‘පාස්කු ප්රහාරය ජාතික මට්ටමේ දී සිංහල-මුස්ලිම් සබඳතාවල ඇති වූ විලෝපනයක් විය. මෙය අධ්යයන ප්රදේශය තුළ මුස්ලිම් අයට එරෙහිව කළ ප්රථම ප්රහාරය විය. පාස්කු ප්රහාරය සිංහල බෞද්ධ ඉලක්කවලට එල්ල කළ ප්රහාරයක් නොවූ නමුත් එය ජිහාඞ් වැනි අන්තවාදී ගෝලීය ඉස්ලාම් බලවේග වල තර්ජනවලට ශ්රී ලංකාව ලක්වෙමින් ඇතැයි යන බොදුබල සේනා සංවිධානය විසින් කර තිබූ අනතුරු ඇඟවීම බැලුබැල්මට තහවුරු කරන්නා වූ ප්රහාරයක් විය. ප්රදේශයේ මුස්ලිම් ඉලක්කවලට පහරදීම සඳහා පෙර සූදානමකින් සිටි බව පෙනීයන සිංහල තරුණ කණ්ඩායම් 2019 අප්රේල් 21 දින සිදුකළ පාස්කු ප්රහාරය ඒ සඳහා අවස්ථාවක් ලෙස උපයෝගී කරගත් බව පෙනීයයි. පාස්කු ප්රහාරයට ලක්වූවන් මෙන් ම ප්රහාරය සිදුකළ අය ප්රදේශයට පරිබාහිර අය වුවද ප්රදේශයේ මුස්ලිම් ඉලක්කවලට පහරදීම සිදුකළ අය (“මෝටර් බයිසිකල් ප්රහාරකයන්” ලෙස මොවුහු ජනමාධ්ය විසින් හඳුන්වා දෙන ලදහ) හිතාමතාම ප්රදේශයේ තෝරාගත් මුස්ලිම් ඉලක්ක පහරදීම් සඳහා යොදාගන්නා ලදි. ජනමාධ්ය සහ සමාජ මාධ්ය මගින් සමස්ත මුස්ලිම් සමාජය කෙරෙහි සිංහල වෛරය තීව්ර වන පරිදි කළ ප්රචාරණයන්ද මෙම ඊනියා ප්රතිප්රහාරයට දායක විය. එමෙන්ම අලුත්ගම අම්පාර සහ දිගන ප්රහාරයන්හි ද සිදුවූ අයුරෙන්ම මෙහිදී ද ප්රහාරය වැළැක්වීමට හෝ අවම කිරීමට ආරක්ෂක අංශ නැවතත් අසමත් විය.’
මේ උපුටනය පාස්කු ඉරු දින කිතුනු දේවස්ථාන කිහිපයකට හා සංචාරක හෝටල් කිහිපයකට එල්ල වූ ත්රස්ත ප්රහාරයෙන් පසුව මුස්ලිම් ජනයාට එරෙහිව සිදු වූ ප්රහාරය පිළිබඳ කළ අධ්යයන වාර්තාවකිනි. කාලිංග ටියුඩර් සිල්වා, මොහොමඞ් මහීස්, ඉසුරු හපුආරච්චි සහ මොහොමඞ් නුහුමාන් යන සිව්දෙනා එම අධ්යයනය කළහ.
එම පහරදීම් ගැන ආණ්ඩුවෙන් වාර්තා සකස් කරනු ඇතැයි කල්පනා කළ නොහැකිය. එම සිදුවීම් ගැන ජනාධිපති කොමිෂන් සභාවලදී සාකච්ඡා නොකරනු ඇත. එහෙත් එවැනි පහරදීම් ඉතිහාසයේ මැකී යා යුතු නොවේ.
