තීන්දු වෙමින් තිබෙන ලංකාවේ දේශපාලන ඉරණම
දැනට ලංකාවේ ඡන්දදායකයන්ගෙන් බහුතරයක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිට ඒකාධිපතිවාදය දක්වා වන දේශපාලන පරිවර්තනයකට සහයෝගය දීමට බොහෝ දුරට ඉඩ තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අතහැර දැමීමට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාර්ගයම යොදා ගැනීමට, ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී බලවේගවලට දේශපාලන අවකාශයක් තිබීම අප රටේ වර්තමානයේ තිබෙන දේශපාලන අර්බුදයේ අසාමාන්‍ය ලක්‍ෂණයක් වී තිබේ.
යෝජිත විසිවැනි සංශෝධනයත් සමග ලංකාවේ දේශපාලන ගැටුම ගුණාත්මක වහයෙන් නව අවධියකට එළඹී තිබෙන බව පෙනේ. දැනට එය සිදුවන්නේ සාමකාමීවය. ඉදිරි කාලයේදී එය තියුණු වනු නිසැකය. එම දේශපාලන ගැටුම සාමකාමී සීමාවන් තුළ සිදුවන්නේද, නැද්ද යන්න බොහෝ විට කාරණා දෙකක් මත රඳා පවතිනු ඇත.
පළමුවැන්න, විසිවැනි සංශෝධනයෙන් යෝජිත පරිදි, ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා වෙත රාජ්‍ය බලය අසීමිත ලෙස කේන්ද්‍රගත වීම නිසා, පොහොට්ටු පක්‍ෂය තුළ ඇතිවීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන ප්‍රතිවිරෝධතා මතුවීම පාලනය කිරීමට රාජපක්‍ෂ පවුලේ සාමාජිකයන් කොතෙක් දුරට සමත් වන්නේද යන්නයි. සිදුවන්නට ඉඩ තිබෙන දෙයක් නම්, නව ආණ්ඩුව, එහි අභ්‍යන්තර ප්‍රතිවිරෝධ තුළින් දුර්වල වීමේ ක්‍රියාවලිය, විසිවැනි සංශෝධනය පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීමත් සමග ආරම්භ විය හැකි බවයි.
දෙවැන්න, විරුද්ධ පක්‍ෂ හා සංවිධාන විසින් දියත් කිරීමට බොහෝ විට ඉඩ තිබෙන විරෝධතා, උද්ඝෝෂණ, පෙළපාලි යනාදියට සාමකාමීව ප්‍රතිචාර දැක්වීමෙන් සෑහීමට පත්වීමට ජනාධිපතිතුමාට හැකිවනු ඇත්ද? යන්නයි. රතුපස්වල ආදර්ශය යළි ගෙන ඒමට එතුමාට සිතුණහොත්, ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය වටා ප්‍රකාශයට පත්වන දේශපාලන ගැටුම එහි සාමකාමී සීමාවන් ඉක්මවා යාම වැළැක්විය නොහැකි වනු ඇත. එවැනි වෙනසක් ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිට ඒකාධිපතිවාදය’ දක්වා දැනට සැලසුම්කර තිබෙන පරිවර්තනයේ ගමන්මගේ ස්වභාවය මෙන්ම සාර්ථකත්වය තීරණය කිරීමටද බලපානු ඇත.
