‘ඇමතිට බත් බෑගයක් කෑවාම හෙණද?’

ඇත්ත පත්තරය කියවීම ඒ කාලයේ නිලධාරීන්ගේ කේන්තියට හේතු වුණා. අම්පාරේ ඇතැම් ගුරුවරුන් ඇත්ත පත්තරේට ලීව නිසා මුරුතැන්ගේ කියන අධ්‍යාපන නිලධාරියාගෙන් බැණුම් ඇහුවා. එහෙත්, පත්තර කියවන එක අපේ අයිතියක්.
කියවන්නට නීතියෙන් අවසර තිබුණාට ලියන්නට අවසර නැහැ. ඒ කාලයේ ආයතන සංග්‍රහයේ තිබුණා තමන්ගේ දෙපාර්තමේන්තුව විවේචනය කරමින් ලිපි ලිවීම වරදක් බවට නීතියක්. එහෙත් ඇත්ත පත්තරේ එස්.ජී. පුංචිහේවා කියන නමෙන් ලිපි පළවුණා. මම අම්පාර නගරයට ගිය වෙලාවක මුරුතැන්ගේ අධ්‍යාපන නිලධාරියා මාව ගෙන්වලා ඒ ගැන ප්‍රශ්න කළා.

‘ඇත්ත පත්තරේට ලියන්නේ කවුද?’ ඔහු ඇහුවා.

‘කවුද ඇත්ත පත්තරයට ලියන්නේ?’ මමත් ඒ ප්‍රශ්නෙම ඇහුවා.
‘ඇත්ත පත්තරයේ එස්.ජී. පුංචිහේවා කියලා සතිපතා ලිපි ලියනවානේ. අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුව ගැන විවේචනාත්මකව ලියලාත් තියෙනවා. එහෙම ලියන්න තහනම්.’ ඔහු තද ස්වරයෙන් කීවා.
‘හ්ම්, ඒක ඇත්ත. එහෙනම් ලියපු කෙනාව ගෙන්වලා ප්‍රශ්න කරන්න.’ මම නොසැලකිල්ලෙන් කීවා.
‘ලියපු කෙනා? මේ එස්.ජී. පුංචිහේවා කියලා ලියලා තියෙන්නේ.’
‘ඉතින් මම දන්නෙ කොහොමද. මගේ නම එස්.ජී. පුංචිහේවා කියලා තිබුණාට, ඇත්ත පත්තරේට ඒ නමින් ලියන්නේ කවුද කියලා මම දන්නෙ නැහැ. ඇත්ත කාර්යාලයට ගිහින් අහන්න වේවි.’
ඒ කාලයේ ඇත්ත කතෘ බී.ඒ. සිරිවර්ධන ගැන විශ්වාස කරන්න පුළුවන්. ඇත්ත පත්තරේ කාර්යාලයට ගිහින් ඇහුවත් ලේඛකයෙකුගේ අනන්‍යතාවය හෙළිදරව් කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා අපට බයක් තිබුණේත් නැහැ.
‘හැබැයි මේ එන විදියට මට සැක හිතෙනවා එස්.ජී. පුංචිහේවා කියන නමින් ලියන්නේ තමුන්නාන්සේද කියලා. දැන් ඒකට මාව පටලවන්න හදනවාද කොහෙද.’ මම ආයෙමත් කීවා. එතැනින් මාව ප්‍රශ්න කිරීම නතර වුණා.
ඇත්ත පත්තරේ කියවනවාට මුරුතැන්ගේ සැර දාන නිසා මාත්, මගේ මිත්‍රයෙක් වන පෙරේරා මහත්තයාත් වතාවක පුංචි උපක්‍රමයක් යෙදුවා. ඒ මම සති අන්තෙක අම්පාරට ගිය වෙලාවක. මුරුතැන්ගේ ඉන්න තැනකට එදා පෙරේරායි මායි ගියා. කාර්යාල වෙලාවෙන් පසු වෙලාවක නිසා මුරුතැන්ගේ මහතාව අඳුනන බවක් අපි පෙන්වුවේ නැහැ. පෙරේරා සහ මම සාමාන්‍ය පුරවැසියන් දෙන්නෙක්.
