රාජ්‍යයන්ගේ ස්වෛරි සමානාත්මතාවට සහ භෞමික අඛණ්ඩතාවට දක්වන ගෞරවය නිසි අවධානයට ලක් කරනු ඇතැයි තමා විශ්වාස කරන බව’ද ජනාධිපතිවරයා කීවේය.
ඊට පෙර පැවැති ජාතීන්ගේ සංවිධානය හෙවත් ‘ලීග් ඔෆ් නේෂන්ස්’ සංවිධානයේ අනුප්‍රාප්තිකයා ලෙස 1945දී එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය දෙවැනි ලෝක යුද්ධය අවසානයත් සමග බිහිවන්නේම, කාරණා දෙකක් මුල් කර ගෙනය. එනම්, තුන්වැනි ලෝක යුද්ධයක් ඇති නොවන පරිදි ලෝක සාමය පවත්වා ගැනීමත්, මානව අයිතිවාසිකම් ආරක්‍ෂා කර ගැනීමත්ය. මේ කාරණා දෙක සම්බන්ධයෙන්, එක්සත් ජාතීන් කොතරම් කැපවී වැඩ කර ඇත්දැයි අලුතෙන් කිවයුතු නැත. ඒ සියලු කැපකිරීම්වල එක් සාමාජිකයෙකි ශ්‍රී ලංකා රජය. ශ්‍රී ලංකාව එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජිකයකු වීම නිසාම, ඒ සියලු ජයග්‍රහණයන්ගේ අනිවාර්ය කොටස්කරුවෙක්ද වෙයි.
ජාත්‍යන්තර සංවිධානයක සාමාජිකත්වය ලබා වැඩ කරන විට, රටක ස්වෛරීත්වය, අභ්‍යන්තර කටයුතු යනාදිය යම් දුරකට නැමෙන බව සියල්ලෝ දනිති. යම් පුද්ගලයකු කිසියම් සංගමයක, සාමූහිකයක සාමාජිකයකු වන විට, තමාගේ පෞද්ගලිකත්වයට යම් සීමා පැනවෙනවාක් වැනිය.
එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය තම සාමාජිකයන් සම්බන්ධයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන මූලික පිළිගැනීම් තුනක් පවතියි. පළමුවැන්න, එක්සත් ජාතීන්, ජාතීන්ගේ ස්වයං නිර්ණ අයිතිය පිළිගන්නා බවයි. දෙවැන්න, කිසිම සාමාජික රටක් ප්‍රකෝප කිරීමකින් තොරව වෙනත් රටකට ඇඟිලි නොගැසිය යුතුය යන්නයි. තුන්වැන්න, සාමාජික රටවල් සිය පුරවැසියන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම්, උල්ලංඝනය නොකිරිමට, ආරක්‍ෂා කිරීමට හා ප්‍රවර්ධනයට බැඳී සිටිනවාය යන්නයි. මෙහි තේරුම නම්, මේ සීමාවෙන් ඉක්මවා යන විටකදී, සාමූහිකයක් වශයෙන් එක්සත් ජාතීන්ට රටවල කටයුතුවලට මැදිහත් විය හැකිය යන්නයි. ඒ මැදිහත්වීම් යනු ආක්‍රමණ නොවේ. විවිධාකාර සාමූහික යාන්ත්‍රණ මගින් තත්වය විශ්ලේෂණය කිරීම හා තත්වයන් වෙනස් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය සහාය ලබාදීමයි. ශ්‍රී ලංකාවද එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජිකත්වය ලබාගැනීමෙන්, මේ මූලික පිළිගැනිම් පිළිගන්නා බවට සහතික වී තිබේ.
සිය පුරවැසියන්ට මානව හිමිකම් සහතික කිරීමට රාජ්‍යයකට නොහැකි වන විට හෝ රාජ්‍යය විසින්ම මානව අයිතිවාසිකම් කඩකරන විට, ඒවා ගැන සොයාබැලීම සහ අවශ්‍ය ප්‍රතිකර්ම යෙදීමට එක්සත් ජාතීහු කැපවී සිටිති. ලංකාව එම තත්වය පිළිගෙන තිබේ. ඒ සඳහා 1948දී සාමාජිකයන්ගේ අනුමැතිය ලත්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප්‍රකාශනය හා ඊට පසු අනුමැතිය ලත් විශාල සංඛ්‍යාවක් වූ මානව හිමිකම් ප්‍රඥප්තීන් හා ගිවිසුම්, සම්මුතීන් පදනම් කොට ගෙන (ශ්‍රී ලංකාවද ඇතුළත්) එක්සත් ජාතීහු විවිධාකාර යාන්ත්‍රණ හා ක්‍රියා පිළිවෙත් පවත්වාගෙන යති.
එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලය යනු එවැනි එකක් පමණය. කාලීනව එහි සාමාජිකයන් 47ක් වන අතර, ලංකාව මේ මොහොතේ එහි සාමාජිකයෙක් නොවේ. එහෙත් ලංකාවේ මානව හිමිකම් තත්වය ගැන කවුන්සිලය තුළ පැහැදිලි කිරීමට හා උත්තර දීමට ලංකාව එක්සත් ජාතීන්ගේ සම්මුතින් හරහා බැඳී සිටියි. එයින් ඉවත් වීමට නම්, එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයෙන්ම ඉවත් විය යුතුය. ලංකාව සම්බන්ධයෙන් සොයාබැලීමට, වාර්තා කිරීමට, කවුන්සිලය පත්කර ඇති ‘කෝර් ග්‍රෑප්’ හෙවත් විශේෂ රටවල් කණ්ඩායමක් තිබේ.
