අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හැදිය යුත්තේ සියලු දෙනාගේ එකඟත්වයෙන්

ජනාධිපති නීතිඥ ආචාර්ය ජයම්පති වික්‍රමරත්න

අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් හැදීම ගැන මේ දිනවල කනින් කොණින් අහන්න ලැබෙනවා ආණ්ඩුව පැත්තෙන්. සමහරුන් කියන්නේ පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක බලයක් නැතිව වුණත් ව්‍යවස්ථාවක් හදන්නට පුළුවන් බවයි. අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනඒම, තිබෙන ව්‍යවස්ථාව තුළින් හා ඊට පිටතින් කරන්න පුළුවන් කොහොම ද?

ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් වෙනස් කළ හැක්කේ හෝ තිබෙන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් පරිච්ඡින්න කොට අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හැදිය හැක්කේ වර්තමානයේ තිබෙන ව්‍යවස්ථාව විසින් ඉඩ දී ඇති ප්‍රමාණයට හා ඉඩ දී ඇති ආකාරයටයි.

නමුත් සමහර අවස්ථාවල් එනවා එම රීතියෙන් පිටතට යාමට හැකිවන. ඒත් ඒවා ඉතාම දුර්ලභ අවස්ථා.
ලංකා ඉතිහාසයේ එවැනි අවස්ථා එකක් තිබුණා. ඒ තමයි, ඉංග්‍රීසීන් විසින් අපට දෙන ලද සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කිරීමේ අවස්ථාව. ඒත්, ඊට පෙර සිටම, විශේෂයෙන් වාමාංශික පක්‍ෂ කියා සිටියා අපට අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් අවශ්‍යයි කියලා. එස්ඩබ්ලිව්ආර්ඩී බණ්ඩාරනායක මහත්තයා ඒ සඳහා තේරීම් කාරක සභාවකුත් පත්කළා. ඒකේ වැඩ ඉවර කරගන්න හම්බවුණේ නැහැ. ඉන්පසු ඩඞ්ලි සේනානායකගේ 1965 ආණ්ඩුව කාලයෙත් ඉදිරිපත් වුණා අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදමු කියන යෝජනාව. ඒ කියන්නේ, එක්සත් ජාතික පක්‍ෂය පවා එකඟවෙලා තිබුණා අපට අපේ ම ව්‍යවස්ථාවක් හදාගන්න අවශ්‍යයි කියලා.

නමුත් ඒ වෙනකොට වෙනත් නීතිමය ප්‍රශ්න ගණනාවක් මතුවෙලා තිබුණා. එකක් තමයි, සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව යටතේ පරමාධිපත්‍ය බලය තිබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ මහජනතාවට නොවෙයි, එංගලන්තෙ මහරැජිණට. ඇයට තිබෙන පරමාධිපතය බලය ඒ ව්‍යවස්ථාව තුළම කටයුතු කරමින්, එහි තිබෙන ප්‍රමාණයටම, එහි තිබෙන ආකාරයටම, වෙනස් කිරීමට හැකියාවක් තියෙනවාද කියලා. බයකුත් තිබුණා එහෙම කළොත් උසාවිය විසින් එය තහනම් කරාවි කියලා.

ඊළඟට නඩු දෙකක, එකක්, ඊබ්‍රා ලෙබ්බේ කියන සුප්‍රසිද්ධ නඩුවේදී, ප්‍රිවි කවුන්සිල් එක කියලා තිබුණා, එවකට සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණු සුප්‍රකට 29 වගන්තිය ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණ මූලික අංගයක්ය කියලා. අල්ලස් කොමසාරිස් එදිරිව රණසිංහ කියන නඩුවේදී ප්‍රිවි කවුන්සිල් එක කියලා තිබුණා, එය ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව යටතේ වෙනස් කළ නොහැක කියලා. 29 වගන්තිය වෙනස් කළ නොහැකි නම්, එය ඇතුළත් ව්‍යවස්ථාව වෙනුවට වෙනත් ව්‍යවස්ථාවක් සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාව ඇතුළතින් යමින් පැනවිය හැකිද? ඒවා තමයි පැනනැගුණු ප්‍රශ්න.
ඒ නිසා ඩඞ්ලි සේනානායක මහත්මයා යෝජනා කරන කොට ශ්‍රී ලංකා නිදහස් පක්‍ෂයත්, කොමියුනිස්ට් පක්‍ෂය හා සමසමාජ පක්‍ෂයත් කියා සිටියා, අපි මේ වැඬේට සහභාගි වෙන්නේ නැහැ, මොකද අපට වුවමනා අලුත් ව්‍යවස්ථාවක්ය කියලා. ඒ තත්වය යටතේ එම උත්සාහයත් අඩපණ වුණා.

