ලියුමක් හම්බ වුණාම මට යන්නං කියන්නෙවත් නෑ, සතුටට අරං දුවනවා.
ගොඩපතිරණගේ ජගත් පෙරේරා පළමු පත්වීම ලැබුවේ ශ්‍රී ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේ තැපැල් කන්තෝරුවටය. ඒ 1984දීය. විශ්‍රාම යනතුරුම වැඩ කළේත් ඒ කන්තෝරුවේමය. පෝස්ට්මන් නැත්නම් ලියුම්කාරයා වීමෙන් පසු ලියුම් බෙදුවේ කෝට්ටේ රජමහා විහාරය ආශ්‍රිත තැපැල් කලාපයේය. විශ්‍රාම යන තුරු අවුරුදු 30ක් තිස්සේ ලියුම් බෙදුවේ ඒ කලාපයේම පමණි. ඒ අතින් ජගත් වන් ඇන්ඞ් ඔන්ලිය. පුංචි ඉංග්‍රීසි වචනයකුත් මුසුකොට කීවොත්, ජගත් ‘ක්ලැසික්’ ලියුම්කාරයෙකි. එනම්, අපේ අතීතකාමය අවුස්සන වර්ගයේ ලියුම්කාරයෙකි. ඔහු අද මෙන් බිල්පත් ටික පමණක් රැගෙන ඉඳහිට එන, එතරම් නුහුරු නුපුරුදු පෝස්ට්මන් කෙනෙක් නොවේ.
බයිසිකලයෙන් නිවෙසට පැමිණ සේවා සැපයූ අය අතර මාළුකාරයා, පාන්කාරයා, අයිස්ක්‍රීම්කාරයා, කිරිකාරයා ආදි අය තවමත් අපට ඉඳහිට හෝ මගතොටදී හමු වේ. සාමාන්‍ය ජීවිතයේදී පත්තරකාරයා යැයි කියන්නේද මාධ්‍යවේදියාටත් වඩා, නිවෙසට පත්තර බෙදන පුද්ගලයාටය.
මාළුකාරයා වෙනුවට ෆිෂ් මාර්කට් ආදේශ වෙමින් තිබේ. පාන්කාරයා චූන් පාන් වී තිබේ. බයිසිකලයක් පැදගෙන නිවී හැනහිල්ලේ ගිය පාන්කරුවා හා තිබුණු බැඳීම චූන්පාන්කාරයා සමඟ ඇතිවන්නේ නැත. අයිස්ක්‍රීම්කාරයන් හමුවෙන්නේ කලාතුරකිනි. ඇතැම් නිවෙස්වලට පැමිණි අය අතරින් දැන් ඉතිරි වී ඇත්තේ ලියුම්කාරයා පමණි.
ජංගම දූරකථන නොතිබූ යුගයේ නම් ලියුම්කාරයාට තිබුණේ විශාල වටිනාකමකි. අද කාලේ ජංගම දූරකථනය කරන වැඬේ එකල කළේ ලියුම්කාරයාය. කෙටි පණිවිඩය වූයේ ටෙලිග්‍රෑමයයි. පණිවිඩය ලැබෙන්නට යන කාලය අවම වශයෙන් එක් දිනකි. පිළිතුරක් එන්නට තවත් දිනයක් අවශ්‍ය වේ. ඒ කාලේ ‘එස්එම්එස්’වල හැටිය.
ලියුම්කාරයා සුබ හෝ අසුබ, සතුටු-අසතුටු පණිවුඩ රැගෙන එයි. ඒ පණිවුඩය අපේ ජීවිතයට වැදගත්ම එකකි. ඒ පණිවුඩය රැගෙන එන්නා නිසා ලියුම්කාරයාට විශේෂ තැනක් හිමිවෙයි.