අලුත් අර්බුදයක් හා ගැටුමක්
දැනට ලංකාවේ අලුතෙන් ඇතිවී තිබෙන දේශපාලන ප්‍රතිවිරෝධය සහ ගැටුම වනාහි ඉතාම තීරණාත්මක එකකි. එම ගැටුමේ බෙදුම් රේඛාව වන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයද? ඒකාධිපතිවාදයද ? යන්නයි. එය සරල, පැහැදිලි සහ තියුණු බෙදුම් රේඛාවකි. දේශපාලන ක්‍රමයක, යෝජිත විසිවැනි සංශෝධනයෙන් අපේක්‍ෂා කරන ආකාරයට, මේ තරම් තියුණු සහ සංකේතාත්මක වශයෙන් ප්‍රචණ්ඩ ඛණ්ඩනයක් ඇත්තටම සිදුවන්නේ නම්, එය මුළු සමාජයම දෙදරුම් කවන, කම්පනය කරවන සහ සොළවන එකකි. මෙවැන්නක් සාමකාමී රාමුවක් තුළ සිදුවිය හැකිද? යන්න මේ දිනවල මගේ සිතට වධ දෙන ප්‍රධානතම දේශපාලන ප්‍රශ්නයයි.
ලෝකයේ රටවල දේශපාලන පරිවර්තන ගැන මා දන්නා තරමින් නම්, විසිවැනි සංශෝධනයෙන් යෝජනා වන ආකාරයේ තීරණාත්මක දේශපාලන ඛණ්ඩනයක් සාමකාමීව සිදුවීම ඉතා දුෂ්කරය. එයට ප්‍රධාන හේතුවක් තිබේ. යෝජිත ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය උඩින් පල්ලෙන් කියවන විට පවා පෙනෙන කරුණක් නම් එහි ප්‍රධාන අරමුණු දෙකක් තිබෙන බව ඕනෑම කෙනකුට පෙනී යාම නිසා මෙන්ම ව්‍යවස්ථා සම්පාදකයන්ගේ එම අභිලාෂය නිසාම, ලංකාවේ සමස්ත දේශපාලන ක්‍රමයම, දැනටමත් පත්වී තිබෙතැයි අපට අනුමාන කළ හැකි මහා කම්පනයයි, ෂොක් එකයි. සක් සුදක්, එනම් හක් ගෙඩියක සුදු පාට මෙන්, පැහැදිලි එම අභිලාෂ දෙක මෙසේය.
.. පළමුවැන්න, ලංකාවේ දශක අටක් පමණ කාලයක් තිස්සේ පවතින, පසුබෑම්වලට ලක්වුවත් පුනරුජ්ජීවනය ලැබීමට හැකියාව සතුව තිබි, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ක්‍රමයත්, ජනතාවගේ පොදු ජීවන ක්‍රමයත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී දේශපාලන ශිෂ්ටාචාරයත්, සභ්‍යත්වයත්, එක පෑන් පහරකින් නැතහොත්, පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රීවරුන් 150කගේ කැමැත්තෙන්, අවසානයට පත් කිරීමයි.
.. දෙවැන්න, ලංකාවේ මේ තාක් පවතින ආණ්ඩුක්‍රමය යටතේ දේශපාලන පන්තියේ පුළුල් පරාසයක් අතර විසිරී තිබෙන දේශපාලන බලය, එක පුද්ගලයකුගේත්, එක පවුලකත් ඒකාධිකාරය බවට, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මගින්ම පත් කිරීමයි. මේ අනුව ඉදිරි කාලයේදී ජනාධිපති ධුරය දේශපාලන පක්‍ෂ ඇතුළේ ඇති තරගය වෙතින් ලබාගන්නා අපේක්‍ෂක ධුරයක් අනුව, මහජනයා ඉදිරියට ගොස් දිනාගත හැක්කක් නොව, පාලක පවුලේ සාමාජිකයකු වීම නිසා පවුල් උරුමයෙන් පමණක් ලැබෙන දෙයක් බවට පත්වනු ඇත. මෙය යෝජිත ක්‍රමයේ ඇති නවතම ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෙර්ධී අගයයි.
