විසිවැනි ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ අරමුණු සහ ප්‍රතිඵල කවරේද යන්න ගැන විස්තර කළ යුතුම නැත. ඒ දෙකම ඉතා පැහැදිලිය. එය නම්, ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අවසානයයි. මහ දවල් සිදුවන ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මරණයයි.
මෙම අරමුණ සහ ප්‍රතිඵල යන දෙකම මෙසේ කෙටියෙන් දැක්විය හැකිය.
■ අසීමිත සහ සංවරණයෙන් තොර බලතල හිමි ජනාධිපතිවරයකු කේන්ද්‍ර කරගත් ජනාධිපති ආණ්ඩුක්‍රමයක් ඇති කිරීම.
■ දහ අට වැනි සංශෝධනය යටතේ ඇති කර තිබුණු ජනාධිපති ධුරයටත් වඩා රාජ්‍ය බලය කේන්ද්‍ර කරගත් ජනාධිපතිවරයකු රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ කේන්ද්‍රය බවට පත්කිරීම.
■ දහ අට වැනි සංශෝධනය මෙන්ම මුල් 1978 ව්‍යවස්ථාව යටතේත් තිබුණාට වඩා දුර්වල පාර්ලිමේන්තුවක් නිර්මාණය කිරීම.
■ ව්‍යවස්ථාදායකය සහ අධිකරණය යන ආයතන දෙකම පරම බලාධිකාරී ජනාධිපතිවරයා යටතට පත්කිරීමට අවකාශය විවෘත කිරීම.
■ පුරවැසි නිදහස විධායකයේ ආධිපත්‍යය විසින් දැඩි ලෙස සීමා කරනු ලැබීම.
■ රටේ ජනතාව නිදහස, අයිතිවාසිකම් සහ ආත්ම ගරුත්වය ඇති ‘පුරවැසියන්’ ලෙස නොව, දේශපාලන බලයේ හිමිකරුවන්ටත්, රාජ්‍යයේ විධායක සහ මර්දනකාරී ආයතනවලටත් කීකරු ‘යටත්වැසියන්’ බවට පත්කිරීම.
■ තමන් අකැමැති පාලකයන් සාමකාමීව බලයෙන් ඉවත් කිරීමට පුරවැසියන් සතුව තිබි දේශපාලන අයිතිය සහ අවකාශය අවසන් කිරීම.
■ පාලක පවුලක දේශපාලන ආධිපත්‍යය ව්‍යවස්ථාමය රැකවරණ යටතේ සහතික කිරීම.
■ ලංකාවේ දේශපාලන පක්‍ෂ ක්‍රමය අධිපති තනි පක්‍ෂ ක්‍රමයක් බවට පත්කිරීම.
යටත්විජිතකරණයට ආපසු යාම
මේ මගින් සිදුවනු ඇත්තේ ලංකාවේ දේශපාලන ක්‍රමය සහ රාජ්‍ය ව්‍යුහය, 1978 මුල් ව්‍යවස්ථාවටත්, එහි 18 වැනි සංශෝධනයත් යටතේ තිබුණාටත් වඩා පූර්ව-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී, අධිකාරවාදී, නිර්-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී තත්වයක් කරා ගෙනයාමයි. බි්‍රතාන්‍ය යටත්විජිත යුගයේ ලංකාවේ, ආණ්ඩුකාරයා සහ ඔහුගේ මිලිටරි-නිලධරවාදී ආයතන වටා ආයතනික ලෙස සකස් වී තිබුණ යටත්විජිත පරමබලාධිකාරී රාජ්‍ය මාදිලිය වෙතට ආපසු යාමයි.
