යෝජිත 20 වන සංශෝධනයේ විශාල පින්තුරයට අවධානය යොමු කළහොත් අපට දැකගන්නට ලැබෙන්නේ ජනාධිපති සහ තෝරා පත්කර නොගත් සහ වගවීමට බැඳී නැති උපදේශකයන් සහ නිලධාරීන් අත බලය එකරාශි කිරීම සහ පාර්ලිමේන්තුව, ස්වාධීන කොමිෂන් මෙන්ම අධිකරණය ඉදිරියේ නීතිවලට අභියෝග කරන අය බල රහිත කිරීම යි. පාර්ලිමේන්තුවේ ගෞරවය සහ සුජාතභාවය අහෝසි කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිම සාර්ථකව ගොඩනැගීමෙන් පසුව (“225 ම එපා”) ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණ සැරසෙන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයක් මගින් එක් බල කේන්ද්‍රයකට, එනම් ජනාධිපති ධුරයට, බලය ඒකරාශි කිරීමට ක්‍රියාකිරීමටයි.
අපගේ ජනතාවගේ මනස සකස් වී ඇත්තේ මහනුවර යුගයේ වැඩවසම්වාදයෙන් වන නිසා සංවරණය සහ තුලනය වැනි පුළුල් ලෙස පිළිගත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී මූලධර්ම විනාශකිරීමේ සැලසුම්වලට ඇත්තේ අඩු ප්‍රතිරෝධයකි. මේ ප්‍රාථමික රාජ්‍ය ව්‍යුහයේ රජුගේ බලයට යම්කිසි හෝ තුලනයක් සිදුවූයේ නම් ඒ වූයේ සංඝයා වහන්සේගේ ආයතනවලින් සහ කලාතුරකින් වරිග සභාවක් වැනි ආයතනයක් මගින් පමණක් වන කතාව වෙන තැන්වල කියා ඇත. මෙම ලිපියේ විෂයය වන්නේ ආණ්ඩුකරණයේ මෙම ප්‍රාථමික ස්වරූපය නූතන ආර්ථිකයකට ඇතිකරන හානිදායක ප්‍රතිවිපාක යි.
අසම්පූර්ණ තොරතුරු
රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති සහ පරිපාලනයේ උපක්ෂේත්‍රයක් වූ යටිතල පහසුකම් නියාමනය අදාළ පර්යේෂණ කටයුතු, ඉගැන්වීම සහ භාවිතය තුළ මම වසර ගණනාවක් තිස්සේ යෙදීසිටිමි. අපගේ ශිෂ්‍යයන්ට ලබාදෙන ප්‍රධාන පාඩමක් වන්නේ අසම්පූර්ණ තොරතුරු මත පදනම්ව තීරණ ගන්නේ කෙසේ ද යන්නයි.
නූතන ජීවිතයට යටිතල පහසුකම් මූලික වෙයි. මහනුවර රාජධානියේ නොතිබුණේද මේ යටිතල පහසුකම්ය. ස්වීච් දමන, කරාම අරින සෑම අවස්ථාවේම අප බලාපොරොත්තු වන්නේ කාමර ආලෝකවත් වනු ඇති බව සහ පිරිසිදු ජලය ගලා එනු ඇති බවයි. තොරතුරු තාක්ෂණය හරහා ලෝකයේ අනෙක් පැත්තේ සිටින මිනිබිරියන් පළමුවෙන් ඇවිදින ආකාරය දැකීමේ හැකියාව අපට අරුමයක් නොවේ. එසේ වුව ද,මෙම සරල පහසුකම් පිටුපස ඇත්තේ අසාමාන්‍ය ලෙස සංකීර්ණ වූ යාන්ත්‍රණයන් වන අතර එම සංකීර්ණත්වය විද්‍යමාන වන්නේ අසාර්ථක වූ අවස්ථාවක දී පමණකි. මේවාට ආයෝජන යෙදවීමේ සහ සැලසුම් කිරීමේ බලපෑම ඒවා භාවිත නොකරන්නන් ඇතුළු සියලුම ජනතාවට සිදුවන අතර එමගින් ආර්ථිකයේ දිගුකාලීන ගමන්මග තීරණය වෙයි.