නව ජනාධිපතිධුරයේ ස්වභාවය
මේ අනුව යෝජිත ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය අනුව, ලංකාවේ පත්වෙනු ඇත්තේ, සියලු නීතිවලට ඉහළින් සිටින, රටේ ව්‍යවස්ථාවටද ඉහළින් සිටීමට අපේක්‍ෂා කරන, අධිරණයටත් ඉහළින් සිටින, පාර්ලිමේන්තුවද අධිකරණයද ඇතුළු රාජ්‍යයේ සියලුම ආයතන තමාගේ අභිලාෂයට සේවය කිරීම සහතික කරන ආණ්ඩුක්‍රම විධිවිධානද සහිත, කිසිදු ආයතනයකට වගකීමකින් හෝ වගවීමකින් තොරව, තමා යටතේ ඇති ආයතන රාජ්‍ය විගණනයට පාත්‍ර නොකරන, ඒ නිසාම පාරදෘශ්‍යතාවේ බැඳීම්වලින් නිදහස්, ඒ නිසාම බලයෙන් යෑමට සිදුවූ විට පවා බලයෙන් යෑම ප්‍රතික්‍ෂෙප කළ හැකි, ජනාධිපතිවරයකු ලංකාවේ ජනතාවට ලබාදීමයි. තමා එවැනි කෙනකු වන්නේ නැතැයි ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතා ජනතාවට කිව්වත්, එතුමාගෙන් පසුව ජනාධිපති ධුරයට පත්වන පුද්ගලයා ගැන සහතිකයක් දීමට එතුමාට හැකිද?
මෙහිදී, 1978 ව්‍යවස්ථාවේ නිර්මාතෘ ජේ.ආර්. ජයවර්ධන සහ සම සමාජ පක්‍ෂයේ නායක ආචාර්ය ඇන්. ඇම්. පෙරේරා අතර ඇතිවූ දෙබසක් අපට සිහිපත් කළ හැකිවේ. ළඟදී ලියූ ලිපියක, ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්නද මෙම දෙබස ගැන මතක් කර තිබුණේය. ‘ඔබේ යෝජිත ව්‍යවස්ථාව යටතේ ජනාධිපති වන පුද්ගලයකුට ඒකාධිපතියකු ලෙස දිගින් දිගටම බලයේ ඉන්නට ඉඩ ලැබෙනවා. ඒක මහා භයානක දෙයක්.’ එවිට ජේ.ආර්. පිළිතුරු දී ඇත්තේ, ‘සිහි කල්පනාව තියෙන කෙනෙක් එහෙම කරාවි කියා මම නම් හිතන්නේ නෑ’ යනුවෙනි. එවිට එන්.එම්.ගේ පිළිතුර වී ඇත්තේ, ‘සිහි කල්පනාව නැති පිස්සෙක් ජනාධිපති වෙන්න බැරි නෑ නේද?’ කියාය. මේ දෙබස ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ, මහින්ද රාජපක්‍ෂ, ජී.එල්. පීරිස් සහ අලි සබි්‍ර යන මහත්වරුන්ද, ව්‍යවස්ථා කෙටුම්පත විමර්ශනය කිරීමට ඉඩ තිබෙන ශේ්්‍රෂ්ඨාධිකරණයේ විනිශ්චයකාරවරුන්ද සැලකිල්ලට ගත යුත්තකි.