ඇත්ත වශයෙන්, මෙම යෝජිත විසිවැනි සංශෝධන කෙටුම්පත, දැනට තිබෙන ආකාරයෙන්ම ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයේත්, ඉන් පසුව පාර්ලිමේන්තුවේත් අනුමැතිය ලබන්නේ නම්, එයින් නිර්මාණය වන ලංකාවේ රාජ්‍ය මාදිලිය හැඳින්වීමට දේශපාලන න්‍යාය වෙතින් ලබාගත හැකි සංකල්පයක් තිබේ. එය නම්, . එහි තේරුම නම්, ‘තනි පුද්ගලයකු වටා අසීමිත සහ පරමාධිකාරි ලෙස බලය කේන්ද්‍රගත වීමේ පාලන තන්ත්‍රයක් සහිත රාජ්‍යය’ යන්නයි. එය යන ග්‍රීක වචනයෙන් නිෂ්පන්න වූවකි. යනු තනි පුද්ගලයාය. ක්‍ඍ්ක්‍ශ යනු පාලන ක්‍රමයයි. එවැනි පාලන තන්ත්‍රයක් ඇති රටකට හෝ සමාජයකට එම පදය භාවිත කෙරෙන බව කේම්බි්‍රජ් ඉංග්‍රීසි ශබ්ද කෝෂය කියයි. යනු මහජනතාවගේ පාලන තන්ත්‍රයයි. ඒක-නායක, තනි පුද්ගල, පාලන තන්ත්‍රයයි. 1978 ව්‍යවස්ථාව තුළින් ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහතා ඇතිකළ පාලන තන්ත්‍රය හැඳින්වීමට ලංකාවේ ජනයා භාවිත කළ ධභෑ-ඵ්භ ඍඹඛෑ යන සංකල්පයද යන අර්ථයද දෙන්නකි.
ඒක-නායක පාලන තන්ත්‍රයක්
විසිවැනි සංශෝධනයෙන් යෝජිත ඒක-පුද්ගල, ඒක-නායක පාලන තන්ත්‍රය ඇත්තටම වඩාත් කිට්ටු වන්නේ ලංකාවේ බි්‍රතාන්‍ය යටත්විජිත ආණ්ඩුකාරයාගේ පාලන තන්ත්‍රයටය. එය යටතේද තිබුණේ සාපේක්‍ෂ වශයෙන් බලය අඩු ව්‍යවස්ථාදායක සභාවක්ද, අධිකරණයක්ද සහිත රාජ්‍ය ව්‍යුහයකි. ආණ්ඩුකාරයා වටා විධායක මෙන්ම ව්‍යවස්ථාදායක බලයද කේන්ද්‍රගත වී තිබුණ අතර, ව්‍යවස්ථාදායක සභාව නීති පැනවූයේ ආණ්ඩුකාරයාගේ අභිලාෂය ප්‍රකාශ වන පරිදි සහ ආණ්ඩුකාරයාට සේවය කරන කවුන්සිලයක් ලෙසය. මහජනතාව අයිතිවාසිකම් සහ නිදහස සහිත පුරවැසියන් නොව, යටත් වැසියන් විය යුතුය යන මූලධර්මය රාජ්‍යය සහ සමාජය අතරත්, පාලකයා සහ මහජනතාව අතර සම්බන්ධයේ ගතිලක්‍ෂණය විය.
මෙවැනි ආකාරයේ දේශපාලන වශයෙන් පුදුමාකාර ලෙස පස්සට යෑමක් ලංකාවේ මේ දිනවල සිදුවෙමින් පවතින්නේ මන්ද? ග්‍රැහැම් ග්‍රීන් නම් ප්‍රකට ඉංග්‍රීසි නවකතාකරුවාගේ ඔ්‍යෑ ඔ්‍යෂඎ ඵ්භ නම් නවකතාවේ ආරම්භයේම සිදුවන දෙබසක මෙසේ කියැවේ. ‘අවුරුදු පන්සීයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් ස්විට්සර්ලන්තයට දී තිබෙන්නේ කුමක්දැයි දන්නවාද? කොවුල් ඔරලෝසුවෟ’ (පැය කටුව