සමහර ප්රශ්න ඉදිරිපත් කෙරෙන්නේ පිළිතුරක් අපේක්ෂාවෙන් නොවේ. ප්රශ්නය තුළම පවතින යම් තොඳොල් ගතියක් කෙරෙහි ඇති ආසක්තභාවය, එවැනි ප්රශ්න ආහ්ලාදයෙන් වරනැඟීමට හේතු වෙයි. එවැනි ප්රශ්නයකට ජනමාධ්ය තුළින් (වර්තමානයේ නම් සමාජ මාධ්ය තුළින්) වැඩි වැඩියෙන් ප්රසිද්ධියක් සැපයෙන විට, අර කියන කාරණය ජනකාන්ත ප්රශ්නයක් බවට පත්වෙයි. යම් ස්වයං-වින්දනයක් ලැබීම සඳහා එවැනි ප්රශ්නයක දිගින් දිගට එල්ලීමේ වරදක් නැත. එහෙත්, ප්රශ්නය එසේ ඉදිරිපත් කිරීම තුළින්, අදාළ කාරණයේ බැරෑරුම්කම සහ වැදගත්කම ව්යාකුල වීම අනර්ථකාරී විය හැකිය.
20 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනය ලිව්වේ කවුද යන ප්රශ්නය එවැන්නකි.
ශ්රී ලංකාවේ ප්රථම ව්යවස්ථාව ලියූ පුද්ගලයා, ඓතිහාසික අර්ථයකින් අපට වැදගත් වෙයි. මන්ද යත්, නිදහස් ශ්රී ලංකාවක මුල්ම ව්යවස්ථාව එය වන බැවිනි. ව්යවස්ථාවක් හෝ ව්යවස්ථා සංශෝධනයක් ලියූ පුද්ගලයා වැදගත් වන අවස්ථාවක් ඊළඟට එළැඹෙන්නේ, 1972 ජනරජ ව්යවස්ථාව ඉදිරිපත් වූ මොහොතේදී ය. අද ආපසු හැරී බලන විට එය අපට වැදගත් වන්නේ, රැජිනට යටත් නැති ජනරජ ආකෘතියක් අපේ ආණ්ඩුක්රමයට ඒ මගින් සැපයීම නිසාම නොවේ. එහි අඩංගු, ඉන් පෙර නොපැවති, අපේ ඉතිහාසයට සහ අනාගතයට තීරණාත්මක වැදගත්කමකින් යුත් මූලික සංකල්ප දෙකක්, පළමු වරට ඒ මගින් හඳුන්වා දීම නිසා ය. දෙවැනුව, ඒ සංකල්ප හඳුන්වා දුන්නේ, එවැනි රාජකාරියකට කිසිසේත්ම සුදුසු නොවන පුද්ගලයෙකු වීම නිසා ය.
අදාළ සංකල්ප දෙක වන්නේ, ශ්රී ලංකා රාජ්යයේ ‘ඒකීයභාවය’ සහ එම රාජ්යය තුළ ‘බුද්ධාගම ප්රමුඛ ස්ථානයේ’ ලා සැලකීම පිළිබඳ කාරණාද්වයයි. ඒවා ඊට පෙර අපේ ව්යවස්ථාවේ නොතිබුණු සහ 1970 සමගි පෙරමුණු ජයග්රහණය සඳහා දුන් ජනවරමට ඈතින්වත් සම්බන්ධ කාරණා නොවුණි. 1970 සමගි පෙරමුණු මැතිවරණ වේදිකාව තුළ, ලංකාව ‘ඒකීය’ රාජ්යයක් කරන බවට හෝ, ලංකා රාජ්යයේ ව්යවස්ථාව තුළ ‘බුද්ධාගමට ප්රමුඛ ස්ථානය’ දෙන බවට හෝ පොරොන්දුවක් ජනතාවට දී නොතිබුණි. එසේම, එවැනි ඉල්ලීමක් ජනතාවගෙන් හෝ සමාජයෙන් හෝ පැනනැඟී තිබුණු බවටත් සාක්ෂි නැත. ඒ නිසා, හුදෙක් නිසඟ අර්ථයෙන්ම ගත් විට වූවත්, ඒ සංකල්ප දෙකම, පෙර නොවූ විරූ අපූර්වත්වයකට හිමිකම් කීවේය. එවැනි කාරණා දෙකක් සම්බන්ධයෙන් පවා, ඒවායේ කර්තෘත්වය කෙරෙහි විශේෂ වැදගත්කමක් ආරෝපණය වන්නේ, අදාළ කර්තෘ එවැනි කාර්යයක් ඉදිරියේ දෘෂ්ටිවාදීමය වශයෙන් ස්ථානගත කරගැනීමට කෙනෙකුට මොන ආකාරයකින්වත් අදටත් නුපුළුවන් වන බැවිනි.