යටිතල පහසුකම් නියාමනය මගින් සිදුකරනු ලබන්නේ අහිතකර බලපෑම් අවම කරමින් නූතන ජීවිතයට අත්‍යවශ්‍ය පහසුකම් කාර්යක්ෂම ලෙස ලබාදීමේ කොන්දේසි නිර්මාණය කිරීමයි. මෙය ලේසිපහසු කටයුත්තක් නොවේ. අනාගත ඉල්ලුම, සම්පත් ලබාගැනීමේ හැකියාව සහ ඒවායේ සාපේක්ෂ වියදම සහ දුර අනාගතයට ඇතිකරන පාරසරික බලපෑම් ආදිය ස්ථිර වශයෙන් තක්සේරු කිරීම අපහසු ය. එසේ වුව ද, අඩු වියදම් විදුලි නිෂ්පාදනය ආරම්භ කිරීම කල් දැමීමෙන් අප ඉගෙනගත් පරිදි තීරණ ගැනීම කල් දැමීම ද ප්‍රඥාගෝචර නොවේ.
අප නිර්දේශ කරන්නේ ද්විවිධ ක්‍රියාමාර්ගයකි. එනම්, පක්ෂග්‍රාහීවීම් අවම කර ගනිමින් ලබාගත හැකි හොඳම දත්ත විග්‍රහ කරගැනීම සහ පුළුල් ලෙස මහජන අදහස් ලබාගැනීමයි. පළමුවැන්න ආයෝජන කරන සමාගම් මෙන් ම විශාල මිල දී ගැනීම් කරන පාරිභෝගිකයෝ පවා කරති. දියුණු වෙමින් පවතින බොහෝ රටවල පවා නිත්‍ය රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තියක් බවට දැන් හෙමින් පත්වෙමින් තිබුණ ද ආණ්ඩු තුළ දෙවැන්න දක්නට ලැබෙන්නේ අඩුවෙනි.
වරදක ප්‍රතිවිපාක විශාල වන විට එමගින් ඇතිකරන සංවේදනය වන්නේ, පර්යාලෝක ගණනාවක් මේසය මතට ගැනීමටත්, සියලු ම සාක්ෂි පරීක්ෂා කිරීමටත්, හැකිවන පරිදි ප්‍රශ්නයට මනස් ගණනාවක දායකත්වය ලබාගැනීම යි. බහුවිධ පාර්ශ්වයන් නියෝජනය වීමත්, සියලු පාර්ශ්වකරුවන් තමන්ගේ කෝණයෙන් පමණක් ප්‍රශ්න දැකීමත් නිසා, උපදේශනයේ දී පරිස්සම සහ කාලය ගැනීම අවශ්‍ය වෙයි. ක්‍රියාවලි උල්ලංඝනය කළහොත් (සහ ඇතැම් විට ඒවා ක්‍රියාත්මක කළ විට පවා) අධිකරණ හෝ දේශපාලන බලධාරීන් වෙත අභියාචනා කිරීම සිදුවිය හැකි අතර එමගින් තවත් ප්‍රමාදයන් සිදුවෙයි. එබැවින්, සාම්ප්‍රදායික පරිපාලන සංස්කෘතියේ එල්බ ගත් බොහෝ දෙනා තීරණ ගැනීමේ දී, උපදේශනයට සහ එහි පූර්ව අවශ්‍යතාව වන විනිවිදභාවයට කැමති නොවෙති.
එසේ ම ඔවුහු එම ක්‍රමවේදයන්ගෙන් ලද හැකි ප්‍රතිලාභ නොතකා හරිති. ආර්ථිකයේ හා සමාජයේ බොහෝ ක්ෂේත්‍ර පිළිබඳව ගැඹුරු සහ යාවත්කාලීන දැනුමක් පෞද්ගලික අංශයේ ක්‍රියාකාරීන් සතුව තිබේ. හොඳින් ක්‍රියාත්මක කරන උපදේශනයක් මගින් ප්‍රතිපත්තිවලට බලපෑම් කිරීමට හෝ අඩු තරමින් අහිතකර සිදුවීම් අවම කරගැනීමට පාර්ශ්වකරුවන්ට විධිමත් මාවතක් හිමිවෙයි. දිරිමත් සංවිධාන සහ පුද්ගලයන් විසින් සංවිධානය කරන සහ ඉදිරිපත් කරන ඉහළ තත්ත්වයේ තොරතුරු ලබාගැනීමට අවස්ථාවක් රාජ්‍ය නිලධාරීන්ට එමගින් හිමිවෙයි. විවාදාත්මක ප්‍රතිපත්තිවලට අවනත වූ හැඟීමක් එමගින් ඇතිවෙයි. සද්භාවයෙන් ක්‍රියාත්මක කළ උපදේශනයක්, පරිපාලන හෝ නියාමන තීරණයක අභියාචනා ජය ගැනීමටද ආධාර වෙයි.
