අපේ කතාවේ පසුතලය අතිශය ජනප්‍රිය අලුත්කඬේ අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය. එහෙත්, ඒ වීදිය මේ කතාවේ පසුබිම පමණයි. අප මෙහි දිගහරින්නට උත්සාහ කරන්නේ කොළඹ නගරයේ කෑම සංස්කෘතිය ගැන කතාවක්. සාමාන්‍යයෙන් ගමක ජීවත්වෙන කෙනෙකුට ‘කඩෙන් කෑම’ ගැනීම එදිනෙදා දෙයක් නොවෙයි. එය ඉඳහිට කරන දෙයක්. එක්කෝ කරන්නම දෙයක් නැති නිසා, නැති නම් ‘වෙනසක්’ ඕනෑ නිසා.
කොළඹ මධ්‍යම පාන්තිකයන් පවා ‘පිටින් කන්නේ’ විශේෂ අවස්ථාවක. නිවුණු පරිසරයක් ඇති හෝටලයක රාත්‍රී ආහාර වේලකට යන්නට ඔවුන් කැමතියි. ඊටත් අමතරව, පුංචි සංස්කෘතික අත්දැකීමක් වෙනුවෙන් අපේ කතාවේ පසුතලය වන ‘අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය’ වැනි තැනකට යන්න මධ්‍යම පාන්තිකයෙකු කැමති වේවි. කලබල මැද්දේ වුණත් ‘එක්ස්පීරියන්ස්’ එකක් නිසා ඒ කලබලය ඉවසාවි.
නැතිනම් කොම්පඤ්ඤවීදියේ බර්ගර්’ස් කිංග් වැනි කලබලකාරී බර්ගර් කඩයකට යන්න ඔවුන් කැමති වේවි. කොහොම වුණත් ‘පිටින් කෑම’ ගැනීම සංස්කෘතික වැඩක්. ඒ සඳහා ටිකක් ඉහළ මිලක් ගෙවන්නත් ඔවුන් සූදානම්. ඒ නිසා පහත අත්දැකීම කොළඹ මධ්‍යම පාන්තිකයෙකුගේ එකක් නොවෙයි.
අමානුල්ලා
‘මම රෑට නිදාගන්නේ ත්‍රීවීල් එකේ. මගේ නෝනයි, පුතායි, පුතාගේ නෝනායි, මුණුපුරනුයි, දරුවනුයි නිදාගන්නවා. මම හැමදාම කෑම කන්නෙත් කඩෙන්.’ මේ පංචිකාවත්ත ආසන්නයේ පදිංචි මොහොමඞ් අමානුල්ලාගේ අත්දැකීම.
කොළඹ නගරයේ, පංචිකාවත්ත ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය ලංකාවේ පැරණි ත්‍රීවීල් වැඩිපුරම ඇති ප්‍රදේශය බව ලංකාව වටේ ඇවිද අත්දැකීම නිසා කිව හැකියි. අමානුල්ලාගේ ඇස් දෙක සහ නහය බඳු ලාම්පු තුන සහිත, දෙසීය ඩෑෂ් ත්‍රීවීරලයේ ක්‍රීම් පැහැයට වඩා මලකඩ පැහැය දැන් වැඩියි. දැන් ක්‍රීම් පැහැ ත්‍රීවීල් මිලට ගන්න නැහැ. නහයක් බඳු විශාල ඉදිරි ලාම්පුවත් අලුත් ත්‍රීවීලර් වල නැහැ. ත්‍රීවීලරයේ රැය පහන් කරන ඔහුටත්, ඔහුගේ පවුලටත් නිවසේ නිදාගන්න ඉඩක් නැහැ. ඉතින්, කෑම උයන්න ඉඩක් කොයින්ද. අබ්දුල් හමීඞ් වීදියෙන් ඔහු කෑම කන්නේ ඒ නිසයි.