එහි කර්තෘකයා කොල්වින් ආර්. ද සිල්වා ය. ඔහු ට්රොට්ස්කිවාදියෙකි. එනම්, ජාතිකත්වය වෙනුවට ජාත්යන්තරවාදය පිළිගත් පුද්ගලයෙකි. ‘ඒකීය’ වැනි ජාතිකවාදී සංකල්පයක්, ස්ටැලින්වාදියෙකුගෙන් මිස ට්රොට්ස්කිවාදියෙකුගෙන් බලාපොරොත්තු විය හැකි දෙයක් නොවේ. එසේම, මේ කියන කොල්වින් මාක්ස්වාදියෙකි. ආගම සම්බන්ධයෙන් මාක්ස්වාදීන්ගේ පොදු ආස්ථානය අනුව ගත් විට, රටක් ආගමික කිරීම නොව, නිරාගමික කිරීම සාමාන්ය සිරිතයි. එසේ තිබියදී, මාක්ස්වාදියෙකු සහ ට්රොට්ස්කිවාදියෙකු එවැනි සංකල්ප දෙකක් අපේ ව්යවස්ථාව තුළට, ජනතාවකගේ පීඩනයකින් තොරව ස්වේච්ඡාවෙන් ඇතුළත් කිරීම නිසා, එකී කර්තෘ අදටත් යම් සංකථනයක ආන්දෝලනාත්මක චරිතයක් කරගැනීම නොමනා නොවේ. හේතුව, පඨිතය සහ කර්තෘ අතර පවතින නොපැහීමයි. ඒ නිසා, 1947 ව්යවස්ථාව සහ 1972 ව්යවස්ථාව ලිව්වේ කවුද යන ප්රශ්නය, ඓතිහාසිකමය වශයෙන් සහ දේශපාලනික වශයෙන් අදටත් වැදගත් ප්රශ්න වශයෙන් හඳුනාගත හැකිය.
1978 ව්යවස්ථාව තුළ ‘විස්මයක්’ නැත. හේතුව, ජේ. ආර්. ජයවර්ධන දශක තුනකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ කියමින් සිටි මතවාදයක් ඔහුගේ ජයග්රහණයත් සමග ලේඛනගත කිරීම කවුරුත් බලාපොරොත්තු විය යුතුව තිබුණු දෙයක් බැවිනි. පාර්ලිමේන්තුවට වගනොකියන සර්ව බලධාරී පුද්ගලයෙකු නිර්මාණය කරන ව්යවස්ථාවක් පිළිබඳ ජේ. ආර්.ගේ සිහිනය දීර්ඝ ඉතිහාසයක් ඇති, රටේ කවුරුත් දැන සිටි සිහිනයකි. ඒ නිසා, එය ලිව්වේ හෙවත් ඒ ව්යවස්ථාවේ ‘ලියන මහත්තයා’ ඔහුගේ සහෝදරයා වන එච්. ඩබ්ලිව්. ජයවර්ධනද, නැත්නම් වෙන කෙනෙකුද යන්න අපට වැදගත් නැත. 78 ව්යවස්ථාව, එච්. ඩබ්. ජයවර්ධනගේ නොව, ජේ. ආර්. ජයවර්ධනගේ ය.