ලියුම්කාරයා හා එකල සාමාන්‍ය නිවැසියා අතර තිබුණු සම්බන්ධතාව ඇතැම් චිත්‍රපටිවලින් පවා දැකගත හැකිය. ‘හෝ ගානා පොකුණ’ චිත්‍රපටියෙහි ලියුම්කාරයා එනතුරු ගැමියන් බලාඉන්නේ රියැදුරු බලපත්‍රයක් ලබාගන්නටය. ‘සමනල සන්ධ්වනිය’ චිත්‍රපටියේ තරුණයන් පිරිසක් ලියුම්කාරයා පසුපස යන්නේ හොරෙන් අනුන්ගේ ලියුම් කියවන්නටය.
‘ජයවර්ධනපුර තැපැල් කන්තෝරුවට මුල් කාලේ කෝට්ටේ රාජගිරිය එකට තිබුණේ. පස්සේ කාලෙක රාජගිරියට වෙනම කන්තෝරුවක් ලැබුණා. රාජගිරියත් එක්ක අපේ කන්තෝරුව යටතේ කන්තෝරු 10ක් විතර තියෙනවා. බත්තරමුල්ල, තලවතුගොඩ, හෝකන්දර ඒ ඔක්කොම අපේ කන්තෝරුවෙන් තමයි පාලනය වුණේ.’ එසේ කියන්නේ ජගත්ය.
ජගත් වෙස් තැබූ නැට්ටුවෙකි. තැපෑලට යන්නට මත්තෙන් ජගත් පෙරහැරවල, උත්සවවල නැටුවේය. තැපෑලට ගිය පසුත් ජගත්ගේ නැටිල්ල නතර වූයේ නැත. මොන නැටුම් නැටුවත් පාන්දර 5 වනවිට ජගත් තැපැල් කන්තෝරුවේය.
“තැපෑලට යන්න කලින් මම නැට්ටුවා. රජමහා විහාරේ පෙරහැරේ නැටුවා. සෝමපාල මුදුන්කොත්ගේ සහ රවිබන්දු විද්‍යාපති සර්ගේ කණ්ඩායමේ මම නැටුවා. මුදියන්සේ දිසානායක මහත්තයාත් නටන්න ආවා. රවි සර්ලා චිත්‍රසේන මහත්තයා ළඟ නැටුම් ඉගෙන ගත්තේ. අපි ගියා ඒ අය නටනවා බලන්න. චිත්‍රසේන මහත්තයාගේ ‘කරදිය’ බැලේ නාට්‍යය හරි අපූරුයි.
මොනවා කළත් මම රස්සාව අකුරට කළා. උදේ පාන්දර ප්‍රධාන මේල් එක විවෘත කරන්න තිබුණේ මට. ජයවර්ධනපුර කෝට්ටේටම බෙදන ලියුම් ඔක්කෝම තියෙන්නේ ඒක ඇතුළේ. සාමාන්‍ය තැපැල්, එයාමේල්, රෙජිස්ටර්, පාර්සල් වෙන් කරන්න ඕනෑ.’
ජගත් තැපෑලට බැඳුණු 1974 සිට අද දක්වා කාලය තුළ අපේ සමාජය විවිධ යුගයන් පසු කළේය. විවිධ අලකලංචි සිදු වුණේය. විපර්යාසයන්ට භාජනය වුණේය. ඒ මොනවා වුණත් නොකඩවා ජගත් ලියුම් බෙදුවේය.