කොවුල් හඬින් නාදවන බිත්ති ඔරලෝසුව නිර්මාණය කරන ලද්දේ ස්විට්සර්ලන්තයේය). මේ ප්‍රශ්නයම දැන් ලංකාව ගැනද, ග්‍රැහැම් ග්‍රීන්ගේ එම උපහාසයම සහිතව මෙසේ සංශෝධනය කර ඇසිය හැකිය. ‘අවුරුදු අනූවක සර්වජන ඡන්ද බලයක්, අවුරුදු හැත්තෑ තුනක පාර්ලිමේන්තු ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක්, ලංකාවට දෙන්නට යන්නේ කුමක්ද? යටත්විජිත ආණ්ඩු ක්‍රමයටම ආපස්සට යෑමෟ’
මෙවැනි දේශපාලන ආපස්සට යෑමේ ඉරණමට ලංකාවේ පුරවැසියන් පාත්‍ර විය යුතුද? වර්තමාන මොහොතේ ලංකාව නූතන සමාජයක් ලෙස මුහුණ දෙන ඓතිහාසික සහ තීරණාත්මක අභියෝගය මෙයයි. මෙය වනාහි දේශපාලන වශයෙන් විනාශකාරී, අතිශයින්ම පසුගාමී, රට දශක ගණනකට ආපස්සට ඇදදමන, කිසිසේත්ම සිදුවිය යුතු නොවන දෙයකි. එහෙත් එය කරන්නට, රටේ ජනතාව සිය කැමැත්තෙන් තෝරාගත් ජනාධිපතිතුමාත්, මන්ත්‍රීවරුන් විශාල පිරිසකුත්, ඔවුන් සමග සිටින තවත් විශාල පිරිසකුත් සූදානම්ව සිටිති. මෙම කනගාටුදායක ඓතිහාසික පරාජයට ලංකාව පත්වීම දැන් වැළැක්විය නොහැකි අවධියකට පත්ව තිබෙන බවද පෙනේ. කරන්නට ඉතිරිව තිබෙන්නේ මෙම ඉරණම පිළිබඳව, එය ගැන කල් තියා දකින අයගේ, ශෝකය, කෝපය, කම්පාව සහ විරෝධය පළකිරීමයි. මෙය වනාහි විරෝධයවත් පළ නොකර ඉවසිය නොයුතු ඓතිහාසික වශයෙන් විනාශකාරී දේශපාලන පරිවර්තනයකි.
සිදුවිය හැකි දේ
මෙවැනි දේශපාලන පරිවර්තනයකින් පසුව ලංකාවට සිදුවිය හැක්කේ කුමක්ද? එය වනාහි පහත සඳහන් ආකාරයේ ක්‍රියාවලියක් තුළින් ගමන් කරන දෙයක් යැයි අනුමාන කළ හැකිය. වෙනත් රටවල සිදුවී ඇති දේවල අත්දැකීම්ද මෙවැනි අනුමාන සඳහා යොදාගත හැකිය.
පළමුව සිදුවනු ඇත්තේ, පරමාධිකාරී ඒකපුද්ගල පාලන තන්ත්‍රය ස්ථාපිත කිරීමේ ක්‍රියාවලියයි. එය මූලික පියවර හතරක් තුළින් සිදුවනු ඇතැයි අපේක්‍ෂා කළ හැකිය. ඒවා නම්, (අ) ජනාධිපතිවරයා වටේ බලය කේන්ද්‍රගත වන ලෙස රාජ්‍ය ව්‍යුහයත්, දේශපාලන ක්‍රමයත් ප්‍රතිසංවිධානය කිරීම, (ආ) පාර්ලිමේන්තුව විධායකයේ ආධිපත්‍යය යටතට ගෙනඒම, (ඇ) අධිකරණයද, ස්වාධීන කොමිෂන් සභාද ඇතුළු සංවරණ සහ තුලන ආයතන සහ විධායකය අතර සම්බන්ධතා අලුතෙන් ගොඩනගන ප්‍රතිසංස්කරණ, සහ (ඈ) පුරවැසියන් කීකරු යටත් වැසියන් බවට පත්කිරීමේ නෛතික ප්‍රතිසංස්කරණ ආරම්භ කිරීම.