පෙරේරා පත්තරය දිගහැරගත්තා.
‘ඇත්ත පත්තරේ මොනවද කියවන්න තියෙන්නේ.’ එහෙම අහමින් මම ඇත්ත කියවීම ගැන පෙරේරාට බණින්න පටන්ගත්තා.
‘ඇත්ත පත්තරේ ගැන දන්නවා නම් ඔහොම කියන්නේ නැහැනේ.’ පෙරේරා අනෙක් පැත්තට මට බණිනවා.
අපි දෙන්නා එතැන ටිකක් දරුණු වචන හුවමාරුවක් කළා. ඇත්තටම පෙරේරා මට බණිනවා වගේ බැන්නේ මුරුතැන්ගේට. අන්තිමේදී මුරුතැන්ගේ මහතා නැගිට යන තැනට පත් වුණා.
ඇත්ත පත්තරේට සම්බන්ධ සිදුවීම් එතැනින් ඉවර නැහැ. වතාවක් අම්පාරට අධ්‍යාපන ඇමති ඊරියගොල්ලගේ පැමිණීම ගැන කතා කරන්නට අම්පාරේ විදුහල්පතිවරුන්ගේ රැස්වීමක් කැඳෙව්වා. සාමාන්‍යයෙන් යම් පළාතකට ඇමතිවරයා එනකොට විදුහල්පතිවරුන්ගේ මැදිහත්වීමෙන් ගුරුවරුන්ගෙන් සල්ලි එකතු කරලා ඇමතිට භෝජන සංග්‍රහයක් ලෑස්ති කරනවා.
‘අධ්‍යාපන ඇමතිතුමාව පිළිගන්න ඕනෑ. කෑම ලෑස්ති කරන්නත් ඕනෑ. විදුහල්පතිවරුන්ගෙන් යම්කිසි මුදලක් එකතු කරගන්න ඕනෑ.’ මුරුතැන්ගේ මහතා කතාවක් පවත්වමින් කීවා.
ඔන්න එතකොට මම නැගිට්ටා.
‘අනෙක් විදුහල්පතිවරුන් ගැන මම දන්නේ නැහැ. මට නම් මගේ පඩිය කාලා බීලා ජීවත් වෙන්නත් මදි. ඒ නිසා මම නම් ඕකට කැමති නැහැ. සල්ලි එකතු කළොත් මම සල්ලි දෙන්නෙත් නෑ.’ මම කීවා. හැමෝම තක්බීර් වෙලා බලාගෙන හිටියා.
‘හැබැයි, ඇමතිතුමා එනවා නම් ඒක ලොකු දෙයක්. අපි එතුමාට කෑම දෙන්න ඕනෑ. එතුමාට කන්න නැති හිඟයක් තියෙනවානම් එතුමාට කෑම දෙන එක හොඳ දෙයක්. ඒ නිසා ඇමතිතුමාට භෝජන සංග්‍රහය දෙන වැඬේ මම බාරගන්නම්.’ මගේ කතාව හැමෝටම ප්‍රහේලිකාවක්. අධ්‍යාපන නිලධාරී මුරුතැන්ගේ මහත්තයාත් පුදුමයෙන් බැලුවා.
‘තනියම කරනවා? දැන් සල්ලි එකතු කරන එකට සල්ලි දෙන්නවත් නැහැ කීවා නේද?’
‘සල්ලි එකතු කරන එකට මම විරුද්ධයි. ඒත් මගේ අතින් වියදම් කරලා මම කන්න දෙනවා.’
‘ඒ කොහොමද?’
‘මම අම්පාරට ආවාම රීගල් හෝටලයෙන් හැම දවාලටම සත අනූවක් දීලා බත් බාගයක් ගන්නවා. ඇමතිතුමාට බත් බාගයක් කෑවාට හෙණ ගහන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මම ඇමතිතුමා එන දවසට එතුමාටත් බත් බාගයක් ගන්නවා.’
ඇත්තටම රීගල් හෝටලයේ කෑම වේල සත අනූවට හරි හොඳ කෑම වේලක් තිබුණා. ඒ වෙලාවේ මගේ කතාවට කට්ටිය හිනාවුණාට, ඇමතිට ඒ බත් බාගෙ දුන්නේ නැහැ. ඒත් සල්ලි එකතු කරන වැඬේ කඩාකප්පල් වුණා.