‘පරාටා එකක් රුපියල් දහයයි. උදේට පරාටා දෙකක් එක්ක සම්බෝල ටිකක් සහ හොදි ටිකක් නිකම් ලැබෙනවා. හොද්ද නං එච්චර හරි නෑ. ඒත් කන්න පුළුවන්. ඒ තමයි උදේ කෑම වේල.’ ඔහු එහෙම කියනවා.
අබ්දුල් හමීඞ්
මේ වීදියේ කෙළවරේ ඩඞ්ලි අයියාගේ බුරියානි කඬේට ගොඩ වුණාම මූණ බලලා දැවැන්ත බුරියානියක් බෙදන එක සාමාන්‍ය දෙයක්. ලොකු ඔම්ලට් එකක්, දැවැන්ත කුකුල් ගාතයක් මේ බුරියානි එකට එකතු වෙනවා. ඒ බුරියානිය එක්ක ගවමස් වෑංජනයකුත් ගත්තාට පස්සේ වියදම රුපියල් පන්සීයට අඩුයි. අප එහි යන්නේ එදිනෙදා ආහාර වේල් ආවරණය කරගන්න නෙවෙයි. ඉඳහිට වෙනස් රසයක් ලබන්නට.
වසර කිහිපයකට කලින් ඒ වීදියට ගිය විට තිබුණු කෑම වෙළඳසැල් ප්‍රමාණයට වඩා අද වෙළඳසැල් ප්‍රමාණය වැඩියි. අවට වීදි කිහිපයකම කෑම වෙළඳසැල් අලුතෙන් බිහිවෙලා. අබ්දුල් හමීඞ් වීදියට එන සෙනඟත් වසර කිහිපයක් ඇතුළත දෙගුණ තෙගුණ වෙලා. උබර් ඊට්ස්, පික් මී ඊට්ස් පවා අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේ කෑම නිවසට ගෙනැවිත් දෙනවා.
‘සමහර අය ලොකු ලොකු කඩවලින් කන්න සල්ලි තියෙන අය. එයාලා බුහාරි එකෙන් කනවා. ලොකු හෝටල් වලින් කනවා. කොච්චර කෑවත් ඉඳහිට හරි මෙතැනට එනවා. ඒ මෙතැන වෙන රහක් තියෙන නිසා.’ අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේ ඉන්න ෂියාම් අප සමඟ එහෙම කීවා.
යූටියුබ් වීඩියෝ, වෙබ් අඩවිවල ලිපි ආදියට ස්තූතිවන්ත වෙන්න අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය දැන් ලංකාවේ ප්‍රසිද්ධම වීදිකෑම අවකාශයක්. එවැනි වීඩියෝ කරන තරුණ තරුණියන්, කැමරා අටවාගෙන මේ වීදියට ඇවිත්, අඩුවට ගත හැකි කෑම වර්ග ගැන උනන්දුවෙන් කතා කරනවා. නිවෙස්වල සිටින අය ඉදිරියේ කැමරා අටවාගෙන හති දමමින් මස් පිරුණු කෑම වර්ග බුදිනවා. එය දැකීමෙන් පසු, හැකි ඉක්මනින් මේ වීදියට ඇවිත් බලන්නට කෙනෙකු උත්සාහ කරනවා.
ලංකාවේ ජාතිවාදීන්ට කණේ පාරක් දෙන්න හොඳම තැන අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය කියා හිතෙනවා. ‘මුස්ලිම් අයට කැමති නැත්නම්, මින්පස්සේ බුරියානි කන්න එපා.’ එය මුස්ලිම් විරෝධයෙන් අන්ධ වූ කෙනෙක් වෙත එල්ල කළ හැකි, රසබර වාක්‍යයක්.