අපගේ ආණ්ඩුකරණ සංස්කෘතිය තුළ, පුළුල් උපදේශනයකට ඉඩ ලැබෙන පරිදි ධවල පත්‍රිකා නිකුත්කිරීම වැනි බි්‍රතාන්‍යයන්ගෙන් උරුම වූ සම්ප්‍රදායයන් පවා අභාවයට ගොස් ඇත. දත්ත සහ සාක්ෂි පිළිබඳ උනන්දුව මෙන් ම විග්‍රහයක යෙදීමේ හැකියාව ද රාජ්‍ය සේවය තුළ අඩු වී තිබේ.
දක්ෂ නිලධාරීන්ගේ උපදෙස් නොමැතිව, උපදේශනයන්ගේ ප්‍රතිලාභ නොමැතිව සහ පරිපාලනයේ මූලික මූලධර්ම අනුගමනය නොකර, බොහෝ අවස්ථාවල ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේ සමස්තය සහ අඩංගුව වන්නේ ජනාධිපතිගේ හෝ ඇමතිවරයාගේ හිතලු අදහසුයි. හිටපු ජනාධිපති සිරිසේන මහතාගේ පසුව නිෂේධ කළ ග්ලයිපොසේට් තහනම වැනි බොහෝ හානිකර තීන්දු මේ නිසා සිදු වී තිබේ. උපදේශන සූදානම් කිරීමට සහ තොරතුරු දත් පාර්ශ්වකරුවන්ට සහ විශේෂඥයන්ට සවන්දීම වැනි කටයුතු සඳහා විශාල ලෙස කාලය වැය නොකර ක්ෂණිකව තීරණය ගනු ලැබී ය. එසේ වුව ද, අවසානයේ දී අපනයන අහිමි වීම සහ වෙනත් අහිතකර බලපෑම් ලෙස සිදු වූ අලාභය අතිවිශාල ය.
20 වැනි සංශෝධනය සමග
මෙයට ඇති සම්බන්ධය කුමක්ද?
20 වැනි සංශෝධනයේ සමස්ත තෙරපුම වන්නේ විධිමත් සහ අවිධිමත් උපදේශකයන් විශාල පිරිසක් වට කොටගෙන සිටින තනි පුද්ගලයකු වන ජනාධිපති වෙත බලය ඒකරාශි කිරීම සහ අමාරු ප්‍රශ්න ඉදිරිපත් කිරීමට ඉඩ ඇති හෝ වෙනත් පැතිකඩ ඉදිරිපත් කළ හැකි වෙනත් උදවිය බල රහිත කිරීමයි. එය ඉහතින් විස්තර කළ ඉක්මන් සහ තීරණාත්මක ක්‍රියාත්මක වීමේ නාමයෙන් උපදේශනයෙන් සහ විනිවිදභාවයෙන් වැළකීමේ චින්තනය හා ගැළපෙයි.
මෙහි ප්‍රශ්නයට ලක්වන ජනාධිපතිවරයා දැන් බොහෝ දෙනාගේ සමච්චලයට ලක් ව සිටින මෛත්‍රීපාල සිරිසේන මහතා නම් මෙබඳු බලය ඒකරාශි කිරීමක් ඥානාන්විත නොවන බවට බොහෝ දෙනා එකඟවනු ඇත. එසේ වුව ද, වත්මන් ජනාධිපතිවරයා තාක්ෂණවාදියකු බවත්, ඔහු වියත් මග සංවිධානයේ උදවිය වැනි බොහෝ වෘත්තීයවේදීන්ගේ විශේෂඥ දැනුමේ සහ සහයෝගයේ වටිනාකම අගය කරන්නකු බවත් සැලකිය යුතු පිරිසක් කියනු ඇත. ඔවුන් කියනු ඇත්තේ ජනාධිපති තෝරා පත්කර ගනු ලැබුවේ පාර්ලිමේන්තුවේ අධීක්ෂණයෙන් සහ අධිකරණයේ අභියෝගයට ලක්වීම සමග ගනුදෙනු කිරීමකින් තොරව තීරණාත්මක ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම සඳහා බවයි.
මෙම තර්කය තුළ ම එහි ප්‍රතිතර්කය අඩංගු වෙයි. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් සකස් කරන්නේ අද දවසට සහ එක පුද්ගලයකු සඳහා නොවේ. එය තාක්ෂණවාදීන්ට මෙන් ම මෝඩයන් වන ජනාධිපතිවරුන්ට ද අදාළ ලියවිල්ලක් විය යුතු ය.
