20 වන ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය යනු රාජපක්‍ෂවරුන් විසින් රාජපක්‍ෂවරුන් සඳහාම සිදුකළ රාජ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණයකි. මෙරට රාජ්‍ය බලය හා රාජ්‍ය පාලනය රාජපක්‍ෂ පවුල අතම තබාගැනීම සඳහා ඉදිකළ නීතිමය පවුරක් හා දිය අගලක් ලෙස එය හැඳින්වීම අතිශයෝක්තියක් නොවේ. එය ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයා පමණක් නොව, බැසිල් රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයා හා නාමල් රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයා උදෙසා ඔවුන්ගේ වත්මන් හා මතු ආරක්‍ෂාව සැලසෙන අයුරින් සිදු කළ ව්‍යවස්ථාමය වෙනස්කමකි.
මෙවර මහා මැතිවරණයෙන් තුනෙන්-දෙකකට ආසන්න වරමක් ලත් මොහොතේ සිටම රාජපක්‍ෂවරුන් කටයුතු කළේ සමස්තයක් ලෙස පවුලේ බලය තහවුරු කර ගැනීමේ අරමුණෙනි. ඇමති මණ්ඩලය පිහිටුවීමේදී තීරණාත්මක විෂය පථයන් සියල්ල හිමිවූයේ රාජපක්‍ෂවරුන්ටය. අතුරු සම්මත ගිණුමෙන් මූල්‍ය ප්‍රතිපාදන අතිබහුතරයක් හිමි වූයේද රාජපක්‍ෂවරුන්ටය.
සකල බලය රාජපක්‍ෂවරුන් අත සංකේන්ද්‍රණය කරගැනීමේ දැනුවත් හා සංවිධානාත්මක ගමනේ තවත් එක් තීරණාත්මක පියවරකි, 20 වන සංශෝධනය.
20 වන සංශෝධනය නිර්මාණය කිරීමේදී එක්තරා වැදගත් පූර්ව-නිගමනයක් මත පදනම් වී ඇති බව එහි අන්තර්ගතය සලකා බැලීමේදී පැහැදිලි වේ. එනම්, ජනපතිධුරය දිගටම රාජපක්‍ෂවරයකු අත පැවතුණද, අගමැති තනතුර යම් අවස්ථාවන්හි (හා තාවකාලිකව) පවුලෙන් පිටට යා හැකි බවයි. 19 වැනි සංශෝධනය තුළින් අගමැතිවරයා ප්‍රමුඛ ඇමති මණ්ඩලයටත් පාර්ලිමේන්තුවටත් ලබාදුන් සාපේක්‍ෂ ස්වාධීනත්වය 20 වන සංශෝධනය හරහා සමූලඝාතනය කර ඇත්තේ අගමැති තනතුර තාවකාලිකව රාජපක්‍ෂ පවුලේ ග්‍රහණයෙන් ගැලවුණද බලය රාජපක්‍ෂ පවුල අතම තබාගැනීම සඳහාය.
20 වන සංශෝධනය තුළින් බල රහිත කර ඇත්තේ අගමැතිවරයා, පාර්ලිමේන්තුව, අධිකරණය, රාජ්‍ය සේවය හා ස්වාධීන කොමිෂන් සභා පමණක් නොවේ. ශ්‍රී ලංකා පොදු ජන පෙරමුණද මෙයින් බල රහිත කර ඇත. අනාගත අගමැති (හා ඇතැම් විට ජනපති) සිහින දකිමින් සිටි පොදු ජන පෙරමුණේ රාජපක්‍ෂ නොවන නායකයන්ගේ ඒ අනාගත බලාපොරොත්තු සුන් කිරීමක් ලෙස 20 වන සංශෝධනය හැඳින්විය හැක. ද්විත්ව පුරවැසිභාවය පිළිබඳ වගන්තිය එයට පැහැදිලිම සාක්‍ෂියයි. මහින්ද හා ගෝඨාභයගෙන් පසු බැසිල්ටත්, බැසිල්ගෙන් පසු නාමල්ට, ශෂින්ද්‍රට සහ නිපුණටත් බලය සුමටව හා නිසැකව ගලායාම සඳහා ඉදිකළ නීතිමය යෝධ ඇළකි ද්විත්ව පුරවැසිභාවය පිළිබඳ වගන්තිය. රාජපක්‍ෂ පවුලේ සොහොයුරන්ට හා පුතුන්ට කඹුරා ලැබෙන සොච්චමකින් සෑහීමකට පත්වනවා විනා වෙන අනාගතයක් පොදු ජන පෙරමුණේ සෙසු නායකයන්ට නොමැති බව දැන් පැහැදිලිය.