කතාවෙන් කතාව, අද අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය රාත්‍රියට වෙනදාටත් වඩා සෙනඟ පිරුණු තැනක්. දවල්ට නීතිඥවරුන්ගේ කාර්යාල පිරි තැනක් වන මෙය, රාත්‍රියට කෑම වෙළඳසැල් පිරුණු වීදියක්. වාහනයක ගියොත්, ඒ වීදියට ළං කරන්න බෑ. පාරවල් වල ඇවිදින උදවිය පසු කරමින්, හෙමිහිට ගමන් කරන්න සිද්ධවෙනවා.
මේ අවකාශය අද ආහාර සංස්කෘතියට අයිති අවකාශයක්. සංචාරකයන්, මධ්‍යම පාන්තිකයන් රසය සොයා එන තැනක්. ඇතැම් රටවල් වල නාගරික පරිපාලනය මෙවැනි අවකාශ දැන හඳුනාගෙන එවැනි තැන් වලට අවශ්‍ය පහසුකම් සපයනවා. උදාහරණයක් ලෙස රාත්‍රියට මෙවැනි වීදි වලට වාහන ඇතුළු කරන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට අසල වාහන නැවැත්වීම සඳහා පහසුකම් සපයනවා. පයින්, වීදියට ඇතුළු විය යුතුයි. අබ්දුල් හමීඞ් වීදියට එවැනි සහන ලැබී නැහැ.
අප කලින් කීවා වාගේ මේ වීදිය කෑම වලින් රසයක් ලබන මධ්‍යම පාන්තිකයන්ගේ අවකාශයක් පමණක් නෙවෙයි. මේ අවකාශයට අද ඒ තත්වය ලැබුණාට, ඇත්තටම අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය කියන්නේ කොළඹ අවට පුංචි නිවෙස්වල ගත කරන නාගරික දිවියේ කටුක ජීවන සංස්කෘතියක ප්‍රකාශනයක්. අන්තර්ජාලයේ මොන තරම් ලිපි තිබුණත්, මේ වීදිය පසුපස ඇති ඒ කතාව කවුරුත් හඳුනාගෙන නැහැ.
කෑම සංස්කෘතිය
මේ වීදිය අසල වෙළඳසැලක සිට අපට මුණගැසුණු නයිසර් මහත්තයා මෙහෙම කියනවා.
‘මේ අවට හැම ගෙදරකම වගේ දැන් ඉඩ නැහැ. හැම පාරකම ගෙවල් හදලා. එක ගෙදරක වෙන දේ එහාපැත්තේ ගෙදරට පෙනෙන තරම් ළඟින් ගෙවල් තියෙනවා. ඒ ගැන දන්නවානේ. අහල පහළ හැම ගෙදරකම පාහේ උඩ තට්ටු වල එක කාමරයක තමයි පවුල පදිංචි. යට තට්ටු නීතිඥ මහත්තයෙකුගෙ කාර්යාලයකට හරි, ෆොටෝ කොපි ගහන තැනකට හරි, වෙන තැනකට හරි කුලියට දීලා. මේවා පර්චස් එකක විතර ගෙවල්. එහෙම ගෙයක් ඇතුළේ උයන්න ඉඩ නැහැ. උයන්න තියා හුස්ම ගන්නත් ඉඩ නෑ.’
නයිසර් මහත්තයා පෙන්වන්නේ අබ්දුල් හමීඞ් වීදියට සීමා වූ තත්වයක් නොවෙයි. කොළඹ නාගරික වතු නිවාස බොහොමයක තත්වය එහෙමයි. ජනගහනය වැඩි වෙද්දී, ජීවත්වෙන්න ඉඩ අඩුයි. තරඟය වැඩයි. එවැනි පවුල් වලට සේවය සපයන, ඉතා අඩු මිලට කෑම සපයන වෙළඳසැල් බොහොමයක් කොළඹ නගරයේ වතු නිවාස ආසන්නයේ තියෙනවා. මරදාන, බොරැල්ල, කොටුව, මෝදර, දෙමටගොඩ එවැනි කෑම වෙළඳසැල් ඕනෑ තරම් තියෙනවා. වෙනසකට ඇත්තේ වෙනත් ප්‍රදේශ වල තියෙනවාට වඩා වැඩි වෙළඳසැල් සංඛ්‍යාවක් කාලය එක්ක අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේ බිහිවීම.