ප්රහාරයට වගකිව යුතු වන්නේ අන්තවාදී මුස්ලිම් කණ්ඩායමක් බව නිසැකව ඔප්පු වී තිබියදී පශ්චාත් මුස්ලිම් විරෝධී පහරදීම් සිදුවීමෙහි පසුබිම වටහා ගැනීම වැදගත් වන්නේ තිරෙන් පිටුපස ක්රියාත්මක වූ අරමුණු වටහා ගැනීම සඳහාය. මෙම අධ්යයනයේ පසුබිම පැහැදිලි කරන ඊට දායක වූ කණ්ඩායම පෙන්වා දෙන්නේ 2012 වසර වනවිටම මෑත කාලීන මුස්ලිම් විරෝධී සාධක ගොඩ නැඟී තිබූ බවත් ඇතිවෙමින් පැවති තත්ත්වය වටහා ගෙන මර්දනය කිරීමට ආරක්ෂක අංශ අපොහොසත්ව සිටි බවත්ය. මේ තත්ත්වය 2009 වසරේ යුද්ධය නිමා වීමෙන් අනතුරුව බහුතරයේ ජනමනස තෘප්තිමත් කිරීම උදෙසා නව්ය සතුරෙකු නිර්මාණය කර ගැනීමක්දැයි කිසිවෙකුට සාධාරණ සැකයක් උපදවා ගැනීමට පුළුවන.
‘2019 පාස්කු ඉරුදින කොළඹ විදේශ සංචාරකයන් බහුලව ගැවසෙන හෝටල් කිහිපයකට සහ පාස්කු පූජාව පැවතුණ කිතුනු පල්ලි කිහිපයකට ඉස්ලාම් අන්තවාදී කණ්ඩායමකින් එල්ල වූ මරාගෙන මැරෙන ප්රහාරය රාජ්ය ආයතනවලට මෙන් ම සමාජ විශ්ලේෂකයන්ට ද නව අභියෝගයක් විය. ඉස්ලාම් භීතිකාව රජයන ලෝකයෙහි ත්රාසජනක අයුරින් ජීවිත 250කට වඩා බිලිගත් 500කට වැඩි පිරිසකට තුවාල සිදු වු පාස්කු ප්රහාරය කෙරෙහි ජනමාධ්යවල වැඩි අවධානයක් ලැබීම කිසිසේත් ම මවිතයට කරුණක් නොවේ. කෙසේ නමුත් අපගේ අදහස වන්නේ ගැටුම් මැඬලීම සහ සංහිඳියාව දෘෂ්ටිකෝණවලින් බලන විට පාස්කු ප්රහාරයට අනතුරුව සිදුකළ මුස්ලිම් ප්රහාරයෙන් තහවුරු වන්නේ ගැටුම් යාන්ත්රණය තවදුරටත් ඉදිරියට යමින් පවත්නා බවයි.’ යනුවෙන් පවසන මෙම අධ්යයන වාර්තාව පසුව ඇති වූ සිද්ධීන් පිළිබඳ ප්රමාණවත් අධ්යයන හෝ කතිකාවන් නිර්මාණය නොවීම යහපත් ප්රවණතාවක් නොවන බවද පෙන්වා දෙයි.
අසමගියට ජනමාධ්යයත් බලපාලා
පාස්කු ප්රහාරයෙන් අනතුරුව ඇති වූ තත්ත්වයට ආසන්න හේතුව ප්රහාරය බව මතුපිටින් පෙනෙන නමුත් දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ සිංහල සහ මුස්ලිම් ජන කොට්ඨාස දෙක අතර උද්ගත වෙමින් පැවති වාතාවරණය පිළිබඳව කරුණු දක්වන මෙම වාර්තාව සමස්ත සමාජයෙන් ගිලිහී ගිය අගනාකම් කිහිපයකට අදාළ ලක්ෂණ ගැන අවධානය යොමු කරයි.