කෙසේ වෙතත්, ආහාර ආනයනය තහනම් කිරීමේ උදාහරණය යොදාගනිමින් වත්මන් ජනාධිපතිවරයාගේ තීරණ සහ ඔහු ඒ සඳහා පදනම් වන තොරතුරුවල ගුණාත්මක බව දැන් අපි විමසා බලමු. ජනාධිපතිවරයාගේ තර්කය මෙසේ ය: “ජනගහනයෙන් සියයට 40ක් පමණ වන ග්‍රාමීය ගොවීන්ට ස්ථාවර සහ ශක්තිමත් ආදායමක් ඉපැයීම සඳහා, ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන සඳහා ඉහළ මිලක් සහ ඒවාට ස්ථාවර වෙළෙඳපොළක් හිමි වන බවට විශ්වාසයක් ගොඩනැගීම අප විසින් කළ යුතු වෙයි.” “ග්‍රාමීය” ගොවීන් ජනගහනයෙන් සියයට 40ක් බවට කළ ප්‍රකාශය කරුණු වශයෙන් සාවද්‍යය. වැරදි දත්ත මත පදනම් වන ප්‍රතිපත්ති ද වැරදි ය. නමුත් මෙය විවාද කළ හැකි ය. (එයට සුදුසු ස්ථානය මෙය නොවේ).
2020 පළමු කාර්තුවේ දී කෘෂිකර්ම ක්ෂේත්‍රයේ යෙදී සිටි ශ්‍රම බලකායේ ප්‍රතිශතය සියයට 26.5ක් වූ අතර මෙම සංඛ්‍යාව 2019 දෙවන කාර්තුවේ දී සියයට 24.3ක් වන අඩු අගය සහ 2019 සිව් වන කාර්තුවේ දී සියයට 27.1ක් යන ඉහළ අගය අතර සංඛ්‍යාවක පැවතිණි. වසර ගණනාවකින් එය සියයට 30 ඉක්මවා ගොස් නැත. මෙම සංඛ්‍යාවට ග්‍රාමීය ගොවි ජනයා පමණක් නොව සමස්තයක් ලෙස කෘෂිකර්මයේ (අපනයන අරමුණු කරගත් වතුකරයේ පිහිටි ව්‍යාපාරද ඇතුළුව), වන වගාවේ සහ ධීවර කර්මාන්තයේ නියුතු සියල්ලෝ ඇතුළත් වෙති. සියලු ම සේව්‍යයන්, තමන්ගේ ම සේවාවක ශ්‍රමිකයන්, සහ පවුලෙන් දායක වන ශ්‍රමිකයන් ආදි සියලු දෙනා මෙම ආරක්ෂණවාදී ප්‍රතිපත්තිවලින් ප්‍රතිලාභ ලැබිය හැක්කන් වශයෙන් සැලකුව ද එකතුව තවමත් ශ්‍රම බලකායෙන් සියයට 18.3ක් පමණක් වන අතර එය ජනාධිපතිතුමා කී සංඛ්‍යාවෙන් අඩකටත් අඩු ය. තේ සහ රබර් කුඩා හිමිකරුවන් රාශියක් සිටින නිසාත්, ධීවර ක්ෂේත්‍රයේ තමන්ගේ ම සේවාවක ශ්‍රමිකයන් විශාල සංඛ්‍යාවක් සිටින නිසාත්, සත්‍ය ප්‍රතිශතය සැලකිය යුතු තරමින් ඊටත් අඩු විය යුතු ය. ශ්‍රම බලකායෙන් සියයට 18.3 වුවද මුළු ජනගහනය පාදක කර ගණනය කළොත් තවත් කුඩා සංඛ්‍යාවක් වනු ඇත.
මෙමගින් පෙන්නුම් කරන්නේ අතිවිශාල ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලයක, ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවක සහ වියත් මගේ සහය ලබන ජනාධිපතිතුමාගේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේ දුර්වලතාවයි. ශ්‍රී ලංකාවේ පාරිභෝගිකයන්ට අඩු මිල ආහාර අහිමි කිරීමට වෙනත් තර්ක තිබිය හැකි වුව ද, එය සිදුවන්නේ ආරක්ෂණවාදී ප්‍රතිපත්ති මගින් ජනගහනයෙන් සියයට 40කට ප්‍රතිලාභ හිමිවන නිසා නම් නොවේ.
විසඳුම වන්නේ ප්‍රතිගාමී 20 වන සංශෝධනයේ පරිදි එක් පුද්ගලයකු සහ ඔහුගේ තේරී පත්නොවූ සහ වගවීමක් නොමැති නිලධාරීන් සහ උපදේශකයන් අත තවත් බලය ඒකරාශි කිරීම නොව, ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේ දී හා ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී වඩා විනිවිදභාවයෙන්, පාර්ලිමේන්තු කමිටුවල වැඩි අධීක්ෂණයකින් සහ පෞද්ගලික අංශයේ සහ මහජනයාගේ වැඩි සහභාගිත්වයකින් කටයුතු කිරීමයි.■