20වන සංශෝධනයේ අන් කිසිදු වගන්තියකට වඩා ද්විත්ව පුරවැසිභාවය සම්බන්ධ වගන්තියට ආණ්ඩු පක්‍ෂය තුළින්ම යම් විරෝධතාවක් මතුව ඇත්තේ මෙම යථාර්ථය පොදු ජන පෙරමුණේ සෙසු නායකයන්ට වැටහී ඇති නිසාය. මෙම වගන්තිය යනු රාජපක්‍ෂ පවුලට දේශපාලන බැලමෙහෙකම් කිරීම සඳහා තමන් බැඳ දමන යදමක් බව ඔවුන්ට පෙනී ඇතිවා විය හැක. 20 වන සංශෝධනයේ ඇති ප්‍රජාතන්ත්‍ර- විරෝධී හා සදාචාර-විරෝධී සියලුම වගන්ති ගැන නිහඬ ඔවුන් ද්විත්ව පුරවැසි වගන්තිය පිළිබඳව පමණක් කන්කෙඳිරි ගාන්නේ ඒ නිසා විය යුතුය.
ආණ්ඩු පක්‍ෂය තුළින් බලගතු විවේචනාත්මක රැල්ලක් මතු වුවහොත් විනා මෙම වගන්තිය ඉවත් කිරීමට ජනපතිවරයා හෝ අගමැතිවරයා එකඟ වෙතැයි සිතිය නොහැක. මන්ද රාජ්‍ය බලය පවුල අතම තබාගැනීම සඳහා මෙම වගන්තිය අත්‍යවශ්‍ය වන හෙයිනි.
පණ නම් තණ අග පිනි බිඳු වැනි බව බුද්ධ ධර්මයේ කියැවේ. තව දෙවසරක් ගත වූ පසු අගමැති ධුරය සොහොයුරු බැසිල්ට පවරා විශ්‍රාම යාමට මහින්ද රාජපක්‍ෂ මහතා අදහස් කරන බව ආණ්ඩු හිතවාදී වෙබ් අඩවියක් වන ලංකාසීනිව්ස් (ඛ්බන් ක් භැඅි) සැප්තැම්බර් 8දා වාර්තා කළේය. තමන් දේශපාලන රැස්වීම් අමතන්නට ආවේ තම පියාවූ අගමැති මහින්දට ඇවිදින්නට අපහසු නිසා බව තාරකා විද්‍යාඥ ආචාර්ය රෝහිත රාජපක්‍ෂ මහතා මහා මැතිවරණ වේදිකාවලදී කියා සිටියේය.
මේ සියලු කරුණු සලකා බලන විට පෙනීයනුයේ ද්විත්ව පුරවැසි වගන්තිය යනු ආන්තික වගන්තියක් නොව 20වන සංශෝධනයේ හදවතේ උපාංගයක් බවය. රජකු තැනීමෙන් නොනැවතී රාජාණ්ඩුවක් (පදබ්රජයහ) තැනීමට 20 වන සංශෝධනයට හැකිවනුයේ මෙම වගන්තිය හරහාය.
රජකු පමණක් නොව
රාජාණ්ඩුවක් තැනීම
20 වන සංශෝධනය තුළින් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයා නොනිල රජකු බවට පත්කර ඇතැයි යන්න පොදු විවේචනයකි. එය සැබෑය. 20වන සංශෝධනය තුළින් ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය විධායකයේ ඒකමතිකයට යට කොට ඇත. එයින් රාජ්‍ය සේවය මුළුමනින්ම දීන කොට ඇත. ස්වාධීන කොමිෂන් සභා විහිලුවක් බවට පත්කර ඇත.