ඕනෑම ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක සම්පාදකයන්, විශේෂයෙන් සැලකිල්ලට ගත යුතු සහ පරෙස්සම් විය යුතු කරුණක් ගැන තීරණාත්මක පාඩමක් ඉහත දෙබසෙන් ප්‍රකාශ වේ. එය නම්, බලයේ සිටින හෝ බලයට එන්නට හෝ අපේක්‍ෂා කරන කිසිදු පුද්ගලයකුගේ-ඔහු හෝ ඇය තම සහෝදරයා, මාමා හෝ තමන්ගේ දේශපාලන ස්වාමියා වුවත්- පුද්ගලික අභිලාෂ සහ අපේක්‍ෂාවන්ට අනුව රටක ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක්, කවර තත්වයක් යටතේ හෝ සකස් නොකළ යුතුය යන්නයි. එසේ කිරීම අතිශයින්ම භයානක සහ විනාශකාරී ක්‍රියාවකි. මන්ද යත්, රටක සහ ජනතාවකගේ ඉරණම තනි පුද්ගලයකුගේ අභිලාෂ, ප්‍රාර්ථනා, සැකය, භීතිය, විජිගීෂාව, අභිමානය සහ ආඩම්බරය යන මේවාට යටත් නොකළ යුතු නිසාය. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් යනු රටක මූලික නීතියයි. ඉතාම වටිනා නෛතික ලේඛනයයි. දේශපාලන ප්‍රජාවක් සතු උතුම් දේශපාලන අපේක්‍ෂා ගැබ්විය යුතු සහ ප්‍රකාශ විය යුතු උතුම් ලේඛනයයි. එය පවුලේ එක් සහෝදරයකුට අනෙක් සහෝදරයන් ලබාදෙන තෑගි ඔප්පුවක් බවට ලඝු කිරීම, අතිශයින්ම භයානක සහ වගකීම් විරහිත දේශපාලන ක්‍රියාවකි. එය නියෝජනය කළ යුත්තේ විජිගීෂා සහිත පුද්ගලයන්ගේ අභිලාෂ සහ ප්‍රාර්ථනා නොවේ. දේශපාලන ප්‍රජාවක් ලෙස සංවිධානය වී සිටින ජනතාවකගේ අපේක්‍ෂා, ප්‍රාර්ථනා, වටිනාකම් සහ අනාගත සිහිනයි.
රාජපක්‍ෂ විවේචනයෙන් ඔබ්බට
යෝජිත විසි වැනි සංශෝධනය විසින් අප රට ඇදදමනු ලැබ තිබෙන්නේ, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදනය පිළිබඳ හෝඩිය කරා ආපසු යෑමේ ක්‍ෂණික අවශ්‍යතාව වෙතටය. මෙය, වර්තමාන විපක්‍ෂයේ දේශපාලන මැදිහත්වීම්වලට අදාළ කරුණක් වෙතටද අපගේ අවධානය යොමු කරයි. එය නම්, විසි වැනි සංශෝධනය පිළිබඳව ගොඩනැගෙන විවේචනය සහ විරෝධය, රාජපක්‍ෂවරුන් විවේචනය කිරීමට හා ඔවුන්ට විරෝධය පෑමට සීමා නොකර, ඉන් ඉවතට ගෙන යාම අත්‍යවශ්‍ය බවයි.
එයට ප්‍රධාන හේතුවක් තිබේ. එය නම් දැනට ක්‍රියාත්මක වන ඒකාධිපති ව්‍යාපෘතිය රාජපක්‍ෂවරුන්ගේ පුද්ගලික සහ පවුල් ව්‍යාපෘතියක් වන අතරම, එයට විශාල මහජන සහයෝගයක්ද ලැබෙන බවයි. එම මහජන සහයෝගයට සමාන්තරව, ලංකාවේ ව්‍යාපාරික, වෘත්තික සහ දේශපාලන කණ්ඩායම් විශාල ප්‍රමාණයක්ද එයට සහාය දෙති. ඒකාධිපති දේශපාලන ව්‍යාපෘතියකින් තමන්ට ප්‍රතිලාභ ලැබෙතැයි ඔවුහු අපේක්‍ෂා කරති. ලංකාවේ දේශපාලන පන්තියේ සාමාජිකයෝද ඒ අතර සිටිති. දැනට ලංකාවේ ඡන්දදායකයන්ගෙන් බහුතරයක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිට ඒකාධිපතිවාදය දක්වා වන දේශපාලන පරිවර්තනයකට සහයෝගය දීමට බොහෝ දුරට ඉඩ තිබේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අතහැර දැමීමට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මාර්ගයම යොදා ගැනීමට, ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී බලවේගවලට දේශපාලන අවකාශයක් තිබීම අප රටේ වර්තමානයේ තිබෙන දේශපාලන අර්බුදයේ අසාමාන්‍ය ලක්‍ෂණයක් වී තිබේ.