1970 ඡන්දයට යනකොට, සමගි පෙරමුණ පැහැදිලිවම ඉල්ලා සිටියා ජනතාවගෙන් ජනවරමක්, නව ව්‍යවස්ථාවක් හදන්න අවසර දෙන්න කියලා. පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිට පැවැත්වෙන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයක් තුළින් තමයි ඒ ව්‍යවස්ථාව හදන්නේ, එමගින් ශ්‍රී ලංකාව නිදහස්, ස්වාධීන සහ ස්වෛරී ජනරජයක් බවට ප්‍රකාශ කරලා සමාජවාදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාජ්‍යයක් ඇතිකරනවාය කියලා. ඒ වගේම මූලික අයිතිවාසිකම් හා නන්වැදෑරුම් නිදහස පිළිබඳ ප්‍රකාශනයකුත් ඒ ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කරනවා කියලා. ඒක නිකං කිව්වා නෙවෙයි. එම මැතිවරණයේදී ඉදිරිපත් කරන ලද ප්‍රධාන සටන් පාඨයක් බවට පත්වුණා.

සමගි පෙරමුණ දිනුවා. ඒ මැතිවරණයේදී සීයට 84.9ක් ඡන්දය දුන්නා. ලංකාවේ ඡන්දය පාවිච්චි කළ වැඩිම ප්‍රතිශතයක් ඒක. සමගි පෙරමුණ ආසන 151න් 116ක් දිනුවා. ඒකට තවත් පත්කළ මන්ත්‍රීවරුන් 6ක් එකතු වුණා. අපි අමතක නොකළ යුතුයි ඒ කාලේ තිබුණේ කේවල ක්‍රමය. නමුත් ඡන්ද හැටියට ඔවුන්ට ලැබුණේ සීයට 48.8ක් පමණයි. ආසන තුනෙන් දෙකක් ලැබුණා. නමුත් සීයට පනහක්වත් ඡන්දය දීලා නැහැ ඔවුන්ට.

ව්‍යවස්ථාවට හැම දෙනාගේම සහාය තිබුණාද?

වාසනාවකට වාගේ අලුත් ව්‍යවස්තාවක් හැදීමේ කාර්යය සඳහා සියලුම පක්‍ෂ එකතු වුණා. පළමුවැනි රාජාසන කතාවේදී ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා මණ්ඩලයක් හදන එක ගැන අග්‍රාණ්ඩුකාරවරයා සඳහන් කළා. රාජාසන කතාවට කරන ලද ස්තුති යෝජනාව ඒකමතිකව සම්මත වුණා. අගමැතිනිය හැටියට බණ්ඩාරනායක මැතිනිය එක එක මන්ත්‍රිවරයාට වෙන වෙනම ලියුමක් ඇරියා, ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලය පිහිටුවීමට, 1970 ජුලි 19 වැනිදා රාජකීය විදුහලේ නව රඟහලට එන්නය කියලා. ඒ අනුව පාර්ලිමේන්තුව තුළින් නෙවෙයි වැඬේ කරන්න යන්නේ. එනිසා තමයි ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේ පළමුවැනි සහ අවසාන රැස්වීම් නව රඟහලේ තිබ්බේ. ඒ සෝල්බරි ව්‍යවස්ථාවෙන් කැඩීම සංකේතවත් කිරීමට. අතරමැදි රැස්වීම් පාර්ලිමේන්තු සභාගර්භය තුළ තිබ්බා.