‘ඒ කාලේ ලියුම් බෙදනකොට ලබපු සතුට දැන් නෑ. ගමේ කට්ටියගෙන් 80%ක් විතර රට රස්සාවල. හැම ගේකම කවුරුහරි කෙනෙක් රට ගිහිල්ලා. එක්කෝ අම්මා, නැත්තං තාත්තා මැදපෙරදිග ගිහිල්ලා. ලියුම් ටික ගත්තාම හරි ආසයි. රතුයි, සුදුයි. තනිකර රට ලියුම්. මම ලියුමක් අරන් එනකං මිනිස්සු වැට ගාවට ඇවිත් බලාගෙන ඉන්නවා. මාසෙකට සැරයක් රට ලියුමක් දෙකක් ගෙදරකට එනවා. ආවේ නැත්නම් අපිට තිබ්බේ නැද්ද කියලා අහනවා. අර ගෙදරට එනකොට, මේ ගෙදර අය බලාගෙන ඉන්නවා. සාමාන්‍යයෙන් ගමේ ගෙවල් සේරගෙම ඉන්න හැමෝම මම හොඳට අඳුනනවා. කොටින්ම කිව්වොත් ලියුමේ නමයි ඇඩ්‍රස් එකයි තිබ්බේ නැතත් මම දන්නවා මේ ලියුම මේ ගෙදරට කියලා. හැම දෙයක්ම මට කියනවා. මගුල් ගෙවල් දානේ ගෙවල් අඩුවක් නෑ. හැමදාම කොහේ හරි එකක් තියෙනවා. මළගෙවල්වලට නම් මම කොහොමත් සහභාගි වෙනවා. කිරි අම්මාවරුන්ගේ දානේ හැදුවත් මගේ කොටහ අරන් තියෙනවා. කිරිබත් කෑල්ලක් කමු කියනවා, තේ එකක් බීලා යමු කියනවා.’
තාක්ෂණයේ දියුණුව ඔහුගේ හිතට එකතු කර ඇත්තේ කාංසාවය. තාක්ෂණය නිසා අපේ ජීවිත ප්‍රබෝධයෙන් පිරෙන විට, වෛවර්ණ දේවල් තාක්ෂණය නිසා අප සමීපයට එන විට, ඔහුගේ ජීවිතයේ තිබුණු වෛවර්ණ දේවල් තාක්ෂණය නිසා ඈත් වූ බවත් කිව හැකිය.
ජංගම දූරකථන නැති ඒ කාලේ තරුණ තරුණියන් ආදරේ කළේ ලියුම්කියුම්වලිනි. ආදරය කරන කොල්ලන්ට, කෙල්ලන්ට ජගත් මගුල් කපු මහත්තයා ගාණය. කෙල්ලෝ, කොල්ලෝ හුවමාරු කරගන්නේ දිග පණිවිඩය. සමහර ඒවායේ කවරය මනරම්ය. සමහර ඒවා සුවඳය. ආදර හුටපටවලදී නම් ජගත් හොඳ රහස් රකින්නෙකි.
‘මම ලියුම් බෙදාගෙන ගෙදරට යන්න කලින් කොල්ලෝ, කෙල්ලෝ මගට ඇවිත් ඉන්නවා ලියුම ගන්න. බැරි වුණත් ගෙදරට දෙන්න එපා කියලා තියෙන්නේ. ලියුමක් හම්බ වුණාම මට යන්නං වත් කියන්නෙ නෑ, සතුටට අරං දුවනවා. ඒ අය බැඳලා, දැන් දරුවන්ගේ දරුවොත් ඉන්නවා. දෙමව්පියෝ මා එක්ක රණ්ඩු වුණ වෙලාවලුත් තියෙනවා. මොකද ඉස්කෝලේ යන ළමයිනේ.’
වෙසක් පෝය හා නත්තල් සමය ලියුම්කාරයාට වැඩ අධික කාලයකි. බොහෝ විට අමතර දවසක් ලියුම් බෙදන්නට ද සිදු වේ. ඒ දවස ගැන ජගත්ගේ සතුට අතිකාල නිසාම නොවේ.
‘ඉස්සර වෙසක් කාඞ් එවනවා. උපන්දින සුබපැතුම් එවනවා. නත්තල් කාඞ් එවනවා. වෙසක් එකට අමතර දවසක් දෙනවා වෙසක් කාඞ් බෙදන්න. චූටි, චූටි වෙසක් කාඞ් බලන්න ලස්සනයි. දැන් නම් මලක් තේරුවා එස්එම්එස් එකක් ගැහුවා ඉවරයිනේ. උපන් දිනේටත් එච්චරයි.’
