දැනට ගැසට් මගින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති විසිවන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයේ වඩාත්ම විරෝධයට ලක්වී ඇති සංශෝධනය වන්නේ ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරණ හා මහා මැතිවරණවලට ඉදිරිපත්වීමේ අවස්ථාව ලබාදීමේ සංශෝධනයය. ඊට පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන ආණ්ඩු පක්ෂයේ විමල් වීරවංශ, වාසුදේව නානයක්කාර හා ගෙවිඳු කූමාරතුංග දැනටමත් සෘජුව මෙන්ම වක්‍රවද විරෝධය පළකර ඇත. ඊට අමතරව ආණ්ඩුවේ සභාග පක්ෂයක් වන ශ්‍රීලනිපයද වෛද්‍ය වසන්ත බණ්ඩාර වැන්නන්ද විරෝධය පළකර තිබේ.
ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරණ හා පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් විය නොහැකි බවට ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට සංශෝධන ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ 19 වැනි ආණඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය මගින්ය.
පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරයකු වීමට නුසුදුසුකම් ලෙස එය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 91 ඈ යටතේ දැක්වෙන්නේ මෙසේය. ‘වෙනත් රටකද පුරවැසියකු වන ශ්‍රී ලංකාවේ පුරවැසියකු’. මේ නුසුදුසුකම ජනාධිපතිවරයා ලෙස තෝරා පත්කර ගැනීමට නුසුදුසුකම් යටතටද අදාළ කර ඇති අතර එය ආණඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 92 ආ යටතේ දක්වා ඇත.
සාමාන්‍යයෙන් අප ද්විත්ව පුරවැසියන් ලෙස හඳුන්වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ පුරවැසියකු ලෙස සිට එම පුරවැසිභාවය අත්හැර බොහෝ විට ඇමරිකාව, කැනඩාව, ඕස්ටේ්‍රලියාව හෝ යුරෝපා රටක පුරවැසිභාවය ලබාගෙන දීර්ඝ කාලයක් වාසය කිරීම හෝ වෙනත් හේතුවකට නැවත ශ්‍රී ලංකාවේ පුරවැසිභාවය ලබාගත්තවුන්ය. කවුරුත් දන්නා පරිදි වත්මන් ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂද එවැන්නෙකි. එහෙත් පසුගිය මහින්ද රාජපක්ෂ පාලන යුගයේදී ඒ ආකාරයට වෙනත් රටක පුරවැසිභාවය ලබාගත් විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ජාතිකයන්ට එරෙහිව මෙම ද්විත්ව පුරවැසි නීතිය වෙනස් විය. ජාතික ආරක්ෂාවේ නාමයෙන් ඔවුන්ට ශ්‍රී ලංකාවේ ද්විත්ව පුරවැසිභාවය පිරිනමනු නොලැබීය.
ද්විත්ව පුරවැසිභාවය තුළ එම පුරවැසියන් තවත් රටකට බැඳී ඇති බවට කිසිදු විවාදයක් නැත. වෛද්‍ය වසන්ත බණ්ඩාර මෙම ද්විත්ව පුරවැසිභාවය අහෝසි කිරීම පිළිබඳ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවේදී පැහැදිලි කළ පරිදි ඇමරිකාවේ පුරවැසිභාවය ලබාගන්නකු එම රට වෙනුවෙන් අවි දැරීමට පවා බැඳීසිටී.
ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ජනාධිපතිවරණයට හා මහා මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමට ඉඩ දීමෙන් තවත් දෙයක්ද සිදුවිය හැකිය. ඒ ශ්‍රී ලංකාවේ පුරවැසියන් නොවන යම්කිසි හේතුවක් නිසා ශ්‍රී ලංකාවේ දෙවන පුරවැසිභාවය ලබාගත් විදේශිකයන්ටද මේ රටේ ජනාධිපතිවරණ හා මහා මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් වීමේ හැකියාව ලැබීමය. 19 වැනි සංශෝධනයෙන් හඳුන්වා දුන් ද්විත්ව පුරවැසි සීමාව ඉවත් කිරීම හොඳ යැයි මරහඬ දෙන ජාතිමාමකයන්, දේශහිතේෂීන් මේ ගැන කියන්නේ කුමක්ද?
මේ ජාතිමාමකයන් හා දේශහිතේෂීන් නොදන්නා තවත් කාරණයක්ද තිබේ. ඒ ජනාධිපතිවරණ හා මහා මැතිවරණ සඳහා ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ඉදිරිපත් වීමට ඉඩදෙන අපි පළාත් පාලන ඡන්දයේදී ද්විත්ව පුරවැසියන්ට සීමා පනවා ඇති බවය.