පක්‍ෂ සියල්ලේම සහයෝගයත් ඊට ලැබුණාද?

ඒ පළමුවැනි රැස්වීමට සියලුම පක්‍ෂ ගියා. විරුද්ධ පක්‍ෂයෙන් එක්සත් ජාතික පක්‍ෂය, ෆෙඩරල් පක්‍ෂය සහ ද්‍රවිඩ සංගමය සහභාගිවුණා. ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේ සභාපති හැටියට එවකට කතානායක ස්ටැන්ලි තිලකරත්න පත්කරන්න කරන ලද යෝජනාව ස්ථිර කෙළේ ජේආර් ජයවර්ධන. ඔක්කොම එකතුවෙලා කරනවාය කියන එක එයිනුත් සංකේතවත් වුණා.

පළමුවැනි රැස්වීමේදී එජාපය වෙනුවෙන් ජේආර් ජයවර්ධන කතාකරලා කිව්වා, සමගි පෙරමුණට සියයට පනහක ඡන්දයක් ලැබිලා නැති බව. නමුත් ඔහු කිව්වා, ‘අපි මැතිවරණයෙන් පැරදුණා. ඔබලා දිනුවා. නමුත් දිනූ ඔබලාත් පැරදුණු අපිත් දෙගොල්ලම එකතුවෙලා, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදනවා නම්, ප්‍රශ්නයක් මතුවෙන්නේ නැහැ. එතකොට ජනතාවගේ අභිලාෂයන් රැකෙන ව්‍යවස්ථාවක් හදන්න පුළුවන්’ කියලා. ෆෙඩරල් පක්‍ෂය වෙනුවෙන් කතාකළේ ධර්මලිංගම්. (සිද්ධාර්ථන්ගේ තාත්තා.) ඔහු කිව්වා, ‘අපි නම් මේ එන්නේ පැරදුණු ජන කොට්ඨාසයක් හැටියට නෙවෙයි, දෙමළ පළාත්වල අපි දිනලායි ඉන්නේ. 1956 ඉඳලාම හැම මැතිවරණයකදීම අපි කිව්වා අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් ඕනෑ කියලා. ඒ ජනතාවගේ නියෝජිතයන් හැටියටයි අපි මේකට සහභාගිවෙන්නේ’ කියලා. චෙල්වනායගම් මහත්මයා කතාකරලා කිව්වා, (ඔවුන් ඒ කාලේ ෆෙඩරල් ක්‍රමයක් ඉල්ලලා තිබුණා.) ‘සියලු මතභේදාත්මක කරුණු මේකෙන් විසඳාගන්න පුළුවන්ය කියන විශ්වාසය මත තමයි අපි එන්නේ’ කියලා. ද්‍රවිඩ සංගමය වෙනුවෙන් ආනන්දසංගරී කතාකරලා කිව්වා, ‘අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදන එකට බාධා කරන්න අපි කැමති නෑ, එනිසා අපි සම්බන්ධ වෙනවාය’ කියලා.

චෙල්වනායගම් ඇතුළත් වුණා ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයේ මෙහෙයුම් කාරක සභාවට. වාර්තා අනුව පෙනෙනවා ඔහු ඉතාමත්ම ක්‍රියාශීලීව ඒකට සම්බන්ධ වුණු බව. ඒ අනුව කොටින් කියනවා නම්, මුළු පාර්ලිමේන්තුවම එකඟ වුණා මේ වැඬේට.

අවසානය වුණේ මොකක්ද?