19 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනය ආචාර්ය ජයම්පති වික්රමරත්නගේ දරුවෙකියි ඇතැම්හු කියති. ඇත්තෙන්ම එහි සත්යයක් නැත. ජයම්පති වික්රමරත්න ප්රමුඛ පිරිස ව්යවස්ථා විශේෂඥයන් වශයෙන් එදා කෙළේ, 17 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනයේ අතීත ඌරුවත්, විධායක ජනාධිපති ක්රමය පිළිබඳව තත්කාලීනව නැඟෙමින් තිබූ බරපතළ විවේචන බොහොමයකුත් අඩංගු කරගන්නා ලියවිල්ලක්, ව්යවස්ථාමය වාංමාලාවකින් ඉදිරිපත් කිරීමයි. හෙවත්, යහපාලනික ප්රජාතන්ත්රීය අවශ්යතාව, ව්යවස්ථාමය අර්ථයකින් ලේඛනගත කිරීමයි.
මේ සියල්ල කීවේ, 20 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනය, එහි සාරාර්ථයෙන් ගත් විට, රාජපක්ෂලාගේම මිස වෙන කිසිවෙකුගේ නොවන අවධාරණය කිරීමටයි. අලි සබ්රි, ජී. ඇල්. පීරිස් හෝ වෙන ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැක්කේ, රාජපක්ෂලාගේ අදහස සහ අවශ්යතාව ඉංග්රීසියෙන් ලියා දීම පමණි. එවැනි පුද්ගලයෙකුට මෙහි කර්තෘත්වය භාරගන්නැයි අභියෝග කිරීම විහිළුවකි. ඇත්ත වශයෙන්ම, 20 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනය යනු, 18 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනය වෙත ආපසු යාමකට වැඩි දෙයක් නොවෙතැයි අලි සබ්රි කියන කතාව අත්යන්තයෙන්ම සත්යයි. එහි යම් අසත්යයක් ඇතොත්, ඒ වනාහි, 18 වැනි සංශෝධනයෙනුත් එහාට යාමට 20 මගින් අපේක්ෂා කිරීම පමණි.
20 වැනි සංශෝධනයේ කතුවරුන් වන්නේ රාජපක්ෂලාම නම්, මේ සංශෝධනය පිළිබඳව යම් අර්බුදකාරී තත්වයක් අද උද්ගතව ඇත්තේ මන්දැයි ප්රශ්නයක් මතුවිය හැකිය. මේ ‘කුමන්ත්රණය’ ගැන සොයා බැලීමට රාජපක්ෂලා විසින්ම කමිටුවක් පත් කිරීම වැනි අති-නාට්යාංගත් ඊට ඇතුළත් නිසා ඒ ප්රශ්නය තවත් තීව්ර වෙයි.
ඊට දිය හැකි පිළිතුරු දෙකක් තිබේ. එකක් වන්නේ, ජනතාවට වසං කළ නොහැකි ආකාරයේ ප්රාථමික පවුල් අවශ්යතාවන් කිහිපයක් 20 වැනි ව්යවස්ථා සංශෝධනයට ඇතුළත් කිරීමයි. ද්විත්ව පුරවැසියන් සම්බන්ධයෙන් 19 වැනි සංශෝධනය තුළ තිබුණු සීමාව ඉවත් කිරීමට මේ මගින් ප්රයත්නයක් දැරීම ඊට හොඳම නිදසුනයි. එහෙත් එය, මෙතරම් උග්ර ප්රශ්නයක් බවට පත්වුණේ ඇයි? බැසිල් රාජපක්ෂට එම කඳවුර තුළම තිබෙන යම් විරෝධයක් නිසාද? කොහෙත්ම නැත. ඇත්ත හේතුව වන්නේ, සිංහල ජාතිකත්වය පිළිබඳ ගොඩනැඟූ රාජපක්ෂ වේදිකාවට දරාගත නොහැකි තරමට ද්විත්ව පුරවැසියා නමැති සත්වයා බර වැඩි වීමයි. ශුද්ධ සිංහලයෙකු එක විට ඇමරිකානුවෙකුද විය-හැකියාවක් සහ එවැනි පුද්ගලයෙකු සිංහලද්වීපයේ නායකත්වයට පත්වන තත්වයක්, ගෙවිඳු කුමාරතුංග හෝ වෛද්ය වසන්ත බණ්ඩාර වැනි ‘මරාගෙන මැරෙන’ ජාතිකවාදීන් කෙසේ නම් දිරවා ගන්නද! ද්විත්ව පුරවැසියන් නොසිටියේ නම් ලංකාව මෙලහකටත් කෑලිවලට කැඩී ගොස් තිබීමට ඉඩ තිබිණැයි කියන මන්දබුද්ධික සූත්රකරුවකු හෝ දෙන්නෙකු හැරුණු විට, සිංහල ජාතිකත්වය නියෝජනය කරන රාජපක්ෂවාදී පුළුල් කඳවුර මේ කාරණය (ද්විත්ව පුරවැසිභාවය) උඩ විස්සෝපයට පත්ව තිබීම, ඒ නිසා, පුදුමයක් නොවේ.