ඒ කතාව ඇත්ත පත්තරේ ගියා. ‘ඇමතිට බත් බෑගයක් කෑවාම හෙණද?’ කියලා අවසාන පිටුවේ සිරස්තලයක් එක්ක ඒ කතාව පළ වුණේ. ඒක පත්තරේ ගිය විගස කවුද ලීවේ කියලා හොයන්න පටන්ගත්තා. ලොකු කලබල ඇති වුණා. මා දෙසට තමයි සැකය එල්ල වුණේ.
කොහොමහරි ඇමති එන දවස ළංවුණා. අපි කලින් කීවා වගේ ඊරියගොල්ල ඇමතිවරයා ගුරුවරුන්ව මාරු කරපු, අස් කරපු දරදඬු ඇමතිවරයෙක්. ඔහුගේ පැමිණීම සමරන්න ආණ්ඩු හිතවාදී නිලධාරීන් එක පැත්තකින් වෙහෙස වුණා. අනෙක් පැත්තෙන් කොමියුනිස්ට්කාරයන් තමන්ගේ විදියට ඔහුව පිළිගැනීමට ලෑස්ති වුණා. ගුරු සංගමයේ ලේකම් පමණක් නොවෙයි, ඒ කාලයේ මම ප්‍රදේශයේ ප්‍රකට කොමියුනිස්ට් පක්ෂ සාමාජිකයෙක්.
මම බණ්ඩාරදූවේ ඉස්කෝලේ ඉඳගෙන ‘ගුරු මාරයා අපට එපා’, ‘ඇමති කට උගේ කට උඹස් කට’, ‘ගුරු අයික්මාන් අම්පාරට එපා’ වගේ පෝස්ටර් ඇන්දා. පෝස්ටර් වර්ග දහයක් විතර ලීවා. දැන් මේ පෝස්ටර් අලවන්න ඕනෑ. වැඬේ බාරගත්තේ පියසේන කහඳගම සහ බණ්ඩාරදූව ගමේ හිටපු ග්‍රාම සංවර්ධන ලේකම්වරයා.
‘මහත්තයා එන්න එපා. දැන් සැකයක් එල්ලවෙලා තියෙනවානේ. අපි ගිහින් අලවන්නම්.’ ඔවුන් කීවා. දෙන්නා ගිහින් ඊරියගොල්ල එන දවසට කලින් දවසේ රෑ තිස්සේ පෝස්ටර් ඇලෙව්වාලු.
උදේම පොලීසිය සමහර පෝස්ටර් ගලවලා. ඇමතිට පෝස්ටර් පෙන්වලා. ඇමතිට කේන්තියි. හවස අම්පාරේ ගුරුවරුන්ට රැස්වීමක් පැවැත්වුවා. ඒ රැස්වීමට මමත් ගියා. ඇමති කතාව පටන්ගත්තා.
‘කාලකණ්ණි ගුරු හැත්තක් ඉන්නවා මේ රටේ. රතු පාට සායම් වලින් එක එක ඒවා ලිය ලියා, උං මේ තැන් තැන් වල අලව අලවා අපහාස කරනවා. ඔය කාලකණ්ණි ගුරු හැත්තට මම පාඩමක් උගන්වනවා.’ ඔහු කෑගැහුවා.
මේකට මම සම්බන්ධ ඇති බවට සැකයක් තිබුණා. ඒත් පෝස්ටර් ලීවේ මම බව ඔවුන් දන්නේ නැහැ. මම ඉස්සර ළමා සමාජවල පෝස්ටර් ලියලා, පෝස්ටර් ලිවීමේ පුරුද්දක් ඇතිකර ගත්තා. කොමියුනිස්ට් පක්ෂය මාතරදී තමයි අතින් පෝස්ටර් ලිවීමේ කලාව පටන්ගත්තේ. ඉතින්, මට පෝස්ටර් අඳින්න පුළුවන්. ඒ බව ඔවුන් දැනගෙන හිටියේ නැහැ. කොහොම වුණත් ඇමති අණින් පෝස්ටර් ලියපු කෙනාව හොයා පරීක්ෂණයක් පටන්ගත්තා.