වැඬේ යනකොට මොකද වුණේ? තුනෙන් දෙකක බලයක් තිබුණු සමගි පෙරමුණ, තමන්ට වුවමනා ව්‍යවස්ථාව තමයි හැදුවේ. ඒකීය රාජ්‍යය වෙනුවට ෆෙඩරල් ක්‍රමයක් ගේන්න කියලා හරස් යෝජනාවක් ගෙනාවා. ෆෙඩරල් ක්‍රමයකට එන්න බැරි නම් අඩු ගානේ කච්චේරි ක්‍රමය නැති කිරීමවත් කරන්න කියලා ධර්මලිංගම් කිව්වා. ඒකටවත් සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුව යහපත් ප්‍රතිචාරයක් දැක්වූවේ නැහැ. නමුත් නැගිටලා යන්නේ නැතිව ඔවුන් දිගටම එහි හිටියා, මුල් යෝජනාව පැරදුණත් භාෂා ප්‍රශ්නයටවත් එකඟතාවකට එන්න පුළුවන් වේවි කියලා. ඒකට එකඟත්වයක් ඇතිවුණේත් නැහැ. ඉන්පසුව චෙල්වනායගම් කිව්වා, ‘අපිට නාට්‍යමය ස්වරූපයෙන් නැගිටලා යන්න (වෝක්අවුට්) වුවමනා නැහැ. නමුත් මේ ‘ගරු සභාවට’ අපි ඊළඟ දවසේ ඉඳන් එන්නෙ නැහැ’ කියලා. ෆෙඩරල් පක්‍ෂය ඊට පස්සේ ආවේ නැහැ. ඉතිරි කාරණාවලදීත් එක්සත් ජාතික පක්‍ෂය එක්ක එකඟත්වයකින් වැඩ කෙරුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවට පාර්ලිමේන්තුවේ තුනෙන් දෙකක් තියෙනවාය කියන අහංකාරයෙන් තමයි හැසිරුණේ. ඒ නිසා ව්‍යවස්ථාව සම්මත කිරීමේදී එජාපය විරුද්ධව ඡන්දය දුන්නා.

එයින් පෙනෙන්නේ පටන් ගන්නකොට එකඟත්වයක් තිබුණා. ඒ එකඟත්වය නිසා ක්‍රියාවලියට සුජාතභාවයක් ලැබුණා. වැඬේ පටන්ගන්නකොට නවත්වන්න සුන්දරලිංගම් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගියාම, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය කිව්වා, තාම ව්‍යවස්ථාවක් හැදිලා නැහැ, හැදුණ දවසට බලමු කියලා. ඒකට එක හේතුවක් හැටියට මම දකින්නේ අලුත් ව්‍යවස්ථාවකට යන්න මුළු රටම එකඟවී සිටීමයි.

පටන්ගන්නකොට ක්‍රියාවලියට සුජාතභාවයක් ලැබුණාට ව්‍යවස්ථාවේ අන්තර්ගතයට සුජාතභාවයක් ලැබුණේ නැහැ. ඒ කියන්නේ ව්‍යවස්ථාවේ විශාල ‘ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ හිඟයක්’ තිබුණා. හොඳ ලක්‍ෂණ රාශියකුත් නව ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණා. පිළිගන්න බැරි දේවලුත් තිබුණා.

29 වගන්තියට මොකද වුණේ?

ඒක දැන් නැහැනේ. 29 වගන්තිය වෙනුවට අලුතෙන් 18 වැනි වගන්තියේ දැම්මා නීතිය ඉදිරියේ හැම දෙනාම සමානයි කියලා. 29 වගන්තියේ වෙනත් වැදගත්කමක් තිබුණා. එහි තිබුණේ සාමූහික, කණ්ඩායම් අයිතිවාසිකමක්. එහි තිබුණේ යම් නීතියක් එක් ජනකොටසකට අවාසිදායක විදියටවත්, වාසිදායක විදියටවත් හදන්න බෑ කියලා. ඒ අයිතියේ තිබුණ කණ්ඩායම් ස්වරූපය වෙනුවට පෞද්ගලික අයිතිවාසිකම් තමයි අලුත් ව්‍යවස්ථාවට එකතු කළේ.
72 ව්‍යවස්ථාවේ තිබුණ ලක්‍ෂණය තමයි, හදන්න සියල්ලන් එකඟවුණත්, ප්‍රජාතන්තවාදී හිඟයක් තිබීම. ජනතාව හරහා පුළුල් එකඟත්වයක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා තමයි 1978දී ජේආර්ට ඉතාමත්ම පහසුවෙන් ව්‍යවස්ථාව වෙනස්කරන්න පුළුවන් වුණේ.