20 වන සංශෝධනය සම්මත වුවහොත් තමන්ගේ තනි කැමැත්තට අගමැතිවරයකු හා ඇමතිවරුන් පමණක් නොව විනිසුරුවරුන් හා ස්වාධීන කොමිෂන් සභා සාමාජිකයන් පත්කිරීමට ජනපතිවරයාට බලය ලැබේ. ඉන් පසු අධිකරණ ස්වාධීනත්වය පමණක් නොව නිදහස් හා සාධාරණ මැතිවරණද හුදු සිහින බවට පත්වනු ඇත.
20 වන සංශෝධනය තුළින් ජනපතිවරයා යළිත් නීතියෙන් ඉහළට ඔසවා තිබේ. සමාජ සම්මතය පමණක් නොව, නීතියද තුට්ටුවකටවත් මායිම් නොකොට තමන්ගේ අභිමතය පරිදි තම අසීමිත බලය අවභාවිත කිරීම සඳහා මෙතුළින් ජනපතිවරයාට පූර්ණ නිදහස හා අයිතිය ලබාදී ඇත.
20 වන සංශෝධනය යනු විධායකය සීමාමායිම් විරහිතව බලගතු කිරීමකි. ඒ බලය වත්මනේදී හිමිවනු ඇත්තේ ගෝඨාභය ජනපතිවරයාටය. නමුත් මෙය ගෝඨාභය ජනපතිවරයා ශක්තිමත් කොට මහින්ද අගමැතිවරයා බල රහිත කිරීමක් ලෙස අර්ථ දැක්වීම නිවැරදි නොවේ.
20 වන සංශෝධනයෙන් තම අභිමතය පරිදි අගමැතිවරයා වෙනස් කිරීමේ බලය ජනපතිවරයාට ලබාදී තිබේ. නමුත් මෙම බලය ගෝඨාභය ජනපතිවරයා මහින්ද අගමැතිවරයාට එරෙහිව භාවිත කරයිද? කිසිසේත්ම නැත. ඔහු එම බලය භාවිත කරනු ඇත්තේ දෛවයේ පහරකින් හෝ දේශපාලන කණපිට පෙරළීමකින් රාජපක්‍ෂ නොවන අගමැතිවරයකු බිහිවුවහොත් එම අගමැතිවරයා මෙල්ල කිරීම සඳහා පමණි. එය භාවිත වනු ඇත්තේ අගමැති දිනේෂ් කෙනකු හෝ අගමැති සජිත් කෙනකුට එරෙහිව විනා අගමැති මහින්දට එරෙහිව නොවේ.
20 වන සංශෝධනය යනු රාජපක්‍ෂ පාලනය යටතේ පොදු ජන පෙරමුණේත් ලංකාවේත් අනාගතය පෙන්නුම් කරන මැජික් කැඩපතකි. රාජපක්‍ෂවරුන් ගෙනඒමට අපේක්‍ෂා කරන නව ව්‍යවස්ථාවේ ස්වභාවය තේරුම් ගැනීමටද එතුළින් අපට හැක.
තව වසර 50ක් යටන තුරු රාජපක්‍ෂවරුන් ලංකාව පාලනය කරන බව එසමයේ රාජකීය දෛවඥයා ලෙස කටයුතු කළ සුමනදාස අබේගුණවර්ධන මහතා 2010දී අනාවැකි පළකළේය. වසර 5ක් තුළ මෙම අනාවැකිය බොරුවක් බවට පත්විය.
බලය රැකගැනීම සඳහා තාරකාවල ගමනාගමනය ප්‍රමාණවත් නොවන බවව විපක්‍ෂයේ සිටි පස්වසර තුළ රාජපක්‍ෂවරුන් වටහාගන්නට ඇත.
20 වන සංශෝධනයේ අරමුණ 2015දී නිෂ්ප්‍රභ වූ අනාවැකිය 2020දී සැබෑවක් කර ගැනීමය. 20 යනු තුන්කල් බලා සකස් කළ නිර්මාණයකි. එහි අරමුණ ජනපති ගෝඨාභයට අසීමිත බලයක් ලබාදීම පමණක් නොවේ, අගමැති බැසිල් කෙනකුට, ජනපති බැසිල් කෙනකුට, අගමැති නාමල් කෙනකුට, ජනපති නාමල් කෙනකුට පාර කැපීමයි.