ප්රහාරය කෙරෙහි වඩාත්ම බලපෑ ව්යුහාත්මක හේතුව ලෙස ඔවුන් පෙන්වා දෙන්නේද කාලයක් තිස්සේ සිංහල සහ මුස්ලිම් ජනසමාජ අතර සමඟිය පළුඳු වීමයි. සීමිත සම්පත් කෙරෙහි ඇති වූ තරගය, ව්යාපාරික වශයෙන් ඇති වූ තරගය මෙන්ම මුස්ලිමුන් සංස්කෘතික වශයෙන් ආක්රමණයක නිර වී සිටින බව සිංහල සමාජය තුළ මතවාදී වශයෙන් රෝපණය වීම වැනි සාධක දෙපිරිස අතර නොහොඳ නෝක්කාඩුකම් ඔඩු දිවීමට බලපා තිබේ. මෙම වාර්තාවේ පසුබිම් සාකච්ඡාවේදීම අවධාරණය කරන කරුණක් වන්නේ, සිංහල හා මුස්ලිම් ජන පිරිස් අතර අසමගිය වර්ධනය කිරීමට සමාජ මාධ්ය හා ජනමාධ්ය තීව්ර දායකත්වයක් සපයා ඇති බවයි. ‘ජනමාධ්ය සහ සමාජ මාධ්යවල බලපෑම් සහ ක්රියාකාරීත්වය නිසා දෙපාර්ශ්වය අතර ඇත්ත වශයෙන් ම පවත්නා ගැටලු වඩාත් තීව්ර වී ඇති අතර පදනම් විරහිත නව සැකසංකා අලුතින් ජනිත වී ඇති ගැටුම් උත්පාදක ප්රලාපයන් ය. මෙම බලපෑම් නිසා ප්රදේශය තුළ ගොඩනැගී තිබූ සිංහල මුස්ලිම් සමගිය ක්රමයෙන් පළුදු වී ඇති නමුත් මෙම තත්වය වෙනස් කිරීම සඳහා රජය හෝ අන් කිසිදු පාර්ශ්වයක් ප්රමාණවත් ලෙස මැදිහත් වී නැත. මෙය දෙපාර්ශ්වයේ අන්තවාදී පිරිස්වල ක්රියාකාරිත්වයට අත්වැලක් බවට පත් වී ඇතැ’යි අධ්යයන වාර්තාව ඒ පිළිබඳව සඳහන් කරයි. අධ්යයනයට අදාළව දත්ත රැස් කළ, පාස්කු ප්රහාරයෙන් පසු පීඩාවට ගොදුරු වූ කලාපයේ ජනයා දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ වාර්ගික අසමගියකින් තොරව ජීවත් වූ නමුත් දශක තුනක පමණ මෑත ඉතිහාසයේ ඒ සබඳතා අයහපත් වීමට පටන් ගත්තේ ප්රදේශයට පිටස්තර සිංහල හා මුස්ලිම් අන්තවාදීන් නිසා බව කරුණු සහිතව හෙළිදරව් වී තිබේ.
ඉස්සර සමගිය ගැන සාක්ෂි එමටයි
මේ පළාත්වල මුස්ලිම් සියලු දෙනා සිංහල බස මනාව හසුරුවනු ලබන අතර ඔවුන්ගේ දරුවන්ගෙන් සියයට විසිපහක් පමණ සිංහල පාසල්වල උගනිති. ඇතැම් මුස්ලිම් වැසියෙකුට ඇත්තේ ආරච්චි මුදියන්සේලාගේ මොහොමදු සිද්දික් වැනි මිශ්ර නම් ය. අන්තර්වාර්ගික විවාහ පිළිබඳවත් සාධක ස්වල්පයක් හමුවන අතර ඒවායෙන් බහුතරයකදී සිංහල පාර්ශ්වය ආගම වෙනස් කිරීමට පෙළඹී ඇති නමුත් ආගම්හරණය නොකළ අවස්ථාද