1978 ව්‍යවස්ථාව?

1978 ව්‍යවස්ථාවට නීතිමය සුජාතභාවයක් තියෙනවා. මක්නිසාද, එය හැදුවේ 1972 ව්‍යවස්ථාවේ ජාතික රාජ්‍ය සභාවේ තුනෙන් දෙකක ඡන්දයෙන් සහ එම ව්‍යවස්ථාවේ දක්වා තිබෙන ආකාරයට එම වගන්ති ප්‍රකාරව. සුජාතභාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නත් නැතිවා නෙවෙයි. ආසන ක්‍රමයට අනුව තේරී පත්වුණ පාර්ලිමේන්තුවකින් හයෙන් පහක් ලබාගෙන ඊට පස්සේ ආසන ක්‍රමය නැතිකරලා සමානුපාතික ක්‍රමයට ගියා. දෙපැත්තටම තර්ක කරන්න පුළුවන්.

1994දී පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණ කියා සිටියා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය වෙනස් කරන්න ඕනෑ, ඒ සඳහා අපි පාර්ලිමේන්තුවට පිටින් යනවා කියලා. නමුත් අන්තිමට පොදු ජන එක්සත් පෙරමුණට හම්බවුණේ ආසන 106යි. 6ක් දුන්නා මුස්ලිම් කොංග්‍රසයෙන්. චන්ද්‍රසේකරන් එකතුවෙලා තමයි අමාරුවෙන් ආණ්ඩුව හදාගත්තේ. ඒ වෙලාවේ සිදුවුණ ඉතාමත්ම වැදගත් දේ තමයි, ගාමිණී දිසානායක විපක්‍ෂ නායක හැටියට පත්වීම.

ගාමිණී දිසානායක කිව්වා, පාර්ලිමේන්තුව තුළින්ම ගිහිල්ලා අපි ව්‍යවස්ථාවක් හදමු, අලුත් ව්‍යවස්ථාවට සහයෝගය දෙන්නම් කියලා. ඒ සඳහා කෙටුම්පතක් හදන්න පත්කරන ලද තේරීම් කාරක සභාවේ සාමාජිකයෙක් තමයි ගාමිණී දිසානායක. හැබැයි, ඔහු රනිල් වික්‍රමසිංහව ඒ කමිටුවට පත්කළේ නැහැ. ඊට පස්සේ ගාමිණී ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වුණා. ජනාධිපතිවරණයට ඔහු ඉදිරිපත් කළා ඉතාමත්ම ආකර්ෂණීය ව්‍යවස්ථා යෝජනා. ඒවා, බලය බෙදාහරින, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ශක්තිමත් කරන ඉතාම ආකර්ෂණීය යෝජනා. ඔහු ඉදිරිපත් කළ මැතිවරණ ප්‍රකාශනයෙන්ම තේරෙනවා මේ වැඬේ කරන්න ඔහුට කෙතරම් උනන්දුවක් තිබුණාද කියලා. අවාසනාවකට ඝාතනය කිරීම නිසා ඔහුත් අපට අහිමි වුණා, ඒ අවස්ථාවත් අහිමි වුණා. ඔහු වෙනුවට කාරක සභාවට ඇතුළත් වුණේ රනිල් වික්‍රමසිංහ. 1996 ඉඳන්, ව්‍යවස්ථා අමාත්‍යාංශයේ උපදේශක හැටියට කාරක සභාවේ රැස්වීම් බොහොමයකට මම ගියා. කනගාටුයි කියන්න ඔහුගෙන් නම් එවැනි සහයෝගයක් ලැබුණේ නැහැ.