2010-15 කාලය තුළ ජනපති මහින්දගේ අනුප්‍රාප්තිකයා වීම සඳහා ඔහුගේ සොහොයුරන් හා වැඩිමහල් පුතු අතර සීතල ගැටුමක් තිබුණු බවට කටකතා විය. පියාගෙන් වැඩිමහල් පුතුට රජකම යන ක්‍රමය බටහිර රාජාණ්ඩුවලට ආවේණික වූවකි. පෙරදිග රාජාණ්ඩුවල එවැනි පිළිගත් ක්‍රමවේදයක් තිබුණේ නැත. ලංකාව ඇතුළු පෙරදිග රටවල වැඩිමහල් සොහොයුරාගෙන් බාල සොහොයුරකුට බලය මාරු වීමේ ක්‍රමයක් බොහෝ විට දක්නට ලැබුණි.
පෙරදිගට හුරු පුරුදු එම ක්‍රමය පිළිගැනීම තුළින් පවුල තුළ වූ බල අරගලයන් විසඳා ගැනීමට රාජපක්‍ෂවරුන් සමත්ව ඇති බව දැන් පැහැදිලිය. මහින්ද අගමැතිගෙන් පසු අගමැතිධුරයටත්, ගෝඨාභය ජනපතිගෙන් පසු ජනපතිධුරයටත් පත්වනු ඇත්තේ බාල සොහොයුරු බැසිල්ය. අගමැති බැසිල්ගෙන් පසු අගමැතිධුරයටත්, ජනපති බැසිල්ගෙන් පසු ජනපතිධුරයටත් පත්වනු ඇත්තේ මහින්ද දෙටුපුත් නාමල්ය. සැලැස්ම එය බව අවිවාදිතය. ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ මහතාගේ එකම දරුවාත් බැසිල් රාජපක්‍ෂ මහතාගේ දරුවනුත් දේශපාලනයට නොඒම තුළින් මෙම සැලැස්ම ව්‍යාකුල වීම වැළකී තිබේ.
රාජපක්‍ෂවරුන් යටතේ පොදු ජන පෙරමුණට හෝ ලංකාවට වෙනස් අනාගතයක් බලාපොරොත්තු විය නොහැකි බව පක්‍ෂ විපක්‍ෂ කාටත් දැන්වත් අවබෝධ විය යුතුය.
20 වන සංශෝධනය ගැන කතා කිරීමේදී අප අපෙන්ම ඇසිය යුතු වැදගත්ම ප්‍රශ්නය නම් අපේ ඉදිරි ජීවිත කාලය කවුරුන් හෝ රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයකු යටතේ ගෙවීමට අප සූදානම්ද යන්නය.
20 වන සංශෝධනයෙන් ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාට අසීමිත බලයක් ලැබීම පොදු ජන පෙරමුණේ සාමාජිකයන්ට හා හිතවතුන්ට ප්‍රශ්නයක් නොවිය හැක. කලක් මහින්ද වන්දනාව ජනප්‍රිය වූවාක් මෙන් අද ගෝඨාභය වන්දනාවද ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී. නමුත් 20 වන සංශෝධනය ජනපති ගෝඨාභය බලගතු කිරීමෙන් නතර වන්නේ නැත. මෙම අසීමිත බලයම තවත් වසර කිහිපයකින් ජනපති බැසිල්ටත් ඉන් දශකයක් ගිය තැන ජනපති නාමල්ටත් හිමිවනු ඇත.
20වන සංශෝධනය ගැන තීරණය කිරීමට පෙර ඒ නියත අනාගතයද අපේ සැලකිල්ලට ලක් විය යුතුමය. 20වන සංශෝධනයෙන් වත්මනේ නොනිල ගෝඨාභය රජකු බිහිවන අයුරින්ම අනාගතයේදී නොනිල බැසිල් රජකු හා නොනිල නාමල් රජකු බිහිවනු ඇත.