මහින්ද රාජපක්ෂ හා වාසුදේව නානායක්කාර, එජාප ආණ්ඩුවේ මානව හිමිකම් කඩකිරීම් සම්බන්ධයෙන්, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කමිටුවට පැමිණිලි කරන්නට ගිය බව කාටත් මතකය. ඒ එජාප ආණ්ඩුව ලංකාව තුළ දිගින් දිගටම ඝාතන, අත්අඩංගුවට ගැනීම්, වධදීම්, අතුරුදහන් කිරීම්, මානව හිමිකම් බරපතළ ලෙස උල්ලංඝනය කිරීම් ආදිය සිදුකරද්දී හා ඒවාට එරෙහිව රට තුළ කළ හඬනැඟීම් පලදායක නොවුණු විටදීය. ඒ මොහොතේ ඒ සිදුවීම් ලංකාවේ අභ්‍යන්තර කටයුත්තක් බැවින් එක්සත් ජාතීන්ට ඊට ඇඟිලි ගැසීමට නොහැකිය යන ආරක්‍ෂණවාදී කල්පනාවෙහි මහින්ද-වාසු යුගලය ගැලී සිටියේ නැත. රට තුළ ප්‍රතිකර්මයක් නැති තැන, ජාත්‍යන්තර වේදිකාවට යෑමට, රටක පුරවැසියන්ට අයිතියක් තිබෙන බව මහින්ද-වාසු දෙදෙනා ඒ මොහොතේ නිවැරදිව දැන සිටියහ.
ලංකාවට එක්සත් ජාතීන් අරහං වන්නට පටන් ගත්තේ 2005 පත්වුණු රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ ‘ත්‍රස්තවාදයට එරෙහි මානුෂීය මෙහෙයුමත්’ සමගය. ඒ මානුෂීය මෙහෙයුමේදී මානව හිමිකම් උල්ලංඝනයන් මෙන්ම අන්තර්ජාතික මානුෂවාදී නීතිද කඩවිණැයි විශාල චෝදනාවක් ශ්‍රී ලංකා රජයට එල්ල වුණු අතර, එම චෝදනා ගැන සොයාබලන්නැයි එක්සත් ජාතීන්, විශේෂයෙන් මානව හිමිකම් කවුන්සිලය, මානව හිමිකම් මහ කොමසාරිස් හරහා ලංකාවට ආයාචනා කළේය. ලංකාව එම ඉල්ලීම පිළිගත් අතර, රට තුළ, තමන්ගේම වූ ක්‍රියාවලියක් මගින් එම චෝදනා පිළිබඳ විශ්වාසවන්ත පරීක්‍ෂණ පවත්වන බවට පොරොන්දු විය. 2009 යුද ගැටුම අවසන් වූ වහාම ලංකාවට පැමිණි එවකට මහලේකම් බෑන් කී මූන් සමග එක්ව නිකුත් කළ ප්‍රකාශයේද මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපතිවරයා එම එකඟතාව පුනරුච්චාරණය කළේය. එහෙත්, 2015 වන තුරුම ලංකාවේ රජය තම පොරොන්දුව ඉටු කළේ නැත. එහි ප්‍රතිඵලය ලෙස, 2014 අවසානය වන විට, ලංකාව ජාත්‍යන්තර ආර්ථික හා වෙනත් සම්බාධක පනවනු ලැබීමේ අනතුර ඉදිරියේ සිටියේය. 2015 පත්වූ නව ආණ්ඩුව, එක්සත් ජාතීන් ඉදිරියට ගොස්, සම අනුග්‍රාහක යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කර, තමන් පොරොන්දු වූ ක්‍රියාපිළිවෙත ආරම්භ කරන බවත්,
ඊට කල් අවශ්‍ය බවත් කීවේය. ඒ අවසරය ලැබිණ. එහෙත් 2019 බලයෙන් විසිවන තුරුම යහපාලන ආණ්ඩුවද ඒ පොරොන්දු ප්‍රමාණවත් තරමින් ඉටු කළේ නැත.
දැන් අලුත් ආණ්ඩුව හමුවේ පවතින්නේ ඒ අභියෝගයයි. තමන් පත්කළ ජාතිකවාදී බහුතරය මත මනෝමය වශයෙන් රඳා පවතින රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව මේ අතීතයත්, අවදානමත් නොතකා කටයුතු කරන බව ජනාධිපතිගේ ප්‍රකාශයෙන් පෙනෙයි. එසේ කියන්නට පුළුවන. එහෙත්, ඊට ජාත්‍යන්තර වශයෙන් ලැබෙන ප්‍රතිචාර මොනවා වේදැයි ඉදිරියේදී දකින්නට හැකිය. ඒ සඳහා ලෝකයේ මෙන්ම ලංකාවේ අතීත භාවිතාවේද විවිධාකාර උදාහරණ තිබේ.■