ව්‍යවස්ථාවක් වෙනස් කරනකොට තිබෙන රාමුවෙන් පිට ගිහිල්ලා කරන්නම බැ කියලා මම කියන්නේ නැහැ. 1972දී කළ වැඬේ හරි. කළ විදියත් හරි. පටන් ගත්තේ හරි විදියට. නමුත් ඉවර වුණේ වැරදි විදියට. කොටින්ම කියනවා නම් සමගි පෙරමුණ තමන්ට වුවමනා ව්‍යවස්ථාව රට මත පැටෙව්වා. අපිට ආයෙත් එහෙම කරන්න බැහැ.
යටත්විජිතභාවයෙන් මිදුණ රටවල් තමන්ම ව්‍යවස්ථා හදාගත්තා. සමහර රටවලට නිදහස ලැබෙනකොටම ඒකට ඉඩ ලැබුණා. උදාහරණයක් හැටියට ඉන්දියාව සහ පාකිස්තානය එකට තිබුණ කාලේ. ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලයක් පත්කරලා තිබුණේ. නිදහස ලැබෙනවාත් එක්ක මේ මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් ඉන්දියාවේ සහ පාකිස්තානයේ හැටියට වෙන්වෙලා ගියා. ඉන්දියාව සාර්ථකව ව්‍යවස්ථාව හදාගත්තා. පාකිස්තානයට තව අවුරුදු ගණනාවක් ගියා. යටත්විජිතවාදයෙන් එළියට ආවාම තමන්ට වුවමනා අලුත් ව්‍යස්ථාවේ හදාගන්න රටකට අයිතිය තියෙනවා. ඒක පිළිගත්තු දෙයක්.

නමුත් ප්‍රශ්නය ඕක හැමදාම කරන්න පුළුවන්ද?

දෙසැරයක් තුන්සැරයක් හතර සැරයක් කරන්න පුළුවන්ද? පළමුවැනි සැරේ ප්‍රශ්නයක් නැහැ. පරමාධිපත්‍යය මාරුවෙන කොට හරි. ඔය ප්‍රශ්නය දිගටම තියෙනවා. 1994දීත් 2004දීත් ඕක මතුවුණා. 2004දී අපි හිතුවා, මහමැතිවරණයේදී අපිට හොඳ ප්‍රතිඵලයක් ලැබේවි, එවිට එක්සත් ජාතික පක්‍ෂයට බලපෑම් කරලා ඔවුන්ව කොහොම හරි එකඟ කරගන්න පුළුවන් වේවි කියලා. නමුත් කෙරුණේ නැහැ.

මේ මැතිවරණයෙන් පස්සේ අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් සඳහා ජන වරමක් ලැබුණා කියන්න බැරිද?

මේ මැතිවරණයේදී අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදනවා කියලා කවුරුවත් කියලා නැහැ. දැනට බලයේ සිටින පොදු ජන පෙරමුණ පවා ඉල්ලන්නේ තුනෙන් දෙකක බලයක්, ව්‍යවස්ථාව වෙනස් කරන්න. විශේෂයෙන් 19වැනි සංශෝධනය වෙනස් කරන්න. ඒ ඇරෙන්න වෙන කිසිම දෙයක් ඔවුන් කියන්නේ නැහැ.

තියෙන ව්‍යවස්ථාවට පිටතින් ගොස් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හැදීම සඳහා අඩු ගණනේ ජනතාවගෙන් වරමක් ඉල්ලීමක් වත් සිද්ධවෙන්නේ නැහැ.

සිදුවුණත් නැතත් ඒක නෙවෙයි ප්‍රශ්නය. 1972දී සිදුවුණ දේ නැවත සිදුවෙනවාද කියන එකයි. අපි එහෙම කළත් අර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී හිඟයක් නැතිවෙන ආකාරයෙන් එඟතාවෙන් කෙරෙනවාද කියන එකයි. එකඟතාවෙන් කරන්න බැරිවුණාම 1972දී දැක්කා වගේ ඒ ව්‍යවස්ථාවේ ආයුෂ පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් මතුවෙනවා. රටේ සමස්ත පිළිගැනීමක් නැති නිසා වෙන කාට හරි ආපහු වෙනස් කරන්න පුළුවන් වෙනවා. ඒ වෙනස් කරනකොට අර තිබුණු ජයග්‍රහණත් ඔක්කොම නැතිවෙන්න ඉඩ තියෙනවා, 1978 වුණා වගේ. 1978 ව්‍යවස්තාවෙන් 1972 ජයග්‍රහණත් ආපස්සට හරවලා විධායක ජනාධිපති ක්‍රමයක් පැටෙව්වා. යම්තම් හරි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පැත්තට ගමන් කරන්න පුළුවන් වුණේ 13, 17 හා 19 ව්‍යවස්ථා සංශෝධන හරහා.