‘අබ්දුල් අමීඞ් වීදියේ වතු දෙකක් තියෙනවා. ඒ එක වත්තක ගෙවල් 200 කට ආසන්න සංඛ්‍යාවක් තියෙනවා. අනෙක් වත්තෙත් ඒ වගේම ගෙවල් ප්‍රමාණයක් තියෙනවා. හැම ගෙදරකම පාහේ පවුල් දෙකතුනක් ඉන්නවා. ඉන්න අය රැකියාව විදියට කරන්නේ කුලී වැඩ. ඒ කියන්නේ දවසේ පඩියක් ලැබෙන වැඩ. දවසට ලැබෙන්නේ රුපියල් 1000 ක විතර මුදලක්. ඒ මුදල් වලින් ඒ පවුල් කිහිපයටම උයන්න වියදම් කරන්න බැහැ. දවල්ට රුපියල් 300 ක් විතර දීලා මෙතැනින් කන්න ගන්න පුළුවන්. රෑටත් සුළු මුදලක් දිලා පවුලටම කන්න ගන්නත් පුළුවන්. උදේට පරාටා වගේ දෙයක්. මෙතැන කඩ වල ඉන්න අය ඒ අයගේ ගෙවල්වල කී දෙනෙක් ඉන්නවාද කියලා දන්නවා. ඒ අයගේ පවුල් කීයක් ඉන්නවාද කියලා බලලා කට්ටියට ඇති වෙන සයිස් එකට පාර්සලය ලොකුවට හදනවා. මෙතැන පවුල් වලට දෙන කෑම පාර්සල් වලට එක සයිස් එකක් නෑ. පවුලේ ඉන්න අයගේ හැටියට පාර්සලේ දෙනවා.’
අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේදී රුපියල් 280ක මිලට බාබකියු කළ කුකුළ්මස් පළුවක් හා පරාටා දෙකක් ගත හැක්කේ, ඒ අවට ජීවත්වන උදවියගේ අතේ ඇති මුදලට ගැලපෙන ආකාරයට.
නැගී ඒම
කොහොම වුණත්, අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේ ආහාර ගැනීමේ සංස්කෘතියට බාහිර අවධානය යොමු වූ නිසා, අබ්දුල් හමීඞ් වීදියේ ආර්ථිකයත් වෙනස් වෙමින් පවතිනවා.
‘අබ්දුල් හමීඞ් වීදියට ඉස්සර කන්න ආ අයට වඩා වැඩි පිරිසක් දැන් එනවා. ඒ නිසා ඉස්සර තිබුණාට වඩා දැන් කඩ වැඩිපුර බිහිවෙලා. මේ වීදියේ හිටපු, වෙන රස්සා කරපු අයත් දැන් කඩ වල රස්සා කරනවා. මම ත්‍රීවීලර් එළවන කෙනෙක්. දවල්ට උසාවිය අවට ත්‍රීවීල් එළවන මම, රෑට මෙතැන කෑම කඩයේ වැඩ කරනවා. ඊට අමතරව පිට ඉඳලා ආපු අයත් ඉන්නවා. ලංකාවේ තියෙන ගොඩක් කඩවල කෑම ගණන් වෙන්නේ ඒ කඩවල් නඩත්තු කරන මුදලත් හෝටල්වල අයිතිකාරයින් උපයන්න ඕනෑ නිසා. එහෙත් මෙතැන කඩ කුලිය අඩුයි. අනෙක කෑම වලින් ලොකු ලාභයක් තියන්නේත් නැහැ. ඒ නිසා සෙනඟ එන එක තවත් වැඩි වෙනවා.’ මෙලෙස කීවේ ෂියාම් මහතා.