දැන් නම් අන්තර්ජාලයෙන් වෛවර්ණ සුබපැතුම්පත් හුවමාරු වෙයි. ඇතැම් සුබපැතුම් පණිවුඩ සජීවී ඒවාය. ඒවා රැගෙනයන්නට මාක් සකර්බර්ක්ගේ ෆේස්බුක් මිස, තැපැල්කාරයා ඕනෑ නැත. එහෙත් එකල රුපියල් දෙකේ තනි කාඞ්බෝඩයේ සුභපැතුම් පත්‍රයේ සිට, දිගහැරි විට සුමුදු සංගීතයක් නැගෙන සුබපැතුම්පත් දක්වා විවිධාකාර සුබපැතුම්පත් රැගෙන ගියේ ඔහුය. ඒ සුබපැතුම්පතේ පෙනුමේ තරමට, එය ලබන්නා සහ යවන්නා අතර සම්බන්ධයත් කියැවෙයි.
මුල් කාලේ දැන් වාගේ ගෙවල්වල තාප්ප ගසා තිබුණේ නැත. රෝලර් ගේට්ටු දමා තිබුණේ නැත. ලියුම් පෙට්ටියක් ගේට්ටුවේ එල්ලා තිබුණේද නැත. දැන් මිනිස්සුන්ට සුබපැතුම් වෙනුවට එන්නේ බිල්ය. ලීසිං ලියුම්ය. බැංකු ණය වාරික ගැන සිහිකැඳවන ලිපිය.
ගෙදරක කඩුල්ල ළඟ සිට ජගත් සීනුව නාද කළ විට ගෙදර මිනිස්සු වැට ළඟට දුවගෙන එති. සමහර විට සීනුවේ සද්දෙට ගෙදර හැමෝම මිදුලට පනිති. ඒ නිසා ගෙවල්වල සිටින්නේ කවුරු, කවුරුදැයි ජගත් හොඳින් දනියි. රූපයෙනුත්, කට හඬිනුත් ඔහු ඔවුන් සියලු දෙනා හඳුනයි.
‘පන්සලට ගියාම හාමුදුරුවෝ විහිළු කරනවා. ඔන්න ජගත් එනවා බිලක් අරගෙන කියලා. දැන් ලියුම්කාරයා එනවා කිව්වට එච්චර දෙයක් නෑ. බිල්මනේ අරන් එන්නේ. මාසේ බිල හම්බවුණොත් ගන්නවා. නැත්නම් කොම්පැණියට කතා කරලා ගාණ අහගන්නවා. අද කෙනෙක් එක ලෝන් එකක් ගහනකොට එයාට ලියුම් තුනක් එනවා. ණයකාරයාට එකයි. ඇපකාරයෝ දෙන්නාට දෙකයි. ඒ නිසා අද ලියුම් මිටිය ලොකුයි. ලීසිං ලියුම් වැඩියි.’
කෝට්ටේ පන්සල ආසන්න කලාපය කඳු පල්ලම් බහුලය. අවුරුදු 30ක් තිස්සේ දිනපතා ෆුට් සයිකලයෙන් ජගත් මේ කඳු තරණය කළේය. කන්දක් නැග්ගොත් පල්ලමක් තියෙනවා යැයි කියමන සනාථ කරමින් පල්ලම් බැස්සේය. දළ වශයෙන් දිනකට කිලෝ මීටර් 60ක් 70ක් බයිසිකලය පැද්දේය. ගෙවල් 500 කාලයාගේ ඇවෑමෙන් 1000 වුණේය. 2000 වුණේය. ඒත් ජගත් තම සේවය අකුරටම කළේය. ඒ නිසාම ඔහුට ගම්මුන්ගේ සැලකීමේ අඩුවක් වී නැත.
‘හැම දෙයක්ම මට කියනවා. දොස්තර මහත්තුරු, පෙරකදෝරු මහත්තුරු, නඩුකාර මහත්තුරු පවා ඉන්නවා. ඕනෑ කෙනෙක් මාත් එක්ක කුළුපගව කතා කරනවා. පාරෙදි දැක්කොත් වාහනේ නවත්තලා කතා කරලා යන්නේ.’