අපි දැනටමත් දෙසැරයක් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවට සංශෝධන කළානේ. ජේආර් ගැන කියනවා, ඔහු ව්‍යවස්ථාව හදලා ඊට ඇතුළුවීමට ඇති ඉබ්බාගේ යතුර පෙට්ටියක දාලා මුහුදට විසිකළා කියලා. නමුත් අපි 17 සහ 19 සංශෝධනවලදී ඒ යතුර හොයාගත්තානේ. එනිසා අරින්න අමාරු නමුත් අරින්න බැරි ඉබ්බෙක් නෙවෙයි මේක. සාමූහිකත්වයෙන් ඉබ්බා ඇරපු අවස්ථා දෙකක්ම තියෙනවා. 17වැනි සංශෝධනයට එක්කෙනක්වත් විරුද්ධ වුණේ නැහැ. චම්පික රණවක විතරක් ඡන්දය නොදී හිටියා. 19ටත් එක්කෙනායි විරුද්ධ වුණේ. 17 සහ 19 එහෙම කරලා පෙන්වලා තියෙද්දී, අපිට පුළුවන්ද ව්‍යවස්ථාවට පිටින් ගිහින් කරන්න?
17යි 19යි දෙකම සම්මත කරගත්, විශේෂයෙන් ඉහළම එකඟත්වයක් පාර්ලිමේන්තුවේ තිබුණු තත්වයක් යටතේ, පූර්වාදර්ශ තිබෙන තත්වයක් යටතේ අද මං හිතන්නේ නැහැ අපට පුළුවන් කියලා ව්‍යවස්ථාවට පිටතින් ගිහින් ව්‍යවස්ථාවක් ගෙනෙන්න.

යහපාලන ආණ්ඩුව ව්‍යවස්ථාව හදනකොට එය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය පිළිබඳ හිඟය නැතිකරන්න කළේ මොනවාද?

පළමුවැනි දේ තමයි, වර්තමාන ව්‍යවස්ථාවට පිටතින් යන්නේ නැතිව ව්‍යවස්ථාව තුළින්ම වැඩ කරන්න එකඟ වුණා. ඒ කියන්නේ තුනෙන් දෙක හදාගන්නේ පක්‍ෂ එක්කොම එකතුවෙලාය කියන එක පිළිගත්තා. ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සම්පාදක මණ්ඩලය හදන්නේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව තුළ. එය හදන්නේ අලුත් ව්‍යවස්ථාව සම්මත කිරීමට නෙවෙයි, අලුත් ව්‍යවස්ථාවක කෙටුම්පත හැදීමට. ඒ කාර්යය සඳහා මෙහෙයුම් කමිටුවක් පත්කළා. අතුරු කමිටු හයක් පත්කළා. ලාල් විජේනායක කමිටුව මුළු රට පුරාම ගිහින් අදහස් එකතු කළා. ඒවා ප්‍රසිද්ධ කළා. මෙහෙයුම් කමිටුව ඉදිරියට පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය නොකරන පක්‍ෂ පවා ඇවිත් සාක්‍ෂි දුන්නා. අනුකමිටු ඉදිරියටත් විශාල පිරිසක් ආවා. තුනෙන් දෙකක් ගන්න පුළුවන් විදියේ කෙටුම්පතක් හැදුවොත්, වෙනත් ඕනෑම පනත් කෙටුම්පතක් වගේ, ගැසට් කරලා, ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය ඉදිරියේ අවශ්‍ය නම් අභියෝග කරන්න ඉඩ දීලා, සාමාන්‍ය විදියට පාර්ලිමේන්තුව තුළම තුනෙන් දෙකකින් තමයි සම්මත කරන්න බලාපොරොත්තු වුණේ. ඒවා මුල ඉඳලාම ඇතිකරගත්ත එකඟතා. එය අසාර්ථක වුණා සිරිසේන හා වික්‍රමසිංහ අතර තිබුණු ප්‍රශ්න නිසා.