වාර්තා වේ. පාසල් හෝ ක්රීඩා සමාජ සබඳතා වාර්ගික සමගියට දෙපිරිසට උපකාර වී ඇති අතර ආගමික කටයුතුවලදීද වාර්ගික සහයෝගිතාව තිබී ඇත්තේ විශේෂයෙන් වෙසක් පොසොන් වැනි බෞද්ධ ආගමික කටයුතුවලදී දන්සැල් පැවැත්වීම ආදිය සඳහා මුස්ලිම් ව්යපාරිකයන්ද දායක ව ඇත. කැපී පෙනෙන තවත් ලක්ෂණයක් වන්නේ දෙපිරිස අතර පැවති ආර්ථික හවුල්කාරීත්වයයි. අබලි ද්රව්ය රැස් කර ජීවිකාව ගෙනයන මුස්ලිම් වෙළෙඳ වැඩිදෙනා සිංහල ගම් ආශ්රිතව සැරි සැරූහ. එසේම සිංහල ගම්වලට විත් කුළුබඩු, පළතුරු, කුකුළන් හා ගවයන් මිලදී ගත්තේද මුස්ලිම් වෙළෙන්දන්ය. ප්රදේශයේ ශ්රම විභජන රටාවෙහි එක් විශේෂ ලක්ෂණයක් වන්නේ ඇතැම් වෘත්තීය නිපුණතා බොහෝ දුරට සිංහල අයට සීමාවීමය. උදාහරණ ලෙස වඩුවැඩ මේසන් වැඩ මෝටර් රථ අලුත්වැඩියාව, කොණ්ඩා කැපීම යනාදිය සඳහා පුහුණුව ලත් අය මුස්ලිම් ජනවර්ගය තුළ නොමැත. එබැවින් එම සේවා සඳහා තාක්ෂණික ඥානය සහිත සිංහල සේවාදායකයන් මත රඳාපැවතීමට ප්රදේශයේ මුස්ලිම් සේවා අපේක්ෂකයන්ට අනිවාර්යයෙන් සිදු විය. බොහෝ මුස්ලිම් ව්යාපාරවල සිංහල සේවකයන්ට රැකියා අවස්ථා හිමි වූ අතර මුස්ලිම් වෙළඳසැල්වලින් මාසික ගෙවීමේ පදනම මත ණයට බඩු ගැනීමට සිංහල පාරිභෝගිකයාට අවස්ථාව හිමි විය.
අලුත් මිනිස්සු සහ පරණ මිනිස්සු
‘කෙසේවෙතත් පසුව එකිනෙකා ගැන සැක පහල කළ දැඩි මතධාරීන් පිරිසක් දෙපාර්ශ්වය තුළම බිහිවිය. 1980 පමණ සිට සෞදි අරාබිය, කටාරය වැනි රටවල රැකියාවලට ගිය ප්රදේශයේ මුස්ලිම් තරුණයන් දැඩි මතධාරීන් ලෙස ආපසු පැමිණි අතර ඔවුහු දිනකට පස්වරක් යාඥා කිරීම සහ මුස්ලිම් කාන්තාවන්ගේ ඇඳුම යනාදිය ගැන දැඩි ස්ථාවරයක් ඉදිරිපත් කළහ. ඉස්ලාම් පුනර්ජීවනයේ පැතිකඩ ලෙස නව පල්ලි ඉදිකිරීම, වන්දනා ගමන් සංවිධානය කිරීම, මද්රසා පාසල් ආරම්භ කිරීම සහ දුප්පතුන්ට පිහිටවීමේ වැඩසටහන් ආරම්භ විය. මෙයට සමාන්තරව මැදපෙරදිගින් උපයාගත් මුදල් යොදවා ඇතැම් මුස්ලිම් තරුණයෝ වෙළඳ ව්යාපාර සහ වාණිජ පදනමකින් කුකුළන් ඇති කිරීම ආරම්භ කළහ. මේ සමගම දැඩි මතධාරී තවුහිද් ඉස්ලාම් භක්තික න්යෂ්ටි කිහිපයක් ද ප්රදේශයේ ආරම්භ විය.