ජගත් රාජකාරිය දේවකාරිය සේ සලකා වැඩකළ කෙනෙකි. තවත් අවුරුදු පහක් ඉල්ලා සේවය කිරීමට හැකියාව තිබියදී හරියටම අවුරුදු 55 දී විශ්‍රාම ගැනීමට තරම් ඔහු නිදහස්කාමියෙකි. ‘බදාගෙන ඉන්න හොඳ නෑ අනික් අයට තැන දීලා අයින් වෙන්න ඕනෑ.’ ඔහු කියයි.
‘කන්තෝරුවේ ළමයෙක් හිටියා අවුරුදු අටක් තිස්සේ බලාගෙන. රස්සාව ස්ථිර වුණාට එයාට ස්ථිර වැඩක් නෑ. ලියුම් බෙදන්න කලාපයක් නෑ. එක එක වැඩ කර කර ඉන්නවා කන්තෝරුවේ. මම විශ්‍රාම ගියාම එයාට කලාපයක් ලැබෙනවා. එයා පෝස්ට්මන් වෙනවා.’
ජගත් කියන්නේ සතුටිනි.
පහුගිය මාසයේ 26 වෙනිදා ජගත් පෙරේරාට ප්‍රදේශවාසීන් උපහාර උත්සවයක් පැවැත්වූයේ ඔහුගේ අමිල සේවය අගයන්නටය. එය සංවිධානය කර තිබුණේ ‘ගොඩ පතිරණගේ ජගත් පෙරේරා මහතාගේ 36 වසරක අමිල රාජ්‍ය සේවය වෙනුවෙන් උපහාර පිදීමේ උත්සව කමිටුවෙනි.’
‘උපහාර උත්සවේදී මට රුපියල් සැලකිය යුතු මුදලක් ලැබුණා. හැබැයි ඒක අතට දුන්නේ නෑ අවුරුදු හතරකට ස්ථාවර තැන්පතුවක් දාලා දුන්නේ. නාස්ති කරයි කියලා දෙන්නේ නෑ කිව්වා. මාසෙන් මාසෙට පොලිය එන විදිහට. තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුවෙන් හාන්සි පුටුවක් දුන්නා ගෙදරට වෙලා හාන්සි වෙලා හිටපං කියලා.’
පෙම් හසුන් කොපමණ හුවමාරු කළත් ජගත් පෙරේරා තනිකඩයෙකි. අයියාගේ ගෙදර අයියාගේ දරුවන් ඔහුගේ ආදරයයි. ‘ජීවිතේ ගැන හරිම සතුටුයි.’ ජගත්ගේ මුහුණේ ඒ සතුට පෙනෙන්නට තිබේ.
ලියුම්කාරයා එනතුරු බලා සිටින අය අද නැති නිසා, ඔහුගේ සමුගැනීම ඇතැම් විට ඔහුගේ කලාපයේ සාමාන්‍ය ජනතාවට එතරම් විශේෂ පුවතක් නොවනු ඇත. ඇතැම්, ඔහු හා බැඳුණු අතීතය මතක උදවියට එය විශේෂ පුවතක් වනු ඇත. ඇතැම් අයගේ මතකයෙහි, ඔහු විශේෂ කොටසක් වනු ඇත.
මේ ජගත්ගේ හෙවත් එක්තරා ලියුම්කාරයකුගේ කතාවය. මේ වගේම හෝ මීට වෙනස් කතා ඇති ලියුම්කාරයෙක් අප හැමදෙනාගේම මතකයේ සිටියි. ඒ හැම කෙනකුමත් ජගත් වාගේ ආදරයට පාත්‍රවන්නට කැමැත්තෙන් ඉන්නවාට සැකයක් නැත. ■
■ ප්‍රියන්ජිත් ආලෝකබණ්ඩාර