උඩුගං බලා පිහිනීම
විසිවැනි සංශෝධනයට විරුද්ධ දේශපාලන පක්‍ෂ සහ බලවේග ඉදිරියේ තිබෙන අභියෝගය සුළුපටු එකක් නොවන බව මෙයින් පෙනේ. ඔවුන්ට සිදුවී තිබෙන්නේ දේශපාලන ගංගාවේ උඩු අත බලා පිහිනීමටය. දේශපාලනය යනු උඩු ගං බලා පිහිනීමකි. මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතාට 2015දී සිදුවූයේද වෙනත් සන්දර්භයක් තුළ උඩුගං බලා පිහිනීමටය. දේශපාලන ගඟේ පිහිනීමට හොඳට පුරුදු ඔහු එම උඩුගං බලා පිහිනීම සාර්ථකව සිදු කළේය. ඔහු එය කෙළේ ඉතා සියුම් ලෙස සැලසුම් කරමින්, යහපාලන ආණ්ඩුවේ අභ්‍යන්තර ප්‍රතිවිරෝධතා ඇති කරමින්, ඒවා දක්‍ෂ ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගනිමින්, එම ආණ්ඩුවේද කොටස් සමග උපායික සන්ධාන ඇති කරගනිමින්, එම ආණ්ඩුව ඇතුළතින්ම දුර්වල කරමිනි. එවැනි උපායමාර්ගික හැකියාවක් සමගි ජන බලවේගයට හෝ ජවිපෙට දැනට නැත. තමන් සතු දේශපාලන නායකත්වය, දැනට පවත්නා දේශපාලන අර්බුදය විසින් පරීක්‍ෂාවට ලක්කරනු ඇති බවද සජබ සහ ජවිපෙ නායකයන් තේරුම් ගත යුතුව තිබේ.
එම නායකත්ව පරීක්‍ෂාවෙන් සමත් වන්නට ඔවුන්ට හැකි වනු ඇත්තේ, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ සිට ඒකාධිපතිවාදය දක්වා සිදුවන මෙම පරිවර්තනයේ වේගය සහ පරිමාව අඩු තරමින් සීමා කිරීමටවත් ප්‍රමාණවත් මහජන මතයක් ගොඩනැගීමට විපක්‍ෂ බලවේගවලට හැකිවනු ඇද්ද යන ප්‍රශ්නයට ලැබෙන පිළිතුරුවලට අනුවය.
උගුලට නොවැටීම
මෙහිදී විරුද්ධ පක්‍ෂ වැටීම වැළකීම සඳහා පරෙස්සම් විය යුතු උගුලක් තිබේ. එය නම්, විසිවැනි සංශෝධනයට එරෙහි සටන දේශපාලන ප්‍රභූ කණ්ඩායම් අතර ඇති බල අරගලයක් බවට ලඝුවීමට සහ පිරිහීමට ඉඩ නොතැබීමයි. 19වැනි සංශෝධනය දැනට පත්වී ඇති දේශපාලන ඉරණමට එක හේතුවක් වූයේ, එය ලංකාවේ දේශපාලන බල කණ්ඩායම් දෙකක බල අරගලයේ කොටසක් ලෙස උපත ලැබීමත්, පසුව බල කණ්ඩායම් තුනක බල අරගලයේ ගොදුරක් බවට පත්වී දේශපාලන පරිහානියකට පත්වීමත්ය. අද ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිසංස්කරණ දේශපාලන ප්‍රභූ කොටස්වල බල අරගලය පිළිබඳ කරුණක්ම නොවේ. රටේ පරම්පරා ගණනාවක දේශපාලන ඉරණමද තීන්දු කරන, පෙර නොවූ විරූ දේශපාලන ගැටුමක සහ අර්බුදයක ප්‍රකාශනයකි. එම ගැටුම තිබෙන්නේ පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සහ පුද්ගල සහ පවුල් කේන්ද්‍රීය ඒකාධිපතිවාදය අතරය.■