එම සීමා පැනවීම ඇත්තේ පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම් ආඥා පනතේය. ඊට අනුව මහා නගර සභා, නගර සභා හා ප්‍රාදේශීය සභා යන පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම්වලට ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ඉදිරිපත් විය නොහැකිය. එම ආඥා පනතේ 9(1)ආ හි දැක්වෙන්නේ මෙලෙසය. ‘ලංකාවේ පුරවැසියකු නොවුවහොත් හෝ ඔහුගේ යම් ක්‍රියාවක් හේතුකොටගෙන පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයකු නොවූ යම් විදේශ බලධරයකුට හෝ රාජ්‍යයකට ඇති පක්ෂපාතභාවයක්, අවනතභාවයක් හෝ බැඳීමක් පිළිබඳ යම් පිළිගැනීමකට යටත්ව සිටියහොත්’ ඡන්ද අපේක්ෂකයන්ගේ එම නුසුදුසුකම උපදින බවයි.
පළාත් පාලන ආයතන ජන්ද විමසීම් ආඥා පනතට පුරවැසිභාවය පිළිබඳ මෙම සංශෝධන ඇතුළත් කර ඇත්තේ 1953 වර්ෂයේදීය. පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ රටක බැඳීම් අවුලක් නැතැයි ඒ අවස්ථාවේ සලකා නැත්තේ, ඒ වන විටත් ශ්‍රී ලංකාව පූර්ණ වශයෙන් නිදහස ලබා නොසිටි රටක් නිසාය. මේ වනවිට ඇත්තටම බොහෝ රටවල් බි්‍රතාන්‍යයෙන් පූර්ණ වශයෙන්ම නිදහස ලබා ඇත. අද පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල සමුළුව හා පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල ක්‍රීඩා උළෙල යනු තවමත් බි්‍රතාන්‍යයේ යටත්විජිතවල සමුළුවක් හෝ ක්‍රීඩා උළෙලක් නොවේ. එම රටවල සමාජ ආර්ථික කාරණාවලට අදාළ සමුළුවක් හා සංකේතාත්මක ක්‍රීඩා උළෙලක් පමණය.
මේ වන විට පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය ලෙස කටයුතු කරන්නේ රටවල් 54ක් පමණය. ඉනුත් බි්‍රතාන්‍ය නීතියට යටත්ව පවතින්නේ දහයකට වඩා මඳක් වැඩි අප්‍රිකානු හා කැරීබියන් කුඩා රටවල් කිහිපයක් පමණය.
පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට අයත් හෙවත් එහි සමුළුවට හා ක්‍රීඩා උළෙලට සාභාගිවන රටවල් ගත්තත් ශ්‍රී ලාංකිකයන් පුරවැසිභාවය සොයා යන රටවල් ඇත්තේ කිහිපයක් පමණය. ඒ එංගලන්තයත්, කැනඩාවත්, ඕස්ටේ්‍රලියාව හා නවසීලන්තයත් පමණය.
ඒ අනුව අද පැහැදිලි තත්වය වන්නේ ශ්‍රී ලංකාව බි්‍රතාන්‍යයේ තවදුරටත් යටත්විජිතයක් නොවන තත්වයක් තුළ පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම් ආඥා පනතට අනුව ද්විත්ව පුරවැසියන්ට මහ නගර සභා, නගර සභා හා ප්‍රාදේශීය සභා මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් විය නොහැකි බවයි.
ජනාධිපතිවරණයට හා මහා මැතිවරණයට ද්විත්ව පුරවැසියන්ට ඉදිරිපත් වීමට ඉඩ ලබාදෙන්නේ නම් එම අවස්ථාව පළාත් පාලන ආයතනවලට තරඟ කරන අපේක්ෂකයන්ට අහිමි කිරීම සාධාරණ වන්නේ නැත.
19 වැනි සංශෝධනයෙන් ගෙනා මෙම බාධකය ඉවත් කිරීම වෙනුවට කළ යුතුව තිබුණේ පළාත් සභා ඡන්දය සඳහාද එම බාධකය ගෙනඒමත්, පළාත් පාලන ආයතන ඡන්ද විමසීම් පනතේ ඇති ඊට අදාළ වගන්තිය නිරවුල් කිරීමත්ය.
තවදුරටත් ඉදිරියට යන්නේ නම් රටේ කිසිදු ප්‍රධාන තනතුරක් ද්විත්ව පුරවැසියෙකුට ලබාගත නොහැකි ලෙස අවශ්‍ය සංශෝධන ඉදිරිපත් කිරීමත්ය. එහෙත් දැන් සිදුවී ඇත්තේ එහි අනෙක් පැත්තය. ඒ අනුව දැන් උදාවී ඇත්තේ ජනාධිපතිවරයාත්, මේ ආණ්ඩුවත් බලයට පත් කිරීමට උරදුන් 69 ලක්ෂයක ජනතාව අතර සිටින දේශහිතේෂීන්ගේ හා දේශමාමකයන්ගේ වාරයය.■