ඒ අනාගතය පිළිගැනීමට අප සූදානම්ද?
රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරී සංගමයේ සභාපති විශේෂඥ වෛද්‍ය අනුරුද්ධ පාදෙණිය මහතා ගෝඨාභය රාජපක්‍ෂ ජනපතිවරයාට වැඳ නමස්කාර කරන ඡායාරූපයක් මේ දිනවල අන්තර්ජාලයේ දැකිය හැකිය. ඒ ඡායාරූපය 20 වන සංශෝධනය තුළින් බිහිවන අනාගතය පිළිබිඹු කරන්නකි. ගෝඨාභය රජකු, බැසිල් රජකු, නාමල් රජකුගෙන් සමන්විත වන එම අනාගතය තුළ පැවැත්මක් ඇත්තේ කශේරුව බිඳගත් මිනිසුන්ට පමණි.
20 වන සංශෝධනය අප කැඳවාගෙන යන්නේ එවන් අනාගතයකටය. ඒ අනාගතය බාරගැනීමට අප සූදානම්ද? අපේ ආරක්‍ෂාව හා පැවැත්ම සඳහා ජනපති ගෝඨාභයට පමණක් නොව ජනපති බැසිල්ටත් ජනපති නාමල්ටත් වැඳ නමස්කාර කිරීමට අප සූදානම්ද?
අප එතරම් නිවට, බයාදු ජනතාවක්ද?
20 ජයග්‍රහණය නියතද?
රාජපක්‍ෂ රථය ඇදගෙන යන ගොන්නු බවට පත්වීමේ ඉරණම වළකා ගැනීමට තවමත් අපට හැකියාවක් ඇත.
එක් ක්‍රමයක් නම්, 20වන සංශෝධනයේ ඇති දරුණු ප්‍රජාතන්ත්‍රවිරෝධී වගන්තිවලට එරෙහිව ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේ පිහිට පැතීමය.
අනෙක නම්, පාර්ලිමේන්තුව තුළ තුනෙන්-දෙකක අනුමැතිය අහිමි කිරීමය.
මේ දෙකම කළ හැකිය. කළ යුතුය.
2010දී 18 වන සංශෝධනය සම්මත වීම වැළැක්වීමටත් ඊට එරෙහිව ශක්තිමත් අරගලයක් දියත් කිරීමටත් එදා විපක්‍ෂ නායක රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා අසමත් විය.
අද විපක්‍ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස මහතාත් එදා රනිල් ගිය මගම යයිද? 20වන සංශෝධනයට එරෙහිව පොදු විපක්‍ෂ බලවේගයක් ගොඩනැගීමට, සමාජ මතයක් නිර්මාණය කිරීමට ඔහු සමත් වේද?
20 වන සංශෝධනයේ වගන්ති දෙක තුනකට ආණ්ඩු පක්‍ෂය තුළින්ම යම් සීමිත විරෝධයක් මතුව ඇත. මෙම විරෝධය ශක්තිමත් කිරීම හා පුළුල් කිරීම විපක්‍ෂයේ කාර්යයයි. දේශපාලන ක්‍ෂෙත්‍රයෙන් ඔබ්බට ගොස් ආගමික නායකයන්ගේ සිට සාමාන්‍ය ජනතාව දක්වා දිවෙන පුළුල් පරාසයක් තුළ 20 වන සංශෝධනයේ විවිධ වගන්තිවලට එරෙහිව මතයන් නිර්මාණය කිරීමට විපක්‍ෂය කටයුතු කළ යුතුය.
සෝභිත හිමියන්ගේ පිළිරුව ඉදිරියේ වාඩිවී සිටීමෙන් එය ඉටු කරගත නොහැක.
20 වන සංශෝධනයේ ආදිනව වටහාදී ඊට එරෙහිව දේශපාලන හා සමාජ මතයක් ගොඩනැගීමට විපක්‍ෂය සමත්වුවහොත්, ඉන් ආණ්ඩුව තුළම සිටින විවේචකයන්-විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පාක්‍ෂික මන්ත්‍රීවරුන්- ශක්තිමත් වනු ඇත.