දෙවනුව, සිදුවීමට ඉඩ තිබෙන්නේ, මෙම ක්‍රියාවලිය බලා සිටින, එයට මුලදී සහයෝගය දුන් ජනයා සෙළවීම, කම්පා වීම සහ ‘මේ මොකක්ද වෙන්නේ අප රටට?’ යන ප්‍රශ්නය ඇසීමට පටන් ගැනීමයි. ඒක-නායක, පරමබලාධිකාරී පාලන තන්ත්‍රයක් සඳහා ඡන්දය දුන් වැසියන්ද, පාර්ලිමේන්තුවේ අත එසවූ මන්ත්‍රීවරුන්ද, දේශපාලන වශයෙන් ඇස් අරින්නට පටන්ගන්නේ එවිටය. එහෙත් ඒ සඳහා කල් ගත විය හැකිය. එයට හේතුව, එසේ ඇස් ඇරීම සඳහා එක්තරා ඛේදජනක සහ අවාසනාවන්ත පූර්ව කොන්දේසියක් ඉටුවී තිබිය යුතු වීමයි. එය නම්, පරමබලාධිකාරී පාලන තන්ත්‍රය සිය දේශපාලන බලය හිතුවක්කාර ලෙසත්, ප්‍රජාපීඩක ලෙසත්, මර්දනකාරී ලෙසත් පාවිච්චි කරමින්, පුරවැසියන් එහි වින්දිතයන් බවට පත්කරනු ලැබ තිබීමයි. ඒකාධිපති පාලන තන්ත්‍රයකට දේශපාලන කැමැත්ත දීම සඳහා ඇස් පියාගන්නා පුරවැසියන් සිටින සෑම රටකින්ම, ඉතිහාසය පුරා ලැබී තිබෙන පාඩමක් වන්නේ, එම පුරවැසියන්ගේ ඇස් ඇරීමට, එම සමාජයට අතිවිශාල දේශපාලන සහ මානුෂික වියදමක් දරන්නට වීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අවසන් කිරීම එක් කතිරයකින් සහ එක් අත් ඉස්සීමකින් කළ හැකිය. එහෙත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යළි ලබාගැනීමට අසිමිත පරිත්‍යාග කිරීම් අවශ්‍ය වෙයි. මේ දිනවල බෙලාරුස් රටේ සිදුවන දේවලින් අප රටේ පුරවැසියන්ට ඉගෙන ගැනීමට තිබෙන ප්‍රධාන දේශපාලන පාඩම එයයි.
විරුද්ධ පක්‍ෂවල වගකීම
මේ අතර, අප රටේ විරුද්ධ පක්‍ෂවලට මේ මොහොතේ තිබෙන්නේ ඓතිහාසික වශයෙන් පැහැර හැරිය නොහැකි වගකීමකි. එය නම්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ආරක්‍ෂා කිරීමේ නව අරගලයක් දියත් කිරීමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නැති වීමේ අනතුර ඉදිරියේ, එම අනතුර පරාජය නොකර, විරුද්ධ පක්‍ෂවලට ඉදිරි කාලයේ පැවැත්මක්ද නැතිවනු ඇත. පරමාධිකාරී රාජ්‍ය තන්ත්‍රවල තර්කණයේ එක් ප්‍රධාන අංගයක් නම්, විරුද්ධ පක්‍ෂ එක්කෝ අධිපති පාලක පක්‍ෂයේ උපාංග බවට පත්කිරීමයි. නැතහොත්, ඒවායේ ස්වාධීන පැවැත්මට ඇති දේශපාලන අවකාශය අහෝසි කිරීමයි. මෙය අප රටේ සියලු විරුද්ධ පක්‍ෂ අවබෝධ කර ගත යුතු යථාර්ථයකි. පාලක පක්‍ෂය සමග ඇතිකර ගන්නා ‘පැවැත්ම සහතික කරගැනීමේ’ සන්ධානවලින් ඔවුන්ට සිදුවනු ඇත්තේ, තම අනාගත පැවැත්මට ඇති සියලු අවකාශද නැති කර ගැනීමයි.
ලංකාවට අද අවශ්‍ය වන්නේ විරුද්ධ පක්‍ෂවල සහ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී බලවේගවල පුළුල් පෙරමුණකි. පරමාධිකාරී දේශපාලන පරිවර්තනය පරාජය කිරීම හෝ එහි වේගයත් තියුණු බවත් පාලනය කිරීමට සමත්වන ඵලදායී දේශපාලන මැදිහත්වීම් සහ මහජන බලමුළුගැන්වීම් සිදුකළ හැකි වනු ඇත්තේ එවැනි පුළුල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පෙරමුණකටය. ලංකාවේ දේශපාලන බලවේග සහ පක්‍ෂ අතර වෙනස්කම් තීන්දු කරන එකම මිනුම් දඬු සාධකය වනු ඇත්තේ ‘ඔබ ඉන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අහෝසි කිරීමටද? එය රැකගැනීමටද?.’
ලංකාවේ දේශපාලනයේ නව ධ්‍රැවීකරණය මෙම ප්‍රශ්නයට ලැබෙන පිළිතුරු දෙක මත තීරණය වන බවද පෙනේ. ■