කොළඹ නගරයේ කටුක ජීවන සංස්කෘතියට, මධ්‍යම පාන්තික ආහාර රසවිඳීමේ සංස්කෘතිය මුසුවීමෙන් අද අප දකින අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය බිහිව තිබෙනවා. ඒ අතර අවට පදිංචි අයට ආදායම් මාර්ග බිහිවෙලා.
කොවිඞ් කාලය
කියාගෙන ආ කතාවේ වැදගත්ම කොටස උදා වුණේ කොවිඞ්-19 වසංගතය කාලයේ. ඒ කාලයේ විශාල ආසාදිතයන් පොකුරක් හමු වුණේ මේ අවට පිහිටි බණ්ඩාරණායක මාවතෙන්. කොළඹ නාගරික නිවාස අවට වසංගතය පැතිරෙනු ඇතැයි බලධාරීන් විශාල බියක් දැක්වුවා. ඒ නිසා වෙළඳසැල් නිදහසේ විවෘත කර තබන්නට හැකි වුණේ නැහැ. අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය පමණක් නොවෙයි, කොළඹ නගර අවට ‘පිටින් කෑම ගැනීමේ’ සංස්කෘතියම ඇණහිටියා. ඔවුන්ගේ එදිනෙදා ආහාර සපයාගැනීමේ මාර්ගයට අකුණක් ගැහුවා වාගේ වුණා.
ඒ අස්සට කුලී රැකියා නැති වීමේ ප්‍රශ්නයටත් ඔවුන් මුහුණදුන්නා. උදාහරණයක් ලෙස අමානුල්ලාට ත්‍රීවීලරය පදවා මුදල් ඉපැයීමේ හැකියාව නැති වුණා. රුපියල් පන්දහස ආණ්ඩු හිතවාදීන්ට වැඩිපුර ලැබුණා. නිවෙස්වල උයන්නට ඉඩකඩ කෙසේ හෝ හදාගත්තත්, ඉවුම් පිහුම් උපකරණ මකුළුදැල් පිසදමා සූදානම් කරගත්තත් උයන්නට දෙයක් නොතිබුණු තරම්.
‘හොඳ වෙලාවට අතේ ඉතිරිවෙච්ච සල්ලි ඉවරවෙනකොට රාමසාන් කාලය ආවා. සල්ලි තියෙන ව්‍යාපාරිකයන් අපිට කෑම බීම ගෙනත් දුන්නා. ඒ නිසා අමාරුවෙන් ගැටහගගන්න පුළුවන් වුණා. ඒත් හැමදාම උයන එක නම් ලේසි වුණේ නැහැ.’ අමානුල්ලා එසේ කීවා.
කොවිඞ්-19 වසංගතය කාලයේ නිවසේ සිරවී සිටියදී අබ්දුල් හමීඞ් වීදිය වැනි බාහිර තැනකට ගොස්, කෑම වේලක් ගැනීම ගැන මධ්‍යම පාන්තිකයන් නිතිපතා සිහින දැක්කා. ඒ දිව පිනා යන රසයක් විඳින්නට. කොත්තුවක්, බුරියානියක්, පරාටා සහ බාබකියු චිකන් පළුවක් වැනි රසබර ආහාර වර්ග සිහිපත් කරමින් ගෙදර උයන කෑම කෑවා. ඔවුන්ට තිබුණේ සංස්කෘතිකමය අඩුවක් පමණයි. රසහනහර පිනවන්නට නොහැකි වීම ගැන ප්‍රශ්නයක් පමණයි. එහෙත්, මේ වෙළඳසැල්වලින් පරාටා දෙකක් කා යැපුණු අනෙක් කණ්ඩායමට අහිමි වුණේ අඩු මිලට, කරදරයක් නැතිව කෑම ගන්න තිබුණු ක්‍රමය. වෛවර්ණ කෑම වලින් කොළඹ කෑම කඩ පසුපස ඒ කතාවත් අමතක නොකළ යුතුයි.