නමුත් 20ට එරෙහිව විපක්‍ෂයෙන් හා සමාජයෙන් ශක්තිමත් විරෝධයක් මතු නොවුණහොත්, තමන් තනිවී ඇතැයි යන හැඟීම 20- විරෝධී ආණ්ඩු පාක්‍ෂිකයන් තුළ බලවත් වනු නියතය. එයින් ඔවුන් දුර්මුඛ වී ඔවුන්ගේ විරෝධය දිය වී යා හැක. රාජපක්‍ෂ බලය නැමැති කළුගලේ තනිවම ගොස් හිස ගසා ගැනීමට වඩා පාර්ලිමේන්තුව තුළ තම ඡන්දය ඇමතිකමකට හුවමාරු කිරීම වාසිදායක යැයි ඔවුන් සිතිය හැක.
රාජපක්‍ෂවරුන්ටද අවශ්‍ය එවැනි තත්වයක් නිර්මාණය කිරීමටය.
කැබිනට් ඇමතිවරුන් හා රාජ්‍ය ඇමතිවරුන් පත්කිරීම සඳහා 19 වන සංශෝධනයෙන් පනවා තිබූ සීමාවන් 20න් ඉවත් කොට ඇත්තේද මේ අරමුණෙනි. තක්කාලි ඇමති, ගෝවා ඇමති, අඹ ඇමති, අන්නාසි ඇමති, ගෝල්ඞ් ෆිෂ් ඇමති, දුම්කොළ ඇමති වැනි මෙකී නොකී ඇමතිකම් පොරොන්දු වෙමින් තමන්ට අවශ්‍ය තුනෙන් -දෙකේ අනුමැතිය ලබාගැනීමට රාජපක්‍ෂවරුන් කටයුතු කරනු නොඅනුමානය. වත්මන් දේශපාලන සංදර්භය තුළ නාම මාත්‍ර ඇමතිකමක වුවද ඇති ආකර්ෂණය අප අවතක්සේරු නොකළ යුතුය. තමන් සතුව කිසිම රාජ්‍ය ආයතනයක් නැති වුවත්, තමන්ට ලැබෙන මූල්‍ය ප්‍රතිපාදන සොච්චමක් වුවත්, පිඟන් නිෂ්පාදන ඇමතිත් ඇමති කෙනෙකි. තනතුර විහිළුවක් වුවත්, ‘ඇමතිතුමා’ යන නාමය ආරූඪ කරගැනීමට, ආරක්‍ෂකයන් පිරිවරා ගමන් බිමන් යාමට ඉන් ඉඩ ලැබේ.
තම අනුගාමිකයන්ගේ දුර්වලකම් වටහා ගැනීමට, ඒ දුර්වලකම්වලින් විපුල ඵල නෙලා ගැනීමට රාජපක්‍ෂවරු කවදත් දක්‍ෂය. එබැවින් මන්ත්‍රීවරුන් සියල්ලන්ටම මොකක් හෝ ඇමතිකමක් පොරොන්දු වී තමන්ට අවශ්‍ය තුනෙන්-දෙක නිර්මාණය කරගැනීමට ඔවුන් උත්සාහ දරනු නොඅනුමානය.
නමුත් 20ට එරෙහිව ශක්තිමත් හඬක් පුළුල් පෙරමුණක් බිහිකිරීමට විපක්‍ෂය සමත් වුවහොත් පඹ ඇමතිකමක ආකර්ෂණය දුර්වල කිරීමට ඉන් ඉඩකඩක් ගොඩනැගෙනු ඇත.
ප්‍රශ්නය නම්, මෙම අභියෝගයට මුහුණ දීමේ හැකියාව නව විපක්‍ෂ නායකවරයාට තිබේද යන්නය.
20ට එරෙහි බලයක් ගොඩනැගීමට සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා අසමත් වේ නම් එම අභියෝගයට මුහුණ දීමට ජාතික ජන බලවේගය හෝ කරු ජයසූරිය, මංගල සමරවීර වැනි දේශපාලන චරිත ඉදිරිපත් විය යුතුය.