මෙයට සමාන්තරව සිංහල දැඩි මතධාරී පිරිසක් ද ප්රදේශයේ ක්රමයෙන් තහවුරු වූහ. ප්රදේශයෙන් පරිබාහිරව ඇරඹුණු වීරවිදහන හා සිංහලේ වැනි සංවිධාන සහ මෑතක දී ආරම්භ වූ බොදුබලසේනා සහ මහසෝන් බලකාය වැනි අන්තවාදී සංවිධානවල බලපෑමට ෆේස්බුක් වැනි සමාජමාධ්ය හරහා ප්රදේශයේ ඇතැම් සිංහල තරුණයෝ ලක්වූහ. මෙම සිංහල අන්තවාදී සංවිධාන දැඩි සැකයෙන් යුක්තව මුස්ලිම් සමාජයේ සිදුවෙමින් පැවති වෙනස්වීම් ගැන සැලකිලිමත් වූහ. මෙම සංවිධාන සමාජ මාධ්ය හරහා ඉදිරිපත් කළ මතවාදය වූයේ සමස්ත මුස්ලිම් සමාජය ඉස්ලාම් අන්තවාදයට ගොදුරු වී ඇතැයි යන දුර්මතයයි. මෙම මතයට අනුව නිකාබය (සිංහල සමාජ මාධ්යවලට අනුව බුර්කාව), මුස්ලිම් අයගේ වෙළඳ ආධිපත්යය සහ අලුතින් බිහිවූ මුස්ලිම් දේශපාලන පක්ෂ සියල්ල සංස්කෘතික, ආර්ථීක සහ දේශපාලන යන අංශ තුනෙන්ම ඉස්ලාම් ආධිපත්ය තහවුරු කිරීම සඳහා ඇති අදිසි හස්තයන් වේ.’
පිටස්තර බලපෑම නිසා පසුකාලීනව දෙපිරිස අතර විශ්වාසය පළුඳු වෙමින් තිබියදී පවා බහුතරයක් මුස්ලිම් ජනයා සාම්ප්රදායික සමාජ අගනාකම් රැක ගනිමින් සිංහල ජනයා හා සාමග්රියෙන් කල් ගත කළ අතර ඔවුන් පරණ මිනිස්සු ලෙසද, අන්තවාදය හා මුහුවෙමින් සිටි පිරිස අලුත් මිනිස්සු ලෙසද නාමකරණය කිරීමට ජනයා පෙළඹුනහ.
දත්ත හෙළිකරන කතාව
‘දත්තවලින් හෙළිවන්නේ ප්රහාරකයන්ගේ අරමුණ වූයේ පුද්ගලයන්ට පහර දීමට වඩා ව්යාපාර, නිවාස, වාහන සහ මුස්ලිම් පල්ලිවලට හානි කිරීම බවය. ජනගහනය කේන්ද්රිත වාර්ගික ප්රහාර මුස්ලිම් ජනගහනය බහුල ප්රදේශවලට වඩා සීමිත ප්රදේශ කෙරෙහි යොමු විය. උදාහරණයක් ලෙස කුලියාපිටිය ප්රහාරයේ දී මුස්ලිම් කේන්ද්රයක් වූ කුලියාපිටිය නැගෙනහිර මග හැර සීමිත මුස්ලිම් ජනගහනයක් සහිත කුලියාපිටිය බටහිර කෙරෙහි ප්රහාරය යොමුවිය. මෙය මුස්ලිම් ප්රතිප්රහාරයක් ඇතිවීම වැළැක්වීම සඳහා අනුගමනය කළ උපායමාර්ගික පියවරක් ලෙස සැලකිය හැකිය. ප්රහාරකයන්ගේ පොදු ඉලක්කයක් වූයේ එය මුස්ලිම් අයගේ ආර්ථික ශක්තියට සහ දේපළ හිමිකමට හානිකිරීම වූ බව කිව හැකිය. අධ්යයන ප්රදේශයට යාබදව පිහිටි නාත්තන්ඩියේ දී ප්රහාරය නිසා එක් මුස්ලිම් ජීවිත හානියක් සිදුවිය. මේ ගැන වුවද