වාසුදේව නානායක්කාර කියනවා, නව ව්‍යවස්ථාවක් සම්පාදනය සඳහා ජනවරමක් ගන්නවා කියලා. එතකොට තුනෙන් දෙක ඕනෑ නෑ කියලා. අපි හිතමු ජනාධිපතිවරයා ජනමත විචාරණයකට ප්‍රශ්නයක් ඉදිරිපත් කරනවා අලුත් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවක් අවශ්‍යද කියලා. සීයට පනස් එකක් අරන් එයින් දින්නොත් පාර්ලිමේන්තුවෙන් මේ ව්‍යවස්ථාවෙන් පිට ගිහින් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදන්න පුළුවන්ද?

ඒ කියන්නේ ව්‍යවස්ථාව කඩන්න අවසර ඉල්ලනවානේ. සියට පනස් එකක අනුමැතියෙන් ව්‍යවස්ථාව කඩලා අලුත් එකක් හදන්න අවසරයක් ගන්න පුළුවන්ද? එකක් ඒවා නෛතික බැඳීමක් ඇති නොකරන ජනමත විමසීම්. එවැනි ජනමත විමසීමක් තියන්නේත් මේ ව්‍යවස්ථාව යටතේමනේෟ ඒකේ ප්‍රතිඵලයත් නෛතික බැඳීමක් නැති නීත්‍යනුකූල නොවන ප්‍රතිඵලයක්. සමහර විට ඔවුන්ට දමන්න පුළුවන් මේ ව්‍යවස්ථාවට පිටින් ගොස් අලුත් ව්‍යවස්ථාවක් හදන්න ඕනෑද කියලා ප්‍රශ්නයක්. ඒ ප්‍රශ්නෙම ව්‍යවස්ථා විරෝධියි. ව්‍යවස්ථාවේ සඳහන් ජනමත විචාරණයකින් ප්‍රශ්නයක් දමන්න පුළුවන්ද, මේ ව්‍යවස්ථාවට පිටින් ගිහින් වැඩකරන්න? එහෙම බැහැ. ඒක බොහොම පැහැදිලියි. ජනාධිපතිතුමා වුණත් කියන්නෙ තුනෙන් දෙකක් දන්න කියලා විතරයිනේ. එනිසා එක්කෙනෙක් දෙන්නෙක් කියන ඒවා වැදගත් නැහැ.

මම පෙන්වා දෙන්නේ මේ ව්‍යවස්ථාව යටතේ තිබෙන තත්වයයි. නැතිව මම 1978 ව්‍යවස්ථාවේ රසිකයෙක් නෙවෙයි. එය අගය කරන්නෙක් නෙවෙයි. මම කියන්නේ වෙනස් කරන්න ඕනෑ සියලු දෙනාම එකඟවෙලා බවයි. අපි ජනාධිපති ධුරයේ බලතල සියයට හතළිහක් විතර වෙනස් කළේ ඔක්කොම එකඟ වෙලා. අපි තුනෙන් දෙකකින් සම්මත කරලා 19 සංශෝධනයෙන් ඉවත් කළ බලතල සියයට 51කින් ජනතාව කැමතිය කියලා වෙනස් කරන්න පුළුවන්ද? බැහැනේ.

ඔවුන් කියන්නේ පණ්ඩුකාභය පන්නයේ ව්‍යවස්ථාවක් හදන්නලු ඕනෑ.

ඒ කාලයේ ව්‍යවස්ථා තිබුණේ නැහැනේ. රජතුමාගේ අණ තමයි නීතිය. මූලික අයිතිවාසිකම් තිබුණේ නැහැනේ. රජ්ජුරුවන්ට විරුද්ධව කතාකළාම හිස ගසා දැම්මා. මොන නීතිද ඒ කාලේ

අරුණ ජයවර්ධන