ඊළඟට, 20 වැනි සංශෝධනය තුළින් විගණන කොමිසම අකර්මණ්ය කොට, මහජන මුදල් කළමනාකරණය සකල පරීක්ෂාවන්ගෙන් ඉවත් කිරීම, රාජපක්ෂලාගේ මෙවර වේදිකාව සැරසූ තවත් බොරුවක් වන නාස්තිය සහ දූෂණය පිටුදැකීමේ පරමාදර්ශය සමග අනිවාර්ය ගැළපීමක් පෙන්නුම් නොකිරීමත්, අර කියන ජාතික කඳවුරට ප්රශ්නයක් විය. අඩු වශයෙන්, තමන් එය ප්රශ්නයක් වශයෙන් දකින බව ජනතාවට කියා සිටීමටවත් ඔවුන්ට අවශ්ය විය.
ජාතිකවාදීන්ගේ න්යාය පත්රය ගත්තොත් සත්තකින්ම එය සෛද්ධාන්තික වශයෙන් පරස්පර වන බව වෙනම කාරණයකි. ඔවුන්ට අවශ්ය කරන්නේ, පාර්ලිමේන්තුවේ සාමූහික නායකත්වයට ප්රතිපක්ෂව ජනාධිපති තනතුර දේශපාලනිකව සහ ආයතනිකව බලගැන්වීමයි. ඒ සමගම, දූෂණය සහ නාස්තිය ඇති නොවන බවට තමන් වගබලාගන්නා බව සමාජයට සම්ප්රේෂණය කිරීමටත් ඔවුන්ට අවශ්ය වෙයි. මේ අවශ්යතා දෙක එක විට සාධනය කරගැනීමේ හැකියාවක් ඇත්තෙන්ම නැත. ජනාධිපතිවරයා පාර්ලිමේන්තුවෙන් නිදහස් කොට අධි-බලධාරී තත්වයට පත්කරන කාසියේම අනිත් පැත්ත වන්නේ, තුලන සහ සංවරණ යාන්ත්රණය බිඳ වැටී, නාස්තියට සහ දූෂණයට පාර කැපීමයි.
කාරණය ඉතා සරල ය:
20 වැනි සංශෝධනයට අනුව,
(1) ව්යවස්ථා සභාව අහෝසි කෙරේ. එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි.
(2) විගණන කොමිසම ඇතුළු ස්වාධීන කොමිෂන් සභා අකර්මණ්ය කෙරේ. එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි.
(3) ප්රසම්පාදන නියාමනය අහෝසි කෙරේ. එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි. (ප්රසම්පාදනය යනු, විනිවිද පෙනෙන සේ අනුගමනය කළ යුතුව ඇති ටෙන්ඩර් පරිපාටි වැනි දේවල් ය).
(2) ජනාධිපතිවරයා කරන කිසිවක් නීතිය ඉදිරියේ වරදක් නොවේ. (මුක්තිය). එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි.
(3) අලුත් පාර්ලිමේන්තුවක් අවුරුද්දක කාලයක් අවසානයේදී විසුරුවා හැරිය හැකිය. එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි.
(4) ඉහළ අධිකරණ විනිසුරුවරුන් සහ අමාත්යාංශ ලේකම්වරුන් ආදි මර්මස්ථාන හොබවන තනතුරුවලට අදාළ මෙහෙයවීම ජනාධිපති යටතට ගැනේ. එය රාජපක්ෂ අභිලාෂයකි.
මේ පොදු අවශ්යතා සැකිල්ල යම් පුද්ගලයෙකුට හෝ කණ්ඩායමකට පහදා දුන් පසු, එම පුද්ගලයා හෝ කණ්ඩායම එය ව්යවස්ථා ලියවිල්ලක් වශයෙන් සකස් කොට දෙයි. ඉතිං මොකක්ද ප්රශ්නය?■