වඳුරාගේ සිට මිනිසා දක්වා පරිණාමය වූ ගමනේදී තීරණාත්මක කඩඉමක් වූයේ කොන්ද කෙලින් වී හුදෙක් දෙපයින් පමණක් සිට ගැනීමේ හැකියාවයි. මෙම ශාරීරික හැකියාව දේශපාලෙන හැකියාවක් බවට පරිවර්තනය වූයේ මූලික මානව හිමිකම් රාජ්‍ය පාලනයේ පදනම බවට පත්කරගත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක් තුළිනි.
අතීත ශ්‍රී විභූතිය ගැන මහත් ආශාවෙන් කතා කිරීම මෙරට සුලබ පුරුද්දකි. නමුත් ඒ අතීතය රජුන්ගෙන් හා රාජාණ්ඩුවලින් සමන්විත විය. රජුන්ට විරුද්ධ වීමට ජනතාවට අයිතියක් නොතිබිණි. එලෙස විරුද්ධවූවන් පමණක් නොව ඔවුන්ගේ ඤාතීන් පවා වද බන්ධනයට, මරණයට කැපවිණි. රජුන්ගෙන් හා බලවතුන්ගෙන් අකටයුත්තක් වූ විට පිහිට පතා යන්නට අධිකරණයක්, එලෙස පිහිට පැතීමට අයිතියක්, ජනතාවට නොවීය. නීතිය වූයේ රජුන්ගේ අභිමතයයි.
තමන්ගේ බලය සාධාරණ හා යුක්තියුක්ත ලෙස භාවිත කළ රජුන්ද සිටින්නට ඇත. නමුත් එවැනි රජුන් අහඹුවක් විය. සාමාන්‍යය වූයේ බලය හිතුමතයට භාවිත කළ රජුන්ය. මහා විහාරය හා අභයගිරියත් විටින් විට අධි බලැති රජුන්ගේ බල අපයෝජනයේ ගොදුරු බවට පත්වූයේ නම් සාමාන්‍ය ජනතාව ගැන කවර කථාද? ඉතිහාස කථාවල දැක්වෙන පරිදි තම පියාව හිටවා පස් ගැසීමට කාශ්‍යප රජුට බාධාවක් නොවූයේ රජු නීතියට ඉහළින් සිටි නිසා නොවේද?
ලංකාවේ පමණක් නොව, ලොව පුරාම අධි බලැති රජුන්ගේ හා රාජාණ්ඩුවල ක්‍රියාකාරිත්වය මෙබඳු විය.
ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමයක මූලික පදනමක් නම් ඡන්දයෙන් පත්වන පාලකයන්ට පවා තම හිතුමතයට කටයුතු කිරීමට ඉඩකඩ සීමා කිරීමයි. සකල බලය පුද්ගලයකු හා පවුලක් අත සංකේන්ද්‍රණය වන තැන සෙස්සන්ට සිදුවනුයේ සියලු වැරදි හා අසාධාරණකම් ඉවසා තම පැවැත්ම වෙනුවෙන් කොන්ද නමාගෙන සිටීමයි.
20වන සංශෝධනයෙන් දොර විවර වනුයේ නිදහස් රටවැසියා දීන යටත්වැසියකු බවට පත්කරන ප්‍රති-පරිණාමයකටය. අප යළි යළිත් ඇසිය යුත්තේ ජනපති ගෝඨාභය හා අගමැති මහින්දගෙන් නොනැවතී ජනපති බැසිල්ටත් ජනපති නාමල්ටත් දණ්ඩ නමස්කාර කිරීමට අප සූදානම්ද යන්නය.
20 මුළුමනින්ම පරාජය කළ නොහැකි වුවද එය ප්‍රමාද කිරීමේ හා දියාරු කිරීමේ සැබෑ හැකියාවක් අප සතුව ඇත. ඒ හැකියාව යථාර්ථයක් කරගැනීමට කටයුතු කිරීම රජුන්ගේ වඳුරන් බවට පත්වීමට අකමැති අප සියල්ලන්ම හමුවේ ඇති එකම තෝරාගැනීමයි. ■