කිසිදු සැකකරුවකු හඳුනාගැනීමට පොලීසිය අසමත් වී ඇත. ප්රහාරයට ලක්වූ මුස්ලිම් අය ගැන කළ ප්රත්යෙක අධ්යයනවලින් හෙළිවූයේ මෙම ප්රහාරය නිසා ඔවුන්ට ඇතිවූ තදබල කම්පනය සහ ඔවුන්ගේ ජීවනෝපායන්ට ඇතිවූ බරපතළ හානියයි. ඊට අමතරව පොලීසියෙන් ඔවුන්ට කිසිදු රැකවරණයක් නොලැබීම සහ ඔවුන්ට සිදුවූ හානි ගැන රජයෙන් සාධාරණ තක්සේරුවක් නොකිරීම හෝ ප්රමාණවත් වන්දියක් නොගෙවීම නිසා ඔවුන්ගේ ජීවනෝපායන් ප්රතිෂ්ඨාපනය කරගැනීමට නොහැකිවීම ගැන පවත්නා පශ්චාත්තාපය ද මෙහි දී ඉස්මතු විය. ප්රහාරයට අනතුරුව සිදුකළ කඩ වර්ජනය ගහෙන් වැටුණු අයට ගොනා ඇනීමක් බඳුවිය. ප්රහාරයේ දී හෝ ප්රහාරයෙන් පසු කිසිදු සිංහල අසල්වැසියෙකු හෝ ගනුදෙනුකරුවෙකු තමන්ට පිහිටවීමට හෝ අඩුතරමින් සුවදුක් විමසීමට ඉදිරිපත් නොවීමද ප්රහාරයට ලක්වූ මුස්ලිම් අයගේ සන්තාපයට හේතුවිය.’ යනුවෙන් දක්වන මෙම වාර්තාව අන්තවාදීන් ආර්ථික ඉලක්ක තෝරා ගැනීම අවධාරණය කරයි.
ආරක්ෂක අංශවල අඩුව
එසේම පාස්කු ප්රහාරයෙන් පසු ඇති වූ කලබලකාරී තත්ත්වය කළමනාකරණයට ආරක්ෂක අංශ මැදිහත් වීම ගැන වාර්තාව මෙසේ කරුණු දක්වයි.
‘සිංහල නොවන ජනවර්ග ගැන ක්රියාකිරීමේදී ආරක්ෂක හමුදාවල පවතින විශේෂ ගැටළු ද මෙහිදී ඉස්මතු විය. සිංහල නොවන ජනවර්ග නියෝජනය අඩුකම දෙමළ බස නොදැනීම ඔවුන්ගේ සංස්කෘතීන් ගැන නොදැනුවත්කම විශේෂයෙන්ම මුස්ලිම් පල්ලි පරික්ෂා කිරීම සහ මුස්ලිම් කාන්තාවන්ගේ ඇඳුම ගැන ක්රියාකළ ආකාරයෙන් ඉස්මතු විය. අපට විශ්වාසයෙන් කරුණු හෙළිකළ මුස්ලිම් ප්රතිචාරකයන් සඳහන් කළ පරිදි ඔවුන් තුළ පොලීසිය කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය අවම මට්ටමක තිබුණි. ආරක්ෂක හමුදා ගැන ඔවුන් සඳහන් කළ එක් කරුණක් නම් මුළු ප්රදේශයෙන්ම මුස්ලිම් අයට එල්ලවූ ප්රහාරය යම් මට්ටමකට හෝ සමනය වූයේ මුස්ලිම් ආරක්ෂක හමුදා නිලධාරියෙකු යටතේ තිබූ ප්රදේශයක බවයි.’
මෙවැනි දත්ත ඇසුරෙන් මෙන්ම වාර්තාවේ නිර්දේශ ඇසුරෙන්ද අවබෝධ කරගත හැක්කේ, පාස්කු ඉරිදා ත්රස්ත ප්රහාරයෙන් මෙන්ම මුස්ලිම් විරෝධී ප්රහාරවලින්ද පාඩම් ඉගෙනගෙන අනාගතයේ ගැටුම් ඇති නොවීමට පසුබිම සකසාගත යුතු ආකාරයය.■
■ ලසන්ත ද සිල්වා
